InfoHub Logo

وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ تاقىرىبى: «مەنىڭ ءايبات ەسىمىم»
ساباقتىڭ ماقساتى:
– ادام ەسىمدەرى جايلى، ونى تولىق جانە ەركەلەتىپ ايتۋعا بولاتىنى جايلى تۇسىنىك بەرۋ؛ بالالاردىڭ ءوز ەسىمىنە دەگەن جاعىمدى سەنىمىن دامىتۋ؛ وزگە ادامداردى ەسىمىمەن اتاۋ ادەتىنە تاربيەلەۋ.
ادىستەر: سۇحبات، ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمە، ويىن.
قۇرال - جابدىقتار: حرەستوماتيا، اينا، كۇننىڭ جانە كوبەلەكتىڭ ماكەت - سۋرەتى، البوم.

ساباقتىڭ بارىسى
شاتتىق شەڭبەرى
– سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! بۇگىن ساياحاتىمىزدا «ءوزىن - ءوزى تانۋ» الەمىندە ماحاببات پەرىشتەسى بىزگە ەسىمدەر تۋرالى اڭگىمەلەيدى.
سەندەردىڭ بارلىعىڭنىڭ ەسىمدەرىڭ وتە ادەمى. قانداي ەسىمدەر ەكەنىن كورەيىك. ورتاعا شىعىپ، شاتتىق شەڭبەرىن قۇرايىق، ەسىمدەرىمىزدى داۋىستاپ ايتايىق.
تەز تۇرا عوي، وتىنەم،
كىم بولادى ەسىمىڭ؟
(بالالار ەسىمدەرىن ايتادى دا، تاربيەشى بارلىق بالالاردىڭ ەسىمدەرىن قايتالايدى.)
– بالالار، بۇگىن شىنىمەن دە سەندەردىڭ ەسىمدەرىڭنەن كوڭىلدى شەڭبەر قۇردىق.

تىنىشتىق ءساتى:
«تابيعاتقا ساياحات» رەلاكساسيالى بوساڭسۋ دەپ اتالادى. بارلىعىمىز ىڭعايلانىپ وتىرىپ، كوزىمىزدى جۇمامىز. مىنا كەرەمەت شيپالى اۋامەن تەرەڭ تىنىس الىپ، ءوز تىنىس الۋىڭىزدى باقىلاڭىز. دەمدى ىشكە تارتقاندا بويىڭىزعا ەنگەن شيپالى اۋانىڭ دەنەڭىزدىڭ ءار قۋىسىنان اۋىرتپالىقتى، اشۋ - ىزاڭىزدى جيناپ تەرىپ جۇرگەنىن ەلەستەتىڭىز. دەمىڭىزدى شىعارعاندا ماناعى شيپالى اۋانىڭ جيعان تەرگەن جاعىمسىز ەموسيالارىن سىرتقا قاراي باعىتتاپ شىعارىپ جىبەرىڭىز. كوز الدىڭىزدا ءوزىڭىزدىڭ تاڭعاجايىپ تابيعات اياسىندا جۇرگەنىڭىزدى ەلەستەتىڭىز. جاپىراق ءيىسىن يىسكەپ، قۇستار ءانىن تىڭداپ، ورماندا قىدىرىڭدار. قىدىرىپ ءجۇرىپ، ۇڭگىرگە جاقىندادىڭىز. ۇڭگىردىڭ قاسىندا سارقىراپ سۋ اعىپ جاتىر. سۋدىڭ اققانىن جانە ورمان تىنىشتىعىن قۇستاردىڭ ءانىن ەستۋگە تىرىسىڭىز. وسىنىڭ بارلىعىنا ىشكى جان دۇنيەڭدى اشىپ، وزىڭىزگە ىڭعايلى ورىنعا وتىرىپ، تىنىشتىقپەن ۇيلەسىمگە كەلىڭىز. كوگىلدىر كوك اسپان، ءسىزدىڭ بويىڭىزعا تىنىشتىقتى ۇيالاتادى، ال جارقىراعان كۇن ساۋلەسى سىزگە جىلۋلىعىن بەرەدى. سىلدىرلاعان وزەن مەن قۇستاردىڭ اسەم داۋىسى ءسىزدىڭ جۇرەگىڭىزدى باۋراپ كەرەمەت سەزىمگە بولەندىڭىز. ەشقانداي كەدەرگىلەر، قيىندىقتار ءسىزدىڭ كوڭىل - كۇيىڭىزدى بۇزا المايدى. سىزدە ءبارى دە جاقسى بولادى. تەرەڭ تىنىس الىپ ىشىڭىزدەن «مەنىڭ قانداي ءايبات، مەن باقىتتىمىن» دەگەن سوزدەردى قايتالاڭىز. كوزىمىزدى جايمەن اشىپ، ءبىر - بىرىمىزگە قاراپ كۇلىمدەيىك.
- قانداي كۇيدە بولدىڭىزدار، بارلىق جاعدايدى سەزىنە الدىڭىزدار ما؟
اڭگىمەلەسەيىك
– بالالار، كىرپى، كەرىك جانە قونجىق ورماننان قانداي زات تاۋىپ العانى ەستەرىڭدە مە؟
(بالالاردىڭ جاۋاپتارى)
– دۇرىس، ولار اينا تاۋىپ العان بولاتىن. ايناعا قاراڭدارشى. كىمدى كورىپ تۇرسىڭدار؟ سەندەردىڭ ەسىمدەرىڭ اينادان كورىنەدى مە؟
(بالالاردىڭ جاۋاپتارى).
– سەندەر اينادان وزدەرىڭدى جانە بەتتەرىڭدى عانا كورەسىڭدەر. ءبىراق، ەسىمدەرىڭدى كورە المايسىڭدار. ءبىز ءوز ەسىمىمىزدى تەك ەستي الامىز. ءاربىر ادامنىڭ ەسىمى بولادى. ادام تۋعان كەزدە ونىڭ جاقىندارى مەن تۋىستارى: اتا - اناسى، اتاسى مەن اجەسى وعان ەسىم بەرەدى.
پەداگوگ سونىمەن بىرگە ادامنىڭ تەگى جانە اكەسىنىڭ اتى بولاتىنى جونىندە توقتالىپ وتەدى.
ەسىمدەردى تاڭداعان كەزدە اينالاداعى ءقادىرلى، سىيلى باتىرلاردىڭ ەسىمدەرىن جانە تابيعاتتىڭ جاراتىلىسىنداعى سۇلۋلىق پەن اسەمدىككە تەڭەپ قويعان.
– ۇلكەن ادامدار ءبىر - بىرىمەن سويلەسكەندە ءوز ەسىمىمەن قاتار اكەسىنىڭ اتىن دا اتايدى. مىسالى، مەنىڭ ەسىمىم اينۇر بولسا، اكەمنىڭ اتى بويىنشا سەرىكحان قىزىمىن. ارالارىڭدا كىم ءوز ەسىمىمەن قاتار اكەسىنىڭ اتىن ايتىپ بىلەدى؟ (بالالاردىڭ جاۋاپتارى)
– ەگەر ادام مەيىرىمدى بولىپ، يگى ىستەر جاساسا، ونى ەلدىڭ ءبارى قۇرمەتتەيدى، سىيلايدى. ال ەگەر جامان ءىس جاساسا، وندا «اكەسىنىڭ اتىنا كىر كەلتىردى» دەپ ايتادى. سوندىقتان، بالالار، ءارقاشان دا ءوز ەسىمدەرىڭدى باعالاي بىلىڭدەر، تازا ۇستاپ، كىر كەلتىرمەي ۇزاق ءومىر سۇرىڭدەر!
– ال سەندەردىڭ ەركەلەتىپ ايتاتىن ەسىمدەرىڭ بار ما؟ مۇنى ءبىز ءقازىر بىلەمىز. ويىنعا شاقىرامىن.
ويىن «ەركە ەسىم».
(تاربيەشى كۇننىڭ، كوبەلەكتىڭ ماكەتى نەمەسە سۋرەتىن پايدالانادى).
– بالالار، بارلىعىڭ كۇننىڭ اينالاسىنا جينالا قويىڭدار. بىزگە مىنا كوبەلەك كومەكتەسەدى. ول قاي ساۋلەگە كەلىپ قونسا، ءبىز سول باعىتتاعى بالاعا ەركەلەتىپ ات قويامىز. مىسالى، ساۋلەنى – ساۋلەتاي، ساۋلەجان، داۋرەندى – داۋرەنجان دەپ، بولماسا، سەندەردىڭ اكە - انالارىڭ، اتا - اجەلەرىڭ، اعا - اپالارىڭ اتايتىن ەسىممەن دە اتاۋعا بولادى.
(بارلىق بالالار ءبىر - بىرلەپ كوبەلەك كورسەتكەن بالانىڭ ەسىمىن ەركەلەتىپ اتاپ شىعادى).
ساباققا قاتىسىپ وتىرعان بارلىق بالالاردىڭ ەسىمدەرى اتالادى.

تىڭدايىق – ويلانايىق
تاربيەشى حرەستوماتيادان ت. جارقىنبايەۆتىڭ «ماقۇلجان» اڭگىمەسىن وقىپ بەرەدى، تالقىلاۋ جاسايدى.
– تولەۋدى قانداي بالا دەپ ويلايسىڭدار؟
– تولەۋدى ماقۇلجان دەپ نەلىكتەن اتادى؟
– سەندەردىڭ جاساعان جاقسى ىستەرىڭە قۋانىپ، ۇلكەندەر باسقا ەسىمدەرمەن اتادى ما؟(اقىلشى، كومەكشى ت. س. س.)

قورىتىندىلايىق
– بالالار، اركىمنىڭ ءوز ەسىمى بار. بۇگىنگى ساباقتا ءبىز ەسىمدى قۇرمەتتەي، باعالاي ءبىلۋ كەرەكتىگى تۋرالى بىلدىك. ءاربىر ەركەلەتىپ ايتاتىن ەسىم گۇلگە ۇقسايدى. گۇلدەردىڭ ءبارى ادەمى: راۋشان دا، قىزعالداق تا، بايشەشەك تە – ءبارى دە وزىنشە كەرەمەت، ءبارى دە ادامعا قۋانىش سىيلايدى. ءبىزدىڭ ەسىمىمىز دە وسىنداي كەرەمەت! مەن سەندەرگە گۇل تاراتىپ بەرەمىن سەندەر ءتۇرلى ءتۇستى بوياۋمەن بويايسىڭدار.
(بالالار گۇلدەردى بويايدى)

جۇرەكتەن جۇرەككە شەڭبەرى
– ءبارىمىز قول ۇستاسىپ، جۇرەكتەن جۇرەككە شەڭبەرىنە تۇرامىز.
ەسىمىمدى سۇيەمىن!
ونى ايالاي بىلەمىن!
(بالالار تاربيەشىمەن بىرگە قايتالايدى.)

ۇيگە تاپسىرما
– سەندەردىڭ ەسىمدەرىڭ كىمنىڭ قۇرمەتىنە بەرىلگەنىن ۇلكەندەردەن سۇراڭدار.
– ۇيدە وزدەرىڭدى ۇلكەندەر ەركەلەتىپ قالاي اتايتىنىن ەستەرىڭە تۇسىرىڭدەر.
– بالالار، راقمەت! ساۋ بولىڭىزدار!