InfoHub Logo

كۇز. كۇن شايداي اشىق. الماتىنىڭ وقتاي ءتۇزۋ كوشەلەرiنiڭ بiرiندە ورتا بويلى، قىپشا بەل، قاراقات كوز، قىر مۇرىندى، اشاڭ ءجۇزدi قىز قولىنداعى ۇلكەن قارا چەموداندى تەرلەپ-تەپشiپ ارەڭ كوتەرiپ كەلەدi. جول بويى جاعالاي وسكەن قايىڭ-ەمەن، تال-تەرەكتەردiڭ سارعىش تارتقان جاپىراقتارى ۇشىپ جۇرگەن كوبەلەككە ۇقساپ، قالقىپ بارىپ جەرگە قونادى.

بiر كەزدە الدىڭعى جاعىنان قارسى ۇشىراسا كەتكەن سۇڭعاق بويلى ادەمi جiگiت «قارىنداس، كومەكتەسiپ جiبەرەيiن» دەپ كەلiپ، قىز قولىنداعى چەمودانعا جارماسا بەردi. قولى تالىپ كەلە جاتقان قىز قارسىلىق كورسەتە قويمادى. جiگiت جوتكiرiنiپ الدى دا، جۋان داۋسىمەن ءسوز باستادى:

— اتىم مۇرات. قازاق مەملەكەتتiك ۋنيۆەرسيتەتiنiڭ تiل-ادەبيەت فاكۋلتەتiندە وقيمىن. ولەڭدەرiم رەسپۋبليكالىق گازەتتەرگە جيi جاريالانىپ تۇرادى. مۇمكiن وقىعان دا شىعارسىز، – دەپ جەلدەي ەسiپ كەلەدi. ال قىز بولسا: «اقىن بولسا اقىن شىعار. ولاردىڭ وسىنداي ءسوزۋار بولىپ كەلەتiن ادەتi ەمەس پە»، – دەگەن ويمەن ونىڭ ءسوزiنە ونشا ءمان بەرە قويمادى. ءوزiنiڭ جەتi اتاسىنا دەيiن تانىستىرعان جiگiت «ەندi سiزدiڭ كەزەگiڭiز» دەگەندەي، بۇعان جىميا قارادى:

— ەسiمiم – كوگەرشiن. قىزدار پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ ءۇشiنشi كۋرسىندا وقيمىن. وقۋىما اسىعىپ كەلە جاتقان بەتiم عوي، – دەدi سىپايى عانا تiل قاتىپ.

— جۇگiڭiزدiڭ اۋىرلىعىنا قاراعاندا، اۋىلدان كەلەسiز-اۋ!..

— ءيا، جاڭا عانا پوەزدان ءتۇستiم.

تانىستىقتىڭ قىزۋىمەن ولار ۇلكەن قاقپالى ەكi قابات ەڭسەلi اق ءۇيدiڭ الدىنا كەلگەندە بiر-اق iركiلدi.

— اعاي، راقمەت سiزگە! مەن وسى ۇيدە پاتەردە تۇرامىن. كiرiپ، اۋىلدىڭ ءدامiنەن اۋىز تيiڭiز، – دەسە دە، قىز iشiنەن: “كiرمەي-اق قويسا ەكەن! ءوزi جولسوقتى بوپ شارشاپ كەلگەندە، دەم الۋدىڭ ورنىنا، تاعى دا مىلجىڭداپ مازامدى الاتىن بولدى-اۋ” دەگەن ويدا تۇرعان ەدi. سونى سەزگەندەي جiگiت ەپپەن جىميىپ:

— راقمەت، اسىعىسپىن، – دەدi الاقانىن كەۋدەسiنە باسىپ. – ەرتەڭ تەاترعا بارۋعا قالاي قارايسىز؟ مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ “داريعا جۇرەك” پوەماسى بويىنشا سپەكتاكل ءوتiپ جاتقان كورiنەدi.

اق كوڭiلi اقتارىلا اڭقىلداعان بەيتانىس جiگiتتiڭ كوڭiلiن قيماعان كوگەرشiن: “قالاۋىڭىز بولسىن!” دەگەن ءسوزدiڭ اۋزىنان قالاي شىعىپ كەتكەنiن ءوزi دە بايقاماي قالدى...

* * *

تەاتردان شىققان قىز بەن جiگiت قويۋ قارا ءتۇننiڭ قۇشاعىندا ءۇن-تۇنسiز ءجۇرiپ كەلەدi. كۇزگi سالقىن سامال باياۋ ەسiپ تۇر. ءار جەردە كوشە شامدارى جارقىرايدى. اينالا جىم-جىرت. بiر كەزدە وسىناۋ مۇلگiگەن تىنىشتىقتى بۇزا جiگiت اقىرىن عانا:

— سپەكتاكل ۇنادى ما؟ – دەدi قىزعا جاقىنداي ءتۇسiپ.

— ارينە، پوەماداعى مىنا جارىق دۇنيەگە عاشىق جاننىڭ تەبiرەنiسi كiمدi دە بولسا بەي-جاي قالدىرماسى انىق.

— ءيا. مۇقاعالي سىرشىل دا سەزiمتال اقىن عوي. سوندىقتان با، الدە ءوزiمنiڭ اقىنجاندى بولعاندىعىمنان با، ونىڭ ولەڭدەرiندەگi شىمىرلاعان سەزiم، تەپسiنگەن وي، بiر ۋاق مۇڭعا باتىرىپ، قايتادان كوڭiل سارايىن اشىپ، سەرپiپ تاستايتىن ماقامدى ليريكاسى ىلعي دا جۇرەگiمدە جاتتالىپ قالادى. بiر عانا «ماحاببات» ديالوگىن الايىقشى:

— ...بۇلدىراسام ساعىمداي نە ەتەر ەدiڭ؟

— جەل بوپ قۋىپ، اقىرى جەتەر ەدiم.

— قايعى اكەلسەم باسىڭا نە ەتەر ەدiڭ؟

— قويشى ساۋلەم، ءبارiن دە كوتەرەمiن.

— ايتشى ءوزiڭ عاجاپ ەمەس پە! ليريكاداعى سەزiمتالدىق پەن قالتقىسىز كوڭiل اۋەنiن ايتساڭشى، – دەدi مۇرات شابىتتانا سويلەپ. سىقىلىقتاي كۇلگەن كوگەرشiن ءسۇرiنiپ كەتiپ، قۇلاپ تۇسە جازدادى. جiگiتتiڭ دە كۇتكەنi وسىنداي ءسات ەدi، سۇيەمەلدەگەن بولىپ قۇشاعىنا تارتا بەردi...

* * *

ءتۇن. جۇلدىزى سامساعان اسپان استىندا قولتىقتاسقان ەكi عاشىق جاڭا جاۋعان ۇلپا قاردى نىعىزداي باسىپ كەلەدi. بiر-بiرiنە كوز قيىقتارىمەن ەركەلەي قاراسىپ، ەستiلەر-ەستiلمەس داۋىسپەن كۇبiرلەسiپ تە قويادى. جالعىز وسكەن الىپ ەمەننiڭ ءتۇبiنە كەلiپ توقتاعان ولار بiر-بiرiنە جابىسا ءتۇسiپ، بiراز ۋاقىت ءۇنسiز ءسۇيiسiپ تۇردى. كەنەت، كوگەرشiن ەپپەن باسىن شالقايتتى دا، جiگiتتiڭ كوزiنە تۋرا قاراپ:

— مۇراتيك، سەن مەنi شىن سۇيەسiڭ بە؟ – دەدi نازدانا.

— ايىم-اۋ، و، نە دەگەنiڭ. مىنا جالعاندا سەنسiز ماعان دۇنيە تۇل. تiپتi، ساعان ارناپ جۇرەگiمنەن جىر دا تۋدىرعام. تىڭداشى.

...تەڭiز بولىپ ارناسىنان تاسىپ تىم،

قايدا جۇرسەم بiر ءوزiڭە اسىقتىم.

بiلە بiلسەڭ ارمانىمنىڭ اق قۇسى،

مەن ءوزiڭە، مەن ءوزiڭە عاشىقپىن...

كوزدەرى كۇلىم قاققان كوگەرشiن قولدارىن جiگiت موينىنا ارتقان بويى، ەلجiرەپ كەلiپ قوماعايلانا سۇيە بەردi، سۇيە بەردi. «كورiك قانداي، وي قانداي، اقىل قانداي! ناعىز سەگiز قىرلى، بiر سىرلىنىڭ ءوزi. بۇرىننان ارمان ەتكەنiم، شىراق الىپ iزدەگەنiم وسىنداي پىسىق جiگiت ەمەس پە ەدi!..» – دەدi قىز iشiنەن ءوزiنە-وزi رازى بولىپ.

سول بەتiمەن مۇراتتى قولىنان جەتەلەي وتىرىپ، ءوزi تۇراتىن بولمەگە الىپ كەلدi. بۇندا دا بiر توسەكتە جاتقان ەكi عاشىق تاڭدى كوزبەن اتىردى... تاڭ قىلاڭ بەرە ورىندارىنان تۇرعان ولار ۇيلەنبەكشi بولىپ ءسوز بايلاستى. مۇرات اۋىلىنا توي قامىمەن جۇرمەكشi بولىپ، كوپ ۇزاماي كەلەتiنiن ايتىپ كەتiپ قالدى.

ارادا ساعىنىشتى كۇندەر مەن ايلار جىلجىپ ءوتiپ جاتتى. قاھارلى قىس ءوتiپ، جىلاۋىق كوكتەم دە شىقتى. جەر ءجۇزi كوگەرە باستادى...

جازدىڭ جايماشۋاق كۇندەرiنiڭ بiرiندە تولعاعى ۇستاعان جاس ارۋ اۋرۋحاناعا ءتۇسiپ نارەستەلi بولدى. «اقىننىڭ» كەلمەيتiنiن سەزگەن ول ءسابيiن ارقالاپ، iزدەۋ سالا باستادى. جiگiت وقيمىن دەگەن وقۋ ورنىنا كەلiپ شاعىم جاسادى. ونداعىلار ونداي ادامنىڭ وقىمايتىنىن، تiپتi وقىعان دا ەمەستىگىن ايتتى.

الدانعانىنا ەندi كوزi انىق جەتكەن كوگەرشiن:

— ءبارiنە دە ءوزiم كiءنالi. اقىنمىن دەگەنiنە سەنiپ جۇرە بەرiپپiن عوي، مەن پاقىر. الدى-ارتىڭدى ويلاۋعا مۇرشا بەرمەيتiن البىرت كوڭiل، قايران جاستىق-اي!.. – دەپ وكiندi، وزەگi ءورت بولىپ.

---