ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ ءوزارا ارەكەتتەستىگى
قىزىلوردا وبلىسى،
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى، №100 ورتا مەكتەبىنىڭ
I cاناتتى باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ساۋلەبايەۆا ءلاززات شاكي قىزى
ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ ءوزارا ارەكەتتەستىگى
ءى. كىرىسپە
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ءادىس-تاسىلىنىڭ ەرەكشەلىگى
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
ا) باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ىزدەنىسىن دامىتۋ
ءا) ىس-تاجىريبەمنەن (وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستارى)
ب) ءمۇعالىمنىڭ وي-تولعانىسى
ءىىى. قورىتىندى
بۇگىنگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ باسىم باعىتى – ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ. وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگى مەن تانىمدى ىس-ارەكەتتەرى ارقىلى شىعارماشىلىعىن دامىتۋ، قاجەتتى جاعدايدا ايرىقشا شەشىم قابىلداي الاتىن جەكە تۇلعانى دايىنداۋ، وسىعان وراي وقىتۋدى ىزگىلەندىرۋ، قازاق مەكتەپتەرىنىڭ الدىندا تۇرعان ۇلكەن مىندەت ەكەنى ءمالىم. ۋاقىت تالابىنا ساي وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ ءۇشىن وقىتۋدىڭ جاڭا اقپاراتتىق تەحنيكاسىن پايدالانعان ءجون دەپ ويلايمىن.
ءبىلىمنىڭ جاڭا مازمۇنىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جاڭا تەحنولوگيالار قاجەت-اق. جاڭالىقتى مەڭگەرۋ مەن جۇزەگە اسىرۋدا دۇرىس تۇسىنبەۋشىلىك ۇيىمداستىرۋشىعا ءار ءتۇرلى كەدەرگى جاسايتىنى بەلگىلى. سونداي پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردىڭ ءبىرى «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ».
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ – باعدارلامانىڭ ماقساتى بارلىق جاستاعى، سونىڭ ىشىندە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ كەز-كەلگەن مازمۇنىن سىني تۇرعىدان قاراپ، ەكى ۇيعارىم ءبىر پىكىردىڭ بىرەۋىن تاڭداۋعا ساپالى شەشىم قابىلداۋعا ساباقتاردا ۇيرەتۋ. وقۋ ءۇردىسىن دارالاۋدا وقۋشى جەكە تۇلعا رەتىندە قابىلداۋ، ياعني وقۋشىنىڭ وزىندىك تانىمدىق ىس-ارەكەتىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتاۋ، ءبىلىم بەرۋدە جەكە وقىتۋدى دامىتۋ، كوزدەلۋ قاجەت. وسىعان وراي وقۋشىعا بەرىلەتىن جەكەلەي تاپسىرمالار بەرىپ، شىعارماشىلىق دەڭگەيمەن جۇمىس جاساۋدى ءجون كوردىم. بۇل شىعارماشىلىق دەڭگەيدە وقۋشى قۇبىلىستى ءوز بەتىنشە تالداي كەلىپ، شاعىن عىلىمي شىعارماشىلىق تۇرعىدان زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋگە باۋلۋ. بۇل وقۋشىعا «كىشكەنتاي» جاڭالىق اشقانمەن بارا-بار. نەگىزگى ماقسات – وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق مىندەتتەرىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرى مەن قىزىعۋشىلىعىن جەتىلدىرۋ، بىلىمگە قۇشتارلىعىن وياتۋ.
وسىنداي ماقساتتى جۇزەگە اسىرۋعا «سوروس-قازاقستان» قورى ۇيىمداستىرعان «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ» كۋرسىنا قاتىسىپ، ودان ۇيرەنگەن ادىس-تاسىلدەردىڭ سەپتىگى ءتيدى مە دەپ ويلايمىن. ساباقتا ادىس-تاسىلدەردى پايدالانا وتىرىپ، بالالاردىڭ ۇسىنىس پىكىرلەرىن ەركىن ايتقىزىپ، ويلارىن ۇشتاۋعا جانە وزدەرىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك تۋعىزىپ وتىردىم. ادىس-تاسىلدەر ارقىلى وتكىزگەن ءاربىر ساباق وقۋشىلاردىڭ ويلاۋىنا جانە قيالىنا نەگىزدەلىپ كەلەدى، بالانىڭ تەرەڭدە جاتقان ويىن دامىتىپ، ولاردى سويلەتۋگە ۇيرەتۋ.
بۇل باعدارلاما جاڭا بۋىن وقۋلىقتارىنىڭ تالاپتارىن جۇزەگە اسىرۋدا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋدە، بالالاردى شىعارماشىلىققا باۋلۋدا، ويلارىن ەركىن ايتۋدى، تەز ارادا دۇرىس شەشىمدەر تابۋعا ات سالىساتىن بىردەن-بىر ءتيىمدى باعدارلاما دەپ ەسەپتەيمىن.
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ – سىناۋ ەمەس، ءبىرىن-بىرىن تولىقتىرعان ويلاۋ دەسەك قاتەلەسپەيمىز. «سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ» دەگەنىمىز – ماسەلەگە بايلانىستى ءوز پىكىرىن ايتىپ، ونى دالەلدەي الۋ دەگەندى بىلدىرەدى. سوندا وقۋشىلار ساباقتا سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ قابىلەتىن جانە ءوز بەتىنشە وقۋ داعدىسىن دامىتۋعا ارنالعان ءوزارا بايلانىستى ناقتى ستراتەگيالاردى قولدانۋ. بۇل جوبا مۇعالىمدەرى اشىق تالقىلاۋلار مەن سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى تالاپ ەتەدى.
RWST جوباسى قىزمەتىنە بايلانىستى 3 فازادان تۇرادى.
1-فازا-قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
«ميدى وياتۋ» - ادىسىندە وقۋشىنىڭ بىلىمدەرى مەن سەزىمدەرىنە نەمەسە جاڭا بىلىمگە مازمۇن قالاپ، ءوز ەركىمەن سانالى تۇردە العا جىلجيتىندىقتارىن، جاڭا يدەيا مەن مالىمەتتەردى ۇيرەنۋگە جانە ونى وزىندەگى ءبىلىم نەگىزىمەن ۇشتاستىرۋدى ىشتەي نەمەسە سىرتتاي بولاتىن-بولايتىندىقتارىن شەشۋ ىسكە اسادى.
2-فازا-ماعىنانى تانۋ
«ءتۇرتىپ الۋ» ءادىسى – INSERT ادىسىندە وقۋشىلاردىڭ نەگىزگى مىندەتى – مازمۇنىمەن اينالىسىپ، جاڭا يدەيانىڭ بۇرىنعى ءبىلىم مەن سەنىمدەرمەن بايلانىسقاندىعى جونىندە حاباردار بولۋ، جاڭا ءبىلىمدى بۇرىنعىمەن بىرىكتىرە وتىرىپ جانە اقپاراتتىق جاڭا مازمۇنعا قولدانبالىلىعى مەن قولايلىلىعىن قاراستىرا وتىرىپ، بەلگىسىزدىكتەن بەلگىلىگە قاراي جۇرەتىن اقپاراتپەن يدەيانىڭ ماڭىزدىلىعى جونىندە شەشىم قابىلداۋلارى قاجەت.
3-فازا-«وي تولعانىس»
«قورىتىندىلاۋ ءادىسى» - ۇيرەنۋ پروسەسىنىڭ سوڭعى پروسەسى بولادى دا، بۇل كەزدە وقۋشىلار العان بىلىمدەرىن سىرتقا شىعارىپ، تۇسىنگەندەرىن ءوز سوزدەرىمەن جەتكىزىپ بەرە باستايدى. وسى RWST جوباسىنىڭ قىزمەتىن مىنا سۋرەتتەن كورۋگە بولادى.
RWST جوباسىنىڭ ءمودۋلى
وسى كەزەڭدەردە «جۇپتا تالقىلاۋ»، «توپتاۋ»، «ءتۇرتىپ الۋ»، «بولجاۋ» ت. ب ادىستەر وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىن، ىنتا-جىگەرىن ارتتىرادى.
وقۋشى ءوز بىلەتىنىن ەسكە تۇسىرەدى، قاعازعا جازادى. جۇبىمەن، توبىمەن تالقىلايدى. وقۋشى ويىن وسىلايشا شىڭداۋعا مۇمكىندىك تۋادى. سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى ۇيرەتۋ ءۇشىن مىنا شارالاردى ورىنداۋى شارت:
1. سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى ۇيرەتۋ ءۇشىن ۋاقىت كەرەك.
2. وقۋشىلارعا ويلانىپ تولعانۋعا، ويىن اشىق ايتۋعا رۇقسات بەرۋ.
3. ءار ءتۇرلى يدەيالار مەن پىكىرلەردى قابىلداۋ.
4. ۇيرەنۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ بەلسەندى ىس-ارەكەتىن قولداۋ.
5. ءبىر-بىرىن تىڭداۋعا، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
6. ءوز پىكىرىن اشىق جەتكىزۋگە ۇيرەتۋ.
7. سىن تۇرعىسىنا ويلاۋدى باعالاۋ.
سىن تۇرعىسىنا ويلاۋ ءوزالدىنا سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ، جان-جاقتى پىكىرلەسىپ، تالداۋ جاساپ وتىرۋ. ياعني وقۋشى ساناسىن سول تاقىرىپقا بايلانىستى وياتۋ، وي شاقىرۋ، ويىن تۇجىرىمداۋ، قاسىنداعى وقۋشىمەن پىكىرلەسۋ، توپتاسۋ. سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ماسەلەسىنە بايلانىستى ءوز پىكىرىن ەركىن سويلەۋ ارقىلى ايتۋ، ويىن جەتكىزۋ، ونى دالەلدەي الۋ. سونىمەن قاتار قاسىنداعى وقۋشى پىكىرىن دە تىڭداۋ، سول پىكىردى سالىستىرۋ. باسقالارمەن جۇمىس ىستەۋ ساتىندە (توپتاستىرۋدا) بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋ، قاسىنداعى دوسىنا كومەكپەن قاراۋ، زەر سالىپ تىڭداۋ، مادەنيەتتى، باتىل سويلەۋگە، توپپەن ورتاق تۇجىرىمعا كەلۋگە مۇمكىندىك الۋ. بۇل ياعني وقۋشىلاردى قاۋىمداسىپ جۇمىس ىستەۋگە جەتەلەيدى جانە قىزىعۋشىلىعىن وياتادى.
مەنىڭ «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىمەن جۇمىس جاساعانىما بىرنەشە جىل بولدى. ستو باعدارلاماسىنىڭ ادىس-تاسىلدەرىمەن تۇرلەندىرە وتىرىپ جۇمىسىما ەنگىزدىم. مىسالى:
1. سۋرەت بەرۋ ارقىلى رەتىن تاۋىپ اڭگىمە قۇرۋ.
2. تىرەك سوزبەن جۇمىس.
3. اڭگىمەنى ءوز ويىمەن سالىستىرۋ.
4. اۆتورعا حات (جاعىمدى، جاعىمسىز كەيىپكەرلەردىڭ ورنىنا وزدەرىنە قويۋ).
5. اڭگىمەنى وقي وتىرىپ (اۆتور وسى اڭگىمەنى جازۋ سەبەبى نەدە دەپ ويلايسىڭ؟ قاي جىلدارى جازىلعان دەپ ويلايسىڭ؟ ت. ب).
6. ولەڭ شىعارۋ.
7. «كۋبيزم» ءادىسى بويىنشا ءماتىندى تەرەڭىرەك تالداۋ.
8. وقىعان ماتىندەگى قىزىقتىرعان، تولعاندىرعان جەرلەرىن جازۋ (دەرەكتەر جيناۋ)
9. ماتىنگە بايلانىستى ماقال-ماتەل ايتۋ، ونى تالداۋ.
10. ءماتىندى جان-جاقتى تالداۋ، مازمۇنىنا تەرەڭ ۇعىنۋ سياقتى جۇمىس تۇرلەرىن جۇرگىزدىم.
انا ءتىلى ساباعىندا «جاقسىلاردىڭ جاقسىسى» ەرتەگىسىن وتكەن كەزدەگى وقۋشىلاردىڭ ورىنداعان جۇمىستارى:
«بولجاۋ» كەستەسى
ءسىز شىن مانىندە نە بولدى دەپ ويلايسىز؟ وعان قانداي دالەلىڭ بار؟ نە بولدى؟
جاباق بولمەدە سىنىپ قالاتىن نارسە بار. اكەسى: ويناپ ءجۇرىپ سىندىرىپ قويماسىن- دەدى. ويتكەنى اكەسى ىلعي دا ەسىكتى جاۋىپ اشپاي قويادى. اكەسى كىتاپ، ۇرشىق، ورمەك تىعىپ قويدى. قىزى وسكەندە ءبىراق تۇسىنەتىن بولعاسىن ەسىكتى اشپادى.
قاينەكەي جارماعامبەتوۆ «ورمانداعى وقيعا» ءماتىنىن وتكەندە «ءببۇ» ستراتەگياسى، «سەمانتيكالىق كارتا» ارقىلى جانە ۇيگە «اۆتورعا حات» «رافت» ءادىسى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ جۇمىسى:
«ءببۇ» ستراتەگياسى
بىلەمىن بىلگىم كەلەدى ۇيرەندىم
ورماندا اعاشتار كوپ. وسىمدىكتەر، جانۋارلار تىرشىلىك ەتەدى. ورماندى جەرلەردىڭ قازىرگى جاعدايى. ورمان-اعاش حالىق بايلىعى، تىنىعۋ ورنى، قورعانىش. ەلىمىزدەگى ورماندى القاپتار تۋرالى ءبىلدىم
«سەمانتيكالىق كارتا»
اعاش اتتارى، ورتا جاعدايى. قايىڭ سەكسەۋىل قاراعاش
بۇتا جانە كىشكەنە اعاش تۇرىندەگى وسىمدىكتىڭ ءبىر تۋىسى. دىڭدەرى قيسىق، ءجيى بۇتاقتالعان.
جارىقتى جاقسى كورەتىن، تەز وسەتىن، قابىعى اق ءتۇستى، كوپ جىلدىق وسىمدىك. +
قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى، تامىرى تەرەڭگە كەتەتىن، وتىنعا پايدالاناتىن اعاش ءتۇرى. +
«رافت» ءادىسى
ر – وقۋشى
ا – توبىلعى
ف – حات
ت – قىزعانشاق توبىلعى.
سالاماتسىز با، توبىلعى.
سىزگە حات جولداپ وتىرعان وقۋشىڭىز گۇلشات. سىزگە مەن قاتتى رەنجىدىم. نەگە مۇنداي ارەكەتكە باردىڭىز؟ ءسىزدىڭ بويىڭىزدا قىزعانىش وي تۋدى دەپ ويلايمىن. قىزعانىش دەگەن جامان ادەت. ەكىنشى رەت وسىنداي ىسكە بارماڭىز. مەن سىزگە سەنەمىن.
سالەممەن گۇلشات.
ر – وقۋشى
ا – اۆتور
ف – حات
ت – قاينەكەي اعاعا حات
سالەمەتسىز بە، قاينەكەي اعا.
مەن ءسىزدىڭ «ورمانداعى وقيعا» اتتى اڭگىمەڭىزدى وقىدىم. ءتىلى جەڭىل، ءارى قىزىق ەكەن. ءبىراق ءماتىننىڭ ەڭ اياق جاعى ۇنامادى. ءسىز كوڭىلىڭىزگە الماڭىز. مەن ءسىزدىڭ ورنىڭىزدى بولسام بىلاي ايتار ەدىم، اعاشتاردى جيناپ، توبىلعىنى ورتاعا سالىپ كەمشىلىگىن ايتار ەدىم. اعاشتار ونىڭ ءىسىن كەشىرەر ەدى دەپ ويلايمىن. جالعىز ءوزى ءومىر ءسۇرۋ قيىن عوي.
سالەممەن تاڭشولپان.
«تەكەمەت» ناسىپبەك ايتوۆ.
مەنى اجەم قالاي تەكەمەت قىلدى؟
مەن اۋەلى ءجۇن ەدىم، اجەم ءتۇتىپ تازالادى دا، ءشيدىڭ ۇستىنە سالدى. سوسىن ىستىق سۋدى اكەلدى دە ۇستىمە قۇيا باستادى. مەن كۇيىپ قالدىم، ءبىراق بىلدىرمەدىم. قايتادان ىستىق سۋدى اكەلىا تاعى قۇيدى. مەن ودان سايىن كۇيىپ قالدىم. ءبىر كەزدە كوپ ادامدار مەنى باسا باستادى. مەن ۇندەمەي جىلاپ جاتتىم. سوسىن جان-جاعىمنان تارتقىلاپ، ودان ساباعاندا ولگەن شىعارمىن دەدىم. سالدەن سوڭ اعاشتىڭ باسىنا جايعاندا، ءبارىن ۇمىتىپ، مەنىڭ قۋانىشىمدا شەك بولمادى. مىنە، مەن وسىلاي ادەمى تەكەمەت بولىپ شىعا كەلدىم.
رزاعالي نازىم.
«مەن قالاي قۇمىرسقا بولدىم؟»
(ەرتەگى)
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە ءبىر كەمپىر مەن شال بولىپتى. ونىڭ جالعىز ۇلى بار ەكەن. ول ەرىنشەك، جالقاۋ بولادى. كۇندەردىڭ كۇنىندە كەمپىر مەن شال قارتايادى. ولار بالاسىنا رەنجىپ: - قاراشا اناۋ كىپ-كىشكەنتاي قۇمىرسقانى جاز بويى ءبىر تىنباي ەڭبەك ەتەدى، - دەيدى.
بۇل سوزگە تۇسىنبەگەن بالا: - كىشكەنتاي قۇمىرسقانىڭ قولىنان نە كەلەدى دەيسىڭ؟ – دەپ ويلايدى.
ءبىر كەنەتتەن بالا قۇمىرسقاعا اينالىپ كەتىپتى. ول ەڭبەككەر قۇمىرسقا بولادى. ەڭبەكپەن تاپقان ءبىر ءتۇيىر ءدانىن ارقالاپ كەلە جاتىپ، سايعا ءتۇسىپ كەتەدى. سايدان شىعا الماي كوپ قينالادى. ءبىر كەزدە ويانىپ كەتەدى. سوندا ول ءتۇسى ەكەنىنە قۋانىپ كەتىپ: - ەي، ەڭبەكقور قۇمىرسقا بولعانشا، ەڭبەكقور ادام بولايىن، - دەيدى.
بايدۋللايەۆا فاريزا.
مونولوگ
مەن ارامىن، ارامىن،
بال جيناۋعا جارادىم.
اراسىنان گۇلدەردىڭ
بال بار ما دەپ قارادىم.
ايجان
وتىرىك ولەڭ
بارا جاتىپ جۇمىسقا،
شاعىپ الدى قۇمىرسقا.
قۇمىرسقانى قۋام دەپ،
كەشىگىپ قالدىم جۇمىسقا.
گۇلشات
اي، اي مارات-اي
سالاقتىعىن ۇيات-اي.
ۇمىتپايدى تاماقتى،
ۇمىتادى-اۋ ساباقتى-اي.
ساۋلە
ءمۇعالىمنىڭ وي-تولعانىسى:
ساباقتا وقۋشىلارىمنىڭ ءوز بەتىنشە ويلانۋلارىنا كوبىرەك كوڭىل ءبولدىم. ولاردىڭ رول تاڭداپ، سەزىمگە بوي الدىرۋلارى جانە سونى ءوز سوزدەرىمەن جەتكىزۋى جاقسى ناتيجە بەردى. وقۋشىلارىمنىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىكتەرى ارتتى، ءبىلىم ساپالارى كوتەرىلدى. بەس جولدى ولەڭ، ۆەنن دياگرامماسى ت. ب ستراتەگيالارى ويلارىن جيناقتاۋعا، سالىستىرۋلار جاساۋعا زور ىقپال ەتەتىندىگىن وقۋشىلارىمنىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنان بايقادىم. ستراتەگيالاردى ءتيىمدى پايدالانۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ءتىلىن، ويىن، ەركىن سويلەۋىن دامىتىپ، توپپەن جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا ءبىر-بىرىن تىڭداي بىلۋگە، قۇرمەتتەۋگە ۇيرەندى.
قورىتا ايتقاندا، ويلاۋمەن ۇشتاستىرا ءبىلىم الۋدى باعىتتايتىن وقىتۋ تەحنولوگياسىن سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ەكەندىگىنە كوزىم جەتتى. ويتكەنى، بەلگىلى ءبىر تاقىرىپتاعى ويدى سىن تۇرعىسىنان قاراي وتىرىپ، وي تولعاۋ، سۋرەتتەي الۋ، ەسكە ءتۇسىرۋ، بولجاۋ وقۋشىلاردى دا، جاڭا ءبىر الەمنىڭ جاڭالىعىن اشقانداي قالىپقا جەتكىزەدى. ءارى قاراي ويىن ايتۋعا ىنتالاندىرادى.
باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىن وقىتۋدا ءتيىمدى ادىستەردى پايدالانۋ ارقىلى وقۋشىنىڭ بىلىمگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋعا، تەرەڭ ويلاۋ قابىلەتىنىڭ بەلسەندىلىگىن قالىپتاستىرۋعا بولادى.
بۇعان دەيىن وقۋشى ءمۇعالىم مەن وقۋلىققا عانا باعىناتىن تىڭداۋشى عانا ەدى، ەندى ول سىن تۇرعىسىنان ويلانىپ، ءوز ويىن دالەلدەي الاتىن تۇلعاعا اينالدى. بۇل تەحنولوگيا – وقۋ مەن ۇيرەنۋگە ارنالعان قۇرىلعى.
سىنىپ وقۋشىلارى توپپەن، جۇپپەن جۇمىس ىستەۋ ارقىلى ءوزارا پىكىرلەسىپ، ەڭ ۇتىمدى جاۋاپتى تاۋىپ ايتۋعا ۇيرەنەدى. توپقا بەرىلگەن سۇراققا تىنىمسىز ىزدەنە وتىرىپ، ءار وقۋشى ءوز ويىن ەركىن ايتۋعا، ونى دالەلدەپ، قورعاي بىلۋگە مۇمكىندىك الادى. سوندىقتان ستو باعدارلاماسى قازىرگى ۋاقىتتا مۇعالىمدەر قاجەت ەتەتىن باستى تەحنولوگيالاردىڭ ءبىرى دەپ ويلايمىن.
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى، №100 ورتا مەكتەبىنىڭ
I cاناتتى باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ساۋلەبايەۆا ءلاززات شاكي قىزى
ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ ءوزارا ارەكەتتەستىگى
ءى. كىرىسپە
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ءادىس-تاسىلىنىڭ ەرەكشەلىگى
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
ا) باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ىزدەنىسىن دامىتۋ
ءا) ىس-تاجىريبەمنەن (وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستارى)
ب) ءمۇعالىمنىڭ وي-تولعانىسى
ءىىى. قورىتىندى
بۇگىنگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ باسىم باعىتى – ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ. وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگى مەن تانىمدى ىس-ارەكەتتەرى ارقىلى شىعارماشىلىعىن دامىتۋ، قاجەتتى جاعدايدا ايرىقشا شەشىم قابىلداي الاتىن جەكە تۇلعانى دايىنداۋ، وسىعان وراي وقىتۋدى ىزگىلەندىرۋ، قازاق مەكتەپتەرىنىڭ الدىندا تۇرعان ۇلكەن مىندەت ەكەنى ءمالىم. ۋاقىت تالابىنا ساي وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ ءۇشىن وقىتۋدىڭ جاڭا اقپاراتتىق تەحنيكاسىن پايدالانعان ءجون دەپ ويلايمىن.
ءبىلىمنىڭ جاڭا مازمۇنىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جاڭا تەحنولوگيالار قاجەت-اق. جاڭالىقتى مەڭگەرۋ مەن جۇزەگە اسىرۋدا دۇرىس تۇسىنبەۋشىلىك ۇيىمداستىرۋشىعا ءار ءتۇرلى كەدەرگى جاسايتىنى بەلگىلى. سونداي پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردىڭ ءبىرى «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ».
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ – باعدارلامانىڭ ماقساتى بارلىق جاستاعى، سونىڭ ىشىندە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ كەز-كەلگەن مازمۇنىن سىني تۇرعىدان قاراپ، ەكى ۇيعارىم ءبىر پىكىردىڭ بىرەۋىن تاڭداۋعا ساپالى شەشىم قابىلداۋعا ساباقتاردا ۇيرەتۋ. وقۋ ءۇردىسىن دارالاۋدا وقۋشى جەكە تۇلعا رەتىندە قابىلداۋ، ياعني وقۋشىنىڭ وزىندىك تانىمدىق ىس-ارەكەتىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتاۋ، ءبىلىم بەرۋدە جەكە وقىتۋدى دامىتۋ، كوزدەلۋ قاجەت. وسىعان وراي وقۋشىعا بەرىلەتىن جەكەلەي تاپسىرمالار بەرىپ، شىعارماشىلىق دەڭگەيمەن جۇمىس جاساۋدى ءجون كوردىم. بۇل شىعارماشىلىق دەڭگەيدە وقۋشى قۇبىلىستى ءوز بەتىنشە تالداي كەلىپ، شاعىن عىلىمي شىعارماشىلىق تۇرعىدان زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋگە باۋلۋ. بۇل وقۋشىعا «كىشكەنتاي» جاڭالىق اشقانمەن بارا-بار. نەگىزگى ماقسات – وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق مىندەتتەرىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرى مەن قىزىعۋشىلىعىن جەتىلدىرۋ، بىلىمگە قۇشتارلىعىن وياتۋ.
وسىنداي ماقساتتى جۇزەگە اسىرۋعا «سوروس-قازاقستان» قورى ۇيىمداستىرعان «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ» كۋرسىنا قاتىسىپ، ودان ۇيرەنگەن ادىس-تاسىلدەردىڭ سەپتىگى ءتيدى مە دەپ ويلايمىن. ساباقتا ادىس-تاسىلدەردى پايدالانا وتىرىپ، بالالاردىڭ ۇسىنىس پىكىرلەرىن ەركىن ايتقىزىپ، ويلارىن ۇشتاۋعا جانە وزدەرىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك تۋعىزىپ وتىردىم. ادىس-تاسىلدەر ارقىلى وتكىزگەن ءاربىر ساباق وقۋشىلاردىڭ ويلاۋىنا جانە قيالىنا نەگىزدەلىپ كەلەدى، بالانىڭ تەرەڭدە جاتقان ويىن دامىتىپ، ولاردى سويلەتۋگە ۇيرەتۋ.
بۇل باعدارلاما جاڭا بۋىن وقۋلىقتارىنىڭ تالاپتارىن جۇزەگە اسىرۋدا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋدە، بالالاردى شىعارماشىلىققا باۋلۋدا، ويلارىن ەركىن ايتۋدى، تەز ارادا دۇرىس شەشىمدەر تابۋعا ات سالىساتىن بىردەن-بىر ءتيىمدى باعدارلاما دەپ ەسەپتەيمىن.
سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ – سىناۋ ەمەس، ءبىرىن-بىرىن تولىقتىرعان ويلاۋ دەسەك قاتەلەسپەيمىز. «سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ» دەگەنىمىز – ماسەلەگە بايلانىستى ءوز پىكىرىن ايتىپ، ونى دالەلدەي الۋ دەگەندى بىلدىرەدى. سوندا وقۋشىلار ساباقتا سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ قابىلەتىن جانە ءوز بەتىنشە وقۋ داعدىسىن دامىتۋعا ارنالعان ءوزارا بايلانىستى ناقتى ستراتەگيالاردى قولدانۋ. بۇل جوبا مۇعالىمدەرى اشىق تالقىلاۋلار مەن سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى تالاپ ەتەدى.
RWST جوباسى قىزمەتىنە بايلانىستى 3 فازادان تۇرادى.
1-فازا-قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
«ميدى وياتۋ» - ادىسىندە وقۋشىنىڭ بىلىمدەرى مەن سەزىمدەرىنە نەمەسە جاڭا بىلىمگە مازمۇن قالاپ، ءوز ەركىمەن سانالى تۇردە العا جىلجيتىندىقتارىن، جاڭا يدەيا مەن مالىمەتتەردى ۇيرەنۋگە جانە ونى وزىندەگى ءبىلىم نەگىزىمەن ۇشتاستىرۋدى ىشتەي نەمەسە سىرتتاي بولاتىن-بولايتىندىقتارىن شەشۋ ىسكە اسادى.
2-فازا-ماعىنانى تانۋ
«ءتۇرتىپ الۋ» ءادىسى – INSERT ادىسىندە وقۋشىلاردىڭ نەگىزگى مىندەتى – مازمۇنىمەن اينالىسىپ، جاڭا يدەيانىڭ بۇرىنعى ءبىلىم مەن سەنىمدەرمەن بايلانىسقاندىعى جونىندە حاباردار بولۋ، جاڭا ءبىلىمدى بۇرىنعىمەن بىرىكتىرە وتىرىپ جانە اقپاراتتىق جاڭا مازمۇنعا قولدانبالىلىعى مەن قولايلىلىعىن قاراستىرا وتىرىپ، بەلگىسىزدىكتەن بەلگىلىگە قاراي جۇرەتىن اقپاراتپەن يدەيانىڭ ماڭىزدىلىعى جونىندە شەشىم قابىلداۋلارى قاجەت.
3-فازا-«وي تولعانىس»
«قورىتىندىلاۋ ءادىسى» - ۇيرەنۋ پروسەسىنىڭ سوڭعى پروسەسى بولادى دا، بۇل كەزدە وقۋشىلار العان بىلىمدەرىن سىرتقا شىعارىپ، تۇسىنگەندەرىن ءوز سوزدەرىمەن جەتكىزىپ بەرە باستايدى. وسى RWST جوباسىنىڭ قىزمەتىن مىنا سۋرەتتەن كورۋگە بولادى.
RWST جوباسىنىڭ ءمودۋلى
وسى كەزەڭدەردە «جۇپتا تالقىلاۋ»، «توپتاۋ»، «ءتۇرتىپ الۋ»، «بولجاۋ» ت. ب ادىستەر وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىن، ىنتا-جىگەرىن ارتتىرادى.
وقۋشى ءوز بىلەتىنىن ەسكە تۇسىرەدى، قاعازعا جازادى. جۇبىمەن، توبىمەن تالقىلايدى. وقۋشى ويىن وسىلايشا شىڭداۋعا مۇمكىندىك تۋادى. سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى ۇيرەتۋ ءۇشىن مىنا شارالاردى ورىنداۋى شارت:
1. سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى ۇيرەتۋ ءۇشىن ۋاقىت كەرەك.
2. وقۋشىلارعا ويلانىپ تولعانۋعا، ويىن اشىق ايتۋعا رۇقسات بەرۋ.
3. ءار ءتۇرلى يدەيالار مەن پىكىرلەردى قابىلداۋ.
4. ۇيرەنۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ بەلسەندى ىس-ارەكەتىن قولداۋ.
5. ءبىر-بىرىن تىڭداۋعا، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
6. ءوز پىكىرىن اشىق جەتكىزۋگە ۇيرەتۋ.
7. سىن تۇرعىسىنا ويلاۋدى باعالاۋ.
سىن تۇرعىسىنا ويلاۋ ءوزالدىنا سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ، جان-جاقتى پىكىرلەسىپ، تالداۋ جاساپ وتىرۋ. ياعني وقۋشى ساناسىن سول تاقىرىپقا بايلانىستى وياتۋ، وي شاقىرۋ، ويىن تۇجىرىمداۋ، قاسىنداعى وقۋشىمەن پىكىرلەسۋ، توپتاسۋ. سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ماسەلەسىنە بايلانىستى ءوز پىكىرىن ەركىن سويلەۋ ارقىلى ايتۋ، ويىن جەتكىزۋ، ونى دالەلدەي الۋ. سونىمەن قاتار قاسىنداعى وقۋشى پىكىرىن دە تىڭداۋ، سول پىكىردى سالىستىرۋ. باسقالارمەن جۇمىس ىستەۋ ساتىندە (توپتاستىرۋدا) بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋ، قاسىنداعى دوسىنا كومەكپەن قاراۋ، زەر سالىپ تىڭداۋ، مادەنيەتتى، باتىل سويلەۋگە، توپپەن ورتاق تۇجىرىمعا كەلۋگە مۇمكىندىك الۋ. بۇل ياعني وقۋشىلاردى قاۋىمداسىپ جۇمىس ىستەۋگە جەتەلەيدى جانە قىزىعۋشىلىعىن وياتادى.
مەنىڭ «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىمەن جۇمىس جاساعانىما بىرنەشە جىل بولدى. ستو باعدارلاماسىنىڭ ادىس-تاسىلدەرىمەن تۇرلەندىرە وتىرىپ جۇمىسىما ەنگىزدىم. مىسالى:
1. سۋرەت بەرۋ ارقىلى رەتىن تاۋىپ اڭگىمە قۇرۋ.
2. تىرەك سوزبەن جۇمىس.
3. اڭگىمەنى ءوز ويىمەن سالىستىرۋ.
4. اۆتورعا حات (جاعىمدى، جاعىمسىز كەيىپكەرلەردىڭ ورنىنا وزدەرىنە قويۋ).
5. اڭگىمەنى وقي وتىرىپ (اۆتور وسى اڭگىمەنى جازۋ سەبەبى نەدە دەپ ويلايسىڭ؟ قاي جىلدارى جازىلعان دەپ ويلايسىڭ؟ ت. ب).
6. ولەڭ شىعارۋ.
7. «كۋبيزم» ءادىسى بويىنشا ءماتىندى تەرەڭىرەك تالداۋ.
8. وقىعان ماتىندەگى قىزىقتىرعان، تولعاندىرعان جەرلەرىن جازۋ (دەرەكتەر جيناۋ)
9. ماتىنگە بايلانىستى ماقال-ماتەل ايتۋ، ونى تالداۋ.
10. ءماتىندى جان-جاقتى تالداۋ، مازمۇنىنا تەرەڭ ۇعىنۋ سياقتى جۇمىس تۇرلەرىن جۇرگىزدىم.
انا ءتىلى ساباعىندا «جاقسىلاردىڭ جاقسىسى» ەرتەگىسىن وتكەن كەزدەگى وقۋشىلاردىڭ ورىنداعان جۇمىستارى:
«بولجاۋ» كەستەسى
ءسىز شىن مانىندە نە بولدى دەپ ويلايسىز؟ وعان قانداي دالەلىڭ بار؟ نە بولدى؟
جاباق بولمەدە سىنىپ قالاتىن نارسە بار. اكەسى: ويناپ ءجۇرىپ سىندىرىپ قويماسىن- دەدى. ويتكەنى اكەسى ىلعي دا ەسىكتى جاۋىپ اشپاي قويادى. اكەسى كىتاپ، ۇرشىق، ورمەك تىعىپ قويدى. قىزى وسكەندە ءبىراق تۇسىنەتىن بولعاسىن ەسىكتى اشپادى.
قاينەكەي جارماعامبەتوۆ «ورمانداعى وقيعا» ءماتىنىن وتكەندە «ءببۇ» ستراتەگياسى، «سەمانتيكالىق كارتا» ارقىلى جانە ۇيگە «اۆتورعا حات» «رافت» ءادىسى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ جۇمىسى:
«ءببۇ» ستراتەگياسى
بىلەمىن بىلگىم كەلەدى ۇيرەندىم
ورماندا اعاشتار كوپ. وسىمدىكتەر، جانۋارلار تىرشىلىك ەتەدى. ورماندى جەرلەردىڭ قازىرگى جاعدايى. ورمان-اعاش حالىق بايلىعى، تىنىعۋ ورنى، قورعانىش. ەلىمىزدەگى ورماندى القاپتار تۋرالى ءبىلدىم
«سەمانتيكالىق كارتا»
اعاش اتتارى، ورتا جاعدايى. قايىڭ سەكسەۋىل قاراعاش
بۇتا جانە كىشكەنە اعاش تۇرىندەگى وسىمدىكتىڭ ءبىر تۋىسى. دىڭدەرى قيسىق، ءجيى بۇتاقتالعان.
جارىقتى جاقسى كورەتىن، تەز وسەتىن، قابىعى اق ءتۇستى، كوپ جىلدىق وسىمدىك. +
قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى، تامىرى تەرەڭگە كەتەتىن، وتىنعا پايدالاناتىن اعاش ءتۇرى. +
«رافت» ءادىسى
ر – وقۋشى
ا – توبىلعى
ف – حات
ت – قىزعانشاق توبىلعى.
سالاماتسىز با، توبىلعى.
سىزگە حات جولداپ وتىرعان وقۋشىڭىز گۇلشات. سىزگە مەن قاتتى رەنجىدىم. نەگە مۇنداي ارەكەتكە باردىڭىز؟ ءسىزدىڭ بويىڭىزدا قىزعانىش وي تۋدى دەپ ويلايمىن. قىزعانىش دەگەن جامان ادەت. ەكىنشى رەت وسىنداي ىسكە بارماڭىز. مەن سىزگە سەنەمىن.
سالەممەن گۇلشات.
ر – وقۋشى
ا – اۆتور
ف – حات
ت – قاينەكەي اعاعا حات
سالەمەتسىز بە، قاينەكەي اعا.
مەن ءسىزدىڭ «ورمانداعى وقيعا» اتتى اڭگىمەڭىزدى وقىدىم. ءتىلى جەڭىل، ءارى قىزىق ەكەن. ءبىراق ءماتىننىڭ ەڭ اياق جاعى ۇنامادى. ءسىز كوڭىلىڭىزگە الماڭىز. مەن ءسىزدىڭ ورنىڭىزدى بولسام بىلاي ايتار ەدىم، اعاشتاردى جيناپ، توبىلعىنى ورتاعا سالىپ كەمشىلىگىن ايتار ەدىم. اعاشتار ونىڭ ءىسىن كەشىرەر ەدى دەپ ويلايمىن. جالعىز ءوزى ءومىر ءسۇرۋ قيىن عوي.
سالەممەن تاڭشولپان.
«تەكەمەت» ناسىپبەك ايتوۆ.
مەنى اجەم قالاي تەكەمەت قىلدى؟
مەن اۋەلى ءجۇن ەدىم، اجەم ءتۇتىپ تازالادى دا، ءشيدىڭ ۇستىنە سالدى. سوسىن ىستىق سۋدى اكەلدى دە ۇستىمە قۇيا باستادى. مەن كۇيىپ قالدىم، ءبىراق بىلدىرمەدىم. قايتادان ىستىق سۋدى اكەلىا تاعى قۇيدى. مەن ودان سايىن كۇيىپ قالدىم. ءبىر كەزدە كوپ ادامدار مەنى باسا باستادى. مەن ۇندەمەي جىلاپ جاتتىم. سوسىن جان-جاعىمنان تارتقىلاپ، ودان ساباعاندا ولگەن شىعارمىن دەدىم. سالدەن سوڭ اعاشتىڭ باسىنا جايعاندا، ءبارىن ۇمىتىپ، مەنىڭ قۋانىشىمدا شەك بولمادى. مىنە، مەن وسىلاي ادەمى تەكەمەت بولىپ شىعا كەلدىم.
رزاعالي نازىم.
«مەن قالاي قۇمىرسقا بولدىم؟»
(ەرتەگى)
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە ءبىر كەمپىر مەن شال بولىپتى. ونىڭ جالعىز ۇلى بار ەكەن. ول ەرىنشەك، جالقاۋ بولادى. كۇندەردىڭ كۇنىندە كەمپىر مەن شال قارتايادى. ولار بالاسىنا رەنجىپ: - قاراشا اناۋ كىپ-كىشكەنتاي قۇمىرسقانى جاز بويى ءبىر تىنباي ەڭبەك ەتەدى، - دەيدى.
بۇل سوزگە تۇسىنبەگەن بالا: - كىشكەنتاي قۇمىرسقانىڭ قولىنان نە كەلەدى دەيسىڭ؟ – دەپ ويلايدى.
ءبىر كەنەتتەن بالا قۇمىرسقاعا اينالىپ كەتىپتى. ول ەڭبەككەر قۇمىرسقا بولادى. ەڭبەكپەن تاپقان ءبىر ءتۇيىر ءدانىن ارقالاپ كەلە جاتىپ، سايعا ءتۇسىپ كەتەدى. سايدان شىعا الماي كوپ قينالادى. ءبىر كەزدە ويانىپ كەتەدى. سوندا ول ءتۇسى ەكەنىنە قۋانىپ كەتىپ: - ەي، ەڭبەكقور قۇمىرسقا بولعانشا، ەڭبەكقور ادام بولايىن، - دەيدى.
بايدۋللايەۆا فاريزا.
مونولوگ
مەن ارامىن، ارامىن،
بال جيناۋعا جارادىم.
اراسىنان گۇلدەردىڭ
بال بار ما دەپ قارادىم.
ايجان
وتىرىك ولەڭ
بارا جاتىپ جۇمىسقا،
شاعىپ الدى قۇمىرسقا.
قۇمىرسقانى قۋام دەپ،
كەشىگىپ قالدىم جۇمىسقا.
گۇلشات
اي، اي مارات-اي
سالاقتىعىن ۇيات-اي.
ۇمىتپايدى تاماقتى،
ۇمىتادى-اۋ ساباقتى-اي.
ساۋلە
ءمۇعالىمنىڭ وي-تولعانىسى:
ساباقتا وقۋشىلارىمنىڭ ءوز بەتىنشە ويلانۋلارىنا كوبىرەك كوڭىل ءبولدىم. ولاردىڭ رول تاڭداپ، سەزىمگە بوي الدىرۋلارى جانە سونى ءوز سوزدەرىمەن جەتكىزۋى جاقسى ناتيجە بەردى. وقۋشىلارىمنىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىكتەرى ارتتى، ءبىلىم ساپالارى كوتەرىلدى. بەس جولدى ولەڭ، ۆەنن دياگرامماسى ت. ب ستراتەگيالارى ويلارىن جيناقتاۋعا، سالىستىرۋلار جاساۋعا زور ىقپال ەتەتىندىگىن وقۋشىلارىمنىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنان بايقادىم. ستراتەگيالاردى ءتيىمدى پايدالانۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ءتىلىن، ويىن، ەركىن سويلەۋىن دامىتىپ، توپپەن جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا ءبىر-بىرىن تىڭداي بىلۋگە، قۇرمەتتەۋگە ۇيرەندى.
قورىتا ايتقاندا، ويلاۋمەن ۇشتاستىرا ءبىلىم الۋدى باعىتتايتىن وقىتۋ تەحنولوگياسىن سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ەكەندىگىنە كوزىم جەتتى. ويتكەنى، بەلگىلى ءبىر تاقىرىپتاعى ويدى سىن تۇرعىسىنان قاراي وتىرىپ، وي تولعاۋ، سۋرەتتەي الۋ، ەسكە ءتۇسىرۋ، بولجاۋ وقۋشىلاردى دا، جاڭا ءبىر الەمنىڭ جاڭالىعىن اشقانداي قالىپقا جەتكىزەدى. ءارى قاراي ويىن ايتۋعا ىنتالاندىرادى.
باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىن وقىتۋدا ءتيىمدى ادىستەردى پايدالانۋ ارقىلى وقۋشىنىڭ بىلىمگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋعا، تەرەڭ ويلاۋ قابىلەتىنىڭ بەلسەندىلىگىن قالىپتاستىرۋعا بولادى.
بۇعان دەيىن وقۋشى ءمۇعالىم مەن وقۋلىققا عانا باعىناتىن تىڭداۋشى عانا ەدى، ەندى ول سىن تۇرعىسىنان ويلانىپ، ءوز ويىن دالەلدەي الاتىن تۇلعاعا اينالدى. بۇل تەحنولوگيا – وقۋ مەن ۇيرەنۋگە ارنالعان قۇرىلعى.
سىنىپ وقۋشىلارى توپپەن، جۇپپەن جۇمىس ىستەۋ ارقىلى ءوزارا پىكىرلەسىپ، ەڭ ۇتىمدى جاۋاپتى تاۋىپ ايتۋعا ۇيرەنەدى. توپقا بەرىلگەن سۇراققا تىنىمسىز ىزدەنە وتىرىپ، ءار وقۋشى ءوز ويىن ەركىن ايتۋعا، ونى دالەلدەپ، قورعاي بىلۋگە مۇمكىندىك الادى. سوندىقتان ستو باعدارلاماسى قازىرگى ۋاقىتتا مۇعالىمدەر قاجەت ەتەتىن باستى تەحنولوگيالاردىڭ ءبىرى دەپ ويلايمىن.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: بالا تاربيەسىندەگى اتا-انانىڭ جاۋاپكەرشىلىگى
-
قوستاناي قالاسى №5 ورتا مەكتەبىنىڭ تاريح ءمۇعالىمى
