InfoHub Logo

— ۆون، ۆون، ۆون. ۆ-ۆ-ۆ-ۆ. جاندوس مەن سەنەن وزىپ كەتتىم. ويتكەنى، مەنىڭ ماشينام ۆمۆ عوي، — دەپ ءبىرجان كەتىك تىستەرىن كورسەتە كۇلدى.

— ۆمۆ ەمەس، بمۆ! — دەدى جاندوس ونىڭ سوزىنە تۇزەتۋ ەنگىزىپ.

— سەن ۇتىلدىڭ!

— ۇتىلعان جوقپىن! — دەپ جاندوس دەس بەرەر ەمەس.

— مىقتى بولساڭ جارىسايىق، قانە! — دەدى ءبىرجان رولگە ۇقساس دوڭگەلەكتەنە كەلىپ يىلگەن تەمىردى ارلى-بەرلى اينالدىرىپ. دوسىنىڭ دا قالىسار ءتۇرى جوق. جاندوستىڭ اياق-كيىمى جىرتىق، ەسكى، ءارى تابانى تەسىلىپ قالعانى كورىنىپ-اق تۇر. مەزگىل — شىلىڭگىر شىلدە. دالا دەگەنىڭىز قاپىرىق. اۋماعى شاعىنداۋ اۋلادا بۇرق-بۇرق ەتكەن قارا توپىراقتىڭ شاڭىن كوككە كوتەرىپ ون قارالى بالا دوپ تەۋىپ ءجۇر. ال، انا بۇرىشتا قاز-قاتار تىزىلگەن ورىستىڭ ءتورت بىردەي كەمپىرى اڭگىمەنىڭ قىزىعىنا كىرىپ وتىر. كوككە كوز سۇزگەن كورشى شال تەرەزەدەن موينىن وزدىرىپ، جان-جاعىنا قاراۋدا. ءبىر زاتىن جوعالتقانعا ۇقسايدى. بۇكىربەل كەمپىرى الدەنەنى ايتىپ جاتىر. الايدا، ءسوزى ەستىلەر ەمەس. جاندوستىڭ سەرگەي ەسىمدى كورشىسى قاراجون جيپپەن، جىرتىق-جاماۋ جولمەن ىرعالىپ ۇيىنە جەتتى.

— ءبىرجان! — دەدى بالا ويلى قالپىنان تانباي.

— اۋ!

— انا ماشينانى كوردىڭ عوي؟

— كوردىم. نە بوپتى؟

— مەن وسكەندە سونداي الامىن.

— بوسە بەرمەشى، قيال.

— ءوزىڭ قيالسىڭ! — دەگەن جاندوس بۇل ءسوزدى جاقتىرماي قالدى.

— ءجۇر، ودان دا پاركقا بارىپ كەپتەر اتايىق.

— اتپايمىن.

— نەگە؟

— ولاردى ولتىرگەنشە جەم بەرەيىك تا.

ءبىرجان ويلانىپ قالدى دا، از-كەم بوگەلىستەن سوڭ:

— دۇرىس ايتاسىڭ، كەتتىك! — دەپ ەكەۋى ۇيلەرىنىڭ جانىنداعى ساياباققا بەت الدى. ءسويتىپ، ولار قالتاسىنداعى ناننىڭ قوقىمى، شەمىشكەنىڭ ءدانى مەن جەمدى قۇستارعا شاشتى. «پىر» ەتىپ ۇشا جونەلگەن قۇستار اسپاندا قالىقتاپ بارىپ، قايتا قوندى. قۇس اتاۋلىسى ادامعا بىردەن ۇيرەنسە كەتپەيتىنى بەلگىلى. العاشىندا اسا سەنىڭكىرەمەيدى، جانىڭا جاقىندامايدى. ولار شاشىلعان جەمگە تالاسىپ-تارماسادى، ءبىر-بىرىن قۋادى. قۇس دەمەسەڭىز كەيبىر قىلىقتارى ادامدىكىنەن اۋمايدى، تۋرا. ەكى بالا ومىرلەرىنە ريزا. قۇستار ولارعا راقمەتىن ايتقانداي باستارىن يزەۋدە. ءبىرجانعا سولاردىڭ ىشىندەگى ءبىر كەپتەر قاتتى ۇناپ قالدى. ول سونى ءبىرازعا دەيىن باقىلادى، زەرتتەدى. موينىنداعى قارا جولاعى، ارقاسىنداعى سۇپ-سۇر بەلگىسى، سىنعان سوڭ قيسايا بىتكەن وڭ قاناتى، ءبارى-بارى — ونى وزگەلەردەن ەرەكشەلەندىرىپ تۇردى.

— بۇگىننەن باستاپ سەنىڭ اتىڭ — «جالعىز» بولادى! — دەدى ءبىرجان سىبىرلاي سويلەپ.

— ەرتەڭ تاعى دا كەلەيىك. جەمدى كوبىرەك الىپ كەلۋ كەرەك شىعار، قالاي ويلايسىڭ؟

— ءيا! — دەدى ءبىرجان الگى كەپتەردەن كوزىن الماي...

كەش باتتى. ەكەۋى كەلەسى كۇنى تاعى دا كەلەتىن بوپ ۋاعدالاستى. جاندوس — شيكىل سارى، دۇردەك ەرىن، سوپاقبەت، ال ءبىرجان — كومىردەن ءسال عانا اقشىلداۋ، قىرمۇرىندى، قالقان قۇلاقتى، ءتامپىش تاناۋلى بالا. ەكەۋى قازاقشا ايتقاندا «تۇيدەي قۇرداس». وندا. بۇگىن — جەكسەنبى. ياعني، اپتانىڭ اياعى. بارلىعى دەرلىك ۇيىندە دەمالىپ جاتىر. ارايلاپ اتقان تاڭ، جان-جانۋارلارعا ۇقساعان بۇلتتار، توبەدەن تونگەن تەرەكتەر قوس دوسقا سۇمدىق ادەمى بوپ كورىندى. ولار ۇيلەرىنەن: قاتقان نان، تارى، قۋىرىلعان بيداي، قۇرتتاردىڭ ۇگىتىندىسىن الىپ شىقتى. جاندوس پەن ءبىرجان ءبىر نارسەدەن قۇر قالاتىنداي ساياباققا قاراي جۇگىردى. كەلسە، جۇمىسشى سول جەردى سىپىرتقىسىن بىردە وڭعا، بىردە سولعا سىلتەپ سىپىرىپ ءجۇر. سكۆەر ءىشى بوس بوتەلكە، شاشىلعان قاعاز، شاعىلعان شەمىشكەگە تولى. «ە-ە-ە، ادامدار!» — دەدى ءبىرجان كۇرسىنە سويلەپ. ەكەۋى بارلىق قوقىستى جيناستىرا باستادى. ءبىر كەزدە، بالا سۋ سىڭگەن، ەكى-ۇش جەرى جىرتىلعان گازەتتى جەردەن كوتەرگەنى سول ەدى، وزىنە ەرەكشە ۇناعان جانسىز كەپتەردى كوردى. اۋەلگىدە، شوشىپ كەتتى. ال، جاندوس بولسا ساسپاستان قۇستى الاقانىنا سالىپ:

— كومەمىز بە؟! — دەدى سۇراۋلى جۇزبەن.

— بىلمەيمىن...

— وندا كەپتەردى جاشىككە سالىپ، انا جەرگە اپارىپ قويايىق، — دەدى جاندوس سەنىمدى سويلەپ. ەكى دوس بەيكۇنا كەپتەردى ايتقان جەرىنە الىپ باردى. ءبىر ءتۇرلى قيعىسى كەلمەگەندەي ءولى قۇسقا ۇزاق قاراعان ءبىرجان ونىڭ جانىنا ءبىر شىنى سۋ، ءبىر ءۇزىم قارا نان قويىپ، ۇستىنە اق ماتا جاپتى دا بىلاي دەدى:

— قارنى اشسا، تۇندە تۇرىپ جەيدى. ەڭ باستىسى مۇزداماسا بولدى.

جاندوس جىلاي باستادى.

— ەندى، مەن بۇل كەپتەردى ەشقاشان كورمەيمىن بە؟ — دەدى ءبىرجان جاسىن ءسۇرتىپ.

— بىلمەيمىن...  — دەدى دوسى داۋسى ايرىقشا قاتتى شىعىپ.

ءبىرجاننىڭ اۋزىنان:

— كەشىرشى مەنى، كەپتەر! — دەگەن ءسوزدىڭ شىعۋى مۇڭ ەكەن ءوزىن توقتاتا المادى. جىلادى كەلىپ. سودان بەرى بالا ءبىر توپ كەپتەردى كورسە «جالعىزىن» ساعىناتىن بولدى. ول ەشكىمگە ۇقسامايتىن. ەشكىمگە. دارا. ەگەر دە، اللا «جالعىزدى» كەپتەر ەتىپ ەمەس، ادام قىلىپ جاراتسا، ول جاقسى ادام بولار ەدى، شىركىن. قوش بول، «جالعىزىم»!.. قوش بول!..

---