ماماندىعىم ─ تاعدىرىم
قىزىلوردا وبلىسى،
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى
№100 ورتا مەكتەبىنىڭ 9 ا سىنىپ جەتەكشىسى
ىزتەلەۋوۆا باقىتكۇل كەڭشىلىك قىزى
تاقىرىبى: ماماندىعىم ─ تاعدىرىم
ماقساتى: ءوزىن - ءوزى ودان ءارى اشۋ، ءوزىن - ءوزى تانۋ، ءوزىنىڭ جانە اينالاسىنداعىلاردىڭ پسيحولوگيالىق مىنەزدەمەسىن انىقتاۋ جانە تالداۋ ىسكەرلىگىن دامىتۋ؛
ءار ءتۇرلى ماماندىق تۋرالى ناقتىراق ءبىلۋ.
ءادىسى: لەكسيا، ويىن
ساباق بارىسى
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
II. كىرىسپە ءسوز:
جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىن تولعاندىراتىن ماسەلە كوپ. سونىڭ ءبىرى ─ ماماندىق تاڭداۋ. بۇل ىستە اتا - انالار ءبىرىنشى بولىپ كومەكتەسە الادى، دەگەنمەن مەكتەپتىڭ ورنى ەرەكشە. اتا - انالار كەيدە ءوز بالالارىنىڭ تىلەكتەرىنە قاراماستان، ولاردىڭ قانداي وقۋ ورنىنا بارۋ كەرەكتىگىن وزدەرى تاڭداپ قويادى. كەيدە دوس - قۇربىلاردىڭ ىقپالىمەن ماماندىق تاڭداۋ دا كەزدەسەدى.
قانداي ماماندىق بولسا دا، ادامنىڭ دەنساۋلىعى مەن رۋحاني دۇنيەسىنە ۇيلەسىپ تۇرۋى كەرەك. بۇل فاكتوردى ەسكەرمەۋ سالدارىنان ۋاقىت وتە كەلە تاڭداپ العان ماماندىقتىڭ دەنساۋلىقتى بىرتە - بىرتە ناشارلاتاتىنى ءسوزسىز. ءسويتىپ بىرنەشە جىل ىستەپ، مول تاجىريبە جيناعان ماماننىڭ كاسىبىن وزگەرتۋگە ءماجبۇر بولارى قاق( بۇلاي ىستەۋ وڭايعا سوقپايتىنى بەلگىلى).
III. نەگىزگى ءبولىم
1 - تاپسىرما
ايتىلعان ويلارعا تۇسىنىكتەمە بەرىڭىز:
1) وزىنەن - ءوزى وزا الماعان،
وزگەدەن دە وزا الماس. ( م. الىمبايەۆ)
2) ءاربىر سۇرىنگەنىڭدى باقىتسىزدىق دەپ ساناما.
بالكىم، سەنىڭ شىن باقىتىڭ سول جەردەن باستالار. ( ليەۆ تولستوي)
3) وزەن اعىسىن بوگەۋگە بولادى،
ءومىر اعىسىن بوگەۋگە بولمايدى. ( حالىق ماقالى)
4) باقىت ءاربىر ادام ۇمتىلاتىن ماقسات ( ءال - فارابي)
5) جەتەككە ەرگەندى تاعدىر جەتەلەيدى،
قۇلىقسىزدى سۇيرەيدى. ( سەنەكا)
6) تۇرمىسقا ءتىرى كۇندە بول سەبەپكەر،
وتىرما قۇر ۇيىندە بويعا سەنىپ.
تالاپ قىل، ازدى - كوپتى جۇمسا ويدى،
ءار ءىستىڭ اقىرىن ويلا، كوڭىل ءبولىپ. ( اقان سەرى)
7) ەڭبەك ەتە بىلگەن ادام، كەدەيشىلىكتەن قورىقپايدى. ( حالىق ماقالى)
8) ەڭبەكتەنە ءبىلۋ – دۇرىس ءومىر سۇرە الۋ دەگەن ءسوز. ( ج. فابر)
9) باقىت بارىن سالىپ ەڭبەكتەنگەنگە بۇيىرادى. ( ي. گوتە)
10) ادامدىق بورىشىڭ، - حالقىڭا ەڭبەك قىل. ( شاكارىم)
2. كاسىپتىك ءوزىن - ءوزى انىقتاۋ ترەنينگتەرى
1) جاتتىعۋ « ول كىم، كورسەت؟»
ماقساتى: ءار ءتۇرلى ماماندىق تۋرالى ناقتىراق ءبىلۋ.
تاقتاعا توپ ويىنشىلارىنا ۇنايتىن ماماندىقتاردىڭ 10 - 12 ءتۇرى جازىلادى. جۇرگىزۋشى ول ماماندىقتاردىڭ اربىرەۋىن كورسەتىپ، بىلاي دەيدى: «ول كىم، كورسەت؟»
بارلىعى سول ماماندىققا لايىق ويىنشىنى كورسەتەدى.
تالداۋ: لايىق ويىنشىنى كورسەتۋدە سىزدەرگە نە كومەكتەستى؟ قانداي اسەر الدىڭىزدار؟
2) جاتتىعۋ « قولتىراۋىن»
ماقساتى: ءوزارا سەنىمدىلىككە، توپتىق ىنتىماقتاستىققا نازار اۋدارۋ.
توپ ەكى كومانداعا بولىنەدى. ءبىرىنشىسى – قانداي دا ءبىر ماماندىقتى جاسىرادى، ەكىنشىسى ءوزىنىڭ ويىنشىسىن (ونىڭ كەلىسىمىمەن) ءبىرىنشى كومانداعا جىبەرەدى.
ولار وعان جاسىرعان ماماندىعىن ايتادى. ال ول بولسا تەك ىممەن جانە يشارامەن ونى بەينەلەپ كورسەتەدى، ال ونىڭ كومانداسى قانداي ماماندىق ەكەنىن تۇسىنۋگە تىرىسادى. كوماندالار كەزەكپەن ماماندىقتى انىقتايدى.
3). جاتتىعۋ « ءونىمدى جارنامالاۋ»
ماقساتى: سەنىمدى مىنەز - قۇلىق تاسىلدەرىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ.
ترەنينگكە قاتىسۋشىلارعا 15 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. قانداي دا ءبىر ءونىمدى جارنامالاپ، ونى توپقا كورسەتۋ كەرەك.
تالقىلاۋ: سۇراق: ءونىمدى جارنامالاۋ كەزىندە قانداي قيىندىقتار بولدى؟ قاي ءونىمدى جارنامالاۋ ەرەكشە ەستە قالدى( ۇنادى) جانە نەگە؟
4) رولدىك ويىن « بابالاردى يلاندىر»
ماقساتى: ءوز كوزقاراسىن دالەلدى تۇردە جەتكىزە ءبىلۋ.
توپ ۇشكە بولىنەدى: اكە – انا – ءجاسوسپىرىم.
تاپسىرما: ءوزىنىڭ كاسىبي جوسپارلارىنىڭ ماقساتقا لايىقتىلىعىنا دالەلدى تۇردە يلاندىراتىنداي اتا - انالارمەن اڭگىمە وتكىزۋ.
تالداۋ: يلاندىرۋدا دالەلدى تۇردە پىكىرىڭدى جەتكىزۋ وڭاي ءتيدى مە؟ قيىندىعى نەدە بولدى؟
IV. قورىتىندى ءبولىم
ءاربىر ادامدا جەتىستىككە جەتۋ مۇمكىندىگى بار...
بۇل مۇمكىندىك دۇرىس پايدالانىلعان جاعدايدا، ادامنىڭ عۇمىرى ماڭىزدانا تۇسەدى. ال بۇل مۇمكىندىكتى قولدان شىعارىپ العان ادام ومىردە ماعىناسىز كۇن كەشەدى.
اركىم جەتىستىككە جەتۋ جولىندا ءاربىر ءساتىن، ءاربىر مۇمكىندىگىن پايدالانىپ قالۋى كەرەك. بۇل مۇمكىندىك ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە ادامنىڭ ەڭبەكقورلىق قاسيەتىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ادام ەڭبەكقورلىقتى ءومىرىنىڭ باستى ولشەمى ەتىپ السا، ول شىقپايتىن شىڭ قالمايدى، ول شىقپايتىن تاۋ بولمايدى.
ەڭبەكقورلىق دەگەنىمىز – ورىندالۋى ءتيىس قانداي دا ءبىر ءىستى اياعىنا دەيىن تىندىرماي راحات تاپپاۋ. قاي سالادا بولسىن، ءبىر ءىستى باستاعان ادام ءوزىنىڭ بار مۇمكىندىگىن پايدالانعان جاعدايدا عانا ونى ءساتتى اياقتاي الادى.
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى
№100 ورتا مەكتەبىنىڭ 9 ا سىنىپ جەتەكشىسى
ىزتەلەۋوۆا باقىتكۇل كەڭشىلىك قىزى
تاقىرىبى: ماماندىعىم ─ تاعدىرىم
ماقساتى: ءوزىن - ءوزى ودان ءارى اشۋ، ءوزىن - ءوزى تانۋ، ءوزىنىڭ جانە اينالاسىنداعىلاردىڭ پسيحولوگيالىق مىنەزدەمەسىن انىقتاۋ جانە تالداۋ ىسكەرلىگىن دامىتۋ؛
ءار ءتۇرلى ماماندىق تۋرالى ناقتىراق ءبىلۋ.
ءادىسى: لەكسيا، ويىن
ساباق بارىسى
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
II. كىرىسپە ءسوز:
جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىن تولعاندىراتىن ماسەلە كوپ. سونىڭ ءبىرى ─ ماماندىق تاڭداۋ. بۇل ىستە اتا - انالار ءبىرىنشى بولىپ كومەكتەسە الادى، دەگەنمەن مەكتەپتىڭ ورنى ەرەكشە. اتا - انالار كەيدە ءوز بالالارىنىڭ تىلەكتەرىنە قاراماستان، ولاردىڭ قانداي وقۋ ورنىنا بارۋ كەرەكتىگىن وزدەرى تاڭداپ قويادى. كەيدە دوس - قۇربىلاردىڭ ىقپالىمەن ماماندىق تاڭداۋ دا كەزدەسەدى.
قانداي ماماندىق بولسا دا، ادامنىڭ دەنساۋلىعى مەن رۋحاني دۇنيەسىنە ۇيلەسىپ تۇرۋى كەرەك. بۇل فاكتوردى ەسكەرمەۋ سالدارىنان ۋاقىت وتە كەلە تاڭداپ العان ماماندىقتىڭ دەنساۋلىقتى بىرتە - بىرتە ناشارلاتاتىنى ءسوزسىز. ءسويتىپ بىرنەشە جىل ىستەپ، مول تاجىريبە جيناعان ماماننىڭ كاسىبىن وزگەرتۋگە ءماجبۇر بولارى قاق( بۇلاي ىستەۋ وڭايعا سوقپايتىنى بەلگىلى).
III. نەگىزگى ءبولىم
1 - تاپسىرما
ايتىلعان ويلارعا تۇسىنىكتەمە بەرىڭىز:
1) وزىنەن - ءوزى وزا الماعان،
وزگەدەن دە وزا الماس. ( م. الىمبايەۆ)
2) ءاربىر سۇرىنگەنىڭدى باقىتسىزدىق دەپ ساناما.
بالكىم، سەنىڭ شىن باقىتىڭ سول جەردەن باستالار. ( ليەۆ تولستوي)
3) وزەن اعىسىن بوگەۋگە بولادى،
ءومىر اعىسىن بوگەۋگە بولمايدى. ( حالىق ماقالى)
4) باقىت ءاربىر ادام ۇمتىلاتىن ماقسات ( ءال - فارابي)
5) جەتەككە ەرگەندى تاعدىر جەتەلەيدى،
قۇلىقسىزدى سۇيرەيدى. ( سەنەكا)
6) تۇرمىسقا ءتىرى كۇندە بول سەبەپكەر،
وتىرما قۇر ۇيىندە بويعا سەنىپ.
تالاپ قىل، ازدى - كوپتى جۇمسا ويدى،
ءار ءىستىڭ اقىرىن ويلا، كوڭىل ءبولىپ. ( اقان سەرى)
7) ەڭبەك ەتە بىلگەن ادام، كەدەيشىلىكتەن قورىقپايدى. ( حالىق ماقالى)
8) ەڭبەكتەنە ءبىلۋ – دۇرىس ءومىر سۇرە الۋ دەگەن ءسوز. ( ج. فابر)
9) باقىت بارىن سالىپ ەڭبەكتەنگەنگە بۇيىرادى. ( ي. گوتە)
10) ادامدىق بورىشىڭ، - حالقىڭا ەڭبەك قىل. ( شاكارىم)
2. كاسىپتىك ءوزىن - ءوزى انىقتاۋ ترەنينگتەرى
1) جاتتىعۋ « ول كىم، كورسەت؟»
ماقساتى: ءار ءتۇرلى ماماندىق تۋرالى ناقتىراق ءبىلۋ.
تاقتاعا توپ ويىنشىلارىنا ۇنايتىن ماماندىقتاردىڭ 10 - 12 ءتۇرى جازىلادى. جۇرگىزۋشى ول ماماندىقتاردىڭ اربىرەۋىن كورسەتىپ، بىلاي دەيدى: «ول كىم، كورسەت؟»
بارلىعى سول ماماندىققا لايىق ويىنشىنى كورسەتەدى.
تالداۋ: لايىق ويىنشىنى كورسەتۋدە سىزدەرگە نە كومەكتەستى؟ قانداي اسەر الدىڭىزدار؟
2) جاتتىعۋ « قولتىراۋىن»
ماقساتى: ءوزارا سەنىمدىلىككە، توپتىق ىنتىماقتاستىققا نازار اۋدارۋ.
توپ ەكى كومانداعا بولىنەدى. ءبىرىنشىسى – قانداي دا ءبىر ماماندىقتى جاسىرادى، ەكىنشىسى ءوزىنىڭ ويىنشىسىن (ونىڭ كەلىسىمىمەن) ءبىرىنشى كومانداعا جىبەرەدى.
ولار وعان جاسىرعان ماماندىعىن ايتادى. ال ول بولسا تەك ىممەن جانە يشارامەن ونى بەينەلەپ كورسەتەدى، ال ونىڭ كومانداسى قانداي ماماندىق ەكەنىن تۇسىنۋگە تىرىسادى. كوماندالار كەزەكپەن ماماندىقتى انىقتايدى.
3). جاتتىعۋ « ءونىمدى جارنامالاۋ»
ماقساتى: سەنىمدى مىنەز - قۇلىق تاسىلدەرىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ.
ترەنينگكە قاتىسۋشىلارعا 15 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. قانداي دا ءبىر ءونىمدى جارنامالاپ، ونى توپقا كورسەتۋ كەرەك.
تالقىلاۋ: سۇراق: ءونىمدى جارنامالاۋ كەزىندە قانداي قيىندىقتار بولدى؟ قاي ءونىمدى جارنامالاۋ ەرەكشە ەستە قالدى( ۇنادى) جانە نەگە؟
4) رولدىك ويىن « بابالاردى يلاندىر»
ماقساتى: ءوز كوزقاراسىن دالەلدى تۇردە جەتكىزە ءبىلۋ.
توپ ۇشكە بولىنەدى: اكە – انا – ءجاسوسپىرىم.
تاپسىرما: ءوزىنىڭ كاسىبي جوسپارلارىنىڭ ماقساتقا لايىقتىلىعىنا دالەلدى تۇردە يلاندىراتىنداي اتا - انالارمەن اڭگىمە وتكىزۋ.
تالداۋ: يلاندىرۋدا دالەلدى تۇردە پىكىرىڭدى جەتكىزۋ وڭاي ءتيدى مە؟ قيىندىعى نەدە بولدى؟
IV. قورىتىندى ءبولىم
ءاربىر ادامدا جەتىستىككە جەتۋ مۇمكىندىگى بار...
بۇل مۇمكىندىك دۇرىس پايدالانىلعان جاعدايدا، ادامنىڭ عۇمىرى ماڭىزدانا تۇسەدى. ال بۇل مۇمكىندىكتى قولدان شىعارىپ العان ادام ومىردە ماعىناسىز كۇن كەشەدى.
اركىم جەتىستىككە جەتۋ جولىندا ءاربىر ءساتىن، ءاربىر مۇمكىندىگىن پايدالانىپ قالۋى كەرەك. بۇل مۇمكىندىك ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە ادامنىڭ ەڭبەكقورلىق قاسيەتىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ادام ەڭبەكقورلىقتى ءومىرىنىڭ باستى ولشەمى ەتىپ السا، ول شىقپايتىن شىڭ قالمايدى، ول شىقپايتىن تاۋ بولمايدى.
ەڭبەكقورلىق دەگەنىمىز – ورىندالۋى ءتيىس قانداي دا ءبىر ءىستى اياعىنا دەيىن تىندىرماي راحات تاپپاۋ. قاي سالادا بولسىن، ءبىر ءىستى باستاعان ادام ءوزىنىڭ بار مۇمكىندىگىن پايدالانعان جاعدايدا عانا ونى ءساتتى اياقتاي الادى.
You Might Also Like
