InfoHub Logo

ەكونوميكا جانە قۇقىق فاكۋلتەتىنىڭ «قۇقىقتانۋ» ماماندىعىنىڭ
يۋ-101 توپ ستۋدەنتى  قوبلان اققۋ عافۋر قىزى
عىلىمي جەتەكشىسى: ەكونوميكا جانە قۇقىق فاكۋلتەتىنىڭ
«قۇقىقتانۋ» كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى
مۇرسالوۆا ءلاززات امانعالي قىزى

 

قازاقتا "قازىڭ ءادىل بولماسا، حالىق بۇزىلادى، ساۋداڭ ءادىل بولماسا، نارىق بۇزىلادى" دەگەن اتالى ءسوز بار. بۇل دەگەنىڭ - قاي عاسىرداعى قوعامدا بولسىن، ادىلدىك جەڭىسپەن پارا-پار دەگەن ءسوز.

مەن بالا كەزىمنەن، اتا-انامنان تۋىستاردان، جالپى ۇلكەندەردەن "ءوز قۇقىعىن بىلمەۋ، ءوز قۇقىعىن قورعاي الماۋ" تۋرالى كوپ ەستيتىنمىن. سونداعى تۇيگەنىم: قولدانىستاعى زاڭدى دۇرىس بىلمەۋ سالدارىنان ءوز قۇقىعىن قورعاي الماي، ءارىبىر ەكىنشى قازاقستاندىق ازاماتتىڭ قۇقىعى تابانعا تاپتالىپ جاتادى. ال مۇنداي ماسەلە زايىرلى، دەموكراتيالىق مەملەكەتتە ورىن الماۋى كەرەك.

ال ەكىنشىدەن، بۇل ماماندىققا كوڭىلىم اۋعانى: تۋعان ناعاشى اعام سوت ساراپشىسى بولىپ قىزىمەت ىستەسە، اكەمنىڭ ىنىلەرىدە تەمىر اۋداندىق ىشكى ىستەر اياسىندا بەدەلدى قىزىمەتكەرلەر.

زاڭگەر ماماندىعىن تاڭداۋىمنىڭ تاڭى ءبىر سەبەبى - وسى جاقىندارىمنىڭ زاڭ، قۇقىق جاعىندا ادال دا، ءادىل قىزمەت جاساۋى دا اسەر ەتكەن سياقتى.

ادىلدىك تۋراشىلدىق - قاي قوعامدا ادام بالاسىنا بەرىلگەن، عاجايىپ قاسيەت. ادامزاتتىڭ ەڭ ابزالى، اللاھتىڭ ەلشىسى مۇحاممەد  پايعامبارىمىز 385- حاديسىندە "جەر بەتىندەگى ادامدار اراسىنداعى ءتارتىپ ورناتۋ ءۇشىن زاڭدى قولدانۋ - شولگە جاۋعان جاڭبىرداي قايىرلى"، - دەسە، ۇلى ءجۇزدىڭ ءبيى تولەبي:

"قولىڭدا بولسا ءبىر بيلىك،

قارعاعا زالىم بولماڭىز.

الدىڭا كەلسە بىتپەس داۋ،

ءادىلىن ايتىپ قورعاڭىز "،-دەگەن ەكەن.

ال 15 عاسىردىڭ ورتا شەنىندە قاسىم حان تۇسىندا، تاريحتا العاش رەت قۇقىقتار عۇرىپتار جۇيەگە كەلتىرىلدى. سول كەزدەگى "قاسىم حاننىڭ قاسقا جولى" اتتى 5 بولىمنەن تۇراتىن زاڭناماسى بىزگە دەيىن جەتىپ وتىرسا، "ەسىم حاننىڭ ەسكى جولى" اتتى يەلەگەن ەسىم حان، اسكەري زاڭدى كۇشەيتتى.

قازاقتىڭ زاڭىنا ءۇشىنشى  رەت ەلەۋلى وزگەرىستەر ەنگىزگەن "كۇل توبەنىڭ باسىندا، كۇندە جيىن وتكىزگەن" تاۋكە حاننىڭ جەتى جارعىسىن" ۇمىتۋعا بولاما؟

وسىنداي تاريحتاعى تانىمال تۇلعالاردىڭ كيەلى ىستەرى مەن دۋالى سوزدەرى - ۇراپاقتان - ۇرپاققا جەتىپ وتىر.

مەن، زاڭگەر ماماندىعىن جان جۇرەگىممەن قالادىم. ارينە، "ەڭبەكسىز- زينەت جوق" دەگەندە بۇل ماماندىقتى "تەرەڭ وقىماي، ماڭداي تەرلەتپەي"- يگەرەم دەۋ ويسىزدىق دەر ەدىم.

سول سەبەپتى "ادىلدىك بار جەردە - زاڭسىزدىق بايقاپ جۇرەدى، ادىلەتسىزلىك بار جەردە - زاڭسىزدىق شايقاپ جۇرەتىن″ زاماندا، "قارا قىلدى قاق جارعان" ءادىل دە، تۋراشىل زاڭگەر بولۋ مەنىڭ اسقاق ارمانىم!

اقىن ەمەسپىن، ءبىراق جۇرەگىمنەن شىققان ءبىر شۋماقپەن شىعارمامدى اياقتاعىم كەلەدى.

"پاراقورلىق، لاڭكەستىك جويىلسا ەكەن،

زاڭ كۇشى ءبىر جۇيەگە قويىلسا ەكەن .

"بارماق باستى، كوز - قىستىنىڭ " زامانى ءوتتى،

قازاعىم ادىلدىككە تويىنسا ەكەن.

---