InfoHub Logo

كاسىبي سوزدەر – بەلگىلى ءبىر شارۋاشىلىققا، كاسىپكە بايلانىستى قولدانىلاتىن، جالپى حالىققا بىردەي تۇسىنىكتى بولا بەرمەيتىن، قولدانىلۋ ءورىسى شەكتەۋلى سوزدەر. قازاق ءتىلى كاسىبي سوزدەرگە باي.

• كاسىبي سوزدەر تارالۋ شەگىنە قاراي ءىرى كاسىپكە بايلانىستى سوزدەر جانە شاعىن كاسىپكە بايلانىستى سوزدەر دەپ ەكى سالاعا بولىنەدى.

• ءىرى كاسىپكە بايلانىستى كاسىبي سوزدەر: مال شارۋشالىعى (تۇيە اتاۋلارى: جامپوز، كەزوركەش، كەردەرى، كۇرت، قاراتۇياق، اڭىرايما)؛ استىق شارۋشالىعى (ءسۇت بيداي، بال بيداي، قودىران، جاۋشا، باقال؛ تارى اتاۋلارى: بايدەربىس، الاعارىن، شايا، شارشاۋ تارى)؛ بالىق شارۋشالىعى (بالىق اتاۋلارى اقاۋىز، تاۋتان، تابان، بەكىرە؛ اۋ اتتارى: موردا، توسپاي، يتەرقۇل، الامان اۋ)؛ باۋ - باقشا (قاۋىنشەك، ومان ارىق، جەلكە سۋى، پىستە)؛ ماقتا شارۋشالىعى (قوزا، كوسەك، قۇلاق، شيت)، تاعى باسقا سالالارعا قاتىستى بولادى.

• شاعىن كاسىپشىلىككە بايلانىستى كاسىبي سوزدەر: ۇستالىق (تاراق بالتا – ءجۇزى كەدىر - بۇدىر بالتا، كەرمە ارا – ءجۇزىنىڭ ورتاسىندا تىرەگىشى بار ارا، شەربەك – ۇلكەن ارا، اتالعى – ويىق ءجۇزدى شوت، تىشۋىر – بۇراپ تەسەتىن قۇرال، ءپاربى – شويىن تەسكىش، ءاتتىس – تەمىر قىساتىن قۇرال، ىڭعۋىر – اعاش وياتىن قۇرال؛ ەتىكشىلىك (سوزان – ينە سياقتى قۇرال، ۇشتىق – سوزانعا وتكىزىلگەن قىسقا ءجىپ، پاردوز كەلتەك – ەتىكتىڭ تىگىسىن جاتقىزاتىن تاياقشا)؛ بالتاشىلىق، ورىمشىلىك، توقىماشىلىق، زەرگەرلىك، تاعى باسقاكاسىپ تۇرلەرىنە بايلانىستى بولادى. كاسىبي سوزدەردىڭ ديالەكتىلەردەن باستى ايىرماشىلىعى – ونىڭ ادەبي تىلدە بالاماسى بولمايدى. سوندىقتان دا كەيبىر كاسىبي سوزدەر ادەبي ءتىلىمىزدى بايىتىپ، جالپى حالىقتىق قولدانىسقا ەنىپ كەتەدى. مىسالى، مايەك، قوزا، تەرىم، مۇراپ، باعبان، داقىل، بەدە، تاناپ، كوشەت، اتىز، تاعى باسقا.