InfoHub Logo

قازاقتا: “قالعان كوڭىل — شىققان جان” دەگەن ءسوز بار عوي. بۇرىندارى وقتا-تەكتە ويعا ورالىپ، اۋزىما تۇسكەنىمەن، بابىنا بارىپ، ءمان بەرە قويماعانداي ەكەنمىن. ايگىلى ورىس اقىنى ەۆ.ەۆتۋشەنكونىڭ ءبىر ولەڭىن اۋدارىپ وتىرىپ وسى ءبىر تىركەس تىلىمە ورالا كەتكەنى. ولەڭ “جەرلەپ كەلىپ وتىرمىن جولداسىمدى (“يا توۆاريششا حورونيۋ”) دەپ باستالادى.

وزگەلەرگە ويتكەنى ول ءالى ءتىرى،
جانى ءسىرى، جانىندا جار ۇكىلى،
سىرت كوزگە مەن ونىمەن دوسپىن ءالى،
ونسىز كىرە قويمايدى كەشتىڭ ءارى.
ءالى كۇنگە ونىمەن ءتىرى ءوبىسىپ،

سىراحانا جاقتاردا جۇرەم ءىشىپ، — دەگەن جولداردىڭ ورىسشاسى:

دليا درۋگيح ون ەششە جيۆوي،
دليا درۋحيگ ون ەششە س جەنوي،
دليا درۋگيح ەششە س نيم درۋجۋ،
يبو س نيم ۆ رەستورانى حوجۋ
نە برانيۋ، ا مولچكوم حورونيۋ، — بولاتىن.

شىنىندا دا بىرگە تۋىپ، بىتە قايناسىپ كەتپەسەڭ دە كوپ جىلدار سىيلاس، سىرلاس بولعان، ءبىراق ساعان سىرىن تۇگەل الدىرا قويماعان، سويتسە دە ءسىڭىسىپ جۇرگەندەي قىلىق كورسەتىپ، دوس-جارانىڭ بولاتىنى دا راس قوي. سولاردىڭ ءبىرى بولماسا ءبىرى وقىستا كەزىككەن قىسىلتاياڭ كەزدە سەنى ساتىپ كەتە بەرەدى. ءبىراق تۇك بولماعانداي بەتىڭە جىلميا قاراپ، قۋلىعىمدى اسىردىم با دەگەندەي جىميىپ قوياتىنىن قايتەرسىڭ.

سول ءبىر ەكىجۇزدىلىككە، سول ءبىر، قىسقاسى، يتتىگىنە ابدەن كوزىم جەتكەندە مەن دە ەندى ونى ءبىرجولاتا ولدىگە سانايتىنىم بار. جوق، ءبىرجولا اتقۇيرىعىن دا كەسىسە المايمىن. كوپ ىشىندە كەزىگە قالعاندا قول بەرىپ امانداسىپ، ءتىپتى قۇشاقتاسقان بولىپ، وپ-وتىرىك ءسۇيىسىپ تە جاتامىز. “قاتىردىم با، بالەم!” — دەپ ءماز بولىپ ول كەتەدى، “مەن ءۇشىن ءتىرى ولىك ەكەنىن دە سەزبەيدى-اۋ بۇل شىركىن” — دەپ سەن قالاسىڭ.

“سونداي بارىنان — جوعى” دەپ بىلەتىن بىرەر تانىس مەندە دە بار. جاسى كىشى بۇل جىگىت جۇرت كوزىنشە دە، ەكەۋارا وڭاشا قالعاندا دا ءوزىنىڭ ماعان شىن كوڭىلىمەن بەرىلگەندىگىن اڭگىمە سايىن دالەلدەي سويلەپ جۇرەتىن. سونىڭ ەكىجۇزدىلىگىنە، الاياقتىعىنا ابدەن كوزىم جەتكەندە بارىپ كوڭىلىمنىڭ وعان دەگەن ەسىك-تەرەزەسىن بەرىك ەتىپ جاپتىم دا، ءبىرجولا ولدىگە سانادىم. كوڭىلىمدە وعان دەگەن سەنىم-قۇرمەتتەن ەشتەمە قالماعانىن اڭعاردىم. ءولدى. ءبىتتى! ەندى ونىڭ وزىنە دە، وزگەلەردىڭ ول تۋرالى ايتىپ جۇرگەن ءارتۇرلى اڭگىمەلەرىنە دە رەنجىپ، كۇيىپ-پىسۋ دەگەن مۇلدە بولمايدى. قالعان كوڭىل — شىققان جان... جولىعا قالسا، امالسىز قولىن الام، ءبىراق ول ەندى مەنى قۋانتا دا، اشۋلاندىرا دا المايدى. “پۋستوە مەستو” دەيدى ورىستار مۇندايدى. “ۆ ۋپور نە ۆيجۋ!” دەپ تە جاتادى.

سەرتتەن تايعان، سوزىندە تۇرماعان، دوستىق نيەتكە ءجۇردىم-باردىم قارايتىن، پايداكۇنەم، وتىرىك ايتاتىن، وعان بولا قىسىلىپ-قىمتىرىلىپ تا جاتپايتىن، سۋايت، نويىس، كىسىمسىپ، باسقانى باسا كوكتەپ وتكىسى كەلەتىن ۇردا-جىق ادامداردان بويىمدى اۋلاق سالۋعا تىرىسىپ-اق باعامىن. ولار مەنىڭ سانامنان مۇلدەم سىزىلىپ قالعان، مەن ءۇشىن ەندى بۇل دۇنيەدە جوق، تىرىلەر ساناتىندا دا جوق ادامدار.

بۇلار كوبىنە-كوپ ەركەك ءپىشىندى ادامدار، ىشتەرىندە سيرەك تە بولسا ايەلدەر دە كەزدەسەدى، امال قانشا! قالداربەك ايتىپ ەدى ءبىر كەزدە: “ايەلدەرگە وكپەلەۋگە بولمايدى”، — دەپ، سول دا دۇرىس شىعار دەپ ويلاي بەرەمىن.

---