نىعىمەتتىڭ ەكىنشى اڭگىمەسى
قوناق ءۇيدىڭ كۇڭگىرت زالى. ءار تۇستان جىلتىراعان اقسۇر لامپالاردىڭ الا-بۇدىر ساۋلەسى كوز تەنتىرەتىپ ەلەۋسىرەپ قانا تۇر. اراگىدىك شىعار اۋىزداعى پرۋجينالى ەسىكتىڭ سارت-سۇرت ەتكەنى بولماسا، بوگدە دىبىس تا، بوگدە ءجۇرىس تە توقتالعان. ەسىك ىسقىرىپ اشىلادى دا، ساق ەتىپ قاۋىپ الادى بوساعانى، كىرگەن-شىققاننىڭ كەيبىرەۋىنىڭ ەتەگىنە جارماسىپ قاۋىپ جاتىر. سۇر دەرمانتينمەن قاپتالعان سۋىق ەسىكتىڭ قاتىگەز ىزعارىنان تەمىر پرۋجينا دا دىرىلدەپ، كوپكە دەيىن قالشىلداپ تۇرىپ الدى. اباجاداي سارعىش ستول، ءتورت سيراعى ءتورت جاققا اياقتاعان سارعىش كرەسلو، ەتجەندى ەڭگەزەردەي سارى ايەل ۇشەۋى دە بۇرىشقا تىعىلىپ اپتى. ەسىك سارت ەتكەندە سارى ايەل باسىن ءبىر كوتەرىپ ەدى، تاعى دا بۋرىل سارعىش باسى سالبىراپ، ومىراۋىنا ءتۇسىپ بارا جاتىر. ستول بەلى قايىسقانداي اندا-ساندا ءبىر ىڭىرسىپ قويادى، كرەسلو جۇگىن اۋىرلاعانداي باقايى مايىسىپ بارادى. قابىرعاداعى ساعات ون ەكىنى ۇردى. ايەل باسىن كوتەردى دە، «ىسسىپ» دەپ سىلەكەيىن ءبىر سورىپ الىپ، ستولعا تاعى ارتىلدى.
ديۆاندا جاس كەلىنشەك وتىر. الا ءشالىسىنىڭ شالعايىن اعىتىپ تاستاپتى. سامايىنان قوبىراپ توگىلگەن قارا شاش دوڭگەلەك ءجۇزىن جارتىلاي جاسىرىپ قاپتى. ءبىر قولتىعىندا بەس-التى جاسار ۇل بالا قالعىپ بارادى. جورگەككە ورالعان ەكىنشىسى الدىندا، قىڭقىلدان جىلاي بەرگەسىن كەلىنشەك يمەنە، قىرىنداي وتىرىپ ومىراۋىن بەردى سابيگە.
نىعىمەت كوپ ورالماي تەز كەلدى. ءبىزدى شىعارىپ سالماق ەدى، اۋەلى ديۆانداعى كەلىنشەككە بۇرىلدى:
— ءسىز نەعىپ وتىرسىز؟
— كۇرشىمنەن كەلىپ ەدىك. اۆتوبۋسىمىز جول بويى ءجۇز توقتاپ جەتى تۇندە ازار جەتكەنىمىز قالاعا. — كەلىنشەك شارشاعان كەيىپ ءبىلدىرىپ كۇرسىنىپ جىبەردى. — قوناق ءۇي بىتكەندى تۇگەل اداقتاپ شىقتىم، ورىن جوق دەپ زارەزەپ بولادى. ەندى قايدا بارارىمدى دا بىلمەيمىن ءتىپتى.
— ياپىراي، ءا، سىزدەردە شىنىندا ورىن جوق پا ەدى؟ سارى ايەل جاۋاپ بەرمەس بۇرىن اۋزىن قولىمەن كولەگەيلەي اۋەلى ەسىنەپ الدى، سوسىن ساۋساعىمەن مانەرلەپ، جاساۋراعان كوزىنىڭ قۇيرىعىن ءسۇرتتى.
— ورىن بولسا مانا جايعاستىرمايمىز با. ءبىز دە ءبىلىپ وتىرمىز ول كىسىنىڭ جايىن. جوق. جوق بولعان سوڭ امال قانشا. جالعىز ورىن بار ەدى، ول دا ەرلەردىڭ جالپى بولمەسىندە.
— وندا ءبىزدىڭ نومەرگە جىبەرسەڭىز قايتەدى؟
كەزەكشى الدەنەدەن سەزىكتەنگەندەي نىعىمەتكە كۇدىكتەنە قارادى دا، «وسى نە ايتىپ تۇر؟» دەگەندەي كوزىلدىرىگىن تاناۋىنىڭ دوعال جوتاسىنا ىسىرىڭقىراپ قويىپ، تاعى شۇقشيا قالدى.
— ءبىزدىڭ نومەر ەكى-اق كىسىلىك قوي، مەنىڭ قاسىمداعى جىگىت ءبىر تۇنگە جالپى بولمەدەگى بوس ورىنعا اۋىسسىن. مەن مىنا جىگىتتەرمەن ەرىپ ءبىر جەرگە تۇنەپ شىعارمىن. كۇن بولسا جاۋىن، كوريدورىڭىز سالقىن ەكەن، جاس سابيلەرگە وبال عوي.
— مۇنىڭىز رىسارستۆو ما، جوق جاناشىرلىعىڭىز با؟
— ءتىپتى ەشقايسىسىنا جورىماساڭىز دا قاتەلەسپەيسىز.
— مەيلى، مەيلى... تەك قونالقى پۇلىڭدى ءوزىڭىز تولەيسىز. ورىن سىزدىكى. مەن ءسىزدى عانا بىلەمىن.
— جاقسى. سولاي-اق كەلىسەلىك...
...جاڭبىر سىركىرەپ تۇر. قارا بارقىت اسپان. قارا بارقىت كوشە. تىم-تىرىس. كوپ ۇيلەردىڭ شامى وشكەن. كەيبىرىنەن جەتىم وتتار سىعىرايادى. كەيبىرى جالپ-جالپ ءسونىپ جاتىر. تەك باعان باسىنداعى شىراقتار كوز جانارىن قالا شەتىنە شىعارىپ ساپ تۇر. سۋ شىلاعان ترامۆاي رەلستەرى ەلەكتر نۇرىنا جالتىراپ، سىرىقتاي سوزىلىپ، ول دا قالا شەتىنە يرەلەندەي قاشىپ بارادى. قالا شەتى جەتكىزەر ەمەس. قارا بارقىت اسفالتتاعى شەڭبەر-شەڭبەر قاقتارعا تالاسا-تارماسا شىركەيلەر قونىپ جاتقانداي، جىبىر-جىبىر ەتەدى. وزەن بويىن سەلدىر بۋ تورلاعان. وزەن بويىنان سالقىن لەپ كەلەدى، بەتتىڭ تۇگىن بەدىرەيتىپ، بالاقتان جەلپىپ كەلەدى.
ءبىر ەكەۋ بۇرىشتا ءسۇيىسىپ تۇر. قىزدىڭ بويى الاسا ما، وكشەسىن قايتا-قايتا كوتەرە بەرەدى. ءبىزدى كورىپ، قالپاق كيگەن جىگىت كوشەگە تۋ سىرتىن بەردى، قىز قالپاق استىنا كىرىپ كەتتى. جىگىت ءبىزدىڭ تەز وتكەنىمىزدى قالاپ-اق تۇر، قىز دا ونىڭ يىعىنان اسىلا، ۇرلانا كوز تاستاپ قويدى بىر-ەكى رەت. كىرپىگىن قاعىپ-قاعىپ جىبەرىپ جەڭىل ماشينا زىر ەتتى. پريستان جاقتان پاروحودتىڭ وكىرگەن داۋسى ەستىلەدى. نىعىمەت سەلت ەتكەندەي بولدى، ءجۇرىسىن باياۋلاتىپ، قايتا-قايتا سول جاققا الاڭداپ كەلەدى. پاروحود تاعى دا وكىرىپ-وكىرىپ جىبەردى. ۆوكزالدان شىڭك-شىڭك ەتىپ وعان پاروۆوز جاۋاپ قايىردى. تىرپ-تىرپ باسقان ۇشەۋىمىزدىڭ اياعىمىز تاس كوشەنى جاڭعىرىقتىردى.
— ءار ۋاقىت پاروحودتىڭ داۋىسىن تۇڭعىش ەستىگەندەي بولامىن دا تۇرامىن. ەستىگەن سايىن كوكىرەگىمدى ءبىر نارسە اشىلا شىمشىپ-شىمشىپ العانداي بولادى دا تۇرادى. ويلامايىن دەگەنمەن كوڭىلگە قايتا-قايتا ورالا بەرەدى قۇرعىر. كەڭىردەگىڭە اششى ىركىتتىڭ وڭەزى تۇرىپ قالعانداي لىقسىپ كەپ قالادى ار جاعىڭنان. ول دا ءبىر جۇرەككە قاياۋ سالعان مەزگىل ەدى عوي. ءوتىپ كەتكەنىنە قۋاناسىڭ. بارىنەن دە ءوتىپ كەتكەنى قۋانىش قوي...
ءقازىر تەڭىز استىندا قالدى، وزدەرىن بىلەتىن قىزىلجار پريستانىندە شەشەم، التى ايلىق قارىنداسىم قازيماش ۇشەۋىمىز ءبىر اپتا پاروحود كۇتىپ جاتتىق. ويىمىز اكەمنىڭ جاي-كۇيىن ءبىلىپ قايتۋ. بوسانىپ شىعا ما دەگەن دە ءۇمىتىمىز بار. ەكى-ۇش تابا نان، ءبىر قالتا كۇرت العان ەدىك جولعا. نان تۇگەسىلىپ، قاتتى قۇرتتى قاجاي باستاعانىمىزدا توپوليەۆو-مىستان زارىقتىرعان پاروحود تا كەلىپ جەتتى-اۋ ايتەۋىر. ءۇش تاۋلىك سۋ ۇستىندە سارعايىپ وسى قالاعا كەلدىك. ۇستىمدە كونە-توز شولاق شىت كويلەك پەن وزبەك دامبال — تۇتتاي جالاڭاشپىن. شەشەم ىسكە تاتىر سوڭعى كيىمىمىزگە دەيىن ساتىپ، از-مۇز اقشا قىپ شىققان. اكەمە سەپتىگى تيەر مە ەكەن دەگەن ويى عوي باياعى.
اسپان اينالىپ جەرگە تۇسكەندەي، ماڭدايىمدى كۇن تەسىپ، تاس كوشەنىڭ ىستىق جالىنى تابانىمدى قارىپ بارادى. قالا ءىشى كۇيىپ تۇر. شەشەم ءبىرىمىزدى كوتەرىپ، ءبىرىمىزدى جەتەلەپ، ۇلكەن قالانىڭ بۇرىش-بۇرىشىن ساعالاپ ۇزاقتى كۇنگە قاڭعىردى. تاڭداي كەۋىپ، وزەك تالىپ، ەس كەتىپ جان شىققاندا، شەشەمنىڭ ايتۋىنشا، ءبىزدىڭ ەلدىڭ ادامى، جاماعايىن ءبىر تانىستىڭ ءۇيىن زورعا تاپتىق. قاس قارايعان شاق ەدى. ەسىكتەن ءبىر ايەل باسىن عانا قىلتيتتى دا:
— بۇ كىم ءوزى؟! — دەپ سوستيا قالدى.
— ءبىز عوي، امان-ەسەنسىڭدەر مە؟ — دەپ شەشەم ىلگەرى جىلجىپ، امانداسقان بوپ ەدى، ايەل ەسىكتىڭ تۇتقاسىن وزىنە تارتا ءتۇستى:
— ءبىز عوي، قيزاتپىن عوي، تانىماي تۇرمىسىڭ؟ قونالىق دەپ كەپ تۇرمىز.
— قيزات دەيدى؟.. قيزات؟.. — ايەل تانىماعان كەيىپ ءبىلدىردى دە، قيپاقتاپ بوگەلىپ قالدى. سوسىن: — ءقازىر، — دەپ ەسىكتى جاۋىپ الدى.
— ءاي، بارمىسىڭ، بەرى شىقشى. الگى قاپشەكەردىڭ جەتىمەكتەرى كەپ تۇر، — دەپ الدەكىمگە كۇبىرلەپ جاتتى ول.
— نە دەيدى؟ قوي، ويباي! قۇرسىن ءارى! بالە-جالاسىنان اۋلاق! ءبىر نارسەگە ۇرىندىرىپ جۇرەر! — دەگەن ەر ادامنىڭ ءۇنى شىقتى ار جاقتان. ايەلدىڭ سەلتيگەن باسى ەسىك جاقتاۋىنان تاعى دا جىلتىڭ ەتىپ شىعا كەلدى.
— ءۇي يەسى جوق. قوندىرا المايمىن!
...جىپ-جىلى تامشى بەتىمە تىرس ەتتى. شەشەمنىڭ كوز جاسى ەكەن. اۋزىمداعى جەتىم مالتانىڭ سۋى دا جۇتىلماي، وڭەشىمنەن وتپەي قالدى. مەن ونىڭ اشىلعان ومىراۋىن كوردىم، باۋىرىنا قازيماشتى قىسىپ اپتى. ۇستىندە جۇقا كويلەكتەن باسقا كيىمى دە جوق، بەشپەتىن مەنىڭ جامباسىما توسەپ بەرگەن. جالاڭاش كەۋدەسىن قازيماشپەن جىلىتىپ وتىرعانداي. اسپانعا قاراپ وتىر ەكەن. تۇنەرگەن ءتۇپسىز اسپان. كوشكەن بۇلتتىڭ جىرتىق-جىرتىعىنان جۇلدىز سىعالاپ قالادى. تۇنەرگەن ب ا ق ءىشى. قالىڭ اعاشتىڭ ساڭىلاۋىنان جىلت-جىلت وت سىعالاپ قويادى. وتتار بىردە بۇتا- بۇتانى تاسالاپ، ءبىزدى قاۋمالاپ كەپ قالادى، بىردە الىستاپ، كوشە-كوشەنى قىدىرىپ كەتەدى، كوشەدەن ءۇي-ۇيدىڭ تەرەزەلەرىنە سەكىرىپ-سەكىرىپ شىعىپ الادى. پريستاننان پاروحودتىڭ وكىرگەن داۋسى ەستىلدى. مەنىڭ كوز الدىما كومىردىڭ ك ۇلى باسقان پاروحودتىڭ ءتورتىنشى كلاسى، تۇيىنشەك- قاپتارعا سۇيەنىپ -سۇيەنىپ قالعىپ وتىرعان جولاۋشىلار، الا تەلنياشكا كيگەن، ەدىرەيگەن قياق مۇرتتى، مىعىم دەنەلى كەمەنىڭ شكيپەرى ەلەستەدى. ءسال ماقتانشاقتاۋ، وسى ءبىر ورتا جاستاعى اق كوڭىل ادام ماعان قاتتى ۇناپ قالعان ەدى. ءۇش تاۋلىك بويى ول ءوزىنىڭ قىزمەتىن، تىرشىلىگىن، پاروحودىن، وزەن-سۋدى، بالا-شاعاسىن ماقتانىشپەن اڭگىمە قىپ جالىقپاي ايتىپ بەرگەن-دى. ءۇش تاۋلىك بويى بالىق بىجەننىڭ سان ءتۇرىن اۋزىنىڭ سۋى قۇرىش ساۋساعىمەن ساناپ شىعىپ:
— ءاي، ءوزىڭ تۇك بىلمەيدى ەكەنسىڭ عوي. مەنىڭ سەنىمەن جاستى بالام جەردىڭ جىرتىعىن جاماماعانمەن، بالىققا كەلگەندە الدىنا جان سالمايدى. وعان دا ۇيرەتكەن مىنا ءوزىمىز، — دەپ بوسكەنى بار.
— تەگى، تۇككە ۇيرەتپەگەن اكەڭ ناشار عوي.
كوز الدىما اكەم كەلە قالدى. «جوق، مەنىڭ اكەم جامان ەمەس»، — دەگىم كەلدى. ءبىراق ۇندەگەم جوق. ول ءبىر پريستاندە بازارعا شىعىپ، قاقتاعان ەكى-ۇش بالىق اپ كەلدى. مەنىڭ الدىما قويىپ:
— جە، بالام، جە! بۇ بىزدەن قالعان ءدام عوي، — دەپ تىقپالاعانى دا ەسىمنەن كەتپەيدى. ءوزى سىلەكەيىن جۇتىپ، تامسانىپ قويىپ قاسىمدا وتىر. وسىنداي اكەسى بار بالالار قانداي باقىتتى ەكەن دەپ ويلادىم.
— اكەڭ قايدا؟ — دەدى ول.
مەن اكەمە كەلە جاتقانىمدى ايتتىم.
— ءا، قالادا جۇمىس ىستەيدى ەكەن عوي. ءجون-جون. تابىسى كوپ پە؟
مەن تاعى دا ۇندەي الماي قالدىم. ول باسقاعا جورىسا كەرەك، مەنىڭ جاداۋ كيىمىمدى، جۇدەۋ ءوڭىمدى شولىپ شىعىپ كۇرسىندى.
— اۋىل تۇرعاندا قالانىڭ كاسىبىن قۋالاپ نە بار؟ قالا دەگەن قىمباتشىلىق قوي. ءبارى ساتۋلى، قانشا تابىستى ءبىر اپتا پاروحود كۇتىپ جاتتىق. ويىمىز اكەمنىڭ جاي-كۇيىن ءبىلىپ قايتۋ. بوسانىپ شىعا ما دەگەن دە ءۇمىتىمىز بار. ەكى-ۇش تابا نان، ءبىر قالتا قۇرت العان ەدىك جولعا. نان تۇگەسىلىپ، قاتتى قۇرتتى قاجاي باستاعانىمىزدا توپوليەۆو-مىستان زارىقتىرعان پاروحود تا كەلىپ جەتتى-اۋ ايتەۋىر. ءۇش تاۋلىك سۋ ۇستىندە سارعايىپ وسى قالاعا كەلدىك. ۇستىمدە كونە-توز شولاق شىت كويلەك پەن وزبەك دامبال-تىرداي جالاڭاشپىن. شەشەم ىسكە تاتىر سوڭعى كيىمىمىزگە دەيىن ساتىپ، از-مۇز اقشا قىپ شىققان. اكەمە سەپتىگى تيەر مە ەكەن دەگەن ويى عوي باياعى.
اسپان اينالىپ جەرگە تۇسكەندەي، ماڭدايىمدى كۇن تەسىپ، تاس كوشەنىڭ ىستىق جالىنى تابانىمدى قارىپ بارادى. قالا ءىشى كۇيىپ تۇر. شەشەم ءبىرىمىزدى كوتەرىپ، ءبىرىمىزدى جەتەلەپ، ۇلكەن قالانىڭ بۇرىش-بۇرىشىن ساعالاپ ۇزاقتى كۇنگە قاڭعىردى. تاڭداي كەۋىپ، وزەك تالىپ، ەس كەتىپ جان شىققاندا، شەشەمنىڭ ايتۋىنشا، ءبىزدىڭ ەلدىڭ ادامى، جاماعايىن ءبىر تانىستىڭ ءۇيىن زورعا تاپتىق. قاس قارايعان شاق ەدى. ەسىكتەن ءبىر ايەل باسىن عانا قىلتيتتى دا:
— بۇ كىم ءوزى؟! — دەپ سوستيا قالدى.
— ءبىز عوي، امان-ەسەنسىڭدەر مە؟ — دەپ شەشەم ىلگەرى جىلجىپ، امانداسقان بوپ ەدى، ايەل ەسىكتىڭ تۇتقاسىن وزىنە تارتا ءتۇستى:
— ءبىز عوي، قيزاتپىن عوي، تانىماي تۇرمىسىڭ؟ قونالىق دەپ كەپ تۇرمىز.
— قيزات دەيدى؟.. قيزات؟.. — ايەل تانىماعان كەيىپ ءبىلدىردى دە، قيپاقتاپ بوگەلىپ قالدى. سوسىن: — ءقازىر، — دەپ ەسىكتى جاۋىپ الدى.
— ءاي، بارمىسىڭ، بەرى شىقشى. الگى قاپشەكەردىڭ جەتىمەكتەرى كەپ تۇر، — دەپ الدەكىمگە كۇبىرلەپ جاتتى ول.
— نە دەيدى؟ قوي، ويباي! قۇرسىن ءارى! بالە-جالاسىنان اۋلاق! ءبىر نارسەگە ۇرىندىرىپ جۇرەر! — دەگەن ەر ادامنىڭ ءۇنى شىقتى ار جاقتان. ايەلدىڭ سەلتيگەن باسى ەسىك جاقتاۋىنان تاعى دا جىلتىڭ ەتىپ شىعا كەلدى.
— ءۇي يەسى جوق. قوندىرا المايمىن!
ەسىك سارت جابىلدى. تىرس ەتكەن ىلمەك داۋسى ەستىلدى. ۇشەۋىمىز تەلمىرىپ بوساعا الدىندا قالا بەردىك. سۇر ەسىك. بەتباق سۇر ەسىك. ماڭدايىمنان سارت ەتكىزىپ ۇرىپ جىبەردى. ۇرىپ جىبەردى دە ءمىز باقپاي مەلشيىپ تۇرىپ الدى. سوسىن بارىپ تەمىر تورلى تەرەزەنىڭ شامى ءوشتى. ار جاعىنان ۇڭىرەيىپ الدەبىرەۋلەر قاراعانداي بولدى. «كەتتى مە، كەتپەدى مە؟» دەگەندەي. اۋلا ءىشى دە ۇڭىرەيىپ، جۇتىپ قوياتىنداي سۋىق تارتىپ بارادى. شىنجىردا بايلاۋلى جاتقان سۇر توبەت «ىر-ىر» ەتتى. «كەتەمىسىڭ، كەتپەيمىسىڭ؟!» دەگەندەي. تەمىر تورلى سۇپ-سۋىق تەرەزە. مەلشيگەن سۇپ-سۇر ەسىك. ۇڭىرەيگەن سۇپ-سۋىق اۋلا. شىنجىرىن شايناعان سۇر يت. ەندى مەنىڭ ماڭدايىمدى سۋىق شانىشقىلاپ، تابانىمدى ىزعار قارىعانداي بولدى. دەنەم تۇرشىگىپ، ونە بويىم مۇزداپ بارادى. تەزىرەك كەتەيىكشى دەپ شەشەمنىڭ وڭىرىنەن تارتقىلادىم. اياعىما ءبىر پۇت قارا تاس بايلاعانداي جاماعايىنىمنىڭ اۋلاسىنان سوزىلىپ ازار شىقتىم. يىعىمىز سالبىراپ، قۇددى سول جەرلەپ قايتقانداي قاسىرەت جۇتىپ شىقتىق..
— ءا، ايتقانىم كەلدى مە، قوناق ۇيدەن ورىن تاپپايسىڭدار دەگەنىم قايدا. جاقسى اتاقپەن مانا قونا كەتۋلەرىڭ كەرەك ەدى، — دەپ جىلى ۇشىراي سويلەدى. — ءاي، كەمپىر، قاينىلارىڭ كەپ قالدى، توسەك-ورنىڭدى سالا بەر. الدىمەن تاعى ءبىر شاي-پايىڭدى جابدىقتاپ جىبەرەمىسىڭ، قايتەسىڭ.
— ءا، قۋ تەنتەك-اي، مەنىڭ ءدامىم جىبەرسىن بە. قايتىپ كەلەتىنىڭدى ءبىلىپ ەم. باسە، كاستينيتسا، كاستينيتسا دەپ كەلگەن سايىن تۇرا-تۇرا ىرشۋىڭ جامان ەدى، وزىڭە دە سول كەرەك، پۇشپاعىڭا دەيىن سۋ بولعان شىعارسىڭ، — دەپ جەڭگەي نىعىمەتتى قاعىتا سويلەپ تورگى بولمەدەن شىقتى. اق سۇر اشاڭ ءجۇزى كۇلىمسىرەپ، جىپ-جىلى قوڭىر قوي كوزدەرىنەن مەيىر توگىلىپ تۇرعانداي. بۇل ءۇيدىڭ ۇلكەنى دە، كىشىسى دە كۇلىمسىرەپ تۇراتىن كورىندى. جازۋلى داستارحانىنان باستاپ، ءاربىر زاتىنا دەيىن جىلىلىق، كوڭىل ەلجىرەتەر مەيىرىم تانىتقانداي. اعاي كيتەلىن شەشىپ، ورىندىققا كيگىزە سالدى دا، شاپان جامىلىپ ستول باسىنا كەپ وتىردى. ءسۇر كيتەلدىڭ يىعىنان ەكى قىزىل جولاق پەن قوس جۇلدىزدى پودپولكوۆنيك دارەجەسىنىڭ پوگونى كورىڭدى. ول ءتۇننىڭ ءبىر الەتىنە دەيىن قويۋ شايدى سوراپتاي وتىرىپ، نىعىمەتتەن كۇندىز ەستي الماي قالعان اۋىل-ايماقتىڭ اماندىعىن، ساۋلىعىن قازبالاپ سۇراپ جاتتى...
...تامشىلار ءۇي شاتىرىن تىرس-تىرس دامىلسىز ۇرعىلاپ تۇر. بولمە ءىشى الا كولەڭكە. كوشەدەگى باعان باسىنداعى ەلەكتر نۇرى تەرەزەدەن جامىراي توگىلىپ قاپتى ەدەنگە. قالا شەتىنەن پاروۆوز شىڭعىرىپ-شىڭعىرىپ جىبەردى. دوڭعالاقتاردىڭ تارسىلداعان داۋسى ەستىلدى. كۇننىڭ لايساڭىنا دا قاراماي، «كەپ قالدىم! كەپ قالدىم! كەپ قالدىم!» دەپ الدەكىمدەردى اسىقتىرا، سۋىپ كەلە جاتقان ءتارىزدى. پريستان جاقتان ەرىنشەك پاروحودتىڭ ۇيقىسىراعان قويۋ باريتونى كۇڭك ەتە قالدى. قالا ءالى ۇيىقتاعان جوق، ۇيىقتايتىن دا ەمەس. قالانىڭ تۇنگى تىرشىلىگى ءبىر-بىرىن ادەيى تۇرەگەلىپ تۇر.
نىعىمەت تە ارى اۋناپ، بەرى اۋناپ، ءبىراز ۋاقىتقا دەيىن ۇيىقتاماي جاتتى. ەكى قولىن توبەسىنە قويىپ، قارسى الدىنداعى كيتەل جامىلعان ورىندىقتان كوز المادى. تەرەزە تەربەلىپ تۇر، تىستاعى كۇڭگىرت ساۋلە تەربەتىپ تۇر. ءبۇلدىر ساۋلە بۇرىش-بۇرىشى تىنتكىلەپ ءجۇر. قابىرعاداعى ۇلكەن ساعاتتىڭ ۇزىن ءتىلى جىلت-جىلت، جىلت-جىلت ەتەدى. ۋاقىتتى ساناپ تۇر. قانشا ۋاقىت بولدى ەكەن؟..
— ون جەتى جىل بولدى، — دەدى نىعىمەت. — قاراسيراق بالا ەدىك، ەندى مىنە كەيبىرىمىز ءىس باسقارىپ، ەل باسقارعان بوپ ءجۇرمىز. ءبىراق وسى ۇيگە كەلگەن سايىن، وسى شاڭىراققا باس سۇققان سايىن وسىدان ون جەتى جىل بۇرىنعى قاراسيراق كەزىم ەسىمە تۇسە بەرەدى. ۇنەمى وسى ۇيگە العاشقى كەلگەنىم كوز الدىمدا تۇرادى...
...ءبىز بۇل ۇيدە ءبىر ايداي جاتىپ قالدىق. اعاي كۇللى ينستانسيالاردى قاعىپ شىققانىمەن اكەمدى بوساتىپ الا المادى. ايتەۋىر سىزگە بيماعلۇم تاعىلعان ايىپ، بيماعلۇم ءىستىڭ الدى دا، ارتى دا كورىنبەيدى. اقىرى سول كۇيى بۇل قالادان دا بيماعلۇم ساپارعا شىعىپ كەتتى.
اعا-جەڭگەي جاتا جابىسىپ، ءبىزدى اۋىلعا قايتارماي تاعى ءبىراز ۇستادى. قامىققان كوڭىلىمىزدى اۋلاپ، قايتكەندە دە جۇباتۋعا تىرىسادى ەكەۋى دە. اۋەلى مەنىڭ اياق-باسىمدى بۇتىندەدى. باتەڭكە اپەرگەندە قۇر اتقا مىنگەندەي بولدىم دا، كويلەك-شالبار كيگىزگەندە اۋىلعا اكەمدى ەرتىپ قايتقانداي قۋانىپ ەم. بالالىعىمنىڭ قۋانىشتى ءبىر ءساتىن، كوڭىل شىركىننىڭ ورەكپىگەن ءبىر مەدەتى مەن ءۇمىتىن قايتارىپ بەرگەندەي بوپ ەدى بۇل ادامدار. سول ءۇشىن دە كۇنى بۇگىنگە دەيىن قارىزدارمىن.
ءامىر دە قىزىق قوي. سەن جان-تانىڭمەن بىرەۋگە قۋلاي ءتۇسىپ، جاقسىلىق ەتەسىڭ، قايىرىم جاسايسىڭ. سول ادامنان قايتادى-اۋ دەپ ويلامايسىڭ دا. ءتىپتى قايتپايدى دا، قايتپاعانىنا وكىنبەيسىڭ. ساعان ەندى بىرەۋ بار جاقسىلىعىن شاماسى كەلگەنىنشە اياماي-اق پەيىلمەن ۇيىپ-توگەدى. سەن دە سونى قايىرىممەن قايتارعىڭ كەلەدى. ءبىراق، قايتارا المايسىڭ. نە رەتى كەلمەيدى، نە كەزى كەلمەيدى. قايتارا الماعانىڭا وكىنەسىڭ، قارىزدار بوپ قالا بەرەسىڭ. سول رەتىن كەلتىرە الماي جۇرگەن ادامنىڭ ءبىرى مەنمىن. بۇل كىسىلەردىڭ اعايىنشىلىق قارىزى بار مەنىڭ موينىمدا. ەكى تۋىپ، ءبىر قالعانىم بولماسا دا، قيىن كەزدە باۋىرىنا تارتقان اعالىق قارىزى، ادامگەرشىلىك قارىزى بار مەنىڭ موينىمدا. ءبىر ويدان قارىزدار بولعانىندا جاقسى عوي، اعايىنشىلىق، ادامگەرشىلىك بورىشىڭدى ۇنەمى ەسكە سالىپ، مىندەتتەپ وتىرادى.
ارقا سۇيەر، كوڭىل جەتەر اعايىننىڭ، قارىزدار ادامىڭنىڭ كوپ بولعانى قانداي جاقسى، كوبەيگەنى قانداي جاقسى...
...تەرەزە تەربەلىپ تۇر، تىستاعى كۇڭگىرت ساۋلە تەربەتىپ تۇر. سىرتتا جەلەمىك بار. جەلەمىك باعان باسىنداعى شىراقتى تەڭسەلتىپ تۇر. تامشىلار ءۇي شاتىرىن تىق-تىق ۇرعىلاپ جاتىر. بۇلدىر ساۋلە بۇرىش-بۇرىشتى تىنتكىلەپ ءجۇر. اعاش جاپىراقتارى جىبىر-جىبىر ەتىپ جەلپىنىپ قالادى. اعاش جاپىراقتارى جىبىر-جىبىر ەتىپ قابىرعاعا ورمەلەپ بارادى، كوڭىلگە جىپ-جىلى قيال اكەلەتىن، كوزگە جىپ-جىلى ەلەس جەتەلەپ كەلەتىن سۇيكىمدى الا-بۇلدىر ساعىم دۇنيەسى. وسىندايدا جىپ-جىلى توسەكتە جاتقانىڭ قانداي جاقسى. نىعىمەت جىپ-جىلى توسەكتە كوكىرەگىن اشىپ تاستاپ، اكەسىنىڭ تورىندە جاتقانداي ءشانيىپ، شالقاسىنان ءتۇسىپ ۇيىقتاپ كەتىپتى. ۇيىقتاپ جاتىر ما، جوق الدە كوپ اعايىندارىن، كوپ قارىزدارىن ويلاپ جاتىر ما، كىم ءبىلسىن.
You Might Also Like
-
كىشى بەسىن. كۇن سوندا دا شاقىرايىپ جالاپ تۇر. كەسەدەگى ىشىلمەي قالعان رەڭسىز شايدىڭ نىلىندەي تۇنىپ جاتقان قىزىل جالقىن مۇنار. ەكەۋمىز دە شاڭداق قارا جولدىڭ ۇستىندە وتىرمىز. بورپىلداعان ماي توپىراقت...
