جول ارۋاعى
— قاشان جۇرەسىز؟
باراتىن جەرىن اتاي، سوزا ايقايلاپ تۇرعان ول ارتىنا جالت بۇرىلدى. ورتا بويلى، اققۇبا كەلىنشەك بۇعان سۇراۋلى جۇزبەن قاراپ تۇر ەكەن. قۇشاعىنا قىسا كوتەرگەن بەس-التى ايلىق بالاسى بار. ءسابي ىستىق كۇننەن مۇرنىنىڭ ءۇستى تەرشي ءتۇسىپ، ۇيىقتاپ جاتىر.
— ءقازىر جۇرەمىز، ءبىر ادام الساق بولدى.
ول كەلىنشەكتىڭ كىشكەنە قول سومكەسىن كولىكتىڭ جۇك ساندىعىنا اپارىپ سالدى. كوپ كۇتتىرمەي بەسىنشى ادام دا كەلە قالدى. الدىڭعى ورىندىققا گالستۋك تاعىپ، باسىنا تور كوز شلياپا كيگەن جىگىت اعاسى وتىردى. كەلىنشەكتىڭ جانىنا ورىمدەي بوزبالا مەن سۇيكىمدى دە ويناقى بويجەتكەن جايعاسىپتى. ەكەۋى ماحاببات دەيتىن عاجايىپتىڭ ەسىگىن جاڭا قاعىپ، قىزىعىن ەندى كورۋگە دايىندالىپ جۇرگەن سەكىلدى. جىگىت قىزدىڭ نازىك قولدارىن قوس الاقانىمەن ايالاي سيپالايدى. ونىڭ رياسىز سەزىمىنە ەلىتكەن قىز سۇيگەنىنىڭ يىعىنا ەركەلەي باسىن سۇيەدى.
ادامدارىن تولىقتاعان ول جول اقىسىن جيناپ الدى. سوسىن قاسىنداعى وزگە تاكسيستەرگە قول كوتەرىپ قوش ايتقان.
قاتتى گاز بەرىلگەن كولىك ىستىق كۇندە قاڭسىعان ءاسفالتتى الدىڭعى دوڭعالاقتارىمەن شيقىلداتا سەرپىپ، ۇلكەن جولعا ەكپىندەي شىقتى.
وسى ءسات ويانىپ كەتكەن بالا شوشىنا جىلاپ قويا بەرگەن ەدى. ءبىرازعا دەيىن ۋانباي اۋرەلەگەن سوڭ ول مۋزىكانىڭ داۋىسىن بارىنشا كوتەرىپ، ماشينانىڭ ءىشىن جاڭعىرىقتىرىپ جىبەردى. ءسابي قورىققانى، الدە شىم-شىتىرىق داۋىسقا الدانعانى بەلگىسىز جىلاعانىن توقتاتا قويدى.
ورىستىڭ بارىلداق داۋىستى ءانشىسى اۋلەكىلەنە ايقايلايدى. «كۇشتى ايتادى». الدىنداعى جىگىت وعان قيسايا بەرە ايقايلاي سويلەپ، بارماعىن شوشايتتى. ارتتاعى قىز بولسا مۋزىكا اۋەنى ءدۇر بەرگەن زامان باسىن ەكى جاققا كەزەك بۇلعاپ، ىرعاققا ەلىگە بيلەپ وتىرعان. جىگىتىنىڭ قولى جايىندا قالىپتى. كەلىنشەك ۇندەگەن جوق. اندا-ساندا وكسىك اتىپ، كوزى باجىرايىپ جاتقان بالاسىنا ومىراۋ بەرۋگە ىڭعايلاندى...
كۇن ەداۋىر ىستىق. جولدىڭ ەكى جاعىنداعى ءتىلسىز سارعايعان دالا، زۋىلداي ارتقا قاشىپ جاتىر. الىستاعى اسفالت بەتىندە كىلكىگەن ساعىم، شاراعا تولتىرعان سۋداي مولدىرەپ، كوز الدايدى. ول مۋزىكانى ءسال باسەڭدەتىپ، وزانداي جونەلگەن تەلەفونىنا قول سوزدى. اناسى ەكەن. كوتەردى.
— بالام، جولدا كەلە جاتىرسىڭ با، بۇگىن كەلىن پەرزەنتحاناعا كەتەتىن سەكىلدى، تولعاقتىڭ بەلگىلەرى بايقالعان سوڭ جەدەل جاردەم شاقىرىپ قويدىق.
ول قاتتى قۋاندى.
— ءتۇسىندىم، ماما، الاڭداماڭىز، مەن تەز جەتەمىن...
— اينالايىن بالام، اسىقپاشى! ءدال ءقازىر بوسانعالى جاتقان جوق قوي. جول اماندىعىن بەرسىن، ەڭ اۋەلى!
— ۋايىمداماڭىزشى، كۇندە ءجۇرىپ جۇرگەن جول عوي، نە تۇر دەيسىز، قۇداي ساقتار.
— سوندا دا. وسى كۇندى از كۇتىپ، ارماندادىم با؟! نەشە اتادان بەرى جالعىزسىڭ، سەنىڭ تۋىلعانىڭدى اكەڭ كورمەي كەتىپ ەدى، سونى ويلاسام ءالى كۇنگە قورقامىن، قۇلىنىم...
— ويبوي، ماما، بولدى ەندى. ترۋپكانى قويامىن ءقازىر، مەن تەز جەتەمىن...
— ...
— تەز جەتسەڭ جاقسى بولار ەدى، مەن دە كىشكەنتاي تەنتەكتەرىمدى ساعىندىم.
جىگىت اعاسى قولىنداعى ويىنشىق اۆتومات پەن ويىنشىق قىلىشقا قاراپ جىميىپ قويدى.
كوڭىلدەنىپ العان ول مۋزىكا اۋەنىن قايتا كۇشەيتتى دا، تەرەزەنىڭ اينەگىن از ءتۇسىرىپ، تەمەكى تۇتاتتى. بۇل كەزدە جازىق دالا تاۋسىلىپ، كولىك بۇرالاڭى كوپ الاسا تاۋلاردىڭ اراسىنا كىرگەن. جول تار ءارى ويدىم-ويدىم تەسىك جەرلەرى ءجيى كەزدەسە بەرەتىن ەدى.
شاعىن تاۋدىڭ قوينىندا وزگەشە ءبىر جايلاۋ لەپتى سالقىندىق بار. ءار تۇستان جولعا ەنتەلەگەن جىقپىلدار بۇتا-بۇرگەنمەن كومكەرىلىپ تۇر. ولار جولدىڭ نەگىزگى قيىن تۇستارىنان بوگەلمەي ءوتتى. بىرەر كاماز بەن، اۆتوبۋستاردى تەز اينالىپ، ارتتا قالدىرعان. كەلەسى قايقاڭنان اسىپ ەدى، الدىڭعى جاقتا تولتىرا مال تيەگەن قوس تىركەمەلى كاماز كەتىپ بارادى ەكەن. دەرەۋ وراعىتىپ وتپەسە، ارىدا كورىنگەن جايداق اسۋعا دەيىن ارتىنان ىلەسۋگە تۋرا كەلەدى. ول جىلدامدىقتى كۇشەيتىپ، گازدى ىڭىرانتا باستى. وقتاي ۇشقان ماشينا ۇزىن كامازدى جاناسالاي زىمىراپ، الدىنا شىعا بەرگەن. كەنەت قارسى كەلە جاتقان اۆتوبۋستىڭ توبەسى كورىندى. ارالىق اۋدەم جەر عانا. ول كولىگىن بەزىلدەتە ءوز باعىتىنا تۇسە بەرگەن ەدى. ءبىراق... ءدال وسى ساتتە قارسىداعى اۆتوبۋستى اينالىپ وتپەك بولىپ جانتالاسقان تاعى ءبىر جەڭىل ماشينا زاۋلاتقان كۇيى تۇپ-تۋرا بۇنىڭ تۇمسىعىنىڭ استىنان ءبىر-اق شىقتى. ولاي-بۇلاي بۇلتارۋعا كەلتىرگەن جوق. ەكى كولىكتىڭ شوپىرى تەجەگىش باسۋعا دا ۇلگەرمەدى. جىگىت اعاسى دالباسالاپ، قولىنداعى ويىنشىقتارىمەن بەتىن قالقالاي بەردى. ارتتاعى قىز شىڭعىرا ايقايلاپ، جىگىتىن قۇشاقتاي الدى. كەلىنشەك «ءبىسسىمىللا» دەگەن جالعىز اۋىز سوزگە ءتىلى كەلگەن بويى بار دەنەسىمەن ءسابيىن قورعاشتادى...
ول بەتپە-بەت كەلگەن كولىكتىڭ جۇرگىزۋشىسىن اپ-انىق كوردى. ءتۇرى ولىكتەي قۋارىپ كەتكەن جاس جىگىتتىڭ كوزىندەگى شەكسىز ۇرەي مەن وكىنىش وتى بۇعان قاراي اتىلىپ كەلە جاتىر ەدى. ەندى سول وت لەزدە وتكىر قانجارعا اينالىپ كەتتى دە، بۇنىڭ كەۋدەسىن اياۋسىز تۇيرەپ بارا جاتتى. ارى قاراي ونىڭ جانى ەشقانداي اۋىرسىنۋدى سەزىنگەن جوق. تەك «گۇرس» ەتكەن جويقىن ءۇندى ءتۇيسىنىپ قالدى. كوز الدىندا قىزىل-جاسىل ۇشقىن وينادى... ارتىنشا، سول ۇشقىننىڭ ارجاعى شىڭىراۋ تۇنەككە اينالىپ، ونى ءتۇپسىز قاراڭعىلىققا تارتا جونەلدى...
******
ءۇش كۇن وتكەن سوڭ ول كولىك اپاتى بولعان جەردە وتىردى. تامىزدىڭ اڭىزعاق جەلى ۇستىندەگى اق كەبىنىن تىنىمسىز جەلپىلدەتەدى. ءبىراق، ونىڭ ءتانى تابيعاتتىڭ سان مىڭ قۇبىلىسىنىڭ بىرەۋىن دە سەزەر ەمەس. تەك جانىن ەزگەن اشتى ازاپ قانا ساناسىن تىكەنشە تىرناپ مازا بەرمەيدى.
ول انا جاقتا مۇلدە تىنىش جاتا المادى... «گۇرس» ەتكەن سۇراپىل سوققى ءۇنى مەن شىڭعىرعان قىز داۋىسى قۇلاعىنىڭ تۇبىندە جاڭعىرىپ، ميىنىڭ ءىشىن ينەدەي پىسكىلەدى. سول داۋىستان مەزەتتىك قۇتىلعاندا، كوز الدىنان جان تۇرشىكتىرەر كورىنىستەر وتە باستايدى. اسىرەسە، ەكىقابات جارى. كەلىنشەگى بوسانعان ەكەن،ءبىراق بالاسى اناسىنىڭ قۇرساعىنان اجىراي سالا كىندىگىنە وراتىلعان كۇيى بيىك جار قاباققا قاراي دومالاپ بارادى. جارقاباقتىڭ استى تولعان باقا-شايان، قوقىر-قوقسىق. ال، نارەستەسىن ىزدەگەن اناسى بولسا شاشتارى دۋدىراپ، ەكى قولىن الدىنا سوزا باسقا جاققا جۇگىرىپ بارادى...
وسىنىڭ ءبارىن كورىپ تۇرعان ول بالاسىنا قاراي ۇمتىلماق بولادى. الايدا، قولى، نە اياعى قوزعالساشى. ءبۇتىن دەنەسى سال بولىپ قالعان جانسىز. تەك وتقا تۇسكەن تورعايداي تىپىرلاپ، جانى عانا شىرىلدايدى. اقىرى بەلگىسىز ءبىر ءتىلسىم كۇي ونى وسى اراعا الىپ كەلدى. ازدى-كوپتى ءومىرىنىڭ سوڭعى قورىتىندىسى شىعىپ، ءپاني دۇنيەدەگى جارىعىنىڭ اقتىق جاۋابى ايتىلعان جەردەن، جانىپ جەگىدەي جەگەن ازاپتىڭ داۋاسى تابىلىپ قالار. ەندىگى ونىڭ بار تىلەگى كوردە تىنىش جاتۋ عانا بولىپ قالدى.
ول جول اپاتى بولعان جەردىڭ اينالاسىنا قارادى. اتاقتى «تامىر اعاشتىڭ» ماڭايى ەكەن. تامىر اعاش — تاسجولدان قيىستاۋ سۇر بورتە تاۋ قىراتىنىڭ ەتەگىنەوسكەن الىپ قارا اعاش. جانىنان سىلدىراپ بۇلاق اعادى. ونىڭ تامىر اعاش اتالۋىنىڭ دا وزىندىك سەبەبى بار. ءدىڭى جۋان، جاپىراعى ماۋەلى وسى بيىك اعاشتىڭ تامىرلارى ەتى كەتىپ، سۇيەگى قالعان قاريانىڭ ساۋساقتارىنداي اربيىپ، جالاڭاشتانىپ جاتاتىن. ونىڭ اتاقتى بولۋىنىڭ سەبەبى تامىرىندا دا ەمەس، سوڭعى جيىرما جىلدا وسى ماڭايداعى كولىكتەر سوعىلۋىنان كوپادامنىڭ ءولىم قۇشۋىندا جاتسا كەرەك. ءبىر قىزىعى، وسى اتاعىنا قاراماي ادامدار ونىڭ جايلى ساياسىندا دەمالۋدى جاقسى كورەتىن. ونىڭ ءوزى دە تالاي رەت تامىر اعاشتىڭ تۇبىندە تىنىعىپ، اس-سۋ ىشكەن.
ول تامىر اعاشتىڭ قاسىنا جاقىن كەلدى. ادامداردىڭ ساۋلەلى ءۇمىتى مەن قايعىلى ولىمىنە سان مارتە كۋا بولعان اعاش ەكىۇداي بولمىستا سياقتى. تامىرلارى ءمۇجىلىپ، ءدىڭى ەسكىرە باستاعان. ال، جاپىراق جايعان بيىك باسى باياعى قالپىندا ۇقسايدى.
تاسجولدا كولىكتەر توقتاۋسىز اعىلىپ جاتىر.
ول كۇن ەڭكەيگەنشە تامىر اعاشتىڭ اينالاسىندا ءجۇردى. بۇل جەردەن ادەتتەگىدەي ادام اياعى ۇزىلەتىن ەمەس. بىرەۋ كەلەدى، بىرەۋ كەتەدى. ءبارى دە اسىعىس. ولاردىڭ جانتالاسقان بەينەلەرى بۇنى تاڭعالدىرادى. اسىققان جاقسى ما، جامان با؟ «اسىقساڭ جاقسىلىققا اسىق» دەۋشى ەدىك قوي. مۇمكىن، سول جاقسىلىققا اسىعۋ شەكتەن اسىپ، ءومىردىڭ قالىپتى زاڭدىلىعىنا، مولشەرلى ىرعاعىنا قايشى كەلىپ قالاتىن شىعار؟ ول قانشا ويلانسا دا بۇل سۇراققا جاۋاپ تابا المادى. ويتكەنى، ول وسى سۇراقتى وزىنە ءتىرى كۇنىندە قويىپ، ونىڭ جاۋابىن تابۋعا نيەتتەنىپ تە كورمەگەن بولاتىن.
كۇن باتىپ ءىڭىر قاراڭعىلىعى بارقىن پەردەسىمەن اينالانى بۇركەي باستاعاندا ول اعاشتىڭ ارتىنداعى بيىك سۇر توبەگە شىقتى. بۇرىن ەل توبەنىڭ ارجاعىنداعى جىلان وزەك جىڭىشكە سايدا وردالى جىلان بارىن ايتاتىن. سوندىقتان، ولاي قاراي ەشكىم بارىپ كورگەن ەمەس. كەنەت ونىڭ قۇلاعى سىرىلداعان وزگەشە ءبىر زور دىبىستى شالىپ قالدى. دىبىس بارعان سايىن جاقىنداپ كەلەدى. كەبىنىن جالبىراتىپ، ورنىنان اتىپ تۇردى. ماڭايىنا الاقتاي قاراپ ەدى، سۇر توبەنىڭ باۋىرىن قيىپ ءوتىپ، مىڭ سان جىلان كەتىپ بارادى ەكەن. ەكى ارا ارقان بويى جەر. الىپ شوعىر ىركىلمەي، جىلجىپ اققان قاپ-قارا سۋ سەكىلدى باياۋ سىرعىپ بارادى. ءبىر كەزدە ولاردىڭ قاتارىنان ۇلكەن سارى تەڭبىل جىلان ءبولىنىپ شىقتى دا، قۇيرىعىن قاقشيتىپ الىپ، بۇعان قاراي تۋرا تارتتى. ول «سەلت» ەتكەن جوق. جىلان كەلگەن بويدا ونى ءبىر اينالىپ، قۇيرىعىمەن بالتىرىن سيپاي، اياعىنىڭ ۇستىمەن ءوتتى دە، ءوز جولىمەن جونەلە بەردى. تەك سوندا عانا ونىڭ اياعى جىلاننىڭ سۋىق دەنەسىن سەزدى. نەتكەن تاستاي، نەتكەن زاردەي!..
سول سۋىق ونىڭ ونە بويىن قالتىراتىپ سالا بەردى. كۇنى بويى جۇرگەندە تالاي تەمىر، نەبىر اينەك سىنىقتارىن يمەنبەي باستى. ءبىراق، اياعى ەشتەڭەنى تۇيسىنگەن ەمەس. اياعىن بىلاي قويعاندا ونىڭ بۇكىل دەنەسى ولىكتىكى عوي، ال مىناۋ؟..
— وعان نەسىن تاڭعالىپ تۇرسىڭ؟
ويدا جوقتا قاسىرەتتى ءبىر ءۇن كۇڭگىر ەتتى.
— ءيا، سەنىڭ پايىم-دەڭگەيىڭمەن ولشەگەندە، ارينە بۇل توسىن جاعداي. سەن ولىكتىڭ ارۋاعىسىڭ. ادەتتە ءتىرى پەندەلەر ءۇشىن ولىكتەن سۋىق ەشنارسە جوق. الايدا، سونداي سۋىق، ۇرەيلى ارۋاقتى قالتىراتاتىنداي جىلان نەگە سۋىق، سەن ونىڭ سۋىق ىزعارىن قالاي سەزىندىڭ؟ ونىڭ دەنەسى نەگە ولىكتەن دە تاستاي؟
ول ءۇنسىز قالشيىپ قالىپتى.
ءبىراق، جاڭاعى داۋىس يەسى ودان جاۋاپ كۇتكەن جوق.
— ول جىلاندار ەندى سان عاسىر مەكەندەگەن مىناۋ قونىسىنان ماڭگىلىككە كەتىپ بارادى. ءتۇن جامىلىپ، تىنىشتىق ىزدەپ بارادى. دەسە دە، ونى قايدان تاباتىنى ماعان جۇمباق. وزدەرى دە بىلمەيدى...
— سەن كىم بولاسىڭ؟
ول كەبىنىن قىمتانىپ، اينالاسىنا قارادى.
— مەن جول ارۋاعىمىن.
— جول ارۋاعى! سوندا جولدار دا ولە مە؟
— ادام بالاسى جارالعالى تالاي جولداردى ءولتىردى. ءقازىر مەنىڭ بەيىتىم مىنا جاڭا سالىنعان جولدىڭ استىندا.
— نەگە ءتۇن كەزىپ ءجۇرسىڭ؟
— سەن ءوزىڭ بۇندا نەگە كەلدىڭ؟
جول ارۋاعى بۇنىڭ وزىنە قارسى سۇراق قويدى.
— مەن كورىمدە تىنىش جاتا المادىم. مىنا ءومىردىڭ ەلەسى جانىمدى ازاپتاپ، مازا بەرمەدى. تىنىشتىق ىزدەپ ءجۇرمىن.
جول ارۋاعىنىڭ كەكەتە «مىرس» ەتكەن ءۇنى ەستىلدى.
— سەن سول تىنىشتىقتى تابا قويامىن دەپ ويلايسىڭ با؟ ۇيات جوق ەكەن وزىڭدە...
— نە ءۇشىن؟
ول ىشتەي ۇرەيلەنىپ قالدى.
— سوندا سەن ءولىمىڭدى بۇلداپ، ءوز جانىڭنىڭ تىپ-تىنىش بولۋىن قالايسىڭ عوي. سونىمەن ءبارى بىتە سالادى دەپ سانايسىڭ با؟ ءبىراق، جول اپاتى بولعان كۇنى جاپىرىلىپ، قابىسىپ قالعان كولىكتەن سەندەردى شىعارىپ العان ادامدار قالاي قينالعانىن بىلەسىڭ بە؟
ول ءوڭى بوزارا باسىن شايقادى.
— سونداي ايانىشتى بولدى. ايتۋعا ءداتىم شىدامايدى. ارالارىڭدا دەنەسى ءبۇتىن قالعانى تەك اناسىنىڭ قۇشاعىنداعى ءسابي عانا ەكەن. پەرىشتەسى جانىن قاعىپ قالا الماعانىمەن، نارەستەنىڭ ءتانىن امان ساقتاعان سەكىلدى. ال، باسقالارىڭنىڭ ساۋ تامتىقتارىڭ جوق ەدى. سەنىڭ جانە الدىندا وتىرعان جىگىتتىڭ دەنەسىن كولىكتىڭ تەمىرىن كەسىپ ءجۇرىپ زورعا الىپ شىققان.
ول نە ايتارىن بىلمەي كەمسەڭ قاقتى.
— وسىنداي ازاپتى ولىممەن ءولدىم، ەندى قالايشا تىنىش جاتا المايمىن.
— وعان حاقىڭ جوق. ويتكەنى، ءقازىر سەنىڭ اناڭ سۋ قاراڭعى. ءۇش كۇننەن بەرى توقتاماي زار جىلاعاندىقتان كوزىنەن ايىرىلدى. ال، بالاڭ ءومىر ەسىگىن اشۋىنا التى ساعات قانا قالعاندا اكەسىز جەتىم بولىپ ۇلگەردى. مۇمكىن، جارىڭ سەن تۋرالى جاماناتتى ءالى ەستىگەن جوق. ول بىلگەن كەزدە قانداي كۇي كەشەتىنىن ءوزىڭ شامالاي بەرەرسىڭ.
ول تۇرعان ورنىندا جالپ ەتىپ وتىرا كەتتى.
— بۇنىڭ بارىنە مەن عانا كىنالى ەمەسپىن عوي. قارسى الدىمداعى كولىك ماعان كەلىپ سوعىستى.
— دۇرىس ايتاسىڭ، سەن عانا كىنالى ەمەسسىڭ. الايدا، جالپى ادامزات بالاسى، جاڭا جول اۋىستىرىپ، جىلدام كولىككە وتىرعان سايىن اداسا تۇسكەندەرىڭدى بىلەسىڭدەر مە وسى؟
ول جاۋاپ قايتارا العان جوق.
— ايتپاقشى، باعانا سەن «جاقسىلىققا اسىعۋ» تۋرالى وزىڭە ساۋال قويىپ ەدىڭ عوي. سەن ول كەزدە جاقسىلىققا اسىعۋ كەرەكتىگى جونىندە دۇرىس ويلادىڭ. ءبىراق، سەنىڭ وعان جەتۋ قارقىنىڭ ءومىردىڭ تابيعي ءجۇرىس شەكتەمەسىنەن اسىپ كەتتى. ال، شىنايىلىق پەن تابيعيلىقتان ايىرىلعان كەز-كەلگەن قۇبىلىس ءوزىن دە، وزگەنى دە وكىنىشكە قالدىرادى.
— سوندا نەنى مەڭزەپ تۇرسىڭ؟
— مەن ءومىر سۇرگەن زاماندا مەنىڭ بويىممەن تالاي ادام ساپار شەكتى. جارعاق توندى جارلى دا، اسىل كيىمگە ورانعان باي دا جەر انانىڭ قان تامىرىنداي جالعاسقان توپىراق جولمەن تاڭىرىنە تاۋبەسىن ايتا كەتىپ بارا جاتاتىن. جولعا شىققان تۇلپاردىڭ شاشاسىن شاڭ ءسۇيىپ، توستاعانداي تۇياعىن تاس ايمالايتىن. قوڭىرۋلى كەرۋەننىڭ جۇگىن ارقالاعان جانكەشتى قارا نارلار جاپاق تاباندارىمەن توپىراقتى جولدىجايباراقات باسقاندا جەر انانىڭ جىلۋىن سەزەتىن.
ال ءقازىر سول جولداردىڭ ءبارى ۇمىت بولدى، كومىلىپ قالدى. ادامدار ولاردى جەرلەپ، جەر انادان بيىك تۇراتىن جاساندى جولداردى سالىپ الدى، بەتىن جالتىراعان اسفالتپەن تۇمشالادى. بۇگىنگى ادام جەر ۇستىنەن بيىك-بيىك ۇيلەر تۇرعىزىپ، جەر ۇستىنەن بيىككە ۇشقانى ءۇشىن قۇدىرەتتەنىپ كەتكەن سەكىلدى. ءبىراق، ءتۇبى وزدەرىنىڭ سول جەردىڭ استىندا مەكەن تەبەتىنىن جادىنان شىعارىپ العانداي.
مەن جەرلەنگەلى ءبىر عاسىرعا تايادى. ءبىراق، ارۋاعىم ءتۇن كەزىپ، تىنىشتىق تابا المايدى. سەبەبى، جەر انانىڭ جىلۋلىعىنان جەرىگەن ادامداردىڭ سۋىق بولمىسى وزدەرىن ءسات سايىن ولىمگە بايلاۋدا. ولار بەيبىت كۇندە بەكەر قىرىلۋدا. مەنى استىنا جاسىرعان جاساندى جول جانىن تەمىرگە بايلاعان ادامداردى بەلگىسىز باعىتقا اپارا جاتىر. بۇرىنعى قارا جولمەن ساپار شەگەتىن ادام بىتكەننىڭ جان-بولمىسى جەر انامەن تۇتاسىپ، تابيعاتپەن ۇندەسەتىن. بۇگىنگى ادامنىڭ ساناسى، قاسيەت-قۇندىلىعى تەمىرمەن بىتە قايناسىپ، تابيعاتپەن تەكە-تىرەسەتىن بولدى. ال، الەمدەگى ەڭ ۇلى زاڭ ول — تابيعاتتىڭ زاڭى. وزگەسىنىڭ ءبارى جاساندى. سەن دە جانىڭدى تەمىرگە تاڭىپ، جاساندى جولمەن ءجۇرىپ اداسقان ءبىر بەيباقسىڭ.
ال، تەمىر ەشقاشان جىلۋلىقتى، بولمىستى، قاسيەتتى سەزىنبەيدى. ول قايتا سەنىڭ ساناڭدى تەمىردەي قاتايتىپ، وزىنە تاۋەلدى ەتەدى. سوسىن ارى قاراي بىلگەنىن ىستەيدى. سەن سول تەمىردىڭ الدامشى جىلدامدىعىنا سەنىپ، ۋاقىتتان وزباقشى بولدىڭ. ەسىڭدە بولسىن، ۋاقىتتان وزۋعا اسىققاندار مەن تابيعاتتىڭ ۇلى زاڭىن اياققا تاپتاۋعا تالپىنعانداردىڭ باراتىن جەرى ءولىم، وسىلاي ايانىشتى اجال قۇشۋ بولماق.
جول ارۋاعى ءسوزىن دوعاردى.
ول ءۇنسىز وتىر. وسى ۋاقىتقا دەيىن كولىك شىرعالڭىنان قازا تاپقان ادامداردى جاي اللانىڭ جازۋىنان اسا الماعاندار دەپ قارايتىن. ەندى ءبارى تۇسىنىكتى بولعانداي...
الايدا ول ءۇمىتىن ءبىر جولا ۇزگىسى كەلمەدى.
— بالكىم، وسىنىڭ ءبارىن انا دۇنيەدەگى ادامدارعا ەسكەرتۋدىڭ جولىن قاراستىرامىز.
— حا..حا، حا، حا... مىنا سەن ەكەۋمىز سەكىلدى ولىكتەردىڭ قولىنان تۇك تە كەلمەيدى. ءبىز الدەقاشان ادامزات قاتەلىگىنىڭ قۇربانى بولدىق. اۋەلى، ەندى جەر ۇستىندەگى پەندەلەر دە ءبارىن ىرقىنان شىعارىپ الدى. ولار وزدەرى ويلاپ تاپقان دامۋ زاڭدىلىعى اتتى اسا ۇلكەن اسفالت جولمەن ءبىراز جەرگە كەتىپ قالدى. ءبىراق، ونىڭ شەت-شەگى نەگە اپارىپ سوعاتىنىن وزدەرى دە انىق بىلمەيدى. ايتەۋىر جانتالاسا العا اسىعادى...
دالادا جەل كۇشەيە باستاعان ەدى. تاسجولدا ىشقىنا گۇجىلدەگەن ماشينالار جارىقتارىن شاعىلىستىرا تىنباي قايشالىسادى.
— كورگىم كەلمەيدى، كورگىم كەلمەيدى!..
كەنەت جول ارۋاعى ازاپتانا ايقاي سالدى.
ول نە بولعانىن اڭعارعانشا، «گۇرس» ەتكەن الاپات سوققى داۋىسىن ەستىدى. ءۇش كۇننىڭ الدىندا وزدەرى سوقتىعىسقان جەر ويران-اسىر بولىپ جاتىر. ىلە اسپاندى تىلە شىڭعىرعان جاس قىزدىڭ زارلى ءۇنى شىرقىراي شىقتى. داۋىستىڭ اشتىلىعى سونداي بۇكىل دالا تىتىرەپ، تاۋلار ءدىر-دىر سىلكىندى. تامىر اعاشتىڭ جالاڭاش تامىرلارى تارس-تارس ءۇزىلىپ، باسىنا قوناقتاعان قۇستار شۋلاپ-شۇرقىراپ دۇركىرەي ۇشتى. ۇرپەردەي بولىپ ويانعان ادامدار شوشىنا جىلاعان بالالارىنىڭ جۇرەگىن اپتاپ، ۇرەيلەنە يماندارىپ ءۇيىرىپ جاتتى...
ميىنا بىرەۋ ءبىز تىعىپ العانداي سەكىرىپ كەتكەن ول، اياۋسىز قينالىستان وكىرە ايعايلادى. سوسىن، قوس قۇلاعىن باسقان كۇيى وردالى جىلاندار كەتكەن جاققا قاراي جان ۇشىرا قاشتى. الدەبىر تەمىر-تەرسەككە ءىلىنىپ قالعان كەبىنىنە دە قاراعان جوق. لىپاسىز سۇلباسىن سۇيرەتە ءتۇن قاراڭعىلىعىنا ءسىڭىپ عايىپ بولدى...
سوڭى.
You Might Also Like
-
باياعى وتكەن زاماندا پوليار تەڭىزى تۇبىندە كيش دەگەن ادام ءومىر سۇرەدى. ول ۇزاق جىلدار امانشىلىقتا كۇن كەشىپ، اۋىلىنىڭ ءبىرىنشى ادامى بولادى، قايتىس بولعاندا ونى قۇرمەتپەن جەرلەيدى، ونىڭ ەسىمى ادامدارد...
-
— قونايىن دەپ ەدىم، — دەدى ەسىكتەن ءبىر جالبا-جۇلبا ايەل كىرىپ كەلدى دە. جاعى سۋالعان. بەت-اۋزىن ايعىزداپ تىلگەن ءاجىم ماڭدايى مەن ەكى كوزىنىڭ قۇيرىعىندا ءتۇيىسىپ جۇلدىزدانىپ تۇر. اعارعان ...
