مۇڭدى جاناردىڭ ساۋلەسى
اعا!
وسى ءبىر ءسوزدى قاعازعا اسىعىس تۇسىرسەم دە، ارى قاراي نە جازارىمدى بىلمەي، ىشتەي ءمۇجىلىپ ۇزاق وتىردىم. ءسوزدى باستار الدىندا ءوزىمنىڭ بۇل وقىس قىلىعىمدى اقتاۋ ءۇشىن الىستان وراعىتا سويلەپ، بىردەڭە دەپ كىرىسپە جاساعانىم ءجون ءتارىزدى. ءبىراق، ولاي ەتسەم، سەزدىرەرمىن-اق دەگەن نيەتپەن كوپتەن بەرى جيناپ-تەرىپ جۇرگەن از عانا ويىمدى، ماڭدىتىپ جەتكىزە الماي، بەرەكەسىن كەتىرىپ الاتىن سياقتىمىن. سوسىن، نە دە بولسا ءبارىن توتەسىنەن باستاعىم، ىشىمە جينالعان ازدى-كوپتى سەزىم-قۇسانى ءبىر دەمدە تۇگەل اقتارىپ سالعىم كەلدى. قايتادان ويلانىپ، اينىپ قالماي تۇرعاندا كوڭىلىمدە جۇپتاپ جۇرگەننىڭ ءبارىن اسىعىس قاعازعا ءتۇسىرىپ، ءسىزدىڭ نازارىڭىزعا ۇسىنسام دەپ نيەت ەتتىم.
باستاپ الىپ، تاعى دا توسىرقاپ، قاراداي قينالىپ وتىرعانىمدى قاراشى. وسى تىلەكتى ءدال ءقازىر ىسكە اسىرۋدىڭ سونشالىقتى قيىن ەكەنىن سەزگەندىكتەن، قالامىم دا دىرىلدەپ، جۇرىسىنەن جاڭىلىپ قالا بەرەدى. سوندا دا ءسىز كىنالاماس، مەنىڭ جان دۇنيەمدەگى الاساپىران قۇبىلىستاردى جارتىلاي بولسا دا تۇسىنەر، ءسويتىپ وسى جازعانىمدى تىم جىلى بولماسا دا، ايتەۋىر قابىلداي الار دەگەن نەسيە ۇمىتپەن ويىمداعىنىڭ ءبارىن ىرىكتەپ ايتىپ سالماقپىن. ويتكەنى توننىڭ ىشكى باۋىرىنداي بولىپ ارالاسىپ كەتپەگەن، سەزىمى جات كىسىگە جان ازابىن، جۇرەك سىرىن وزىمسىنگەن ەركىن مىنەزبەن تايسالماي اشىپ سالۋ ەكى قىزدىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيتىن وڭاي شارۋا ەمەس. ءتىپتى ونىڭ ۇستىنە ەرەسەك، ەركەك كىسىگە جولى جىڭىشكە ايەل زاتىنىڭ حات جازۋى سالتىمىزدا جوق، سوندىقتان مەنىڭ بۇل ابەستەۋ قادامىم ادامدى ءبىر ءتۇرلى توسىرقاتىپ تاستايتىن ورەسكەل قىلىق بولىپ كورىنۋى ابدەن مۇمكىن. ءتىپتى بۇگىنگى جيىرما ءبىورىنشى عاسىردىڭ وزىندە دە، «تىم توتەسىنەن كەتىپتى، ادەپسىز ەكەن» دەپ سوكپەڭىز، اعا! ەگەر ءسىزدىڭ ورنىڭىزدا باسقا بىرەۋ بولسا، مەنىڭ مۇنداي توتەنشە شارۋاعا تاۋەكەل ەتە الار ما ەدىم، كىم ءبىلسىن.
وسى كوكتەمدە مەن قولتىعىنان ۇستاپ، كوڭىل قوسىپ جۇرگەن جىگىتىم كابەن ارميا قاتارىنا شاقىرىلعان ءبىر جولداسىنىڭ قوشتاسۋ كەشىنە ەرتىپ اپاردى. ويىن-توي، ساۋىق-سايران دەسە، جانىپ كەتەتىن جاستار ەمەسپىز بە. جاستىق جەلىك باراتىن جەرىمىزدىڭ الىستىعىنا دا قاراتقان جوق. جينالعانداردىڭ ءبارى — ءوزىمىز قاتارلى، ونىڭ ۇستىنە ارالاس-قۇرالاس جۇرەتىن تانىستار. ىشىپ-جەۋدەن گورى بيگە، ويىن-ساۋىققا بەيىم جاستاردىڭ وتىرىسىندا ايعاي-شۋ، قيمىل-قوزعالىس باسىمىراق بولاتىن ادەتى.
ءبىر ءۇزىلىس جاساپ، داستارقانعا قايتا وتىرعان كەزىمىزدە، قاتارىمىزدىڭ تاعى دا تولىعا تۇسكەنىن اڭعاردىم. جاڭادان كەلگەن ەكى-ۇش بوزبالامەن بىرگە ستولدىڭ ءتور جاعىنا، بۇگىنگى قۇرمەت يەسى بوتاننىڭ قاسىنا تاعى ءبىر جىگىت جايعاسىپتى. «داپ-دارداي بولىپ جاستاردىڭ اراسىندا بۇل كىسىنىڭ نەسى بار ەكەن؟» دەپ ىشتەي ونىڭ بۇل وتىرىسىن جاقتىرماي قالعانىم شىن. ويتكەنى جىگىتتەر بولماسا دا، قىزدار جاعى ەمىنەركىن وتىرۋعا وسىنداي ۇلكەندەۋ كىسىلەردەن يمەنەدى عوي. ەندى العاشقى كەزدەگىدەي كابەننىڭ قۇشاعىنا كىرە ورنىعۋعا مۇمكىندىك جوق، كادىمگى سىزىلعان سىپايى قالىپقا كوشىپ قالعانىمىزدى بايقادىم. ءبىز عان ەمەس، باعانادان سىڭقىلداپ ەستىلىپ وتىرعان قىزداردىڭ دا كۇلكىسى سايابىرسىپ، كەيبىر سوزشەڭ جىگىتتەر دە جايباراقات اڭگىمەگە اۋىسقان سياقتى.
كوش باسشىسى اسابا ەندىگى ءسوزدى ورتامىزداعى جاڭا قوناققا بەردى. سول كەزدە بارىپ سىپايىلىق ءۇشىن، مەن دە ءبىر ءسات ۇننەن تىيىلىپ، ول كىسىگە لاجسىز نازار اۋدارا قارادىم. العاشىندا سىرت ءپىشىنى مىنا ىردۋ-دىردۋ ورتاعا ۇيلەسپەيتىن تىم بايسالدى كورىنگەن ەرەسەك جىگىت ورنىنان تۇرىپ، سويلەي باستاسىمەن، اقجارقىن، ءازىلقوي جانعا اينالىپ قويا بەردى. كىشىرەكتەۋ قوڭىرقاي كوزدەرىنە كۇلكى ۇيىرىلگەن قالپى جاتىققان اشىق داۋسىمەن ازىلگە سۇيەي، اسەرلى تىلەك ايتقانى — سول كۇيى ەسىمدە. سول تۇرعان تۇرىسى، سويلەگەن ءسوزى، قاراعان كوزقاراسىمەن كوبىنە پارىقسىزدىق ءتان مىنا وتىرعان بالعىن جاستاردىڭ اراسىندا الا بوتەن ەرەكشە كورىنگەنى كۇمانسىز. ءبىراق جۇرتتىق وعان ءاۋزقويلىعى مەن تاڭىرقاۋى ارالاس كوزبەن كوڭىل بۇرا قاراپ قالعاندارىن اڭعاردىم.
جاستاردىڭ جانارىنا ىلىگىپ، اسەرشىل كوڭىلدى اجارلاندىرا تۇسكەن وسى ءبىر سۇيكىمدى قوناق كىم دەيسىز عوي. ول... ءسىز بولاتىنسىز، اعا.
وزگەلەر سيقتى مەن دە سول ساتتە العاش رەت بايىپتاي قاراپ، جاڭاعىدان ءسال باسقاشالاۋ اسەر العانداي بولدىم. ءسىزدىڭ بويىڭىزدا، مەن كورىپ جۇرگەن جاندارعا ۇقسامايتىن، ولاردان تابىلا بەرمەسبىر ەرەكشەلىك بار سياقتى سەزىندى. ول ەرەكشەلىكتىڭ ناقتى نەندەي نارسە ەكەنىن اجىراتىپ، اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەپ بەرۋ مەنىڭ قولىمنان كەلە قويماس-اۋ. ايتەۋىر، ءسىز قاراعان كەزدە جۇرەگىم ءبىر اۋناپ تۇسكەندەي بولىپ، جان دۇنيەمنىڭ ءدىر ەتە قالعانىن بىلەم. مەنىڭ تىنىق كوڭىلىمدى الاي-تۇلەي ەتكىزىپ، بۋىرقانتىپ، بۇلقىنتىپ وتكەن كەرەمەتتىڭ قانداي قۇدىرەت ەكەنىن سول ساتتە تانىپ-بىلۋگە، تۇششىنىپ، ۇعىپ قالۋعا قايدان مۇرشام كەلسىن.
تەك ارتىنان عانا، وندا دا بىرنەشە كۇن وتكەننەن كەيىن بارىپ، وسىنىڭ ءبارى ءوزى قالاي باستالىپ ەدى دەگەندى ەسىمە شىم-شىمداپ تۇسىرە باستايمىن با؟ سوندا عانا ءالى قيىنشىلىق كورمەي، كەزدەيسوق سوققىعا ۇشىراۋدى بىلمەگەن جاس جۇرەگىمنىڭ الدەنەنى اۋىرسىنىپ، داعدىدان تىس وزگەشە سوعاتىنىن دا اڭعاردىم. جوپشەڭكى ادامداردى قاتارىما العىم كەلمەي، پاڭدانا باسىپ جۇرەتىنىمدى دە، وزىمە پەيىل بىلدىرگەن بوزبالا كورسەم، قاساقانا دىڭكەسىن قۇرتىپ، ءجوندى جاۋاپ بەرمەي قوياتىنىمدى سول مىنەزىمە بولا كەيبىر قىزداردىڭ مەنى جەك كورەتىنىن دە جاسىرمايمىن. ال مەنىڭ ۇعىمىمدا مۇنداي قىلىقتاردىڭ تەڭەسى جوق. ويتكەنى سوڭىنان قانشا كوز ىلەستىرىپ جۇرگەن ءوڭى-جىبى ءتۇزۋ ءاربىر بويجەتكەننىڭ تاكاپپارلانا كەۋدەسىن كوتەرۋگە، ءوز سۇلۋلىعىن وزگەگە قۇرمەتتەتە بىلۋگە حاقىسى بار. وسىنداي ۇنامسىزداۋ مىنەزدىڭ سالقىنى سول كەشتە دە بايقالۋى ابدەن مۇمكىن ەدى.
وسىندا مەنشىكتى جىگىتتىڭ قاسىندا وتىرعان ەكى-ۇش قىزدىڭ قاراسى كورىنەدى. ءبىرىنىڭ قولتىعىنا ءبىرى جارماسىپ كەلگەن، ءتىپتى كەيبىرى ءالى جىگىتپەن جۋىسۋدىڭ قىزىعىن تاتا قويماعان وزگە قۇربىلارىنا قاراعاندا ولار، ارينە، وزدەرىن تاجىريبەلى ءارى باقىتتىراق سەزىنەرى ءسوزسىز. بۇلاردىڭ اراسىندا مەنىڭ مەرەيىم تىپتەن ۇستەم بولاتىن. مەنىڭ كابەننىڭ وسىندا جۇرگەن جىگىتتەردىڭ بارىنە وزگەشە ەكەنىنە، ولاردان ءبىر يىق، ءبىر باس جوعارى تۇرارىنا كىم داۋلاسار ەكەن. بۇرىنعىنىڭ باتىرلارىنداي يىقتى كەلگەن، ۇزىن بويلى جاس جىگىتتىڭ سولقىلداعان قىپشا بەلى، سىمباتتى تۇلعاسى قانداي؟
ءبىر جاق جانىنا ارشىلا تارالعان تىعىز بۇيرا شاشى مەن اپپاق مايدايلى، وعان جالعاس شولاقتاۋ قىر مۇرىنى تۇتاسا جاراسىپ، وزگەشە ءبىر اسەم ءبىتىم تانىتادى. ونىڭ وستىنە مەنىڭ كابەنىم وسى شاعىن قالاعا ەسىمى ءمالىم بولىپ قالعان ۇمىتكەر سپورتشى، ەركىن كۇرەستەن ءبىرىنشى رازريادى بار. وزىنە ءوزى قاتتى قاراپ، قاشاندا سپورتتىق بابىن ساقتاۋعا تىرىسىپ جۇرگەنى. ۇستىنە قىلشىق جۋىتپاس كىرپيازدىعى بىلاي قويعاندا، كيىمدى دە كەرەمەت ءسان كيىنە بىلەدى. ەندەشە مۇنداي ۇلگىلى بوزبالا قاي قىزدىڭ دا قولى جەتپەس اق بوز ارمانى ەمەس پە. سونداي جىگىتتىڭ مەنىڭ قاسىمدا بولىپ شىققانىنا تالاي قىزدىڭ ءىشى قىزعانىشتىڭ قىزىل ماساعى تىرنالاي جونەلگەن بولار-اۋ.
وسىلايشا، كوركەيىپ، ەش جاڭدى شيرەگىنە ىلىگىسى كەلمەي، پاڭدانىپ وتىرعان كوڭىل ءسىزدى كورىسىمەن، قاراداي قۇلازىپ، قۇلدىراپ تومەن تۇسە بەرگەندەي بولدى. قىج-قىج قايناعان ناعىز دۋماندى ورتادا وتىرىپ-اق، كوڭىلىم پاستەن جابىرقاي باستادىم. ەندى كۇلكىدەن دە، قيمىلدان دا تىيىلىپ، كابەننىڭ قاسىندا ءۇنسىز وتىردىم دا قويدىم. ءسىز جاقتان كوز الا الماي، قادالىپ قالعانىمدى ەداۋىر ۋاقىت وتكەننەن كەيىن بارىپ قانا اڭعاردىم. بۇل قىلىعىمنىڭ ابەستەۋ ەكەنىن سەزگەن ساتتە، ەپتەپ قىزارىپ تا كەتكەن بولۋىم كەرەك.
اڭعارعان جوقسىز، بۇكىل كەش بويىنا مەن سوعىس قيمىلىن باقىلاعان قولباسشىداي كوڭىل ءدۇربىمدى اۋدارماي، ءسىزدى قاداعالاۋمەن بولدىم. جاڭاعى ءبىر وعاش اركەتىمنەن كەيىن قىزعا ءتان نازىك اككىلىكپەن، ەشكىمگە سەزدىرمەي، ءسىزدىڭ ءاربىر قيمىل-قوزعالىسىڭىزدى تۋرا قاراماستان دا، كوز قيىعىن سالىپ، اڭدىپ وتىرىپپىن. ءسىز مەنىڭ كوزىمنەن بىرەر مينۋتقا تاسالانىپ، سىرتقا شىققاندا، يا كورشى بولىمگە كىرىپ كەتكەندە دە ءدال قاسىڭىزدا تۇرعانداي نە ىستەپ، نە قويىپ جاتقانىڭىزدى وزىمە بەيمالىم ءبىر ىشكى ساۋلەنىڭ قۋاتىمەن سەزىنەتىنمىن. اقىلدان تىس بەلگىسىز ءبىر كۇشتىڭ ىرقىنان شىعا الماي، كوڭىل تىڭشىسىن كەش بويى نەعىپ ءسىزدىڭ سوڭىڭىزعا سالىپ قويعانىمدى ءوزىم دە ەس توقتاتىپ ۇعا العانىم جوق سول جولى.
ايتسە دە ءسىزدىڭ قاي قاسيەتىڭىزگە نەمەسە قىلىعىڭىزعا بولا وسىنشا پەندە بولىپ بايلانىپ قالعانىمدى ءالى كۇنگە ورنىقتى، ورىندى سەبەپ تابا الماي، قينالامىن.
مۇمكىن، ءسىزدىڭ سىرت پىشىنىڭىزدەن، ءوزىڭىزدى ۇستاۋىڭىزدان ءبىر ەرەكشەلىك، وزگەدە جوق وقشاۋ قاسيەت تاپقان شىعارمىن. ءبىر ويلاپ قاراسام، سىزدە الىپ بارا جاتقان ادەمىلىك، ەر ادامعا لايىق تارتىمدىلىق تا بالەندەي بايقالا قويمايتىن سياقتى. بەت-جۇزى، سىرت ءپىشىنى سىزدىكىنە ۇقساس ادامدار ومىردە تولىپ جاتىر. ەندەشە سولاردىڭ بارىنە بار ىقىلاسىمدى قوتارا اۋدارمايتىنىم نەسى؟
الدە، ءسىزدىڭ اشىق تا، سىپايى مىنەزىڭىز ازىلمەن ادىپتەلسە مە، توركىنى ويلى ەكەنى سەزىلەتىن سوزدەرىڭىز قوزعاۋسىز تۇنىپ جاتقان سەزىم دۇنيەسىنە ۇشقىن تاستاعان بولار ما؟ جان دۇنيەمدى جالاپ، جالاڭداتقان توتەنشە ءورت سول ۇشقىننان قاشىپ، لاۋ ەتە تۇسكەن شىعار.
الدە... جوق، جوق، سابىلىپ قانشا شارق ۇرسام دا، سول بەلگىسىز سەبەپتىڭ باستاۋ كوزىن تاپ باسىپ، تابا الاتىن ءتۇرىم جوق. سوندا دا، ءسىزدىڭ جانارىڭىزعا جولىعىپ قالىپ، جالت ەتىپ، قاشىپ قۇتىلعان سايىن جان دۇنيەڭىزگە قاتىستى ۇنەمى تىڭ مالىمەت الىپ وتىردىم. كوزىمىز ەڭ ءبىرىنشى جولىققان كەزدە ءسىز ءوز جاسىڭىزعا قاراعاندا شاۋ تارتىپ، شارشاپ قالجىراعان ادام سياقتى كورىندىڭىز. جالىنداي جولىققان جانارلارىمىزدىڭ ۇزاعىراق ۇشتاسىپ قالعانى وسىدان كەيىن. ەكى بەتىمنىڭ ۇشى لىپ ەتىپ ىسىپ شىعا كەلدى دە، كىرپىكتەرىمدى جالپ ەتكىزىپ، جانارىمدى اسىعىس قىمتاي قويدىم. ومىرىمدە تۇڭعىش رەت بالاسىنان قايمىعىپ، كوزىمدى الىپ قاشقانىم، ءوزىمدى قايدا قويارىمدى بىلمەي، ساسقالاقتاعانىم وسى شىعار. سول كوزقاراس ماعان مازاسىزدىق پەن بەلگىسىز قورقىنىش تاستاپ قانا كەتكەن جوق. ءسىز سول جولى ادامنىڭ ىشىندەگىسىن وقىپ قوياتىن، رۋحاني كوزى قىراعى، ويى تەرەڭ اقىلگوي سيپاتىندا ەسىمدە قالدىڭىز. ونان كەيىن كوزدەرىڭىزگە ءاربىر جولىققان سايىن ءسىزدىڭ جان دۇنيەڭىز جايلى مەندەگى مالىمەتتەر مولىعىپ، بايي ءتۇستى.
شىنىندا دا، تىنىشتىعىمدى شايقاپ، كوڭىلىمە داۋىل سوقتىرىپ وتكەن قۇبىلىس — ءسىزدىڭ سول ءبىر ەرەكشە كوزقاراسىڭىز بولار-اۋ. مۇمكىن، ول كوزقاراس باسقالار ءۇشىن تىم ەرەكشە، قۇدىرەتتى بولىپ كورىنبەيتىن دە شىعار. سول كوزدەردەن باسقا ەشكىمنەن بايقاماعان ءبىر جىلىلىق پەن جاس جانىما ازىق بولار مول قازىنا تاۋىپ العانداي سەزىنىپ، قاتتى قۋانعانىمدى ارتىنان اڭعاردىم.
مەن جان دۇنيەمىزدى جارقىراي كورسەتكەن ۇيالى قوڭىرقاي كوزدەردىڭ بار قۇنارىنان ايىرىلعىم كەلمەي، قايتا-قايتا قۇنىعىم قادالا بەرگىم كەلدى. ءسىز مەنىڭ وسى ءبىر ابەستەۋ ارەكەتىمدى، ارينە، بايقاماي قالۋىڭىز مۇمكىن ەمەس. سوسىن، كوزىڭىزدى مەن جاقتان الىپ قاشا بەرگەنىڭىزدى، ونىڭ ىشىنەن مەن الگىندە عانا تاۋىپ، اياق استىنان كەنەلىپ قالعان مول قازىنانى قىزعىشتاي قورىپ، قىمتاي بەرگەنىڭىزدى دەرەۋ بايقاپ ۇلگەردىم. ءوزىم سۋساپ، ىزدەپ وتىرعان سول ءبىر توسىن ولجادان وپ-وڭاي ايرىلىپ قالۋعا ءتىپتى دە كونگىم كەلمەگەن.
مۇنان سوڭ جانارىڭىزدان وزىڭىزگە توقتام سالىپ، سەزىم كۇيىڭىزدى ۋىستان شىعارماي، باعىندىرىپ وتىرعانىڭىزدى كوردىم. اقىل مەن سەزىم قاتار تايتالاسقان ۇيالى جانارىڭىزعا وزىڭىزگە جاراسپايتىن باسقا جانعا لايىق جالعان كوزقاراستى الىپ شىقپاق بولدىڭىز. ءبىراق ونىڭىز ءساتسىز ارەكەت ەدى. ءسىز ىشكى الەمىڭىزدەگى قۇبىلىستاردى بۇركەمەلەۋگە، سەزىمىڭىزدى تىزگىندەپ تۇتقىنداي بىلۋگە مۇلدە قايۋىلەتسىز ەكەنسىز. مەن ءتىپتى ءسىز جاققا بىر-ەكى قاراعاننان كەيىن-اق، ءوزىڭىزدى-وزىڭىز ۇستاۋعا تىرىسىپ، ىشتەي قالاي الىسىپ وتىرعانىڭىزدى سەزدىم.
وسىندان-اق ءوز قاستارىڭىزعا، رۋحاني الەمىڭىزدى ءار ءتۇرلى پەندەشىلىك لاس دۇنيەلەرمەن بىلعانباي، تازا كۇيىندە ساقتالىپ كەلە جاتقانىن قاپىسىز اڭعارۋعا بولاتىن ەدى. كوزىڭىزبەن بەت-پىشىنىڭىزدەن، ءتىپتى قيمىل-قوزعالىسىڭىزدان دا وي-سەزىمىڭىز قارا كورسەتىپ، بەلگى بەرىپ وتىرادى. وسىنى اڭعارعاندا لىپ ەتكەن قۋانىش سامالى مەنىڭ جانىما دا سەبەزگىلەپ، تازالىق نۇرىن قۇيعانداي ەدى. جانىندا وزىنە لايىق سىمباتتى دا سۇلۋ بوزبالاسى بار، ءتورت قۇبىلاسى تۇگەل جيىرما جاسار جاس قىزدىڭ ءبىر كورگەن كولدەنەڭ ەركەككە كوزاقى العانداي قادالا قاراۋى ءبىر ءتۇرلى ەكەنىن بىلاي قويعاندا، جاقسىلىققا اپارمايتىن قىلىق دەپ بىلەمىن.
بوتەن ادامنىڭ ىشكى الەمىنە باسا-كوكتەپ بارلاۋ جاساۋعا، تاسادان تۇرىپ تەلمىرە قاراۋعا مەنىڭ حاقىم بار ما ەدى؟ وسىنداي ەرسىلەۋ ارەكەتكە يمەنبەي بارۋىمنىڭ ءمانىسى نە؟
الدەكىمدەر سەكىلدى باتتيىپ تۇرىپ، «ءسىز ماعان ۇنادىڭىز» دەپ قويىپ قالۋعا اۋزىم بارمايدى. ولاي دەسەم، مەنىڭ جۇرەگىمدە تامىر بايلاپ، جاس وركەندەي قىلتيىپ بوي كورسەتىپ كەلە جاتقان نارەستە سەزىمگە جاسالعان ۇلكەن قيانات بولار ەدى. ءسىزدىڭ ماعان ەتكەن اسەرىڭىز ۇناتۋ دەگەن ۇعىمنان گورى تەرەڭ ءارى ماڭدايدان ۇرعانداي تاق ەتكىزىپ اشىق ايتۋعا كەلمەيتىن تىم نازىك، تىم كۇردەلى قۇبىلىس ەكەنىن سەزەمىن.
جاسىرىپ قايتەيىن، كابەنگە دەيىن دە قول ۇستاسىپ، قۇشاق ايقاستىرعان، ياعني، ۇناتقان جىگىتتەرىم بولعان. مەن «ۇناتقان» دەپ وتىرمىن. ەندى ءسىزدى جولىقتىرىپ، ەكەۋمىزدىڭ ارامىزدا ءبىر بەيمالىم، دەرەكسىزدەۋ قاتىناس ورناعاننان كەيىن بۇل ءسوزدىڭ ماعىناسىنىڭ سونشالىقتى قارابايىر، جۇپىنى ءارى جاداۋ ەكەنىن بايقادىم. مەنىڭ كوكىرەگىمدى ساۋلەلەندىرىپ نۇرعا تولتىرا باستاعان سونى سەزىمدى اۋىزشا بەينەلەپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس سياقتى. سوندىقتان دا تۇنىعى بۇزىلماعان جاس جانىمدى اياق استىنان اۋرەگە بالىپ، الەككە تۇسىرگەن بۇل قۇبىلىستىڭ تىلسىم قۇدىرەتتىڭ نە ەكەنىن مەن سىزگە اتىن اتاپ ءتۇسىن تۇستەپ جەتكىزە المايمىن. وي مەن ءتىلدىڭ كەدەيلىگى وسىندايدا كەرەك تە شىعار-اي.
...ءيا، ىشىمدەگىنىڭ ءبارىن جيناقتاپ، جۇيەلەپ جەتكىزە الماي، بىردە ايتىپ بىرگە كەتىپ جاتىرمىن.
سول ءتۇنى كابەننىڭ قۇشاعىنان العاش رەت سالقىندىق سىزىن ءتۇيسىندىم. ەكەۋمىزدىڭ قارىم-قاتىناسىمىز ارزان ءلاززات ىزدەپ، قىزىق قۋالاعان جەلوكپەلەۋ، جەڭىلتەك جاستاردىڭ جالاڭ سۇيىسپەنشىلىگىمەن شەكتەلەتىنىن، قۇر سىرتقا سۇلۋلىقتىڭ سەرگەك ساناعا بولماسا، رۋحاني تۇسىنىسپەگەن جاعدايدا شىنايى سەزىمگە سەپتىگى جوعىن اڭعاردىم. كابەننىڭ بويىندا قازىرگى زاماننىڭ بوزبالاسىنا ءتان قارىمدى قاسيەتتەردىڭ بارشاسى بار دەسەم، ونى بىلەتىندەردىڭ قاي-قايسىسى دا جالعان دەپ ايتا الماس ەدى. سول قاسيەتتەردى سونشا ماقتانىش كورىپ، ۇلكەن مارتەبە سانايتىنىمدى، كەي ساتتە تىم تاكاپپار مىنەز تانىتۋىمدى دا سوعان بايلانىستى ەكەنىن نەسىنە جاسىرايىن. ول ەكەۋمىز ۇنەمى ءبىر-بىرىمىزدى ىزدەپ جۇرەمىز، كۇن سايىن بىرنەشە رەت تەلەفونداسىپ تۇرامىز، كەزدەسۋگە شىقپاي قالاتىن كۇنىمىز دە سيرەك. قالانىڭ مەيرامحانا، كافەلەرىن بىلاي قويعاندا، تۇنگى كلۋب، كونسەرت زالدارىندا دا بىرگە ءجۇرىپ بىتتىك. ءبىر-بىرىمىزدى جاقسى كورۋمەن شەكتەلىپ قالماي، ءوزارا ابدەن ءبولىسىپ بولعان، ءتۇسىنىسىپ بىتكەن سياقتى ەدىك.
ەندى، مىنە، سونداعى ناىم-تۇسىنىكتىڭ، سەزىم-كۇيدىڭ ءبارى دە جەلگە ۇشقانداي بولعانى ما؟ ول قىزىقتارمەن قوشتاسقىم كەلمەيتىنىن قايتەيىن. ءبىراق... سانا-سەزىمىمدى جالعىز سىزدىڭبەينەڭىز عانا جاۋلاپ الىپ، ومىردە وزىممەن بىرگە جۇرەر وزگە دە جاقىن جانداردى وكتەمدىكپەن ىعىستىرىپ بارادى. ەڭ ءبىرىنشى كابەنمەن قوش ايتىستىم. سەبەبىن بىلگىسى كەلىپ قانشا قادالعانىمەن، بۇل ارەكەتتىڭ انىعىنا جەتە العان ول جوق. الدىندا تاس-تالقان بولىپ اشۋلاندى، سوسىن قولىنا جۇرەگىن ۇستاپ، جاتا قالىپ جالىندى. سونان كەيىن دۇنيەنىڭ ۇزىرىنەن باز كەشكەن ءپارۋايسىز جانداي تورىعۋ تورىنا شىرمالىپ كەتە باردى. ونىڭ دا، مەنىڭ دە، بىر-بىرىمىزگە قانشالىقتى ەمەشەگىمىز ءۇزىلىپ جۇرگەنى ارتىنان بەلگىلى بولدى. ارادا بىرەر اپتا وتىسىمەن-اق كابەننىڭ ۇزىن بويلى جىڭىشكە قىزدىڭ جاراعان قۇنانداي بولىپ جورتىپ بارا جاتقانىن كورىپتى.
ءنارزيا — مەنىڭ ەڭ جاقىن دوسىم. سول جاناشىرىما مەن سوڭعى كەزدە باسىمدا بولعان وزگەرىس جايىمدى ءتىس جارىپ ەشتەڭە دەگەنىم جوق. بۇل مەنىڭ سىرعا تاستاي بەرىكتىگىمنىڭ بەلگىسى عانا ەمەس، بويىندا بۇرىننان ءبىر تاككاپپارلىق مىنەز دە ونداي-اق جۇرەك اركەتتىنە جىبەرە قويمايدى. مۇمكىن، بۇل قىلىعىم دۇرىس ەمەس تە شىعار. «شىعار» دەيمىن-اۋ، ەڭ جاقىن دوستان سىر جاسىرۋدىڭ ءجونسىز ساقتىق، وزىمشىلدىكتەن ءوربيتىن ەگويزم ەكەنى انىق. وسى بەرىكتىگىمدى ەستىسە، ءنارزيانىڭ مەنى كوزىمدى باقىرايتىپ قويىپ، «ارامسىڭ» دەپ ايتىپ سالارىنا داۋىم جوق. ونىڭ بۇل باعاسىنا جەڭىستىك بەرمەي، داۋلاسقانىممەن، ىشتەي ءوزىم دە ەپتەپ مويىندايمىن. ارى-بەرى ويلاپ قاراسام، ەڭ جاقىن ادامىڭنان سىر بۇگىپ قالۋ — جۇرت ءجيى ايتاتىن «ارامدىق» دەگەن جەكسۇرىن ۇعىمنىڭ ءبىر پاراسى ەكەنى انىق سياقتى.
ءسوز رەتى كەلگەندە ايتا كەتەيىن، اعا، ءنارزيا ءسىزدى ءبىر ءتۇرلى جاقتىرماي قالدى. «انا ءبىر كىسىنىڭ كەش بويى جاربيىپ جاستارمەن بىرگە وتىرىپ العانى نەسى؟ ونىسى بارىپ تۇرعان ادەپسىزدىك قوي» دەيدى ەرتەڭىنە كەش تۋرالى اسەردى ءوزارا بولىسە قالعان كەزىمىزدە. «ەكى ءىنىسىن ءوزىنىڭ ماشيناسىمەن بوتاننىڭ ادەيى الىپ كەلگەنىن ايتتى ەمەس پە؟ ولاردى تاستاپ قايدان كەتسىن. وزدەرى تاعى الىستا تۇراتىن كورىنەدى» دەدىم مەن ءسىزدى سەبەپسىز اقتاۋعا تىرىسىپ.
«جوعا، قويشى سونى جاقتاماي، — دەپ ءنارزيا قويار ەمەس. — اۋىز ۇيدە ەريك ەكەۋمىز ءسۇيىسىپ تۇرساق، سىرتتان كىرىپ كەلە جاتىر. ءبىزدى كورىپ، شىعىپ كەتۋمەن جۇمىسى جوق. قاعىپ-سوعىپ قاسىمىزدان وتە شىقتى. «سەندەردىكى دە دۇرىس ەمەس قوي، — دەدىم مەن دە بوي بەرمەي. — ءدالىز دەگەن ءسويتىپ تۇراتىن جەر مە ەكەن؟»
«كوزقاراسى سۋىق، ءبىر ءتۇرلى جاعىمسىزداۋ ەكەن، — دەيدى ءنارزيا جەڭىستىك بەرگىسى كەلمەي. — راس، ءوڭى ءبىرشاما سۇيكىمدى. ءبىراق، وندا تۇرعان نە بار ەكەن؟ قانشا ۇلكەيسە دە، ادەپتىلىك دەگەندى بىلمەيتىن سونداي كىسىلەردى سۋقانىم سۇيمەيدى». مىنە، كوردىڭىز بە، ارالارىنان قىل وتپەيتىن تاتۋ ءارى ومىرگە دەگەن كوزقاراسى ابدەن ۇيلەسكەن ەت جاقىن دوستاردىڭ ءسىز تۋرالى ويلارىنىڭ ەكىگە جارىلعانىن دا جاۋاپ بەرە المايمىن.
تەك ويلاڭىزشى ءوزى. جاقىن دوسىم بولسا دا، ءسىز تۋرالى تەرىس پىكىردە جۇرگەن ادامعا جان سىرىمدى ءقايتىپ سەزدىرمەكپىن. ورتان قولداي ازاماتتى تاستاپ، سول كىسىگە... سولاي بولدىم دەگەندى... قالاي جەتكىزبەكپىن... نە بەتىممەن ايتپاقپىن؟
ءجا، ارى-بەرىدەن كەيىن اڭگىمە ءتىپتى دە وندا ەمەس.
سول كەشتەن سوڭ مەن ءسىزدى تاعى دا بىرەر رەت كوردىم. شىنىمدى ايتايىن، سول بولماشى، ەلەۋسىز كەزدەسۋگە الدىمەن ءوزىم سەبەپشى بولىپ ەدىم.
جولىڭىزدى ادەيى اڭدىپ ءجۇرىپ، اڭداۋسىز كەلگەن ادامداي جولىقتىم. ءسىز العاشىندا ءبىر ءسات تاڭىرقاپ، الدە ءسال-پال ابىرجىپ قالعانداي كورىندىڭىز. سوسىن، اتىمدى اتاپ مەنىڭ ەسىمىمدى ايتقان كەزدە جۇرەگىم جارىلاردىي بولىپ قۋانعانىمدى ەندى عانا مويىندايىنشى «سالەمەتسىز بە؟» دەدىڭىز اقىرىن عانا. سۇيەككە بىتكەن مىنەز مۇنداي جاعدايدا دا ءوز ىرقىنا جۇرگىزەدى ەكەن. ءسىزدىڭ الدىڭىزدا قىسىلعانىممەن ءۇنىم شىقپاي قالدى دەگەندى اۋزىما العىم كەلمەيدى. باسىمدى ءسال يزەگەنىم بولماسا، ءتىل قاتۋدى ارتىق ساناپپىن. سونان كەيىن ەكەۋمىز شولاق قانا جاۋاپتاستىق. ءسىزدىڭ مەنىمەن جۋعىسىپ، اڭگىمەلەسە تۇسۋگە ىقىلاسىڭىزدىڭ بار ەكەنىن ەمەۋرىنىڭىزدەن-اق تانىدىم. ءبىراق، تاعى دا تاكاپپارلىق پەن نامىستى قايداعى نامىس دەسەڭىزشى الدىنا بوگەت قىلىپ قويىپ، ءسىزدىڭ جەتەك سوزىڭىزگە ىلەسپەي، ساراڭ جاۋاپپەن عانا شەكتەلىپ، باپ تانىپ تۇرىپ الدىم. ەكەۋمىزدىڭ ءبىر وڭاشا قالعان ءساتىمىز وسى ەدى. بۇدان بىلاي ونداي مۇمكىندىك بولا بەرە مە، جوق پا؟ سول مۇمكىندىكتى پايدالانا الماي، قولدان شىعارىپ العانىمدى كورمەيسىز بە؟ قىسقاشا ايتقاندا، ءسىز ەكەۋمىزدىڭ اڭگىمەمىز قيىسپادى.
كەيىنگى جولىعىسۋدا دا رۋحاني ۇعىسار ادامدارداي ماندىرتىپ سويلەسە العامىز جوق. وعان سەبەپ مەنىڭ تاكاپارلىعىم ءارى سول تاكاپپارلىقپەن سىيىسپاس قايداعى جوق ۇيالشاقتىعىم بولعان سياقتى. سونىمەن بىرگە ءبىزدىڭ بىر-بىرىمىزدەن جان دۇنيەمىزگە جۋىسا الماي، بوگدە ادامدارداي سالقىن ايىرىلىسۋىمىزعا ءتىپتى، بۇدان كەيىن مۇددە ۇشىراسا الماۋىمىزعا تەك ءوزىڭىز كىنالىسىز. ويتكەنى، جاقىنداسۋعا سونشالىقتى ىقىلاستى، ىقىلاستى ەمەس-اۋ، ىنتىق بولعانىڭىزعا قاراماستان، مەنىمەن جارىتىپ اڭگىمەلەسە العان جوقسىز. ىشكى الەمىڭىز مەنىكىنە سونشالىقتى جاقىن بولىپ تۇرسا دا، بوگدە ادامداي كىبىرتەكتەپ تارتىنا سويلەدىڭىز. سول ءبىر كەشتە ءوزىڭىز سەزدىرتكەن ءازىلقويلىق، شەشەندىك، اق جارقىن مىنەزدىڭ قايدا كەتكەنىن ءتىپتى دە ۇعا المادىم. نەگە ءسويتتىڭىز، بىلمەيمىن بىلاي قويعاندا، ءتىسقاقاقان ەرەسەك ادام ەمەسسىز بە. سول كەزدەسكەنىمىزدە، ماعان ءسىز ومىردەن جەتكىلىكتى باقىت تابا الماي، كۇيكى تىرشىلىكتىڭ قانجىعاسىندا كەتكەن سەزىمى كەبىر، بىتەۋ جانداردىڭ ءبىرى بولىپ كورىندىڭىز. سول ساتتەگى مۇساپىرلەۋ كەيىپىڭىزدى مۇلدە ۇناتا المادىم. سونداي بوستىعىڭىز ءۇشىن ىشتەي كۇيىنە، قاتتى جەك كورىنىمدى، ءسىز تۋراسىنداعى الدامشى سەزىمنىڭ قۇربانى بولعانىم ءۇشىن اعىل-تەگىل ەڭىرەپ جىلعاىم كەلگەنىن نەسىنە بۇگىپ قالايىن. سودان كەيىنگى مەنىڭ شۇعىل شەشىمىم دە ەكەۋارا كەرەناۋ وربىگەن اڭگىمەنى پىشاقكەستى ۇزگەن ەدى. باسىمدى شالقايتا ۇستاعان كۇيى ەرىننىڭ ۇشىمەن عانا قوش ايتىپ، اسىقپاي ادىمداپ كەتە بارعانىم ءالى ەسىڭىزدە بولار. سوندا ءسىز مەنىڭ سوڭىمنان قۋىپ جەتىپ بىلەگىمنەن ۇستاعاندى بىلاي قويىپ، اتىمدى اتاپ، توقتاتۋعا دا جارامادىڭىز.
تاعى ءبىر ۇساق-تۇيەك جايلاردى ەستىپ تەرمەلەي بەرسەم، ءسىزدى عانا كىنالاعىم كەلگەندىكتەن تۋعان ورىنسىز نارسە ەكەنىن سول ءتۇنى-اق ءتۇسىندىم. سىزگە ..... كىنا ارتىپ، جيىپ-تەرىپ، ءمىن تاققانىما ....... ءوزىڭىزدى كورىپ كەلگەن كۇنى ءتۇنى بويى تەك ءسىز تۋرالى ويلاپ ۇيىقتاي الماعانىم جانە تۇسىنىكسىز ەدى. وسىنداي دا قيسىنسىزدىق بولادى ەكەن. مەنىڭ ءسىزدى سانامنان سىزىپ، مۇلدە ۇمىتتىرىپ كەتەرمىن دەگەن دامەمنىڭ جاي عانا كۇپىرشىلىك بولىپ شىققانى نەسى؟
بىزدەر تىم ىڭعايسىز ءارى بەيمەزگىل ۋاقىتتا مۇلدە ويلاماعان جەردەن قاپىدا ۇشىراسىپ قالدىق قوي. ەگەر دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنا بىردەي حۇقى جۇرەر تاعدىردىڭ تورەلىگىنە جۇگىنەر بولساق، ءسىز ەكەۋمىزدىڭ وسىنداي كۇيدە كەزدەسۋىمىزگە مۇلدە جول جوق بولاتىن. مىناۋ جالپاق عالامدا ءبىر-بىرىمىزدىڭ بار ەكەنىمىزدى، الدە ءبىر جەرلەردە ەكى بولەك تىرشىلىك كەشىپ جاتقانىمىزدى ەشقانداي سەزىپ-بىلمەستەن-اق، ءوز بەتىمىزبەن ءومىر سۇرە بەرۋىمىزگە ابدەن بولاتىن ەدى عوي. وسىدان كەيىن-اق تىرلىكتەگى بار مۇددەڭدى، سەزىم-كۇيىڭدى قاقپاقىل عىپ ويىنشىققا اينالدىرىپ جىبەرەتىن ءپاتۋاسىز تاعدىرعا دەگەن وكپەڭ وزىنەن ءوزى قارا قازانداي بولىپ شىعا كەلمەي مە؟
تابانى دايەكسىز تار سوقپاقتا بولسا دا، جوق جەردەن سىزگە جولىعىپ قالۋىم مەن ءۇشىن شەكسىز قۋانىش سەكىلدى كورىنگەن. ساباما ءسال تۇسىڭكىرەگەن كەزدە ەسىمدى جيىپ، قاتتى قاپالى ەكەنىمدى سەزدىم. كەۋدەنى جالاعان ءبىر اششى كۇيىك، ۋداي وكىنىش تاماعىمدا تۇينەلگەن اۋىر سەزىمدى وكسىككە اينالدىرىپ، تالايعا دەيىن تىيىلا السامشى.
قۋانعام سەبەبىم — ءوزىم بوي جەتە كەلە ىشتەي اڭساعان، كورمەسەم دە، سونداي بولسا ەكەن-اۋ دەپ ۇزدىگە ارمانداعان ءبىر ۇنامدى يدەال تۇتقان جاننىڭ مەن عۇمىر كەشىپ وتىرعان مىناۋ ءپاني جالعاندا بار بولىپ شىعۋى. مەنەن گورى كويلەكتى بۇرىن توزدىرساڭىز دا، كۇندەلىكتى تىرلىگىڭىز، بارلىق جاعدايىڭىزدى مەنىكىنەن گورى باسقاشالاۋ بولسا دا، بالالىق قيالىممەن سانامدى سۋرەت بۇرىن-اق سالىنىپ قويىلعان اسىل جاننىڭ ومىردە بار بولىپ شىعۋى مەن ءۇشىن ۇلكەن جۇبانىش.
قاپالانعان سەبەبىم... اعا، ونى اۋرە بولىپ ءتۇسىندىرىپ قايتەيىن. ءبارى، ءبارى ايتپاسا دا، بەلگىلى ەمەس پە؟ تەك، ەسكە سالاتىنىم — بۇنىڭ ءوزى قۇر قاپالىق قانا ەمەس، ءسىز ەكەۋمىزدىڭ ومىرىمىزدە بالكىم، مەنىكىندە عانا شىعار ورىنى ويسىراپ-اق تۇراتىن وكىنىش ەمەس پە؟ ويتكەنى ... بەلگىلى ءبىر جايدى باجايلاپ كەتتىم-اي مەن ءسىزدى جان-تانىممەن قۇلاي سۇيسەم دە، شىركىن، دۇنيە، امال قانشا، جاقىنداسا المايمىز عوي. جاقىنداسقاندى قويىپ، تىم قۇرىسا، جانارىڭىزعا ءبىر ءسات تاپجىلماستان تەلمىرە قاراپ، قولىڭىزدىڭ سىرتىنان سيپاي الارمىن با دەسەڭىزشى.
جانارىڭىزدى كوزىمنەن جانتالاسا الىپ قاشقان ساتتە دە، مەن ادەيىلەپ كەلىپ الدىڭىزدان جولىعىپ قالعان كەزدە دە، ارينە، ءسىز ءوزىڭىزدى توقتاتىپ، سابىر ساقتاۋعا تىرىستىڭىز. بالەن جىل وتاسقان ۇيدەگى جۇبايىڭىزدى ويلادىڭىز، كىشكەنەلەرىڭىز ەسىڭىزگە ءتۇستى. ار الدىندا عانا ەمەس، جار الدىندا دا بارىنشا ادال، تازا بولعىڭىز كەلدى. سەميا، مورال، ادامگەرشىلىك تۋرالى جاستايىڭىزدان ساناڭىزعا سىنگەن شەگەدەي بەرىك قاعيدالاردى بۇزۋ ءسىز ءۇشىن قوعام الدىنداعى زور قىلمىستاي كورىنگەنىن جاسىرا الار ما ەكەنسىز. وزگەسىن بىلاي قويعاندا، مەنىڭ ون ەكى دە ءبىر گ ۇلى اشىلماعان جاس قىز ەكەنىمدى، جارقىن كەلەشەگىمدى ەسكە الىپ تا، وزىڭىزدەن ءوزىڭىز قىمسىنىپ، قايمىعىپ قالعانىڭىز ايدان انىق. جۇزىكتىڭ كوزىنەن وتكەندەي جاس بوزبالا كابەندى، ونىڭ ماعان دەگەن ىقىلاسىن دا ەسكە العان شىعارسىز. ەكى جاستىڭ ماحابباتىنىڭ اراسىندا قودار بولىپ كولەڭكە تۇسىرەتىنىڭىزدى سەزگەندە، جانىڭىز تۇرشىگىپ، شوشىنا ۇركۋىڭىز دە ابدەن ىقتيمال عوي.
ءسىز دانىشپان اقىل مەن قوعامدىق ەرەجەنىڭ قانشالىقتى دارمەنسىز تۇتقىنى بولساڭىز دا، مەن تۋرالى ويلاماي، مەنى ۇناتپاي تۇرا الماي... تىنىڭىزعا سەنىمىم كامىل. بۇل دا ماعان ۇلكەن...، تىم ۇلكەن مەدەۋ. ونى مەن ءسىزدىڭ العاشقى كورگەندەي ەمەس، ءبىر ءتۇرلى سولعىن تارتىپ وزگەرە قالعان كوزقاراسىڭىزدان، وزىڭىزبەن ۇنىڭىزدەگى بەيمالىم قۇبىلىستان-اق ۇقتىم. ماعان تۋرا قاراۋدان قاشىپ، كوزىڭىزدى سىناپتان سىرعىتا بەرۋىڭىزدىڭ ءوزى-اق بۇركەۋگە تىرىسقان ءبىراز قۇپياڭىزدى ايتىپ تۇر ەمەس پە؟
مەنىڭ دوستارىمنىڭ، ءوزىم قاتارلى جاس بوزبالالاردىڭ ماعان ارناعان لەبىز-ىلتيپاتى، كەيبىرەۋلەرىنىڭ ايرىقشاىقىلاسى — توپ ىشىندە مەنىڭ مارتەبەمدى مىنبەگە كوتەرگەن شىنايى قوشامەتتەۋلەر.جاقىن دوستارىم ءارقاشان قۇرمەتتەۋگە تىرسسا، دامەلى بوزبالالاردىڭ قاي-قايسىسى دا رەتىن تاۋىپ، ماعان ەڭ جىلى دەگەن بىر-ەكى اۋىز سوزدەرىن ايتىپ قالۋعا قۇمار. كابەننىڭ قىزعانشاق مىنەزىن، ونىڭ قاھارى مەن قايراتىن بىلە تۇرىپ، وسىنداي ءقاۋىپتى ىسكە قادام باستىندار شە؟ ونان كەيىن مەن وركوكىرەك بولماي، كىم وركوكىرەك بولسىن.
مۇنىڭ ءبارى مەنىڭ اجارىما، كەربەزدىگىمە جاسالعان قۇرمەت پەن قوشامەت ەكەنىن ءوزىڭىز-اق اڭعارىپ وتىرعان شىعارسىز. جان دۇنيەسى تۇنىپ، اسەرشىل، سەزىمتال ادامنىڭ وزىڭە ىقىلاسى اۋعان جاس ارۋدى كورىپ تۇرىپ، بەي-جاي قالۋى مۇمكىن ەمەس دەگەن نىق سەنىمىمدى اشىق سەزدىرۋىم دە سوندىقتان.
ءبىردى ايتىپ، بىرگە كەتكەن مانادان بەرگى سەزىمنىڭ باس-اياعىن تۇگەندەي كەلگەندە، الدىمەن، جۇرەك ءتۇبىن اعارتىپ تىلدەسپەك تە، ءسىز ەكەۋمىزدىڭ ارامىزدا ءبىر وزگەشە نازىك تە مۇڭلى سەزىم كۇيىنىڭ قالىپتاسىپ قالعانى داۋسىز دۇنيە ەكەن. ءدال ءقازىر ول شىركىننىڭ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەپ، ءقادىرىن كەتىرمەي-اق قويساق قايتەدى.
سونان سوڭ... وسى ۋاقىتقا دەيىن ءسىزدىڭ جان الەمىڭىزدى سىرلاس، دوس بولماي-اق ءدال مەندەي تەرەڭ تۇسىنگەن، جۇرەك تىلىمەن دىرىلدەي قابىلداعان ادامدى اتاي الاسىز با؟ اتاي المايتىن سياقتىمىز. ماقتانىپ تۇرىپ ايتايىنشى، مەن ءسىزدىڭ وزىڭىزگە دە توسىن كورىنەتىن، جەتە ءمالىم بولماۋى مۇمكىن كەي قاسيەتتەرىڭىزدى دە تانىپ ۇلگەرگەن، ءسويتىپ ءسىزدىڭ جان دۇنيەڭىزگە ءارى رۇقساتسىز ءارى تەرەڭدەي ەنگەن بەي ساۋات قوناقپىن. بۇنداي سۇعاناقتىعىم ءۇشىن قالاي ۇرىسساڭىز دا ەركىڭىزدە.
مەن سىزگە تاعى ءبىر سىردىڭ شەتىن شىعارايىن — جاقىنىڭا ءسىزدىڭ ايەلىڭىزدى كوردىم. قالاي، قاي جەردەن جولىقتىرعانىمدى، ءقايتىپ تانىعانىمدى تاپتىشتەمەي-اق قويايىن. تەك، جاسىرۋعا بولمايتىنى — ول كىسى ماعان ۇناعان جوق.
ءسىزدىڭ بىتىمىڭىزگە وراي وزىمشە لايىقتاپ، ەلەستەتىپ جۇرگەن بەينەدەن مۇلدە باسقاشا جان ەكەن. كوڭىلىڭىزگە كەلمەسىن، ايەلىڭىزدى كورىپ، مەن ءسىزدى... قاتتى ايادىم.
مۇسىركەدى دەپ ويلاماسسىز. ءسىز ايەلدەن جولى بولماعان، جالپى جولى بولمايتىن ادامسىز. بۇنىمدى جاس قىزعا جاراسپايتىن كەكسەلىك دەپ ۇقساڭىز، ءوزىڭىز بىلەسىز. ءبىراق، سىزگە كوپ نارسەنى مەن تەك ءوز جۇرەگىمنىڭ ەمەۋرىنىمەن ايتىپ وتىرعانىمدى تاعى دا ەسىڭىزگە سالىپ وتسەم قالاي بولار ەكەن.
سول جولى كىشى قىزىڭىزدى دا كوردىم مەن. ادەمى عانا ەمەس، ەكى ۇرتى تومپيعان، قارا كوزدى سۇيكىمدى بالا ەكەن. /ءتىفا،ءتىفا دەيىنشى/. ءبىر كورگەننەن-اق جۇرەگىمە جاقىن قابىلداپ قالدىم. ءبىر ءتۇرلى جوق جەردەن تابىلعان تۋىسىم، جولىقپاي جۇرگەن جازىقسىز جاقىنىم سياقتى كورىنىپ كەتتى سول ءسابي. «نەگە مەنىكى بولمادى ەكەن؟ دەگەن وي دا كەلدى باسىما. مەن ونى قاسىمداعى اناسىنان، ءسىزدىڭ ايەلىڭىزدەن جۇرەك ەتىم جۇلىنا قىزعاندىم... قىزعاندىم
جەر بەتىندە قانشا ادام بولسا، سونشا قابىلداۋ، سونشا سەزىم بار. ءاۋ ءبىرى ءۇشىن ءبىرى جاراتىلعان ەگىز سەزىمدى ادامداردىڭ وسىنشا كەڭ دۇنيەدەن ءبىرىن-بىرى جاڭىلىسپاي ءدال تابا الۋى سونشالىقتى قيىن ەكەنىن ماتەماتيكالىق جولمەن-اق دالەلدەۋگە بولار. ىقتيمالدىق تەورياسى ءدال وسىعان كەرەك. شىن عاشىق بولىپ قوسىلىپ، ولە-ولگەنشە سول اسىل سەزىمنىڭ الديىمەن وتەتىندەر بۇگىنگى زاماندا سوندىقتان دا سيرەك. «ال كۇيىپ-جانىپ قوسىلىپ جاتقاندار شە؟ وندايلار ومىردە از ەمەس قوي» دەپ داۋ ايتارسىز بۇعان. سول عاشىقتاردىڭ سەزىمى ماڭگىلىك ءومىر سۇرەتىن شىنايى سەزىم ەكەنىن كەپىلدىك بەرە الاسىز با؟ ءبىزدىڭ مۇلدە بەيساۋات ۋاقىتتا، قاپيادا كەزدەسىپ قالۋىمىز دا مەن ايتقان ويدىڭ دالەلى سياقتى.
ەگەر ءسىز ەكەۋمىزدىڭ جاسىمىز دا، وتباسى جاعدايىمىز دا ءوزارا سايكەس كەلىپ، بىر-بىرىمىزگە سايما-ساي بولىپ تۇرساق، ارامىزدا وسىنداي قۇدىرەتتى سەزىم ورنىعا الار ما ەدى؟ ءتىپتى، ەكەۋمىز دە ءوز جاىمىزدا قالىپ، تەك ءسىز سالت باستى، ساباۋ قامشىلى بولساڭىز، مەن ءسىزدى ءدال قازىرگىدەي سۇيە الار ما ەدىم؟ ءسىزدىڭ ءۇش بالاڭىز بەن اياداي اقىرعان ايەلىڭىزدى تاستاپ، ماعان ۇيلەنۋگە باتىلدىعىڭىز جەتكەن كۇننىڭ وزىندە دە، ءبىزدىڭ باقىتتى بولۋىمىز نەعايبىل. ەگەر ونداي اركەتكە بارا قالساڭىز، مەنىڭ سىزگە دەگەن ۇلانعايىر سەزىمىم سول العاشقى تۇنىق تىمىق قالپىن ساقتاي الاتىنىنا كىم كەپىلدىك بەرەر. ىشتەي ءسىزدى وسىلاي ەتسە ەكەن دەپ جىلاپ تۇرىپ تىلەسەم دە، ۇسىنىس جاساۋعا اۋزم بارماس ەدى. سالقىنداعان ساتتەگى سانامنىڭ يشاراتى وسى.
ءتىپتى، ارى-بەرىدەن كەيىن بالالارىڭىزدان ايىرعان ادامعا دەگەن سەزىمىڭىز، ول قانشالىقتى سۇلۋ بولىپ، قانشالىقتى ۇناتىپ تۇرساڭىز دا، ءوز قۋاتىن ماڭگى ساقتاي المايتىنى انىق قوي.
بۇل ءبىر ءتۇيىنى، شەشۋى جوق ماحاببات. وعان ەشكىم دە كىنالى ەمەس. ارى كەتسە قوسىلا جازعىراتىنىمىز — تاعدىر.
سىزگە كوپتەن بەرى ايتارمىن، جەتكىزەرمىن دەگەنىم وسى ەدى. ەندى بولعان-بىتكەنى دە سول. قايتەيىن؟ قولدان كەلەر قايران نە؟ قايتەيىن؟..»
* * *
قىز قالامىن ستولعا قويدى دا، ۇندەمەگەن قالپى ورنىنان تۇرىپ كەتتى. سونان كەيىن جايلاپ باسىپ، تەرەزەگە قاراي بەتتەگەن. ءجۇزىن دالاعا بەرىپ، قيمىلسىز تۇرعان اسەم ءمۇسىندى سىرتىنان تەرەزە الدىنا قويىلعان مانەكەنگە ۇقساتۋعا بولار ەدى.
شارالى جانارلاردى اپ-ساتتە تولتىرىپ ۇلگەرگەن ىستىق جاس قالىڭ كىرپىك كەمەردەن اسىپ، لىقسي دومالادى. كوزدىڭ سۇرمەسىن ەرىتە قۋالاپ، اپپپاق ءوڭدى ايعىزداي تارامداعان كۇيى يەككە قاراي قۇلاپ بارادى. استىڭعى ەرنىن قاۋسىرا تىستەپ ءۇن بەرمەي، تۇنشىعا ەگىلگەن قىز ءالى دە جاڭاعى جانسىز ءمۇسىن قالپىندا.
تەك ەكى قولدىڭ سۇيرىكتەي ساۋساقتارى عانا دىرىلدەي قوزعالىپ، تىنىم تابار ەمەس. جانارىڭا جاس قانا ەمەس، مۇڭ دا تولعان كەمشىلىكسىز سۇلۋ ءپىشىن سوندا دا پان ءارى وزگەشە ادەمى ەدى.
ءبىر اتتاپ، ەكى اتتاپ ستولعا قايتا كەلگەن قىز اقىرىن قولىن سوزىپ، ەرتەدەن كەشكە دەيىن سىزعىلاعان قاعازدارىن الدى. ساۋساعىنا جۇمارلانا ىلىنگەن جازۋلى پاراقتاردى كەۋدەسىنە قىسىپ، ءبىراز تۇرعان ول ءوزىنىڭ كۇنى بويى جازعان ەڭبەگىن — حاتتى ۇگىتىپ تۇرىپ، اسىقپاي جىرتا باستادى. ۇزاق جىرتتى. سوسىن تەرەزەنىڭ الدىنا كەلدى دە، اپپاق قارداي ءبىر ۋىس قاعازدى سىرتقا شاشىپ جىبەردى...
1983
You Might Also Like
-
قىزمەتكە قولى جاڭا جەتكەن ادامنىڭ وزىنە جۇكتەلگەن جۇمىستى ءبيتىن سالىپ ىستەيتىن ادەتى ەمەس پە؟ مەڭگەرۋشىنىڭ ايتقان ءاربىر ءسوزىن انادايدان قاعىپ الىپ، قالتقىسىز ورىنداپ جۇرگەنىم سوندىقتان. كەڭ كابينەت...
-
بۇل اڭىزدىڭ بىزگە جەتكەنىنە 2 مىڭ جىلدان استام ۋاقىت ءوتتى، مۇنداعى مەڭ دزياڭ ءچۇن چيۋ داۋىرىندەگى وقىمىستى ءفان چي لياڭنىڭ ايەلى — «ءچۇن چيۋ زۋo شi» كىتابىنداعى ءجون-جوسىقتى بىلەتىن ءا...
