InfoHub Logo

بۇل اڭگىمەنى ماعان كوپ جىلدار بويىنا الاكول اۋدانىنىڭ شارۋاشىلىقتارىن باسقارىسقان ازاماتتاردىڭ ءبىرى ساكەن الپىسبايەۆ ايتىپ بەرىپ ەدى.

وندا، دەگەن ول، مەنىڭ “كوكتۇما” سوۆحوزىنىڭ ديرەكتورى كەزىم ەدى. “اۋدانعا ديماش احمەت ۇلى قونايەۆ كەلەدى ەكەن”، — دەگەن حابار دۇڭك ەتە ءتۇستى دە، ءبارىمىز دە ەلەڭدەسىپ، ءبىر دۇرلىگىپ قالعانبىز. اۋدانعا ات باسىن تىرەگەن ۇلكەن-كىشى لاۋازىمدى ازاماتتاردىڭ ءبارى دەرلىك ءبىزدىڭ اۋىلعا ءبىر سوقپاي كەتپەيتىن. ويتكەنى، قىتايمەن شەكاراعا جۋىق ورنالاسقان سوۆحوزدىڭ ءجۇز مىڭعا جۋىق قويى، مىڭداعان جىلقى، تۇيەسى بار ۇلكەن شارۋاشىلىق ەدى دە، ونىڭ ۇستىنە الاكول كولىنىڭ جاعاسىنا تاياۋ ورنالاسقان بولاتىن.

“دايىن بول، دەدى سول ماسەلەمەن مەنى الدىنا ارنايى شاقىرعان اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى كۇرەۋباي ماتەنباي ۇلى مۇجىقوۆ، مال سويۋعا دا تۋرا كەلىپ جۇرە مە، تاعى دا حابارلاسارمىز، ايتەۋىر قامسىز قالىپ جۇرمە”.

تاعى دا بىرەر كۇن وتكەندە ءبىرىنشى حاتشى تەلەفون شالىپ:“ديمەكەڭدەر ەرتەڭ كەلەدى ەكەن، اقشيدەن قايتاتىن كورىنەدى. قازان-وشاعىڭا ءوزىڭ يە بولىپ، باسى-قاسىندا ءجۇر”، — دەپ شەگەلەي تاپسىرىپ، پىسىقتاپ قويدى.

باستىق ايتسا بولدى، بىزدە جان قالا ما. جان-جاققا كىسى شاپتىرىپ، داستارقانعا كەرەكتىڭ ءبارىن ىزدەستىرىپ، الەككە تۇستىك تە قالدىق. اقشي — ءبىزدىڭ سوۆحوزدىڭ بولىمشەسى، سوۆحوز ورتالىعىنان ون-ون بەس شاقىرىم جەر. تۇنىمەن ۇيىقتاماي دايىندالىپ الىپ، تاڭ اتپاي بارىمىزدى كيىپ، بايلاۋىشىمىزدى بايلاپ دەگەندەي، اۋدان، سوۆحوز اتقامىنەرلەرى بولىپ، ءبارىمىز دە سول جەردەن تابىلدىق.

قاجەت بولىپ قالادى-اۋ دەگەن ازىق-تۇلىكتى تاعى ءبىر اۋدارا-توڭكەرە تەكسەرىپ شىقتىق. “ويباي، اراق-شاراپ قايدا؟” — دەيدى بىزبەن بىرگە الاشاپقىن بولىپ جۇرگەن اۋداندىق اۋىلشارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ باستىعى وسپانبەكوۆ، ول ءوزى بىلاي دا ۇشىپ-قونعان دەگبىرسىزبەۋ كىسى ەدى، ءقازىر ءتىپتى ءابىرجىپ، وتقا ءتۇسىپ كەتەردەي اپتىعىپ ءجۇر. “ديمەكەڭدەر اراق ىشە قويماس”، — دەگەنىمىزگە قاراماي، “كىم بىلەدى، قاسىنداعى نوكەرلەرىنىڭ ءبىرى بولماسا، ءبىرى سۇراپ قالار. قوي، مەن ۇشىرتىپ بارىپ، “مەجراي بازادان” كونياك پەن شامپان جەتكىزە قويايىن”، — دەدى دە، الدى-ارتىنا قاراماي كەلگەن جاعىنا قاراي تاعى زىتتى.

سويۋعا دەپ سەمىز ءبىر قويدى الا كەلگەنبىز. ماسقارا بولعاندا، ىشىمىزدە سونى سويىپ بۇزىپ بەرەتىن دە ادام جوق ەكەن. “ءبىر سويسا شودىر سويادى”، — دەگەن سوڭ كول جاعاسىندا تۇراتىن ءبىر اياعى پروتەز بالىقشى ورىسقا كىسى شاپتىردىق. اعاش اياعىن سىقىرلاتىپ شودىر دا كەلدى. الگى اساۋ قويدى جۇك ماشيناسىنان ءتۇسىرىپ، سوعان ۇستاتا بەرگەنبىز. كەنەت جاڭاعى توپالاڭ كەلگىر ىتقىپ ءبىر بەرگەندە، باسىنا يە بولا الماي، قاساپشىمىز دا ءبىر جاعىنا قيرالاڭداي ۇشىپ تۇسكەنى. ورتەكەدەي ورعىپ، قيان دالاعا قاراي جالعىز لاعىپ قوي دا كەتىپ بارادى. تورت-بەس جىگىت “گازيكپەن” جابىلا قۋىپ بەردىك. دالانىڭ وي-شۇقىرى كوپ، ماشينا ەركىن سىلتەي الماي، ويلى-قىرلى جەرلەردە وماقاسا تۇسە جازدايدى. ىشەك-قارىننان ەشتەڭە قالار ەمەس. ءاي، ءبىر يت اۋرەگە تۇسە ءجۇرىپ، ءولدىم-تالدىم دەگەندە الگى قويدى قۋىپ جەتىپ، ماشينامەن قاعىپ، جىعىپ الدىق-اۋ. “ەندى ەتى ەت بولماي، جىنىگىپ كەتەدى-اۋ!” — دەپ كەيىپ جاتتى ءجون بىلەتىن جىگىتتەر. وعان بولا باس اۋىرتىپ قارايلايتىن كۇي قايدا، ۇزاتپاي ۇستاپ العانىمىزدىڭ وزىنە ءماز بولا ءدۇرديىپ، سونى دا الدەقانداي كورىپ، اساۋ قويدىڭ ءتورت اياعىن بۋىپ اكەلىپ اقساق ورىستىڭ قولىنا ۇستاتتىق-اۋ اقىرى.

ءبىر كەزدە تەمىرجول بەكەتىنەن بەرى وتە شۇبىرعان ماشينالار لەگى دە كورىندى. ولار وشارىلا كۇتىپ تۇرعان بىزگە ايالداپ جاتپاستان، بىردەن كول جاعاسىنا قاراي تارتتى. بىرەۋلەردىڭ: “ديمەكەڭدەردىڭ ەتكە قاراۋعا ۋاقىتتارى جوق، بالىق جەپ قانا اتتانادى ەكەن”، — دەگەن دۇمپۋىمەن جالعىز قازانعا تورت-بەس سازاندى ءبىر-اق توعىتىپ، ساقىرلاتا قايناتىپ جاتقانىمىزدىڭ ۇستىنە ءبىرىنشى حاتشى كەلىپ قاپ: “بۇلارىڭ نە؟” — دەمەسىن بە.

“بالىق ەدى، كۇردەكە”، — دەيمىز عوي كۇمىلجىپ. “بالىعى نە، ەي، مۇنىڭ! قويدىڭ باسى قايدا؟” “ءقازىر، ءقازىر، ءبارى دە بولادى”، — دەپ شالا پىسكەن سازانداردى سىپىرىپ تاستاپ، شالا ۇيىتىلگەن قويدىڭ باسىن قازانعا قايتا توعىتتىق. كۇردەكەڭ دە بۇرىنعى بار سالماعىنان ايرىلعان، الدەنە شي شىعىپ قالا ما دەپ، ساسىپ-اق ءجۇر. شاپقىلاپ، تاعى دا كول جاعاسىنداعى باسشىلار جاققا كەتە بەردى. ءبىر ورنىندا بايىز تاۋىپ تۇرا الار ەمەس.

سول كەزدە “مەجراي بازاعا” اراق-شاراپ ىزدەپ كەتكەن وسپانبەكوۆتىڭ دە قاراسى كورىندى-اۋ. كول جاعاسىنداعى قارا شوعىردى كورىپ، ءبىر دوربا شامپان-شارابىن سالدىر-گۇلدىر ەتكىزە ول دا سولاي قاراي جۇگىرىپ بەرگەنىن كورىپ، بۇل جاقتان ويبايلاپ ءبىز شىعايىق. “قايدا بارا جاتىرسىز؟” — دەپ. ول دا ساسقالاقتاپ، ءوڭ-تۇس جوق، ءجۇزى شاڭىتىپ العان، بىرەسە بىزگە، بىرەسە كول ماڭىنداعىلارعا قارايدى، قالاي قاراي جۇگىرەرىن بىلمەي الاقتاي بەرەدى. اۋپىرىممەن ءجۇرىپ، داستارقان جاساپ جاتقان ۇيگە سۇيرەلەپ ءجۇرىپ ازەر الىپ كىردىك-اۋ. ۇرىككەن جىلقىنى الدىنان شىعىپ قايىرعانداي كۇيدەمىز.

ءبارىمىزدى وسىنشالىق اۋرە-سارساڭعا سالىپ قويعان مەيماندارىمىز دا ءبىر كەزدە بەرى بۇرىلدى-اۋ. داستارقان باسىنا وتىرا بەرە ديمەكەڭ الدىمەن قىمىز سۇراماسا بولار ما. “قىمىز بار ما ەدى؟” — دەپ كۇبىر ەتتى ماعان كۇردەكەڭ. “اۋىلعا ماشينا جىبەرىپ ەدىك، ءالى كەلمەي جاتقانى!” — دەيمىن مەن جىلارمان بولىپ. جولدا بىردەڭەگە ۇشىرادى ما، ايتەۋىر ەرتەسىن قىمىزعا جۇمساعان ادامدارىم كەشىگىپ جاتقان. “يت ەكەنسىڭ عوي!” — دەپ كۇڭك ەتتى تاعى كۇردەكەڭ. ءتىسىن شىقىرلاتا تاعى ءبىراۋىز بوقاۋىز ايتىپ جىبەردى-اۋ دەيمىن. بۇرىن ول كىسىنىڭ اۋزىنان مۇنداي ورەسكەل ءسوز شىقپايتىن. تۇيىق ادامنىڭ اشۋى جامان بولا ما، بولماسا شىنىمەن-اق قاتتى قىسىلدى ما، ءوزى دە قاپ-قارا بوپ تۇتىگىپ الىپتى. جۇگىرىپ دالاعا شىقتىم، قىمىزعا جىبەرگەن ماشينانىڭ دا قاراسى كورىنگەن ەكەن، تورت-بەسەۋمىز سونىڭ الدىنان دالاقتاپ جۇگىرىپ بارامىز. ايدالاعا ماشينانى توقتاتا سالىپ، ساباداعى قىمىزدى جاڭاعى تورت-بەسەۋمىز قولداسا كوتەرىپ، ۇيگە قاراي قۇيىنداي ۇشتىق. “ساسقان ۇيرەك ارتىمەن سۇڭگيدىنىڭ” كەرى ەمەي نەمەنە، ءوزىمىزدى ماشينادان دا جۇيرىكپىز دەپ ويلاساق كەرەك.

ديمەكەڭ ەشقانداي سىر بەرگەن جوق، دانىشپان ادام عوي. ءبىزدىڭ ءابىرجىپ، ابىگەرگە ءتۇسىپ جۇرگەنىمىزدى ءىشى سەزبەدى دەيسىز بە. بىرەر كەسە قىمىز ءىشتى دە: “ال، جۇرەيىك!” — دەپ سەرىكتەرىن ەرتە ورنىنان كوتەرىلدى. ءدۇر ەتىپ ءبىز دە ىلەستىك.

زۋ-زۋ ەتكەن سۇلىك قارا ماشينالار ءبىر بەل اسىپ، كوزدەن تاسا بولعانشا سوڭدارىنان قاراپ تۇرىپ، قىر اسىپ كەتكەندە بارىپ: “ۋھ!” — دەپ سىرتقا دەم شىعاردىق-اۋ.

ىشىمىزدەگى جاسى ۇلكەنىمىز وسىنداعى بالىق كومبيناتىنىڭ ديرەكتورى نۇرعالييەۆ دەگەن ازامات ەدى، سول كىسى ۇيگە ءبىزدى باستاپ كىردى دە: “قايتقان مالدا قايىر بار، اقىرى الگى اساۋ قويدىڭ ەتى وزىمىزگە بۇيىردى-اۋ، ال اكەلىڭدەر ورتاعا!” — دەپ بۇيىردى.

ۇسىنعان باستى الدىنا الىپ، ءبىر قۇلاعىن كەسە بەرگەندە ساتىرلاپ كەپ جاڭبىر جاۋدى دا، سىرتتان جۇگىرە كىرگەن جىگىتتەردىڭ ءبىرى: “جاڭاعى كىسىلەردىڭ ماشيناسى مىنا بەلدىڭ استىندا باتپاقتاپ قالدى، ميليسيونەرلەر جابىلىپ شىعارا الماي جاتىر!” — دەسىن ەنتىگىپ. نۇرعالييەۆ اعامىز سەلك ەتە ءتۇستى دە، كەسىلگەن قۇلاقتى ورنىنا قايتا قوندىرىپ، ءتۇر-تۇسى بوپ-بوز بولا توردەن تومەنگە ءبىر-اق سەكىردى.

سول ەكى ارادا تاعى ءبىر جىگىت: “شىقتى ماشينالارى، ءجۇرىپ كەتتى!” — دەگەن حابار جەتكىزدى. نۇرعالييەۆ اعامىز دا توردەگى ورنىنا قاراي ءىلبي جىلجىدى. ءبىراق ەندى تارتىلعان باسقا بىردەن شاپ بەرمەي، الدەنە كۇتكەندەي، سىرتقا قۇلاعىن تىگە ەداۋىر ءۇنسىز وتىرىپ قالدى.

... سول وقيعا ەسكە تۇسسە ءقازىر عوي، كۇلكىمىزدى تيا الماي قالامىز. ول كەزدە كۇلكى قايدا، سول ءبىر كۇننىڭ ىشىندە ءبارىمىز دە بەس، ون كيلوعا ارىقتاپ، جىپتىكتەي بولىپ شىعا كەلگەن شىعارمىز-اۋ. مىنەكي، قازاقى مىنەز-قۇلىقتىڭ ءبىر كورىنىسى وسىنداي ەدى. ەندى... وسىعان كۇلەرمىسىڭ، جىلارمىسىڭ؟..

---