InfoHub Logo

كىتاپ ادام بالاسىنىڭ سان عاسىرلىق اقىل-ويىنىڭ جەمىسى، تاريحى مەن تاعىلىمىنىڭ التىن ساندىعى. «كىتاپ دەگەنىمىز - الدىڭعى ۇرپاقتىڭ ارتقى ۇرپاققا قالدىرعان رۋحاني وسيەتى. كىتاپ وقۋدان تىيىلساق، وي ويلاۋدان دا تىيىلار ەدىك»، - دەگەن ەدى عابيت مۇسىرەپوۆ.

كىتاپ تاڭداپ، تالعاپ وقي ءبىلۋ، ونى ءتۇسىنۋ مەن ءتۇيسىنۋ، العان اسەردى ءومىر قاجەتىنە جاراتا ءبىلۋ - ءاربىر ادامنىڭ بىلىگى مەن ءبىلىمىن، پايىمى مەن پاراساتىن ايقىندايتىن العى شارتتاردىڭ ءبىرى. وتكەن زامانداردىڭ تۇڭعيىق تەرەڭىنەن سىر شەرتەتىن تاريحتى دا، ادەبيەتتى دە، باسقا عىلىم كەرەمەتتەرىن دە كىتاپحانادان تابامىز. وسىنداي اسىل قازىنانى وقۋ قازىرگى كەزدە مۇلدەم تومەندەپ كەتتى. شەكسپير «كىتاپ ماعان تاقتان دا قىمبات»، - دەپ اتاپ كورسەتكەندەي، وركەنيەتتى قوعامنىڭ باستى تىرەگى – بىلىمدە، ال ءبىلىمنىڭ كىلتى – كىتاپتا. بۇنداي ويدى ەرتەدەن بىلگەن ەل بيلەۋشىلەر مەن پاتشالار، عالىمدار ءوز زاماننىڭ وزىندە بيلىك قۇرعان مەملەكەتتە اۋەلى كىتاپ وقۋ جانە كىتاپحانا ءىسىن وركەندەتۋگە ەرەكشە نازار اۋدارعانىن بايقاۋعا بولادى. ونىڭ جارقىن ۇلگىسى – بۇگىنگە اڭىز بولىپ جەتكەن الەم كەرەمەتتەرىنىڭ ءبىرى – مىسىرداعى الەكساندريا كىتاپحاناسى بولسا، ەكىنشىسى – تۇركى حالىقتارىنا ورتاق قۇندىلىق – كونە وتىرار كىتاپحاناسى. ودان بولەك تە تالاي ءداۋىردىڭ كەمەلدەنۋىنە قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقان كىتاپحانالار سانىندا شەك جوق. زامان دامىعان سايىن، ادامزات بالاسى كەمەلدىككە ۇمتىلعان سايىن كىتاپ پەن كىتاپحانالاردىڭ ءرولى مەن ماڭىزى، قۇندىلىعى ارتا تۇسپەسەدى. ويتكەنى، ۇلى فرانسۋز جازۋشىسى ءھام فيلوسوفى دەني ديدرو ايتپاقشى، ادامزات كىتاپ وقۋىن قويعان كۇنى، ويلانۋىن دا توقتاتادى.

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قازاقستان تاريح كافەدراسىنىڭ تاريح-گەوگرافيا ماماندىعىنىڭ 1- كۋرس ماگيسترانتتارى كۋراتور ەدۆايزەر قوزعامبايەۆا گۇلنار بەستىبايقىزىمەن بىرگە 13-اقپان كۇنى حالىقارالىق كىتاپ سىيلاۋ كۇنىنە وراي «كىتاپ-بىلىم بۇلاعى» اتتى تاربيەلىك ءىس-شارا وتكىزدى. ءىس-شارانىڭ بارىسىندا قوزعامبايەۆا گۇلنار بەستىباي قىزى ءسوز سويلەپ، ارتىنشا توپ ستۋدەنتتەرىمەن بىرگە وزدەرىنىڭ وقىعان كىتاپتارىمەن ءبولىسىپ، قىزىقتى ماعلۇماتتارتتارمەن تانىستىردى. سونىمەن قاتار، تاريح-گەوگرافيا ماماندىعىنىڭ 1 كۋرس ماگيسترانتتارى قارپىقوۆا توعجان، مۇراتوۆ ەربۇلان ورتاعا شىعىپ ستۋدەنتتەرگە كىتاپ تۋرالى ۆيكتورينا ۇيىمداستىرىپ، توپ ستۋدەنتتەرىنىڭ تاراپتارىنان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىلگەن بولاتىن. ۆيكتورينانىڭ ناتيجەسىندە توپ ستۋدەنتى - شايدوزىم نۇرمۇحاممەد جەڭىسكە جەتىپ، اتاقتى جازۋشى ۆيكتور فرانكليننىڭ «ومىردەن ءمان ىزدەگەن جان» دەگەن كىتابى سىيلىققا تارتىلدى. وسى تاربيە ءىس-شارانىڭ بارىسىندا ستۋدەنتتەر رۋحاني بايىپ قانا قويماي، كىتاپقا دەگەن ماحابباتتارى ودان سايىن ارتا ءتۇستى دەسەكتە بولادى.

مىنە، كىتاپ وقۋعا ىنتالاندىراتىن وسىنداي تاربيە ءىس-شارالار بىزدە جاپپاي قولعا الىنۋى كەرەك. ول ءۇشىن كىتاپ كۇنى، سونىڭ ىشىندە قازاق كىتابىنىڭ كۇنى جاريالانىپ، وعان كۇللى قوعام بەلسەنە ارالاسسا، مادەني، رۋحاني داميتىن ادامداردىڭ سانى دا مەيلىنشە تولىعاتىنى انىق.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ

پروفەسسور م. ا. قوزعامبايەۆا گ.ب

تاريح فاكۋلتەتىنىڭ 1 كۋرس ماگيسترانتى مانيكوۆا ا. ا.

 

 

 

 

 

---