InfoHub Logo

بۇگىن جانتۋار مەن شامشىگۇلدىڭ قۋانىشىندا شەك بولعان جوق. ەكەۋى باس قوسىپ، جۇبايلىق ءومىر سۇرگەلى ايتا جۇرەرلىك ەڭ زور قۋانىش. جۇبايلىق ءومىر دەمەكشى، بۇلار قوسىلعالى تابانى كۇرەكتەي ون ەكى جىل. ءاي-شايسىز، تاتۋ وتكەن جىلدار. وسى ءبىر عۇمىردا شامشىگۇل جانتۋارعا، ءجا بولماسا، جانتۋار شامشىگۇلگە باجىرايىپ بەتىنە قاراپ، ءبىر قاتتى ءسوز ايتىپ كورگەن ەمەس. بۇلار كوڭىلدەگىنى ايتتىرمايتىن، ايتايىن دەگەندى قاباق قاعىستان ءدوپ باسىپ بىلەتىن تاتۋ جاندار. ونىڭ ۇستىنە ەكەۋى دە ەرتە باستان ايتۋلى قىزمەتكە ىلىككەنى تاعى بار. جانتۋار بولسا، ءبىر جوبالاۋ ينستيتۋتىندا ءبولىم باستىعى، شامشىگۇل بولسا، عىلىم كانديداتى — جوعارى وقۋ ورنىندا ساباق بەرەدى. تابىس سونداي مول. ەكەۋ ءى دە ءبىر شامادا دۇنيەگە كەلىپ، بىر-بىرىنە دەر شاعىندا كەزدەسكەنىنە ءدان ريزا. دەگەنمەن، وسى ءبىر تاتۋ جۇبايلاردىڭ عۇمىرىندا الدەبىر «اتتەگەن — ايى» بولسا، ونىسى — ەسىكتى اشساڭ ءبىر اتتاپ، بىردەن تورگە شىعاتىن، اياداي عانا جالعىز بولمەدە تۇراتىندىعى. وسى «اتتەگەن — ايدىڭ» بوياۋىن قالىڭداتا تۇسەرلىك تاعى ءبىر جاي — نارەستەلەرى جوق. سويتسە دە باسى جاس ادامدار عوي، بالادان كورى، ءۇي تۋرالى كوبىرەك قينالادى. اندا-ساندا جولداستار كەلە قالسا، ولاردىڭ دا ايتارى — بالا ءجايى ەمەس، ءۇي ءجايى.

— اپىر-اي، ءۇيدى ءبىر السا، سەندەر الۋعا ءتيىستى ەدىڭدەر، — دەپ مۇسىركەيدى.

كوپتەنگى ارمان — بىتەۋ جارانىڭ اۋزىن بىرەۋ كەلىپ تىرناعان سوڭ شامشىگۇل كۇرسىنىپ قويادى.

— كۇتە — كۇتە شارشادىم، ءتىپتى. جۇرت سەكىلدى دۇنيە قۇراپ، ادامشا تۇرعىڭ - اق كەلەدى، امال قانشا!..

— تورىقپا، شامشىگۇل، ءبىر رەتى بولار، — دەيدى وندايدا كورىنگەن نارسەگە كوپ ۋايىمداي بەرمەيتىن جانتۋار.

ءيا، سول «ءبىر رەتى بولاردىڭ» رەتى بۇگىن كەلدى. قالانىڭ ناق ورتاسىنداعى جاڭا سالىنعان ۇلكەن ۇيدەن جانتۋار مەن شامشىگۇل ەكى بولمەلى پاتەر الدى. پاتەر بولعاندا قانداي ەدەن دەگەنىن قىزىل پاركەت، جالتىراپ جاتىر. ۆاننا مەن اس بولمەنىڭ قابىرعاسى اينا دەرسىڭ-اق كافەل. تەرەزەلەرى اتتىلى كىسى وتكەندەي. ىستىق سۋ، سۋىق سۋ، گاز دەيسىڭ بە، ءبارى دە قول استىندا. ون ەكى جىل وتىن تاسىعان، سۋ تاسىعان، كۇل شىعارعان شامشىگۇل:

— ۋھ، جەتتىم بە، جەتپەدىم بە! — دەپ پاركەتكە وتىرا كەتتى.

— ارينە، جەتتىڭ، شاكە، — دەپ جانتۋار ونى تۇرعىزىپ الدى.

جەتكەنىمەن، ەندى جاڭا ءبىر شارۋا تاپ بولدى. شامشىگۇل جاڭا ءۇيدى جاڭا دۇنيەمەن جاساقتاۋعا كىرىستى.

— كورسە قىزارلىق جاساپ قايتەمىز، وسى ءوزىمىز قوسىلعان كەزدەگى دۇنيەمىز ماعان سونداي ىستىق كورىنەدى، — دەگەن جانتۋارعا: — ءۇي شارۋاسىنا ارالاسپا، ول ايەلدىڭ جۇمىسى، — دەپ كەسىپ تاستادى.

سودان كەيىن امال جوق، جانتۋاردىڭ شامشىگۇلگە ەرىپ مەبەل ماگازينىنە بارۋىنا تۋرا كەلدى.

ەڭ اۋەلى ءبىر پاۆيلونعا كىرىپ ەدى، شامشىگۇل ءبىر مەبەلدىڭ جانىندا ءسال ايالداڭقىراپ قالعان جانتۋاردىڭ جەڭىنەن تارتتى.

— قوي، بۇلاردى قاراپ قايتەسىڭ، انا يمپورت جاعىنا بارايىق.

— وسى وزىمىزدە جاسالاتىن مەبەلدى دە جۇرت جامان دەمەي ءجۇر عوي.

بۇعان بولار شامشىگۇل جوق:

— جاڭا پاتەر الىپ وتىرىپ، مىنا سەكىلدى مەبەل قويعانىمىز ۇيات. جۇرتتىڭ بارىندە يمپورت. ءبىز نە، سولاردان كەمبىز بە؟!

جانتۋار دالەلدى ەشتەڭە ايتا المادى، شامشىگۇلدىڭ سوڭىنان ەردى.

شەتەل مەبەلى تۇراتىن پاۆيلون شىنىندا وزگەشەلەۋ ەكەن. جەكە-جەكە ورىنداردا ءجىپ بەلدەۋشەمەن اينالا قورشالىپ قويىلعان مەبەل ءتۇرى كوپ-اق، شامشىگۇل تاڭداپ ءجۇرىپ «كوسموسقا» توقتادى.

— ءقازىر جۇرت اۋزىنداعى مەبەل وسى. وسىنى الامىز، — دەپ بىلەتىنىن دە تانىتتى، كەسىمىن دە ايتتى.

ءبىراق اقشاسىن تولەيىن دەپ ساتۋشىنى ىزدەسە، ءبىر قيىندىقتىڭ ۇستىنەن شىقتى مۇنىڭ ءبارى ۇلگى ەكەن. ال ساتىلاتىندارىنا سىرتتا الۋشىلاردىڭ ءوزى قويعان كەزەك بار. مەبەل العىڭ كەلسە، ەڭ الدىمەن كەزەككە تۇراسىڭ.

جانتۋار اڭىرىپ قالدى. شامشىگۇل جولدى تەز تاپتى.

— ەندەشە، داۋلەتكە بارايىق.

جانتۋاردىڭ ەسىنە ورتا بويلى، قارا جىگىت ءتۇستى. تالاي جەردە قوناقتا كەزدەسىپ قالىپ جۇرەتىن داۋلەت جىپىلداپ سويلەپ:

— قاجەت بىردەمەلەرىڭ بولسا، حابارلاسىڭدار، — دەپ ءوزىنىڭ ساۋدادا ىتەيتىنىن تانىتىپ، تەلەفونىن بەرەتىن.

— بارساق، بارايىق.

...داۋلەت شىنىندا دا، ايتقان جەرىنەن شىقتى... بۇلاردىڭ كەلگەن جايىن ىقىلاسپەن تىڭدادى دا، تەلەفونعا جارماستى.

— بۇل كىم؟ ءا، بەكباتىروۆسىڭ با؟ وزىڭدە بول، ءقازىر ساعان ەرلى-زايىپتى ەكى كىسى بارادى...

وسى كەزدە شامشىگۇل:

ۇناتقانىمىز «كوسموس»، — دەپ ۇلگىردى.

داۋلەت ساققۇلاق ەكەن.

— اللو... اللو... «كوسموسىڭ» بار ما؟ ە، بولسا، سول «كوسموستىڭ» بىرەۋىن...

وسى كەزدە جانتۋار دا:

— بىلمەيمىن، شاكەڭنىڭ ۇناتقانى «كوسموس»، ال مەن بولسام... — دەپ ءمۇدىردى.

— ال سەن بولساڭ؟

— مەن بولسام، انا چەح مەبەلى دۇرىس پا دەپ...

داۋلەت تەلەفون ترۋبكاسىن اۋزىنا تاقادى:

— ال چەح مەبەلى شە؟

شامشىگۇل قارسىلىق ءبىلدىردى.

— قازىرگى جۇرت اۋزىندا جۇرگەنى وسى «كوسموس». ءبىزدىڭ جانتۋار بىلمەسە دە ايتا بەرەدى.

داۋلەت بۋلاردىڭ ءالى ءبىر ىمىراعا كەلە قويماعانىن سەزىپ، بەكباتىروۆقا:

— قىسقاسى، ءقازىر وسى كىسىلەر ساعان بارادى، قالاعان مەبەلىن بەرەتىن بول، — دەپ قاداپ ايتتى. سودان كەيىن ءسال توقتالىڭقىراپ بارىپ شامشىگۇلگە قارادى: — بۇرىن ۇيلەنسەڭدەر دە، جاڭا ءۇي بولىپ جاتىرسىڭدار عوي، تاعى نە كەرەك. قىسىلماڭدار، ايتىڭدار.

قىسىلما دەگەن سوڭ، شامشىگۇل قىسىلعان جوق.

— ەكى-ۇش كىلەم كەرەك، ەكى ءۇش پالاس كەرەك، حرۋستال ۆازالار، ريۋمكالار...

جانتۋار ۇيالىڭقىراپ قالدى.

— ءبىر جولعا مەبەلىڭنىڭ ءوزى دە از جۇك ەمەس ەدى عوي، شاكە؟!

شامشىگۇلدىڭ ءبىر جاقسى قاسيەتى — وسىندايدا قىسىلمايدى. كىمگە بولسىن ورىندى ءسوز تاۋىپ، ەركىن سويلەسە الادى. جانە ءبارى دە جاراسىمدى، سىپايى بولىپ شىعادى.

— جوق تاعى كەلىپ داۋكەڭنىڭ مازاسىن العانشا، ءبىرجولا تىندىرىپ كەتكەنىمىز جاقسى. —تابيعاتىندا سۇيكىمدى ايەلدى بۇل ءسوز تاعى ءبىر بيىككە كوتەرىپ تاستادى. داۋلەت قارقىلداپ كۇلدى:

— شاكەڭ دۇرىس ايتادى. بۇگىن تىندىراتىن شارۋانى ەرتەڭگە قالدىرىپ كەرەگى جوق. ءبىراق تاعى دا ايتارىم — ءبارىن بۇگىن تىندىردىق دەپ كەلمەي قويىپ جۇرمەڭدەر. مىناداي جەردە وتىرىپ اعايىنعا قولقابىس جاساماۋدىڭ نەسى ءجون. قولدان كەلگەندى جاسايمىز. ءجيى-جيى حابارلاسىپ تۇرىڭدار. مازالايدى ەكەنبىز دەپ قاپا بولماڭدار! — داۋلەت وسىنى ايتىپ، بۇلاردى ەسىككە دەيىن ۇزاتىپ سالدى.

ارادا از عانا كۇن ءوتتى. شامشىگۇلدىڭ دەگەنى بولدى دا، جانتۋاردىڭ ۇيىنە «كوسموس» مەبەلى كەلىپ ءتۇستى. جارقىراپ جاتقان پاركەتكە شىتىرمان سىزىقتارى بار قىزىل پالاس توسەلدى. قابىرعا اتاۋلىعا گۇلدى كىلەم ۇستالدى. اينالى سەرۆانتتى حرۋستال ۆازالار، فۋجەرلار، ريۋمكالار، سەرۆيزدەرمەن بەزەندىردى. كەڭ بالكونعا گۇل قويىلدى. اس قىلاتىن بولمەنى اپپاق اس ءۇي گارنيتۋرى مەن توڭازىتقىش الدى. وسىنداي ءبىرشاما شارۋا تىنعان سوڭ، بۇل ۇيگە داۋلەت باستاعان ءبىر توپ جولداستار كەلدى. شامشىگۇل جاڭا پاتەردىڭ قۇرمەتىنە ايتا جۇرەرلىكتەي ەتىپ توي جاسادى. الگى ادەمى سەرۆانتتى بەزەندىرىپ تۇرعان حرۋستالدار سىڭعىرلادى. بۇرقىلداپ شامپاندار اتىلدى. ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا رازى قوناقتارىن ۇزاتىپ سالعان باقىتتى جۇبايلار بۇرىنعىشا تار توسەكتە بىر-بىرىنە ارقاسىن بەرىسىپ قىسىلا جاتپاي، ەكى توسەككە كوسىلە، شىرت ۇيقىعا كەتتى.

* * *

ەرتەڭىنە كۇن دەمالىس بولاتىن، جانتۋار داعدىسىنان كەشەڭدەۋ تۇرىپ، جۋىنىپ، اس ىشەتىن بولمەگە كەلىپ كوك شۇعامەن جابىلعان جۇمساق ديۆانعا جانتايدى. تەرەزەگە قارسى شولاق ماڭدايدا جارقىراپ سەرۆانت تۇر. ال ءوزى جاتقان ۇزىن قابىرعاعا قارسى بەت جالاڭاش ەكەن. «بۇل جەرگە نە قويسا بولار ەكەن؟ — دەپ ءسال جاتتى دا، وزىنە ءوزى — ءجا، قويشى، جوق نارسەگە باس قاتىرماي!» — دەپ كۇبىرلەپ قويدى. سودان سوڭ ءوزى باسقارىپ، جوباسىن جاساپ جاتقان ءىرى كومبينات جايىندا كەشە عانا بولعان اڭگىمەنى ويلاپ كەتتى. وسى ءبىر ساتتە شامشىگۇل دە تاماق الىپ كەلدى.

— اۋ، جامباس بايىپ، تۇراتىن كەزىڭ بولعان جوق پا؟ جاتاتىن بولمەڭ ازداي-اق، ەندى مۇندا كەلىپ جانتايعانسىڭ با؟ — دەدى ازىلدەپ.

— باتىرعا وڭ، تەرىسىنىڭ ءبارى بىردەي، قولدان كەلگەن سوڭ قايتەمىز.

ەكەۋى دە قىلىقتى كۇلكىمەن شايعا وتىردى.

— وسى بولمەگە نە جەتپەي تۇر دەپ ويلايسىڭ؟ — دەپ سۇرادى ءبىر كەزدە شامشىگۇل.

جانتۋار ويلاپ-ويلاپ نە جەتپەي تۇرعانىن تابا المادى.

— ماۋباسىم — اي! — دەپ شامشىگۇل كۇيەۋىنىڭ باسىن سيپاپ، شاشىن قوبىراتىپ قويدى -مىنا جالاڭاش قابىرعاعا جەتپەي تۇرعان پيانينو عوي!

— پيانينو وينايتىن ەشكىم جوق، قۇر سانگە دەمەسەڭ... — دەپ جانتۋار ءسال قارسىلىق ءبىلدىردى.

— ەشكىم جوعى قالاي؟ قازان اۋزى جوعارى. وتقا قاراپ وتىرعان جاندار ەمەسپىز، قايتا تىلەۋ تىلەپ تۇرادى.

جانتۋارعا بۇل ءسوز ورىندى سەكىلدەندى.

— وسى انا ەستون پيانينوسىن جۇرت جاقسى دەسىپ ءجۇر عوي، — دەپ قويدى ايەلىنىڭ ءسوزىن قۇپتاعانىن تانىتىپ.

— ەستون — سەستوندى قايتەمىز، الساق كادىمگى يمپورت پيانينوسىن الامىز.

وسى ءسوز — ءسوز بولدى. كوپ كەشىكپەي باياعى بوس قابىرعاعا قىزىل كۇرەڭ ءتۇستى ادەمى پيانينو، ونىڭ قاسىنا ۇلكەن تەليەۆيزور قويىلدى.

وسىدان كەيىن قانشا كەڭ دەسەڭ دە بولمە توركىنى كورىنىپ قالدى. بىرەۋ-مىرەۋ كەلە قالسا، شامشىگۇلدىڭ:

— ورىندىعىڭىزدى بەرى سالا وتىرساڭىز، ارتىڭىزدا پيانينو بار ەدى. ورىندىعىڭىزدى ستولعا تامان جىلجىتساڭىز، ارتىڭىزداعى ديۆانعا ءتيىپ وتىرسىز، — دەگەن قىتىمىرلاۋ ءسوزى ءجيى شىعا باستادى. شامشىگۇل ايتسا، امال جوق، ەكى بەتتەگىلەر سىعىلىسا — سىعىلىسا كەۋدەسىمەن جاقتاۋ تىرەپ، ءتىپتى ستول استىنا كىرىپ كەتە جازداپ وتىراتىن بولدى.

وسى سەكىلدى قوناقتار تارقاعاندا بىرەۋ ايتىپ ۇلگىرەتىن، بىرەۋ ىشىنە ءتۇيىپ كەتەتىن ءبىر ءسوز بار.

— بۇرىن اياداي جەردە تۇرعاندا ونداي تارلىعى جوق ەدى، نە بولىپ كەتكەن ءوزى؟!

ارينە، بۇل ءسوزدى شامشىگۇل ازىرشە ەستىگەن ەمەس. ءتىپتى ەستىگەن كۇندە قىسىلماعان دا بولار ەدى. كىم دۇنيەسىن دالاعا تاستاماق؟ سيرەك بولسا دا قوناق كەلگەن سايىن پيانينو سىنىپ تۇرسا، شامشىگۇلدىڭ شاشى شاق كەلمەيدى عوي!

ءبىر كۇنى شامشىگۇل وزىمەن بىرگە ىستەيتىن، ءارى جاقسى كورگەندىكتەن «قايىن اعا» دەپ كەتكەن قوجان دەگەن كىسىنى كەزدەستىردى. دەمالىستان ورالعان بەتى ەكەن، شامشىگۇل كەلىنىنىڭ قولىن الىپ سىلكىلەپ جاتىر.

— تاڭ وزدەرىنشە قۋاندى. قۇتتى بولسىن ۇيلەرىڭ!

شامشىگۇلدىڭ دە ىقلاسى باياعىداي.

— شىن قۋانعان ادام «قۇتتى بولسىندى» ۇيگە كەلىپ ايتادى، قايىن اعا.

— جەڭىلدىم، كەلىنجان، تاپ بۇگىن كەشكە بارام، — دەپ قوجان ەكى قولىن جوعارى كوتەردى.

قوجان قاسىنا ەكى-ۇش جولداس الىپ، ايتۋلى ۋاقىتىندا كەلدى. ال شامشىگۇل بولسا ءقادىرلى قوناعىن سونشالىقتى قۋانىپ قارسى الىپ، سونشالىقتى رەنجىپ شىعارىپ سالدى. ويتكەنى، قوجان مويىنى كەۋدەسىمەن تۇتاسىپ كەتكەن، ۇزىنى مەن كولدەنەڭى بىردەي، ەكى كىسىنىڭ قۇشاعى جەتپەيتىن سەمىز كىسى بولاتىن. قانشا سىعىلسا دا ديۆان جاققا دا، پيانينو جاققا دا سىيماي-اق قويدى. «قايىن اعا، ارتىڭىزدا پيانينو بار ەدى»، — دەگەندى شامشىگۇل كەلىنى ايتۋداي-اق ايتىپ ەدى، امال نە، پيانينو جاقتاۋى مەن ورىندىق تايانىشىن جاۋىر اتتىڭ ارقاسىنشا جالاڭاشتاپ كەتتى. مال اشۋى — جان اشۋى دەگەن ەمەس پە، ءتارتىپتى، يناباتتى شامشىگۇل:

— جازعان نەمە، اۋزى-باسى مەن كەۋدەسىن بىلعاپ تاماقتى ولگەنشە بىلاپىت جەيدى ەكەن! — دەپ قالدى.

جانتۋار باياعى ءبىر كوڭىل قارسىلىعىن تاعى اڭداتتى.

— اقشامىز بار ەكەن دەپ قۇر بەكەر ءۇي ءىشىن كاكىر-شۇكىرمەن تولتىرا بەرىپ كەرەگى نە ەدى. پيانينو الماي-اق قوي دەپ ەم عوي...

شامشىگۇل مۇندايدا ءسوز تاپقىش:

— اناداعى ايتقانىم جەتپەسە، قايتالاپ انىقتاپ ايتايىن، بالامىز بولار ما ەكەن دەپ، ىرىم ەتىپ الدىم.

وسىمەن ءسوز ءبىتتى. ءبىراق شامشىگۇلدىڭ جۇرەگىندە ءبىر جاي شەمەن بولىپ قاتىپ قالدى ترامۆاي مەن تروللەيبۋستا، ءجا بولماسا ماگازيندە، كوشەدە تولىق ادام كەزدەستىرسە ەسىنە سىرى كەتكەن پيانينو ءتۇسىپ، جۇدەپ قالاتىندى شىعاردى. جاقسى كورەتىن قايىن اعاسى كوجاندى مۇلدە كورگىسى كەلمەيدى. قاتپار-قاتپار ماي ىشىنەن قاڭقا سۇيەگىن كادىمگى كانىگى بولعان ارحەولوگشا ىزدەسەڭ دە تاپتىرمايتىن جۋان دەنەسىن يرەلەڭدەتە، قاجاپ ريەۆەرانس جاساپ «و، كەلىنجان!» — دەپ كەلە جاتسا دا ەستىمەگەن بولىپ تەرىس اينالىپ كەتەتىندى شىعاردى. باسىندا: — ينەلىكشە قاتىپ-سەمىپ جۇرەتىنىڭ-اي وسى، تاماقتى مولىراق جەشى، تورالار ما ەكەنسىڭ! — دەپ جانتۋاردى نىعىرتاتىنى بولۋشى ەدى، ونان دا قايتتى. تاعى ءبىر شەشىمى — مۇلدە قوناق شاقىرماۋعا بەلىن بەكەم بايلادى. سودان كەيىن پيانينونى دا، گازەت-جۋرنال ستولى مەن ونىڭ كرەسلولارىن دا جاتاتىن بولمەگە اپارىپ تىقتى دا، اس ىشەتىن بولمەنى كەڭىتىپ قويدى.

شامشىگۇل ءوستىپ ءبىر قيىندىقتىڭ رەتىن تاۋىپ جەڭىپ، كوڭىلى ورنىعايىن دەپ كەلە جاتىر ەدى، ويلاماعان جەردەن مازاسى تاعى كەتە قالدى. ءبارى دە باياعى مەبەل ماگازينى تۇسكىگە «نە بار ەكەن، كىرە كەتەيىنشى» — دەۋدەن باستالدى.

بارسا ءبىر تانىس ايەل تۇر.

— ە، نە العالى تۇرسىڭ؟

— ءبىر مەبەل تۇسەدى دەپ...

— ە، مەبەلىڭ بار ەمەس پە ەدى؟

— بار بولاتىن، ءبىراق مىناۋ ايتۋلى.

— ايتۋلى بولعاندا نە، «كوسموس» پا؟

تانىس ايەل مىرس ەتىپ كۇلىپ جىبەردى. داۋىسىندا كەكەسىن بار.

— اراسىنا اعاش ۇگىندىسىن تولتىرعان «كوسموس» الىپ جىنىم بار ما؟ «بۋداپەشت» — ناعىز قىزىل اعاشتىڭ ءوزى.

شامشىگۇلدىڭ تاۋى شاعىلىپ قالدى. «كوسموس» دەپ دارداي ەتىپ جۇرسە، اراسى ۇگىندىمەن تولتىرىلعان بىردەمە. ءبىراق قايتارىپ ءسوز قاتپادى، سالقىن عانا باس يزەپ، قوشتاستى دا، سالىپ وتىرىپ اناداعى داۋلەت تانىستىرعان بەكباتىروۆقا باردى.

— ال، تۋىسىم، ماعان مەبەل كەرەك.

— ە، وسى جۋىردا عانا العان ەدىڭىز عوي؟

— العام. ءبىراق ۇنامايدى. ەندى «بۋداپەشت» كەرەك.

ديرەكتور جالتارا سويلەدى.

— «بۋداپەشت» تورت-بەس بولمەسى بار پاتەرگە لايىق مەبەل. ونىڭ ۇستىنە... باعاسى دا...

شامشىگۇل ديرەكتوردىڭ ءسوزىن ءبولىپ جىبەردى.

— نەمەنە، ءبىزدى اقشاسى جوق كەدەي دەپ ەستىپ پە ەدىڭىز؟ — اشۋمەن ايتقان جوق، سالماقتى، استارى بار ۋىتتى كۇلكىمەن ايتتى.

بەكباتىروۆ ارتىق كەتكەنىن ەندى بايقادى.

— قۇداي ساقتاسىن، شاكە، ونداي وي تۇسىمىزگە دە ەنگەن ەمەس. شىنىمدى ايتايىن، جالعىزى عانا تۇسكەن ەدى، امال جوق، ءوزىڭىز كەلىپ قالعان ەكەنسىز، الىڭىز.

شامشىگۇل قايتا قادالدى.

— جوق، ءويتىپ قينالساڭىز، الماۋىما دا بولادى.

— قينالىپ وتىرعانىم جوق. اقشاڭىزدى وتكىزىڭىز دە، الىپ كەتىڭىز، — دەپ ديرەكتور ورنىنان تۇردى.

شامشىگۇل جانتۋارمەن اقىلداسقىسى كەلمەدى.

اقىلداسسا، اناۋ ايتقان قارسىلىق بىلدىرە قويماعانىمەن «پالەن-تۇگەن» — دەرى حاق. سول سەبەپتى، بىردەن ۇيگە كەلىپ، ءبىر ماشيناعا «كوسموستى» تيەپ، كوميسسيا ماگازينىنە وتكىزدى دە، ەكى ماشيناعا تيەپ «بۋداپەشت!» ۇيگە اكەپ ءتۇسىردى.

قۇداي ساقتاسىن، ديرەكتور ايتسا، ايتقانداي ەكەن، «بۋداپەشىڭ» جاتقان ءبىر پالە بولىپ شىقتى — ءبارى قوس — قوستان، سىرت كيىم سالاتىن شكاف، ءىش كيىم سالاتىن شكاف، اس سەرۆيزىن، شاي سەرۆيزىن سالاتىن سەرۆانتتار بولەك-بولەك. ونىڭ ۇستىنە گوركا دەگەن پالەسى تاعى بار. سەكرەتەر دەيسىز بە، ءۇش قىرلى ستول، ءتورت قىرلى ستول، شالقاق كرەسلو، ەڭكەك كرەسلو، كىتاپ سورەسى، گازەت-جۋرنال سورەسى، جازۋ، سىزۋ ستولى دەيسىز بە، ءتىپتى ساناپ تاۋىسا المايسىڭ. «كوسموستىڭ» باس-اياعى التاۋ، جەپ-جەڭىل قاعالتاي ورىندىعى بولۋشى ەدى، مىنادا ون ەكى. ءارى ورىندىق بولعاندا قانداي، ءبىر — بىرەۋى، انا «كوسموس» ورىندىقتىڭ ۇشەۋىنە بەرگىسىز. كوك بارقىتپەن تىستاعان ديۆانى دا، سونداي جاپ-جالپاق بىردەمە. ونىڭ ۇستىنە كۋشەتكا تۇسكىرى تاعى قوسارلانىپ ءجۇر. شامشىگۇل ەت قىزۋىمەن الۋىن الىپ قالسا دا ساسايىن دەدى. قولايلى دەگەن جەرگە سەرۆانتتى قويىپ ەدى، گوركاسى قۇرعىر سيمادى. ديۆاندى قويسا، كۋشەتكاعا ورىن جوق. باياعى كەڭ كورىنگەن ەكى بولمە اياداي-اق قۋىس بولدى دا شىقتى. دەگەنمەن شامشىگۇل رەتىن تاپتى. جازۋ ستولىنىڭ ۇستىنە تۋمبا، ونىڭ ۇستىنە ءۇشىنشى قابات ەتىپ تەليەۆيزوردى اپارىپ قويدى. ورىندىقتاردى دا ءبىرىنىڭ ۇستىنە ەكىنشىسىن توڭكەردى. كوپ قاباتتى بيىك ءۇي سالۋ دەگەنىڭ ەرىككەندىكتەن ەمەس، وسىنداي جەردىڭ تارلىعىنان بارىپ شىققان عوي. شامشىگۇل دە سول ءتارتىپتى ۇستاندى. جاتاتىن بولمەگە دە سونداي وزگەرىس ەنگىزدى، ەكى كەرەۋەتتىڭ ءبىرىن قالدىرىپ، ەكىنشىسىن جيناپ تاستادى. ءسويتىپ، ءار جەردەن سىعىلىسىپ وتەر جىمبا ءىز جاساپ، ەكى بولمەنى اۋزى-مۇرنىنان كەلتىرە سىقاپ، تولتىردى دا قويدى.

جانتۋار قىزمەتتەن مەزگىلىندە كەلدى. اڭ-تاڭ.

— ويباي، بايبىشە-اۋ، نە جاساپ تاستاعانسىڭ؟

شامشىگۇل كۇلدى.

— بايبىشەڭ جاسادى ءبىر كەرەمەتتى.

كەرەمەت دەسە كەرەمەت دەگەندەي. بۇرىنعى «كوسموس» جارىق ءۇيدىڭ ءوزىن سۇرلاندىرىپ تۇرۋشى ەدى، ال مىناۋ بولسا بولمە اجارىن اشىپ، جارقىراپ كەتكەن. وسى ءبىر العاشقى اسەر ۇستىندە جانتۋارعا سارت ەتىپ تاعى ءبىر وي كەلدى. قايدا وتىرامىز. قايدا جاتامىز؟

— ءبارى دۇرىس، ءبىراق انا كەرەۋەتتى جيناپ تاستاعانىڭ ءجون بولماعان ەكەن، — دەپ قىنجىلدى جانتۋار، ەكى بولمەنى دە كوزبەن شولىپ. — بۇدان ون جىل بۇرىنعى جالعىز تاقتاي ۇستىنە سيىپ كەتەر شاعىمىز ەمەس. ەكى توسەكتە كەڭ كوسىلىپ جاتىپ، راحاتتانىپ قالىپ ەدىك.

شامشىگۇل ساسپادى. بۇل ءجايدى دا ويلاستىرىپ قويىپتى.

— انا ەسقالين بار عوي؟

جانتۋار ەسقالين دەگەندى ەسىنە تۇسىرە المادى.

— انا مۋزەيدە ىستەيتىن ەسقالين سارىباس شە؟ سونىڭ جالعىز بالاسى بار ەدى عوي؟ سول ۇيلەنىپتى. سودان كوپ كەشىكپەي شەشەسى كەلىنىمەن سيىسپاي، ءبولىنىپ كەتىپتى.

— ءيا، ونىڭ بىزگە نەندەي قاتىسى بار؟

— توقتا! ءتورت بولمەلى ۇيدە سوپايعاننان سوپايىپ ەكەۋى-اق قالسا، نەگە قاتىسى بولمايدى! بولادى. ۇستىنە اقشا قوسامىز. ءسويتىپ ايىرباستاسامىز ءۇيدى.

جانتۋار سەنىڭكىرەمەدى.

— ايىرباستامايتىن شىعار؟..

— ءوستىپ كەجەگەڭنىڭ تارتىپ تۇراتىنى-اي! باسپا اياعىڭدى ىلگەرى. ىڭعايلى ەكى بولمەلى ءۇي بولسا ايىرباستار ەدىكتى وزدەرى ايتىپتى. ال بىلگىڭ كەلسە...

جانتۋار ويلانىپ قالدى. شامشىگۇل وتقا ماي قۇيا ءتۇستى.

— مۋزەيدەن الاتىنى قانشا دەيسىڭ دەپ ەستىگەم.

دالەل ورىندى بولعان سوڭ جانتۋاردىڭ كونۋىنە تۋرا كەلدى.

* * *

ەسىكتى ەسقاليننىڭ ءوزى اشتى. اۋەلى بۇرىن كەلمەگەن ادامداردى كورىپ، تاڭىرقاپ قالسا دا، كەشەۋىلدەپ بارىپ تانىپتى.

— ءا، جانتۋار ەكەنسىڭ عوي، جوعارى شىعىڭدار.

شامشىگۇل ىشىنەن: «مىنانىڭ ءتۇرى جاقسى ەكەن، جولىمىز بولار»، — دەپ ءتۇيدى.

ەسقالين بۇلاردى اس ىشەتىن بولمەگە الىپ كىردى. تۇلكىنى قانشا اسىراساڭ دا دالاعا قارايدى دەگەندەي. جانتۋاردىڭ دا، شامشىگۇلدىڭ دە كوزى اماندىق سۇراپ جاتقان ەسقاليندە ەمەس، بولمەدە بولدى. ءتىپتى پاتەردىڭ ايى ءوتىپ، ابدەن تيتىقتاعان شامشىگۇل ىشتەي قاي مەبەلدى قايدا قويۋعا بولاتىنىن دا شامالاپ ۇلگىردى. كەلگەن ەكەۋ اماندىق-ساۋلىقتان گورى ءار بولمەگە ءبىر ءۇڭىلىپ، سۇقتانا بەرگەندىكتەن بە، الدە ءوز كوڭىلىندەگىسى سول ما، ايتەۋىر قۇدايدىڭ دەس بەرىسىندە ەسقالين اڭگىمە تاقىرىبىن ءۇي جايىنا اۋىستىردى.

— داعارداي-داعارداي ءتورت بولمەدە جەڭگەڭ ەكەۋمىز-اق قالدىق، جانتۋار.

جانتۋار جوتەلىپ، شامشىگۇل قوزعالىپ قويدى.

— جەڭگەلەرىڭنىڭ سىپىرىپ، تازالايتىنى بولماسا، ءتىپتى انە ءبىر شەتكى بولمەگە جۇمالاپ باسىمدى سۇقپايمىن مەن.

— ءيا، ەكى باس ءۇشىن ۇيلەرىڭىز تىم ۇلكەن ەكەن، — دەپ جانتۋار ەسقاليندى قوستاپ قويدى. شامشىگۇل ۇرلانىپ كۇيەۋىنىڭ ەتەگىنەن تارتتى. «جايىڭا وتىرسايشى. ولەر جەرىڭدى بىلمەيتىن ادەتىڭ-اۋ، ولار ەكەۋ بولسا، ءوزىڭ شە؟ تورتەۋ مە ەدىڭ؟» — دەگەنى. جانتۋار ۇندەمەي قالدى. ەسقالين ءسوزىن جالعادى.

— ايتپاقشى، جەڭگەلەرىڭ وسى سەندەردى دە ءۇي الدى دەگەن سەكىلدى ەدى؟..

جانتۋار ەندى «الدىق» دەرىن دە، «المادىق» دەرىن دە بىلە الماي ايەلىنە قاراي بەردى. شامشىگۇل قىسىلعان جوق.

— ءيا، ساكە، ءبىز دە العانبىز ءۇيدى، — دەدى كوڭىلدى تۇردە.

— ە، ولارىڭ جاقسى بولعان ەكەن. ءۇي تاقسىرەتىن ءبىراز تارتتىڭ-اۋ دەيمىن وسى؟

— ونىڭىز راس، ساكە، ءبىز كورمەگەن ازاپ جوق دەسە دە بولادى. كەرەمەتى سول، ازاپتان ءالى دە بولسا قۇتىلا الماي ءجۇرمىز، — دەپ جانتۋار توتەلەڭكىرەي تارتتى. شامشىگۇل كۇيەۋىنىڭ ەتەگىنەن تاعى باستى. «ءيا؟.. قايتىپ؟» — دەگەن ەسقاليننىڭ سۇراعىن دا جاۋاپسىز قالدىردى.

— ساكە، جەڭگەمىز قايدا؟

— بازارعا كەتىپ ەدى، ءقازىر كەلىپ قالۋعا ءتيىستى. ايتپاقشى، مەن شاي قويا بەرەيىنشى، بۇرىن ەسىك اشىپ كورمەگەن بالالار ەدىڭدەر، — دەپ ەسقالين تۇرا باستادى.

شامشىگۇل قارسى بولدى. قاتتى ءوتىنىپ ءۇي يەسىن ورنىنا قايتا وتىرعىزدى دا، ماناعى ءبىر اڭگىمەنى قايتا باستادى.

— كەلىندى بولدى دەپ ەستىپ ەدىك، بالالار نە، سوندا بولەك شىققان با؟

— ۇيلەنگەن سوڭ بالا قىزىعى وزىمەن ەكەن عوي، كەلىننىڭ توركىنى وسى جەردە ەدى. سولارعا كوشىپ كەتكەن. — سودان كەيىن ەسقالين جەڭىل كۇرسىنىپ، —قيىنى مىنا داعارداي ءتورت بولمەدە سوپايعاننان سوپايىپ، ەكەۋدەن ەكەۋمىز قۇلازىپ قالعانىمىز عوي، ايتپەسە بالا شىركىن قاشانعا دەيىن قانجىعاڭدا جۇرەدى، — دەپ ءتۇيدى.

شامشىگۇل ەندى وڭتايلى جەردەن ۇردى.

— ءۇي ءۇشىن قينالاتىن نە بار، قالا ورتالىعىنداعى بىر-ەكى بولمەلىك پاتەرگە ايىرباستاڭىز دا جىبەرىڭىز.

— ءتىپتى ول دا ويىمىزدا جوق ەمەس، — دەپ ەسقالين بۇلار كۇتكەن توسپادان ايداۋ — قاعۋسىز ءوز بەتىمەن شىعا كەلدى.

شامشىگۇل ەندى ىركىلمەدى.

— ايران سۇراپ كەلىپ شەلەگىڭدى جاسىرما دەگەن بار عوي، ساكە، ءبىز سونداي ءبىر ءسوز ەستىپ كەلىپ ەدىك. جارىعى مول ەكى ۇلكەن بولمە. بالكونى دا ۇلكەن، ءارى كولەڭكە جاعىندا. قىسقاسى ءۇيىمىز جاقسى.

سارىباس ۇندەڭكىرەمەي قالدى. بۇل شارۋادا قىرسىزدىعىن تانىتىپ وتىرعان جانتۋار تاپ وسى جەردە باتىلىراق سويلەدى.

— بوتەن ادامدار ەمەسپىز عوي، شىنىمىزدى ايتايىق، رەنجىتپەيمىز.

— قىسىلماڭىز، ساكە، قوسارىمىز ءوز كوڭىلىڭىزدەگىدەي، — دەپ شامشىگۇل ءارى كۇيەۋىن قوستاپ، ءارى ءىستى انىقتاپ قويدى.

— قىسىلىپ وتىرعانىم جوق، شامشىگۇل شىراق، جەڭگەڭ قالاي قارار ەكەن، سونى ويلاپ وتىرمىن.

— ە، ءوزىڭىز تاپ باسىپ، بەل بايلاساڭىز، جەڭگەمىز قايدا كەتەر دەيسىز، — دەپ شامشىگۇل توسەي سويلەدى. — مىنە، ءىنىڭىز وتىر عوي، شىنىن ايتايىن، «قاي جاعىنان شىعامىز دەپ» — ءداپ بۇگىنگە دەيىن قاسى مەن قاباعىنا قاراپ جۇرەمىز.

جانتۋار كوتەرىلىپ، جەلپىنىپ الدى. ەسقالين سويلەدى.

— جاقسى، جەڭگەلەرىڭ كەلسىن، توسا تۇرىڭدار. قايدا كەتەر دەيسىڭ، ايىرباستاپ جىبەرەيىكتى شىعارىپ جۇرگەن ءوزى بولاتىن.

جانتۋار «توسساق توسايىق» دەگەلى وتىر ەدى، شامشىگۇل شەشىمى مۇلدە باسقاشا بولدى.

— جەڭگەيدى ءبىز توسپاي-اق قويايىق، ساكە، كەلگەن سوڭ وزدەرىڭىز اقىلداسىپ، سوسىن حابارىن بىزگە ايتارسىزدار. قۇدايعا شۇكىر، تەلەفون بار ەكى ۇيدە دە.

— و دا ءجون ەكەن. بۇگىن-ەرتەڭ تەلەفون سوعىپ قالارمىز، دەپ ەسقالين بۇلاردى شىعارىپ سالدى.

«بۇگىن» دە ءوتتى. «ەرتەڭ» دە ءوتتى. ءبىراق ەسقاليننەن حابار بولمادى. شامشىگۇلدە جان جوق. بىرەۋ ەسىك قاقسا، تەلەفون شىلدىراتسا، جۇرەگى توقتاپ قالا جازدايدى. ءتۇن بالاسى دوڭبەكشىپ، ۇيىقتاي الماي — تىندى شىعاردى. ايەلىنىڭ شىبىن-شىركەي بولىپ جۇرگەنىن سەزىپ، جانتۋاردىڭ دا تىنىشى كەتەيىن دەدى.

— كىسىدەگىنىڭ كىلتى اسپاندا دەگەن ەمەس پە، كەشىكتىرىپ جاتقانى قۇنىن كوتەرۋدىڭ امالى شىعار. ءوزىمىز تەلەفون سوقساق قايتەدى.

شامشىگۇل بۇل اقىلدى ءجون كوردى.

— جاقسى، سوعا عوي.

— جوق، سەن سوقسايشى.

شامشىگۇل قاباعىن شىتتى.

— وسى ءۇيدىڭ ەركەگى سەن ەمەسسىڭ بە؟ ەركەكپەن ەركەك بولىپ سويلەسپەيسىڭ بە ءبىر.

جانتۋارعا قايتارار ءسوز قالمادى. پالەنىڭ باسىن ءوزى قوزعاعان سوڭ امالسىز تەلەفون ترۋبكاسىن كوتەردى.

— اللو، ماعان ساكەڭ كەرەك ەدى؟..

ار جاقتا ايەل داۋسى:

— بۇل كىم ساكەڭدى سۇراپ تۇرعان؟ ...جانتۋار؟ الگى مەن جوقتا ءبىزدىڭ ۇيگە كەلىپ كەتكەن جانتۋارمىسىڭ؟

— ءيا، جەڭەشە...

— سەنى مەن ءبىر يناباتتى بالا ەكەن دەپ جۇرسەم... كىممىن دەپ، نە بەتىڭمەن كەلدىڭ؟ سونى ايتشى؟

قاپەلىمدە ءسوز تابا الماعان جانتۋار كۇمىلجي بەردى.

— شاراناڭنان تازارماي جاتىپ نە بەتىڭمەن كەلدىڭ دەيمىن؟!

— جەڭەشە، كەشىرىڭىز، ءبىر اعاتتىق بولدى، — دەگەنگە جانتۋاردىڭ ءتىلى زورعا كەلدى.

ءبىراق ونى تىڭداعان ايەل جوق.

— بالام كەتسە، ءوز بالام. كەلىنىم كەتسە، ءوز كەلىنىم. بۇگىن بولماسا، ەرتەڭ قايتىپ كەلەدى. سوندا بۇل ۇيدە ءۇبىرلى-شۇبىرلى مەن تۇرماعاندا، شامشىگۇل مەن سەن قۋ باس تۇرماقسىڭدار ما؟!

— اپىراي، تىم قاتتى كەتتىڭىز-اۋ. وزگەنى ايتساڭىز دا، قۋ باس دەمەڭىزشى! ءبىز دە ءبىر جىلى ىشەكتىڭ يەسىمىز عوي، - دەپ ءارى قاراي ايەل ءسوزىن تىڭداۋعا ءداتى شىداماعان جانتۋار ترۋبكانى تاستاي سالدى.

— ناق كورگەنسىزدىڭ ءوزى. ايتپەسە، سونشاما شاپتىعاتىن اكەسىن ءبىز ولتىرگەن جوق ەدىك قوي،   —دەدى شامشىگۇل.

ۇرلەگەن قۋىقتاي تىرسىلداپ، اشۋعا بۋلىققان جانتۋار كىنانى ايەلىنە اۋداردى.

— ءبارىن شىعارعان سەن وسى، ويدا-جوقتا مەبەل الام، ويدا جوقتا ءۇي ايىرباستايمىن دەپ.

ەندى شامشىگۇل دە شىداي المادى.

— مەن... مەن... كىنالى، بارىنە دە. سەنىڭ قۋ باس اتانۋىڭا دا كىنالى مەنمىن، — دەپ ءسال توقىرادى دا، داۋسىن كوتەرىڭكىرەپ،  —قۋ باس اتانساڭ، وعان ءوزىڭ عانا كىنالىسىڭ. مەنىڭ دەنىم ساپ-ساۋ، — دەپ سولقىلداپ جىلاپ جىبەردى.

جانتۋار تەز جادىراپ، ءومىرى رەنجىتىپ كورمەگەن ايەلىنىڭ ماڭدايىنان سيپادى.

— سەنىڭ ارقاڭدا انە قۋ باس اتاندىق...

— ءجا، قي ەندى اشۋىڭدى ءبىر جولعا.

— قيمايمىن.

ەندى ايەلى ايتقان ءسوز ايازداي باتىپ تاۋسىلۋعا اينالعان جانتۋار دا تەسىلەيىن دەدى.

— قيماعاندا نە، ءول دەيسىڭ بە ەندى. وسى ءۇي دە جارايدى.

— جوق جارامايدى.

— سوندا نە قىل دەيسىڭ؟

— ەرتەڭ تۋرا قالالىق سوۆەتكە بارىپ، ءۇش بولمەلى ءۇي سۇرايسىڭ. مىناسىن قايتارىپ بەرەمىز.

— جارايدى، بارسام بارايىن، تەك اشۋىڭدى باسشى ءوزىڭ، — دەدى جانتۋار ايەلىنىڭ ماڭدايىنان يىسكەپ.

قانشا اشۋلانسا دا شامشىگۇل جادىرايىن دەدى. ەكەۋى ءار مەبەلگە ءبىر سوقتىعىپ، جاتاتىن بولمەگە ءوتتى.

— ەرتەڭ قايتسەڭ دە قالالىق سوۆەتكە باراسىڭ، — دەدى شامشىگۇل شەشىنىپ جاتىپ.

— ارينە، بارعاندا قانداي، بارام، — دەدى جانتۋار ءسال القىنىڭقىراپ.

شام ءسوندى.

* * *

ايتقان ءسوز اتىلعان وقپەن بىردەي. جانتۋاردىڭ، امال جوق، قالالىق سوۆەتكە بارۋىنا تۋرا كەلدى. بارعاندا، بىلاي ءوز بەتىمەن ەمەس، شامشىگۇل الىپ باردى.

پاتەر بولەتىن باستىقتىڭ الدىندا كىسى سونشا كوپ ەكەن. تاڭەرتەڭنەن تۇسكە دەيىن، ودان تۇسكى ۇزىلىسكە شىعىپ، تاعى ءبىرشاما كۇتۋلەرىنە تۋرا كەلدى. جانتۋار — «كىسىلەردىڭ ازايعان ءبىر كۇنى كەلسەك قايتەدى» — دەپ كورىپ ەدى، شامشىگۇل كونبەدى: «ادەيى كەلگەن ەكەنبىز، شىدايمىز. كۇندە كەلە بەرەتىن ۋاقىت جوق» — شامشىگۇلدىڭ ءبىر جاقسى جەرى — ءبىر ءىستى ويىنا المايدى، ويىنا السا، ونى تىندىرماي ءوزى دە تىنبايدى.

كوپ كۇتۋدىڭ ءبىر پايداسى كۇبىرلەپ وتىرىپ ەكەۋى ءبىراز ماسەلەنى شەشىپ الدى پاتەر جونىندە جانتۋاردىڭ ءوزى عانا كىرەدى. اسىقپاي، باپپەن باسىپ بارىپ كرەسلوعا وتىرادى. مۇمكىندىگى بولسا، ەڭ اۋەلى باستىققا شىلىم ۇسىنادى. سودان كەيىن ادەتى بولماعانىمەن ءوزى دە تارتادى. تارتقاندا كادۋىلگى ماشىعى بار ادامشا تەرەڭ سورىپ، مۇرنىنان شىعارا بۇرقىراتىپ تارتادى. سوسىن ءوز مەكەمەسىنىڭ جايىن، سالىنىپ جاتقان جاڭا ءبىر ءۇيدىڭ جوباسى جايىن ءسوز ەتەدى. قىسقاسى جانتۋار ءوزىن يىعى تەڭ ادامشا ەركىن ۇستايدى. بارعان شارۋانىڭ رەتى سوندا عانا تۇسەتىن بولادى.

وسى ءبىر اڭگىمەمەن وتىرعاندا دەس بەرىپ كەزەك تە كەلىپ قالدى. جانتۋار سالماقپەن بارىپ ەسىكتى اشىپ، ىشكە كىردى. كوڭىلى ورنىعا باستاعان

شامشىگۇل: «شاماسى قىرىق-وتىز مينۋت وتىراتىن شىعار»، — دەگەن ويمەن كومەكشى ستولىندا جاتقان گازەتكە ۇڭىلە بەرىپ ەدى، سىقىرلاپ باستىقتىڭ ەسىگى اشىلدى دا، ار جاقتان تەز-تەز باسىپ جانتۋار شىعا كەلدى.

— ءوي، نە بولدى؟ — دەپ شامشىگۇل تاڭىرقاي سۇرادى.

— ءجۇر، نە بولعانىن دالاعا شىققان سوڭ ايتام. — ەكەۋى دالىزگە بەتتەدى.

— ءيا، نە بولدى دەيمىن؟

— ويباي، سۇراما! ءجۇر تەزىرەك!

كوشەگە شىققان سوڭ شامشىگۇل تارتىنىپ، تۇرىپ قالدى.

— ايتپاساڭ، جۇرمەيمىن.

— ايتقاندا، بىلاي باسەكەڭ ايتتى: «بالالارىڭ بولسا جوق، ەكى باستى ادامعا ەكى ۇلكەن بولمە جەتەدى. ال بۇدان بىلاي ءبۇيتىپ جۇگىرە بەرەتىن بولساڭدار، ەكى بولمەنى قايتىپ الىپ، ءبىر بولمەلى پاتەرگە جىبەرەمىز»، — دەدى.

— قۇداي-اۋ ادامشا ءبىر شىلىم ۇسىنىپ... — دەپ كەلە جاتقاندا شامشىگۇلدىڭ ءسوزىن جانتۋار ءبولىپ جىبەردى:

— ويباي-اۋ، ۇسىنبايىن دەدىم بە، كىرسەم، قابىرعاعا «بۇل بولمەدە شىلىم شەگىلمەيدى» — دەپ باتتيتىپ تۇرىپ جازىپ قويىپتى. ەندى قايتىپ شىلىم شەگىڭىز دەيىن.

— ال الگى جوبا...

— ال جوبا جايىن باستاي بەرىپ ەدىم، باسەكەڭ: «كولدەنەڭ ءسوز تىڭداپ وتىرار ۋاقىتىم جوق، كوردىڭ عوي انتالاپ وتىرعان جۇرتتى، توقەتەرىن ايتساڭ»... — دەپ قادالىپ بولمادى.

شامشىگۇلدىڭ دەنەسى قالتىرادى.

— ايتەۋىر، باسقان جەرىڭنەن ءشوپ سىنبايدى-اۋ، — دەپ زىلمەنەن ايتتى دا، قاتتىراق ءجۇرىپ كەتتى.

— شامشىگۇل، توقتاشى، اقىلدى ەدىڭ عوي، اقىرىنىراق ءجۇرشى، — دەپ جانتۋار ايەلىنىڭ سوڭىنان ەردى.

* * *

كەشكى تاماق ۇستىندە جانتۋار ايەلىنە ءبىر وي سالدى.

— ازىرشە ءۇي كەڭىتەمىز دەپ قايتەمىز، وسى ەكى بولمەدە-اق تۇرا بەرسەك قايتەدى؟

— سيىپ وتىرمىز با؟!

جانتۋار جىمبا جولداپ كەلدى.

— سيار ەدىك قوي. مىنا اس ىشەتىن بولمەنىڭ جارتىسىنداي ۇيشىككە دە سيىپ تۇرىپ ەدىك قوي.

— وندا دۇنيەمىز، مەبەلىمىز بولماعان.

— ءيا، دۇنيە پالەنىڭ ءبارى وسى مەبەلدە بولىپ تۇر عوي.

شامشىگۇل تىكسىنىپ قالدى:

— نەلىكتەن مەبەلدە؟

— بۇرىنعى «كوسموس» بولسا، ءۇي كەڭىتەمىز دەپ اۋرەلەنبەي-اق تۋرا بەرەر ەدىك قوي.

— ون ەكى جىل يت بولىپ تۇرعانىم دا جەتەدى. ەندى ادامشا تۇرعىم كەلەدى، — دەپ شامشىگۇل كەسىپ تاستادى.

جانتۋار ءسوز قايتارمادى. ۇيىلگەن مەبەل اراسىنداعى جىمبا جولمەن ەپتەپ باسىپ توسەككە كەلىپ جاتتى.

— بۇرىنعى ەكى كىسىلىك تەمىر كەرەۋەتتىڭ ءوزى جاقسى ەدى، مىنا تۇسكىرى ءبىر كىسىلىك بىردەمە عوي دەيمىن، — دەدى قاسىنا كەلىپ جاتۋعا اينالعان شامشىگۇلگە سىرىلىپ ورىن بەرىپ جاتىپ. از كۇن بولسا دا ەكى توسەكتە كەڭ كوسىلىپ جاتىپ جامان ۇيرەنىپ قالعاندىقتان با، كوپكە دەيىن دوڭبەكشىپ ۇيىقتاي المادى.

ارادا قانشا ۋاقىت ءوتتى، بىلمەيدى. ءبىر كەزدە شوشىپ ويانسا، سيراعى شامشىگۇلدىڭ اياعىنىڭ استىندا ۇيىپ قالىپتى. بولمە ءىشى تىمىرسىق، جاڭا مەبەلدىڭ ءيىسى شىعىپ باسىڭدى اينالدىرادى. جانتۋار تۇرەگەلىپ بالكونعا ۇمتىلىپ ەدى، جولدا الدەنەلەرگە سوعىلىپ ۇشىپ ءتۇستى. ويانىپ كەتكەن شامشىگۇل لىپ ەتكىزىپ شام جاقتى.

— نە بولدى، جازعان؟ — داۋىسىڭدا جىلىلىق بار.

بايقاسا، جولدا ۇيىلگەن ۇستەلدەرگە ءسۇرىنىپ كەتىپ يىعىن سۇيەۋلى تۇرعان كەرەۋەت جاقتاۋىنىڭ قىرىنا سوعىپ الىپتى.

— بايقامادىڭ با، الدىڭدا ۇستەلدەر بارىن؟

— بايقاماعاندىعىم وسى عوي، — دەپ جانتۋار بالكونعا شىقتى.

— قاتتى اۋىردى ما؟

جانتۋار سۇراۋعا سۇراۋمەن جاۋاپ بەردى.

— شامشىگۇل، قالانىڭ شەت جاعىنان جەر الىپ كەڭىرەك ەتىپ ءۇي سالىپ الساق قايتەدى؟

— سونسوڭ ەكى ءۇيى بار دەپ كورسەتىپ جۇرمەي مە؟

— مىنا ءۇيدى وزدەرىنە تاپسىرامىز.

— تاپسىرامىز؟.. جوق، شىراعىم، ايتا كورمە. وت جاعىپ، كۇل شىعارىپ ءجۇرسىن دەيسىڭ عوي. بولا قويماس ونىڭ. ون ەكى جىل وت جاعىپ، سۋ تاسىعانىم دا جەتەدى.

— ولاي بولسا، تاعى ءبىر وي بار مىنا پاتەرگە جارىم-جارتى مەبەل قالدىرىپ جاساۋلاپ قويامىز دا، جارىم-جارتى مەبەلدى الىپ ءۇي جالداپ تۇرامىز. «بولمەمدى بالاسى جوقتارعا بەرەمىز» — دەگەن حابارلاندىرۋدى تالاي جەردەن كورگەنىم بار.

شامشىگۇل ءسال ويلاندى دا كونبەيتىنىن تانىتتى.

— جالعا بولمە بەرەتىندەردىڭ ءۇيى دىمقىل بولادى. مەبەلىمىز بۇلىنەدى.

— ەندى نە قىل دەيسىڭ؟ — دەپ جانتۋار ايەلىنە تۇڭعىش رەت تىكسىنە قارادى.

— ءجۇر، ۇيىقتا ءقازىر، — دەپ شامشىگۇل كۇلە قاراپ كۇيەۋىنىڭ قولىنان تارتتى. — دال بولماي-اق قوي، امالىن ءوزىم تابام.

جانتۋاردىڭ كوڭىلى ورنىنا تۇسەيىن دەدى.

* * *

كۇن ۇزاق ءبىر جينالىستا بولىپ، جانتۋار كابينەتىنىڭ ەسىگىن اشا بەرىپ ەدى، تەلەفون قوڭىراۋى بەزىلدەپ جاتىر ەكەن.

— ءيا، مەن تىڭداپ تۇرمىن. ءا، شامشىگۇل، سەنبىسىڭ؟ ويباي-اۋ، قايدا كەتكەندە، جينالىس بولدى عوي. كىرىپ تۇرعانىم وسى.

شامشىگۇلدىڭ داۋسى وكتەمدەۋ ەستىلدى.

— ءقازىر ون مينۋتتا تاكسي الىپ بارام، ەسىك الدىنا شىق.

— ە، نە بوپ قالدى؟

— شارۋا بار.

دىمى قۇرىعان جانتۋار ون ءمينۋتتى وتكىزىپ سىرتقا شىقسا، شامشىگۇل توسىپ تۇر ەكەن.

— شايقالىپ، ءتىپتى شىقپاي قويدىڭ عوي،  — شامشىگۇل داۋسى سونداي قىتىمىر.

— ءيا، توتەننەن كەزدەسكەن نە شارۋا؟ امانشىلىق پا؟ — دەپ جانتۋار قايتالاپ سۇرادى.

جاۋاپ ورنىنا شامشىگۇل شوفەرعا ىم قاقتى. قايدا باراتىنىن بىلەتىن بولسا كەرەك، كوك «ۆولگا» سىرعاناي جونەلدى.

— قۇداي-اۋ، قايدا بارا جاتىرمىز، ايتىپ ولتىرمەيسىڭ بە، شامشىگۇل؟ — جانتۋاردىڭ داۋىسىندا جالىنىش بار.

— ءبىر شارۋاعا بەلىمدى بەكەم بايلادىم.

— نە شارۋاعا؟

— بالا اسىراپ الام.

جانتۋاردىڭ بۇل مۇلدە ويلاماعان نارسەسى ەكەن. «بالا اسىراعاندا...» دەگەنشە بولمادى، ماشينا اينالاسى باۋ-باقشا، ەكى قابات ءۇيدىڭ الدىنا كەلىپ توقتاي قالدى. جانتۋاردىڭ كوزى ماڭدايشاداعى جارناماعا ءتۇستى: «بالالار ءۇيى». قانشا ويلانبادىم دەسە دە، وسى ءبىر ەكى ءسوز جانتۋاردىڭ جان-جۇيەسىن تەبىرەنتىپ كەتتى. تۇلدىرسىز ءبىر وي... دەمالىس كۇنى موينىڭا وتىرعىزىپ، پارككە بارساڭ، زووپاركتى ارالاساڭ... ءتىپتى باسقا قىزىق — قىلىعىن بىلاي قويعاندا «پاپا...» دەگەن ءبىر عانا بالا داۋسىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟! جانتۋار، مىنە، وتىزدان اسىپ بارادى. ءوزى «پاپاپاۋدان» قالعالى تالاي زامان. ال كۇنى بۇگىنگە دەيىن مۇنى «پاپالاعان» ءبىر پەندە جوق. وتكەن جىلى باسقا قالادا تۇراتىن ءبىر جولداسى ەكەۋى كوشەدە كەلە جاتىر ەدى. ءبىر بالا كەنەت «پاپالاپ» داۋىستاپ جىبەرگەن. ويىنى ويىن، كۇلكىسى كۇلكى، ءماز بولىپ كەلە جاتقان الگى جولداس وقىس توقتاپ، جالت بۇرىلدى. جۇرەگىن باستى.

— ۋھ، بولاتىم كەلىپ قالعان ەكەن دەسەمشى! — سودان كەيىن جانتۋارعا تۋرالاپ قاراپ، — بىلەسىڭ بە، دۇنيە جۇزىندەگى بالا اتاۋلى ءبىر-اق داۋىسپەن پاپالايدى، — دەپ ەدى. ارينە جانتۋار بۇل سىردى بىلمەيتىن. سول سەبەپتى دە «پاپالاعان» بالا داۋسىنا قايرىلماعان. جانتۋاردىڭ ويىنا وسى وقيعا ءتۇستى. دۇنيە ءجۇزىنىڭ بالاسى ءبىر-اق داۋىسپەن پاپالايتىن بولسا، ءوز ءناسىلىڭ بە، باسقانىڭ ءناسىلى مە، نە تۇر وندا. اڭگىمە شىن اتالىق، شىن انالىق ماحابباتپەن تاربيەلەي بىلۋىندە عوي. ءوزىڭ بىرەۋدى «پاپا» دەمەسەڭ، نەمەسە، بىرەۋ سەنى «پاپا» دەمەسە بۇل دۇنيەنىڭ ءسانى نە!

ءبىر ساتتە وسىلاي تولعانعان جانتۋار ماشينادان كوڭىلدى ءتۇستى دە:

— شامشىگۇل، سەن كەرەمەت اقىلدىلىق جاسادىڭ، — دەپ ايەلىنىڭ قولتىعىنان الدى. — جارايسىڭ، جانىم!

اق حالات كيگەن ءبىر جاس ايەل بۇلاردى كۇلىمدەي كەزدەستىردى.

— ءا، كەلىڭىزدەر، سىزدەرگە بالا كەرەك قوي؟ وندا بىلاي قاراي، — دەپ جول باستادى. — ارينە، كەرەگى ۇل بالا بولار؟

— ءيا، ۇل بالا...

— جوق، ۇل بالا ەمەس، قىز بالا، — دەپ شامشىگۇل جانتۋاردى تۇزەپ قويدى، — ۇل بالانىڭ ازابى كوپ بولادى.

تاربيەشى دالىزگە ۇقساس، قاتارلاپ جيىرما شاقتى كويكا قويىلعان ءبىر بولمەگە باستاپ كىردى.

— مۇندا ۇل بالالار، ال قىز بالالار وسىنىڭ ار جاعىنداعى بولمەدە.

— ەندەشە سوعان الىپ بارىڭىز، — دەپ قوزعالا بەرگەن شامشىگۇلدىڭ جانتۋار قولىنان تارتتى.

— مىنا بالانى قاراشى.

كىرە بەرىستەگى ەڭ شەتكى كويكادا دوڭگەلەك ءجۇزدى، كوزى قاپ-قارا ءبىر بالا وتىر ەكەن. ەكى شەكەسى تورسىقتاي اپپاق. سۇپ-سۇيكىمدى.

— ۇل بالانىڭ كەرەگى جوق دەدىم عوي مەن ساعان، — دەپ شامشىگۇل ىلگەرىلەپ كەتتى.

جانتۋار كەرەۋەتكە ەڭكەيىڭكىرەپ:

— اتىڭ كىم؟ — دەپ سۇرادى.

بالا مۇڭلى كوزىن تۋرالاپ:

— بولات، — دەپ جاۋاپ بەردى.

— بولات؟! — دەپ تاڭىرقادى جانتۋار.

تاربيەشى:

— ءيا، بۇل بالانىڭ اتى — بولات، — دەپ انىقتاپ قويدى.

— بولات، ماماڭ قايدا؟

— مىنە، تۇر عوي، — دەپ بولات تاربيەشىنى كورسەتتى.

تاربيەشى بالا قىلىعىنا رازى بولىپ كەتتى دە، تورسىق شەكەسىنەن ءسۇيىپ، باسىن سيپادى.

— سونداي اقىلدى. ءۇش-اق جاستا، ەلۋگە دەيىن ساناي بىلەدى.

— ال، پاپاڭ شە؟ پاپاڭ قايدا؟

— پاپام با؟.. پاپامدى بىلمەيمىن، — دەدى بولات ورنىقتى تۇردە ۇلكەن كىسىشە.

وسى كەزدە شامشىگۇلدىڭ «اۋ، جانتۋار، جۇرسەيشى!» دەگەن داۋسى ەستىلدى. جانۋار قوزعالا بەرىپ ارتىنا قارادى. بالا جانتۋارعا تەسىلىپ قالىپتى.

— پاپام بال عوي... پاپام ەلتەڭ كەلەدى.

جانتۋاردىڭ جۇرەگى ءبىر ءتۇرلى بولىپ كەتتى. امال نە، شامشىگۇل تاعى داۋىستاعان سوڭ تۇرا المادى، ايەلىنىڭ سوڭىنان قىزدار بولمەسىنە ءوتتى. بۇل بولمە دە الگى ەر بالالار بولمەسىنە ۇقسايدى ەكەن. قاتارلاپ قويىلعان كىشكەنە تەمىر كويكالار. ءۇستى جۇپىنى بولسا دا، سونداي تازا. بالالار ءار جەردە ءۇيىر-ۇيىر شوقتالىپ ويىن ۇستىندە. شامشىگۇل سولارعا ونشا جاقىنداماي الىستان كوز سالىپ، شولىپ ءوتتى. «مىنا بالا شە؟» «انا بالا شە؟» دەگەن جانتۋار سوزىنە قۇلاق سالا قويعان جوق. بولمەنىڭ ارعى شەتىنە بارعان سوڭ:

— مەن ويلاعان بالا مۇندا جوق بولىپ شىقتى، — دەپ جەڭىل كۇرسىندى. جانتۋار دالاعا شىققان سوڭ ايەلىنە جاقىنداپ كەلىپ تاعى قولتىعىنان الدى:

— قۇداي بىلەدى دەيىن، انا بولات دەگەن بالا بار عوي گەنيي بولادى.

— ونى نەدەن ءبىلدىڭ؟ — دەپ شامشىگۇل مىرس ەتتى.

— سويلەگەن سوزىنەن. ءتىپتى ۇلكەن كىسى سەكىلدى. شامشىگۇل سىقىلىقتاي كۇلدى.

— «دانىشپاندىقتى باقىرعانىنا قاراپ ايىراتىن بولسا، وندا ەسەك سورلى بايگەنىڭ الدىندا كەلگەن بولار ەدى» دەگەن شىعىس ماقالى بار ەدى. سونىڭ كەرىن جاسادىڭ عوي.

باسقا ءسوز تاپپاعان جانتۋار:

— ماعان بالا ۇنادى، — دەدى.

— ماعان ۇنامادى ەندەشە.

— نەگە ۇنامادى؟ — دەپ قادالدى جانتۋار.

— مۇرىنى...

ەندى جانتۋار مىرس ەتتى.

— ءوز مۇرنىڭ وڭىپ تۇرعانداي...

— وڭىپ تۇرماسا، نەگە سوقتىقتىڭ؟ كۇيەمىن دە ولەمىن دەپ سوڭىمنان قالماپ ەدىڭ عوي.

— سەبەبى، ماعان وسىنداي تاڭقى مۇرىندار ۇنايدى.

— ال ماعان ۇنامايدى. — شامشىگۇل ءوتىپ بارا جاتقان ءبىر تاكسيدى توقتاتتى دا وتىرىپ الدى. — ال ءمىنۋشى مە ەدىڭ؟

— شاكە، ادەيى كەلدىك قوي، انا بالانى الىپ كەتەيىكشى.

— ءمىن دەدىم عوي ماشيناعا!

جانتۋار اشۋعا بۋلىعىپ، ءتۇيىلىپ قالدى.

— جوق، مىنبەيمىن ەندەشە. جۇرە بەر ءوزىڭ.

دەگەنىن ىستەتتىرىپ ۇيرەنىپ قالعان شامشىگۇل قايتالاپ ءسوز قاتپادى، ءجۇرىپ كەتتى.

كوڭىلى قۇلازىعان جانتۋار، ءبىر ءسات كوشكەن جۇرتتا قالعان باسى ارتىق نارسەدەي مەلشيىپ قالدى. سودان كەيىن الدەنەگە قولىن ءبىر سىلتەدى دە ءجۇرىپ كەتتى. جۇمىسقا باردى. وندا دا ءوڭى قاشىپ، ءبىر ءتۇرلى بولىپ وتىردى. «جاكە، نە بولعان سىزگە؟» دەگەندەرگە جاۋابى قىسقا.

— جۇرەگىم شانشىپ، مازالاڭقىراپ تۇرعانى.

جۇمىستان كەيىن دە جانتۋاردىڭ كوڭىل كۇيى وزگەرمەدى. ۇزاق ءجۇرىپ، كوشە ارالادى. شالا تانىس بىرەۋلەر كەزدەسىپ ەدى، رەستورانعا الىپ باردى. ءسويتىپ ۇيىنە ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا ورالدى.

ون ەكى جىل ىشىندە ءبىر رەت بەيسەۋەت ءجۇرىپ كورمەگەن كۇيەۋىنىڭ مىنا قىلىعىنا شامشىگۇل اڭ-تاڭ، ۇيىقتاماعان، كۇتىپ وتىرعان.

— جانتۋار، قايدا بولدىڭ؟

— مەن جانتۋار ەمەسپىن! — جاۋاپ وسى.

— قايدا بولدىڭ دەيمىن؟

— بولاتقا باردىم. بولاتتى الىپ كەلدىم. بولات انە سىرتتا تۇر.

— سەن اكەلۋدى عانا بىلەسىڭ. سوسىن بار سابىتىن ماعان سالماقسىڭ، ءا؟!

ونداي تالكەكتى قوي، شىراعىم! بالا كەرەك بولسا، دەنىم cay، ءوزىم دە تاۋىپ الا الام.

جانتۋار ۇشىپ تۇردى. كوزى قانتالاپ كەتكەن.

— ءا، سولاي ما؟

جانتۋاردىڭ مىنا تۇسىنەن شوشىڭقىراعان شامشىگۇل:

— ءجا، جات ەندى توسەككە بارىپ، دەم ال. بۇرىن ىستەمەگەن كاسىپتى ىستەپ، سىلقيىپ كەلىپسىڭ عوي...

— مەندە توسەك جوق بۇل ۇيدە، — جانتۋار وسى ءسوزدى نىقتاپ ايتتى دا، ەسكى-قۇسقى بىردەمەلەردى الىپ بالكونعا بارىپ قيسايدى. عاجاپ ءبىر تۇستەر كوردى. ءبىر قىزىعى، جانتۋار وتىز ەكى جىل جانتۋارمىن دەپ جۇرسە، جانتۋار ەمەس، كەشەگى بالالار ۇيىندەگى بولاتتىڭ پاپاسى ەكەن. قاتتى قينالدى. ازامات باسىمەن جالعىز بولاتىن بالالار ۇيىنە قالايشا بەردى؟ سونى تۇسىنبەي دال. جوق، بۇل ءبىر جاي جاڭساقتىق. بولات بالالار ۇيىندە ەمەس، ءوز باۋىرىندا بولۋعا ءتيىس. ەكى وكپەسىن قولىنا الىپ، ۇشىپ كەلەدى. ۇشىپ كەلەدى. جولدا ءبىر بەيتانىس ادام: «ەي، جانتۋار، قايدا اسىعىپ باراسىڭ؟» — دەپ ايقايلادى. قايىرىلعان جوق. جانتۋار دەگەنى كىم ەدى شىركىننىڭ؟ الدىندا بالالار باقشاسى. تابالدىرىقتا اق حالات كيگەن كەشەگى تاربيەشى. جاقىنداپ كەلسە، تاربيەشى دەگەنى — شامشىگۇل.

— سىزگە كىم كەرەك؟ — دەپ كولدەنەڭدەي بەردى. ءوڭى سۇستى. داۋسى قاتال.

— ماعان بولات كەرەك. مەن بولاتىما كەلدىم.

— كىمى بولاسىز بولاتتىڭ؟

— مەن بولاتتىڭ پاپاسى بولامىن.

— اتىڭىز كىم ەندەشە؟

— اتىم با؟ اتىم... — قارا باسىپ اتىنىڭ كىم ەكەنىن ۇمىتىپ قالعانى. جوق، ۇمىتىپ قالماپتى. اتىنىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيدى ءتىپتى.

— اتىم با؟ اتىم... بولاتتىڭ پاپاسى.

— «بولاتتىڭ پاپاسى» دەگەن ات بولمايدى، — دەپ شامشىگۇل مۇنىڭ كەۋدەسىنەن يتەرىپ، كەيىن ىعىستىرا بەردى.

— نەگە بولمايدى، بولادى «بولاتتىڭ پاپاسى» دەگەن ات، مەن بولاتتىڭ پاپاسىمىن!

قاتتى شىڭعىرىپ، ايقايلاعانى سونداي، جانتۋار ءوز داۋسىنان شوشىپ وياندى. شاشىراي شىققان كۇن باسىنا ءتۇسىپ، ابدەن تەرگە شومىلىپتى.

جانتۋار قارعىپ تۇردى. تەز-تەز كيىنىپ، ءبىر شاشكە قارا كوفە ءىشتى دە، ەسىكتى قاتتىراق جاۋىپ دالاعا شىقتى.

— تاڭ سارىدەن قايدا تۇرىپ باراسىڭ؟ — دەگەن ۇيقىلى-وياۋ شامشىگۇلگە جاۋاپ قاتقان جوق.

..كەشەگى تاربيەشى جاس ايەل تاعى دا ىقىلاسپەن قارسى الدى.

— ءسىز بولاتقا كەلدىڭىز بە؟

جانتۋار باسىن يزەدى.

— ءقايتىپ كەلەتىن شىعار دەپ ويلاپ ەدىم ءوزىم دە، — دەپ تاربيەشى جول باستادى. — بولات جاڭا عانا تۇردى، تاماعىن ءىشىپ وتىر.

جانتۋار اسحانانىڭ ەسىگىنەن سىعالادى. بولات كەشەگىدەي شەتتە ەمەس. كوپ بالانىڭ ناق ورتاسىندا. وزگە بالادان وزگەشە ءتىپتى. جۇپ-جۇمىر، بىلەزىكتەنىپ كەلگەن ءسابي قولىمەن قاسىق ۇستاپ، اۋزىنا اپارعانى، سوسىن بۇلتاڭداتىپ شايناعانى ءتىپتى قىزىق. بولماشى تىرلىك ازابىن ۇمىتىپ ۇلگىرگەن جانتۋار بالا قىلىعىنا مۇلدە تەبىرەنە بەرىلىپ، كۇلە قاراپ تۇرىپ قالدى.

بولات ءبىر كەزدە تاماعىن ءىشىپ بولدى. سوسىن قاعاز سالفەتكامەن اۋزىن ءسۇرتتى. سوسىن داياشى قىزعا «لاحمەت» —دەپ ورنىنان تۇردى دا، تومپالاڭداپ ءجۇرىپ كەتتى.

— بولات، بەرى كەل! — دەپ شاقىردى تاربيەشى، — سەن «مەنىڭ پاپام ەرتەڭ كەلەدى» — دەپ ەدىڭ عوي. مىنە، پاپا ان كەلىپ تۇر.

بولات جاقىنداي بەرىپ، ءسال اڭىرىپ قالدى. سودان كەيىن جانتۋارعا وتى بار كىشكەنە قارا كوزىمەن قايمىقپاي تىكتەپ قارادى.

— پاپا؟!

— ءيا، بولاتجان، مەن سەنىڭ پاپاڭمىن. تانىماي قالدىڭ با؟ كەلە عوي بەرى، — جانتۋار جۇرەلەپ وتىرا قالىپ قولىن جايدى.

جانتۋاردىڭ كوز جانارى مەن نۇرىنداعى شىن اكەلىك ءمولدىر ماحاببات بالا جۇرەگىنە وسى ساتتە جەتتى بىلەم. بولات ۇمتىلا بەردى.

— پاپا، ساعىندىم عوي، سەنى، پاپاتاي!

— ساعىنساڭ، كەلدىم، مىنە، قۇلىنىم. ءبىرجولا الىپ كەتەيىن دەپ كەلدىم. — جانتۋار بولاتتى جەردەن كوتەرىپ الىپ قۇشىرلانا ءسۇيىپ ءسال تۇردى. سودان سوڭ موينىنا وتىرعىزدى دا، سول بويدا دالاعا شىقتى.

اسپان اپ-اشىق. كوك جاپىراققا مالىنعان اينالا تاڭعى سامالمەن باياۋ تەربەلىپ، شايقالادى.

— دۇنيەدە قۇرىعاندا ءۇيى قۇرىسىن، دۇنيەسى قۇرىسىن. ون ەكى جىل تۇرعان ۇيشىگىمە قايتىپ بارۋعا بارمىن. تەك قاسىمدا بولاتىم بولسا جەتتى، — دەپ كۇبىرلەدى جانتۋار. ماناعى شاشىراپ تۋعان كۇن ۇيقىسىنان ەندى ويانىپ داعدىلى تىرلىك قامىنا كىرىسە باستاعان كەڭ كوشەنىڭ سوناۋ ماڭدايىنا ىلىگىپ كوتەرىلىپ بارادى.

جانتۋار بولاتتى موينىنا وتىرعىزعان بويى، سول قاسقا كۇندى بەتكە الىپ ادىمداي باسىپ ءجۇرىپ كەتتى. بار كۇيكى تىرلىك ازابىنان قۇتىلعان كوڭىل الابۇرتىپ اكەلى-بالالى ەكى عازيز جاندى جاڭا ءبىر جارقىن سونىعا جەتەلەپ بارا جاتقانداي.

---