كوشپەلى جانە وتىرىقشى وركەنيەتتەر اراسىنداعى بايلانىس
كوشپەلى جانە وتىرىقشى وركەنيەتتەر اراسىنداعى بايلانىس
قازاقستان تاريحى 10 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ەرتەدەگى كوشپەلىلەر مەن وتىرىقشىلار بايلانىستارى، «كوشپەلى وركەنيەت» ۇعىمىن، قالالاردىڭ ءوسۋى، جارتىلاي كوشپەلىلەرمەن قارىم - قاتىناستىڭ دامۋى جايلى جان - جاقتى تولىق تۇسىنىك بەرۋ، تەمىر ءداۋىرى مەن ورتا عاسىرلارداعى بايلانىستارعا توقتالىپ، بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز بەتتەرىمەن قورىتىندى جاساۋعا داعدىلاندىرۋ، نەگىزگىنى اجىراتا بىلۋگە، ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋعا، زەرتتەۋ جۇمىستارىن قورعاي بىلۋگە، ءوي - ءورىسىن دامىتىپ، وزىنە دەگەن سەنىمىن، پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
تاربيەلىك: ادامگەرشىلىككە، يماندىلىققا، تاريحي ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋعا،
وتانىن سۇيۋگە، ماقتانىشپەن قاراۋعا، ونەر ەسكەرتكىشتەرىن باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق. دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى.
ساباق ءادىسى: اڭگىمە، پىكىر الىسۋ، ىزدەنىس، ساياحات.
ساباق كورنەكىلىگى: قازاقستان كارتاسى، تاراتپالار، سۋرەتتەر
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا/ وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ
ب/ ساباققا ازىرلىكتەرىن باقىلاۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
1. ماتەريالدىق مادەنيەت
2. رۋحاني مادەنيەت
3. جارتىلاي كوشپەلىلەردىڭ ءدىني - نانىم سەنىمدەرى
1. بليس - سۇراق
1. ماتەريالدىق مادەنيەت دەگەنىمىز نە؟
مىسال كەلتىر.
2. قويباعار، ارپاوزەن، تاڭبالى جەرلەرىندەگى /ىلە - شۋ اڭعارلارى/جارتاستارداعى سۋرەتتەر نە دەيدى؟
بۇل تۋرالى كىم جازىپ قالدىرعان؟
جاۋاپ: 4 - 6 دوڭعالاقتى اربالاردىڭ كەسكىنىنە قاراعاندا ساقتار جىلقىنى ارباعا جەگىپ، كوشى - قونعا پايدالانعان. بۇل تۋرالى گيپپوكرات: «اربالار وتە شاعىن، ءتورت دوڭگەلەكتى، 6 دوڭگەلەكتى اربالار كيىزبەن جامىلعان كۇركەلى اربالار دا جاسالادى، ولار جاڭبىر مەن جەلدەن پانا. بۇل اربالاردا بابالار مەن ايەلدەر تۇرادى، ەرلەر قاشاندا ات ۇستىندە بولادى» دەگەن.
3. كوشپەلىلەر ارباعا نە جەككەن؟ بۇل تۋرالى مالىمەت كىمدەردىڭ جازبالارىندا كەزدەسەدى؟
جاۋاپ: مۇنداي اربالارعا وگىزدەر مەن تۇيەلەر جەككەن. بۇل تۋرالى گرەك تاريحشىلارى ساقتاردىڭ اعاشتان جاسالعان ۇيلەردە تۇرىپ، قىستا ونىڭ ۇستىنە تىعىز اق كيىزبەن جاباتىنىن ايتادى.
2. ءسوزدى جالعاستىر!
1. ال تۇراقتارعا كەلەتىن بولساق، ۇيسىندەر................. سالىنعان قىستاۋلاردا تۇرسا، قاڭلىلار................... تۇرعىزىلعان ءۇي - جايلاردا مەكەندەگەن.
2. ساقتاردىڭ باس كيىمدەرى شوشاق، اياق كيىمدەرى وكشەسىز جالپاق بولعان. تىزەگە دەيىن كامزول كيىپ، بەلبەۋ بۋىنعان، تار شالبار، وڭ جاعىندا قانجار، سول جاعىندا سەمسەر نە ساداق ىلىنگەن.
ال ەسىك وباسىنان تابىلعان ادامنىڭ ۇستىندەگى......................... بۇيىمدارمەن بەزەندىرىلگەن.
باس كيىمىندە......،.......،......،.......،........،....... ت. ب. جانۋارلار مەن قۇستار بەينەلەنگەن. بەلىندەگى كىسەدە................ عاجايىپ بەينەسى، جانىنداعى...............،...............،......................،...............،.................، باسقادا بۇيىمداردىڭ ساپاسى وتە جوعارى.
3. قازاقستاننىڭ التاي جاعىنداعى بەرەل وباسىنان الىنعان................... دە ساپالى جاسالعان. تابىت جانىندا بىرگە كومىلگەن اتتاردىڭ.................. بىزگە دەيىن جاقسى ساقتالىنىپ، سول قالپىندا جەتۋىنە..................... بولىپ قاتىپ جاتقاندىعى سەبەپ بولعان.
3. نە جايىندا؟ /رۋحاني مادەنيەت/
2. سيىناتىن باستى قۇدايى؟ نەنى قۇرباندىققا شالعان؟
جاۋاپ:
كۇنگە سىيىنعان، وعان ارناپ قۇرباندىققا جىلقى شالۋ سالتى بولعان. وعان دالەل: ادامنىڭ جانىندا ات باسى، ابزەلدەرى، جەكەلەگەن بولىكتەرى بىرگە جەرلەنگەنىن بايقاۋعا بولادى. كۇننىڭ قۇرمەتىنە ەڭ جۇيرىك جانۋاردى قۇربان ەتۋ كەرەك دەپ ويلاعان.
3. جەرگە تالاس شىققاندا «بۇل جەردە مەنىڭ اتا - بابامنىڭ سۇيەگى جاتىر، سوندىقتان بۇل مەنىڭ جەرىم» دەگەن سوزگە نە ايتۋعا بولادى؟
4. وتقا ماي كۇيۋ سالتى بار، ونى قالاي تۇسىندىرۋگە بولادى؟
جاۋاپ:
كەلىن تۇسكەندە، كۇيەۋ العاش كەلگەندە – وتقا ماي قۇيعان. ول جاڭاشىلدىقتى، وزگەرىستى اڭعارتقان.
5. «اڭ ءستيلى» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
جاۋاپ:
ءار ءتۇرلى بۇيىمدارعا سالىنعان جانۋارلار مۇسىندەرى وزىنشە ءبىر ۇلگىدەگى بويتۇمار مەن تۇمارشالار بولعان. ول تايپالار ءومىرىن، قيالىن، اڭىزدارىن بەينەلەگەن. ونداعى اڭدار تالاسى سول كەزدەگى رۋلار مەن تايپالار اراسىنداعى تالاس - تارتىستاردى، جاۋلاۋشىلىق كەزدەردى بىلدىرەدى.
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
كاتونقاراعاي اۋدانى، كاتون اۋىلى،
«لەنين اتىنداعى ورتا مەكتەبى»كمم
تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى مەرگازينا انار ەرلانوۆنا
قازاقستان تاريحى 10 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ەرتەدەگى كوشپەلىلەر مەن وتىرىقشىلار بايلانىستارى، «كوشپەلى وركەنيەت» ۇعىمىن، قالالاردىڭ ءوسۋى، جارتىلاي كوشپەلىلەرمەن قارىم - قاتىناستىڭ دامۋى جايلى جان - جاقتى تولىق تۇسىنىك بەرۋ، تەمىر ءداۋىرى مەن ورتا عاسىرلارداعى بايلانىستارعا توقتالىپ، بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز بەتتەرىمەن قورىتىندى جاساۋعا داعدىلاندىرۋ، نەگىزگىنى اجىراتا بىلۋگە، ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋعا، زەرتتەۋ جۇمىستارىن قورعاي بىلۋگە، ءوي - ءورىسىن دامىتىپ، وزىنە دەگەن سەنىمىن، پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
تاربيەلىك: ادامگەرشىلىككە، يماندىلىققا، تاريحي ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋعا،
وتانىن سۇيۋگە، ماقتانىشپەن قاراۋعا، ونەر ەسكەرتكىشتەرىن باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق. دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى.
ساباق ءادىسى: اڭگىمە، پىكىر الىسۋ، ىزدەنىس، ساياحات.
ساباق كورنەكىلىگى: قازاقستان كارتاسى، تاراتپالار، سۋرەتتەر
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا/ وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ
ب/ ساباققا ازىرلىكتەرىن باقىلاۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
1. ماتەريالدىق مادەنيەت
2. رۋحاني مادەنيەت
3. جارتىلاي كوشپەلىلەردىڭ ءدىني - نانىم سەنىمدەرى
1. بليس - سۇراق
1. ماتەريالدىق مادەنيەت دەگەنىمىز نە؟
مىسال كەلتىر.
2. قويباعار، ارپاوزەن، تاڭبالى جەرلەرىندەگى /ىلە - شۋ اڭعارلارى/جارتاستارداعى سۋرەتتەر نە دەيدى؟
بۇل تۋرالى كىم جازىپ قالدىرعان؟
جاۋاپ: 4 - 6 دوڭعالاقتى اربالاردىڭ كەسكىنىنە قاراعاندا ساقتار جىلقىنى ارباعا جەگىپ، كوشى - قونعا پايدالانعان. بۇل تۋرالى گيپپوكرات: «اربالار وتە شاعىن، ءتورت دوڭگەلەكتى، 6 دوڭگەلەكتى اربالار كيىزبەن جامىلعان كۇركەلى اربالار دا جاسالادى، ولار جاڭبىر مەن جەلدەن پانا. بۇل اربالاردا بابالار مەن ايەلدەر تۇرادى، ەرلەر قاشاندا ات ۇستىندە بولادى» دەگەن.
3. كوشپەلىلەر ارباعا نە جەككەن؟ بۇل تۋرالى مالىمەت كىمدەردىڭ جازبالارىندا كەزدەسەدى؟
جاۋاپ: مۇنداي اربالارعا وگىزدەر مەن تۇيەلەر جەككەن. بۇل تۋرالى گرەك تاريحشىلارى ساقتاردىڭ اعاشتان جاسالعان ۇيلەردە تۇرىپ، قىستا ونىڭ ۇستىنە تىعىز اق كيىزبەن جاباتىنىن ايتادى.
2. ءسوزدى جالعاستىر!
1. ال تۇراقتارعا كەلەتىن بولساق، ۇيسىندەر................. سالىنعان قىستاۋلاردا تۇرسا، قاڭلىلار................... تۇرعىزىلعان ءۇي - جايلاردا مەكەندەگەن.
2. ساقتاردىڭ باس كيىمدەرى شوشاق، اياق كيىمدەرى وكشەسىز جالپاق بولعان. تىزەگە دەيىن كامزول كيىپ، بەلبەۋ بۋىنعان، تار شالبار، وڭ جاعىندا قانجار، سول جاعىندا سەمسەر نە ساداق ىلىنگەن.
ال ەسىك وباسىنان تابىلعان ادامنىڭ ۇستىندەگى......................... بۇيىمدارمەن بەزەندىرىلگەن.
باس كيىمىندە......،.......،......،.......،........،....... ت. ب. جانۋارلار مەن قۇستار بەينەلەنگەن. بەلىندەگى كىسەدە................ عاجايىپ بەينەسى، جانىنداعى...............،...............،......................،...............،.................، باسقادا بۇيىمداردىڭ ساپاسى وتە جوعارى.
3. قازاقستاننىڭ التاي جاعىنداعى بەرەل وباسىنان الىنعان................... دە ساپالى جاسالعان. تابىت جانىندا بىرگە كومىلگەن اتتاردىڭ.................. بىزگە دەيىن جاقسى ساقتالىنىپ، سول قالپىندا جەتۋىنە..................... بولىپ قاتىپ جاتقاندىعى سەبەپ بولعان.
3. نە جايىندا؟ /رۋحاني مادەنيەت/
2. سيىناتىن باستى قۇدايى؟ نەنى قۇرباندىققا شالعان؟
جاۋاپ:
كۇنگە سىيىنعان، وعان ارناپ قۇرباندىققا جىلقى شالۋ سالتى بولعان. وعان دالەل: ادامنىڭ جانىندا ات باسى، ابزەلدەرى، جەكەلەگەن بولىكتەرى بىرگە جەرلەنگەنىن بايقاۋعا بولادى. كۇننىڭ قۇرمەتىنە ەڭ جۇيرىك جانۋاردى قۇربان ەتۋ كەرەك دەپ ويلاعان.
3. جەرگە تالاس شىققاندا «بۇل جەردە مەنىڭ اتا - بابامنىڭ سۇيەگى جاتىر، سوندىقتان بۇل مەنىڭ جەرىم» دەگەن سوزگە نە ايتۋعا بولادى؟
4. وتقا ماي كۇيۋ سالتى بار، ونى قالاي تۇسىندىرۋگە بولادى؟
جاۋاپ:
كەلىن تۇسكەندە، كۇيەۋ العاش كەلگەندە – وتقا ماي قۇيعان. ول جاڭاشىلدىقتى، وزگەرىستى اڭعارتقان.
5. «اڭ ءستيلى» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
جاۋاپ:
ءار ءتۇرلى بۇيىمدارعا سالىنعان جانۋارلار مۇسىندەرى وزىنشە ءبىر ۇلگىدەگى بويتۇمار مەن تۇمارشالار بولعان. ول تايپالار ءومىرىن، قيالىن، اڭىزدارىن بەينەلەگەن. ونداعى اڭدار تالاسى سول كەزدەگى رۋلار مەن تايپالار اراسىنداعى تالاس - تارتىستاردى، جاۋلاۋشىلىق كەزدەردى بىلدىرەدى.
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
كاتونقاراعاي اۋدانى، كاتون اۋىلى،
«لەنين اتىنداعى ورتا مەكتەبى»كمم
تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى مەرگازينا انار ەرلانوۆنا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
