ءومىر ءسۇرۋ ەرەجەسى
بۇگىن ءقادىر ءتۇنى. جەر بەتىنىڭ بۇكىل يماندى جاندارى جانىنا ريزىق، تانىنە ساۋلىق جانە جەكە باسىنا ۇزاق عۇمىر تىلەپ ءمىناجات ەتپەكشى. ال مەن اللادان ءومىر ءسۇرۋ ازابىنان قۇتقارۋىن سۇراپ قۇلشىلىق جاساماقشىمىن. بۇرىن-سوڭدى جىلىلىقتىڭ نە ەكەنىن سەزبەي كەلگەن مەن بەيباق جانىم تانىمنەن ءبولىنىپ، كوككە سامعاپ بارا جاتقاندا عانا ويلاۋ قۇلدىعىنان ازات ەتىلىپ ماڭگىلىك تىنىشتىق تابارمىن. سوندا عانا مەن ءبىر سەكۋند تا بولسا شىن باقىتتىڭ نە ەكەنىن سەزىنىپ وتەرمىن...
... مەن كۇنى بويى «ءقادىر تۇنىنە» دايىندالدىم. كورشى-قولاڭدار كىرىپ قالسا مەنىڭ ويىمنان سەزىكتەنبەي، داستارحانىمنان ءدام تاتىپ كەتۋ ءۇشىن بازارعا بارىپ اناۋ-مىناۋلار اكەلىپ قويدىم. سونان سوڭ اق نيەت، ىزگى تىلەك كۇتەتىن ادامدارشا جۋىنىپ-شايىنىپ، بولمەمدى قاسيەتتى شوپتەرمەن الاستاپ، ءتۇننىڭ ەرتەرەك كەلۋىن كۇتتىم. ويشا بۇكىل تۋعان-تۋىس، جورا-جولداستارىممەن، مىناۋ جاپ-جارىق الەممەن قوشتاستىم. ماعان ەڭ اۋىرى ادامداردان گورى اناۋ الاۋلاپ ۇياسىنا قونىپ بارا جاتقان كۇننىڭ شاپاعاتىمەن قوشتاسۋ ءساتى بولدى. ەرتەڭ مىنا جاپ-جارىق الەمدى، قىبىرلاعان تىرشىلىكتى كورە المايمىن-اۋ دەگەن وي كەلگەندە قيماستىق پەن ساعىنىش سەزىمى قوسا قاباتتاسىپ، كورىپ قانا ەمەس، تۇلا بويىڭمەن، جان-تانىڭمەن بارىنشا سەزىنىپ قالعىڭ كەلەدى ەكەن. كوپتەن دايىندالعاندىقتان با، بۇل سەزىمدەر قاس قارايا سەيىلىپ، ءمىناجاتىما شىنداپ كىرىسە باستادىم. ادامدار مەنى جاقسى ءتۇنى ومىردەن ءوتىپتى دەپ ويلاۋى ءۇشىن ءقادىر ءتۇنىن اسىعا كۇتكەن ەدىم. وسى ءتۇنى بار زەيىن، ىنتا-جىگەرىمدى سالا پەرىشتەلەردەن مەنىڭ جانىمدى الىپ كەتۋىن وتىنەم. ءمىناجاتىم قابىل بولماعان جاعدايدا وتكىر زات، ورامدى ءجىپسىز-اق بۇكىل اناتوميانى اقتارىپ ءجۇرىپ تاپقان ايلامدى قولدانام. ماعان كەرەگى ءومىر ءسۇرۋ ازابىنان قۇتىلۋ جانە مەنى ىزدەيتىن ادامدار اراسىندا «ءوز اجالىنان ءولىپتى» دەگەن وي قالدىرۋ...
قاراڭعىلىق قويۋلانىپ، ءتۇن جارىمىنان اۋعانمەن ءجۇزىمدى تەرەزە جاقتاۋىنان تۇسكەن كوشە جارىعىنا قاراتىپ، كۇبىرلەپ ءمىناجاتىمدى وقىپ ءالى وتىرمىن. اجال تۇگىلى ءتىرى تىشقان دا مەنىڭ ەسىگىمدى قاقپادى. بىرتە-بىرتە كوشە شامدارى دا ءسونىپ، كولىكتەردىڭ دىبىستارى دا سەيىلدى. بولمە ىشىندە مەڭىرەۋ تىنىشتىق پەن كوزگە تۇرتسە كورگىسىز قاراڭعىلىق. كوردە دە وسى قاراڭعىلىق شىعار دەپ ويلادىم ىشىمنەن. ءمىناجاتىمدى تاعى ءبىر قايتالاپ وتەيىن، بولماسا قۇپيا ايلامدى قولدانام. كەنەت مەن تۋ سىرتىمنان سوققان لەپتى بايقادىم. «شىنىمەن-اق كەلگەنى مە» دەپ ويلاپ ۇلگەرگەنىمشە الگى جىلى لەپ جاقىنداي ءتۇسىپ، مەنىڭ تاس توبەمدى الدەبىر ادامنىڭ وڭ قولىنىڭ الاقانى جاۋىپ تۇردى. قورقىنىشتان مەنىڭ جۇرەگىم اۋزىما تىعىلىپ، ءبىر ءسات دەمسىز قالدىم.
— سەنىڭ ءمىناجاتىڭ قابىل بولمايدى! — دەدى الدەن سوڭ جەتى قات كوكتەن، الدە جەتى قات جەر استىنان شىققانى بەلگىسىز كۇڭىرەنگەن زور داۋىس.
مەن ەسىمدى جيا الماي ۇزاق وتىردىم. تۇلا بويىمدى بيلەگەن ۇرەيدەن بۇكىل دەنەم دىرىلدەپ تۇردى. مەنىڭ «نەگە» دەپ سۇراۋعا دا، ءتىپتى قوزعالۋعا دا شامام كەلمەدى. توبەمدەگى الاقاننان بىرتە-بىرتە بۇكىل دەنەمە جىلۋ تاراپ، قورقىنىشىم سەيىلە باستادى.
— ...ءسىز كىمسىز، — دەدىم ۇزاق ۇنسىزدىكتەن سوڭ تىلگە كەلىپ. داۋىس يەسى جاۋاپ ورنىنا:
— مەن ساعان ءۇش سۇراق قويامىن، — دەپ توتەسىنەن ءسوز باستادى. — ەگەر ارىڭمەن شىن جاۋاپ بەرسەڭ، قالاعانىڭدى تىلە، ورىندالادى. شىندىقپەن جاۋاپ بەرە الماساڭ ءومىر بويى وسىلاي ەكى دۇنيەنىڭ ورتاسىندا وتەسىڭ. سونىمەن ءبىرىنشى سۇراق — «ومىردە كىمگە وبال، كىمگە ساۋاپ جاسادىڭ؟!».
مەن قاپەلىمدە نە ايتارىمدى بىلمەي، ءمۇدىرىپ قالدىم. ارتىما بۇرىلماقشى ەدىم، زور الاقان موينىمدى بۇرعىزباي، وتىرعان بەتىمە قايتا تۇزەپ قويدى... جۇرەك تۇبىمدە جاتاتىن ءبىر ادامعا جاساعان قياناتىم ءالى كۇنگە ەسىمنەن كەتپەسە دە، ونى تۇزەۋگە تالپىنباعان ەدىم. تالپىنباق تۇگىلى ەسىمە تۇسە قالسا وزىمنەن ءوزىم قاشقالاقتاپ، باسقا نارسەلەرگە كوڭىلىمدى اۋدارىپ، ويىمنان شىعارۋعا ارەكەتتەنەتىنمىن. وسىلاردى ويلاپ ۇلگەرگەن مەن ءوزىم سياقتى داۋىس يەسىن دە الداۋعا تىرىسىپ:
— ەشكىمگە وبال جاسامادىم، ادامداردىڭ بارىنە ساۋاپ جاسادىم، — دەدىم شىمىرىكپەستەن.
— وتىرىك سويلەمە! — دەگەن زور داۋىسپەن بىرگە تۋرا ماڭدايىمنان الدەبىر تاياقتىڭ ۇشى سارت ەتتى.
سوققىنىڭ كۇشتىلىگى سونشا، الىپ قۋاتتى توك ۇرعانداي جالپ ەتە قۇلادىم دا، ارتىنشا تاعى دا ءبىر قاھارىنا ىلىگىپ قالارمىن دەگەن كۇدىكپەن بويىمدى بيلەگەن ۇرەيدى جەڭىپ، ورنىما قايتا تۇزەلىپ وتىردىم. وسى ءسات مەن داۋىس يەسىنىڭ قاسىندا ءوزىمنىڭ مۇلدەم دارمەنسىز ەكەندىگىمدى مويىنداپ، بار شىندىعىمدى ايتۋعا بەكىندىم:
— مە-ە-ەن، مەن... — دەپ ارى قاراي ايتا المادىم، - ءوزىڭىز دە ءبىلىپ تۇرسىز عوي!
— ءيا، سەن! ويىڭدى ىرىكپە، سەن ماعان شىندىعىڭدى، تەك قانا شىندىعىڭدى جانە دە ونى ءوز اۋزىڭمەن ايتۋعا ءتيىستىسىڭ!
— مەن بالا كۇننەن بىرگە وسكەن دوسىمدى جا-ا-سى جي-ىر-ماعا كەلگەندە جىلاتىپ كەتتىم. ونىڭ مەنەن باسقا سەنەتىن دە، ارقا سۇيەيتىن دە ەشكىمى جوق بولاتىن. سونى بىلە تۇرا ەكەۋمىز بىرىگىپ جاساعان قىلمىستى ونىڭ موينىنا ارتىپ، اكە-شەشەمنىڭ ارقاسىندا امان قالدىم...
مەن ءتىرى پەندەگە اشپاعان شىندىعىمدى سۋىرتپاقتاي باستادىم.
— ول جەتىم وسكەن ۇل ەدى، — دەدى داۋىس يەسى ءسوزىن نىعىزداپ. — ونىڭ كوز جاسى سەنىڭ موينىڭدا تۇر. ەكىنشى سۇراق: قالاعا كەلگەندە قاسىڭدا ءبىر قىز بولاتىن، ونى قايدا جىبەردىڭ؟!
— ونىڭ وزىمە دەگەن تەرىس پيعىلدارىن بايقاپ قالدىم، سوندىقتان مەنەن بولەك تۇرعانىن قالادىم.
— دۇرىس ىستەگەنسىڭ، ول ساعان ەشقاشان ادال دوس بولعان ەمەس.
— ءۇشىنشى سۇراق: اناڭمەن نەگە ءتىل تابىسا المايسىڭ؟!
مەن ءۇشىن سۇراقتاردىڭ ەڭ اۋىرى وسى بولدى. جۇرت الدىمەن تاۋىق پايدا بولدى ما، جوق الدە جۇمىرتقا پايدا بولدى ما دەپ باس قاتىرىپ جۇرسە، مەن بەيباق اناسى بالاسىن ارتىق جاقسى كورەدى مە، جوق الدە بالاسى اناسىن ارتىق جاقسى كورەدى مە دەپ باس قاتىرىپ كەلەتىنمىن.
— كەشىرىڭىز، —دەدىم مەن الدەن سوڭ، — ءالى كۇنگە سان قايتارا ويلانسام دا وسى جايلى مەن ءبىر تۇجىرىمعا كەلە المادىم. قانشاما رەت ءبىر-بىرىمىزدى تۇسىنىسۋگە تىرىسقانمەن ەش ناتيجە شىقپايدى. تۇسىنىسپەك تۇگىلى ءبىر-بىرىمىزدى ەشقاشان جاقسى كورە دە المادىق.
— جارايدى، بۇل جايىندا سوڭىنان ءتۇسىندىرىپ بەرەمىن، ال، ەندى نە تىلەيسىڭ؟
مەن ءمۇدىرىپ قالدىم. ءوزىڭ اجال الدىندا وتىرعاندا ەرتەڭگى كۇننەن نە ءۇمىت كۇتەرىڭدى دە بىلمەيدى ەكەنسىڭ. ۇزاق ۇنسىزدىكتەن سوڭ مەن تىلگە كەلىپ:
— توبەمدەگى الاقانىڭىزدى الساڭىز بولماس پا، وتە اۋىر ەكەن، — دەدىم.
— جوق، الاقانىمدى السام بويىڭدى قايتا قورقىنىش بيلەپ، شىن ءسوزىڭدى ايتا الماي قالاسىڭ، — دەدى ول ساۋساقتارىن توبەمە ودان بەتەر باتىرا ءتۇسىپ. — مەنىڭ الاقانىمنان سەنىڭ دەنەڭە جىلۋ تارادى. سەن ونى سەزىنە الدىڭ، ال باسقا ادامدار «جىلىلىقتىڭ دا سالماعى بار» ەكەنىن تۇسىنە مە؟! ال، ەندى ساۋالدارىڭدى قويمايمىسىڭ.
— مەن تەرىس قاراپ وتىرىپ سىزبەن قالاي سۇحباتتاسباقشىمىن. — ونىڭ ءجۇزىن كورگىم كەلەتىندىگىن كولدەنەڭ تارتتىم.
— قايدا قاراپ وتىرساڭ دا مەنىڭ ءجۇزىمدى كورە المايسىڭ، — دەدى ول ءسوزىن نىعىزداپ. — ودان دا سۇراقتارىڭدى قوي، ايتپەسە تاڭ اتىپ كەتەدى.
مەن قانشاما جىل كوكەيىمە كەپتەلگەن ساۋال-ويلارىمدى بۇكپەسىز اقتارۋعا تىرىستىم:
— كەيدە ماعان ماتەماتيكا، فيزيكا سياقتى بەلگىلى انىقتامادان تۇراتىن ءومىردىڭ دە وزىندىك فورمۋلاسى بار سەكىلدى. ءسىز ماعان ءومىر ءسۇرۋ ەرەجەسىن ۇيرەتپەس پە ەكەنسىز؟
— مىنە، سەنىڭ مەنىمەن تىلدەسەردەگى باستى تىلەگىڭ وسى بولاتىن. ءولىم ەمەس، ءومىر تۋرالى بولاتىن.
مەن ءوز ويىمدى اياعىنا دەيىن جەتكىزۋگە اسىعىپ داۋىس يەسىنىڭ ءسوزىن ءبولىپ جىبەردىم:
— مىسالى، مەن كىممەن سويلەسسەم دە ءوزىمنىڭ تەڭدىگىمدى، تەپە-تەڭدىگىمدى تابا الماعان ەدىم — بىرەۋ جوعارى، بىرەۋ تومەن؛ بىرەۋ ءبىلىمدى، بىرەۋ نادان؛ بىرەۋ وتىرىكشى، بىرەۋ قاتىگەز؛ سولاي-سولاي كەتە بەرەدى. ... تارازىداعى زاتتى ولشەگەندە بىردە جەتپەي، بىردە اسىپ كەتىپ، ەڭ سوڭىندا عانا تەڭەسەدى ەمەس پە. ءدال وسىلاي مەنىڭ دە ءومىرىمنىڭ سوڭىنا تامان...
— جوق! — دەدى مەنىڭ ءسوزىمدى كىلت ۇزگەن داۋىس يەسىنىڭ ءۇنى قاتقىلداۋ شىعىپ. — سەن ولاي شاتاسپا. ءومىرىڭنىڭ سوڭىنا جەتپەك تۇگىلى ءالى جارتىسىن دا سۇرگەن جوقسىڭ.
— مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم... — ونىڭ ءسوزىن قايتا بولە بەرگەنىمدە ول مەنەن دە جىلدامدىق تانىتىپ، ءسوزىن جالعاپ كەتتى.
— تەپە-تەڭدىگىمدى تاپتىم دەمەكشىسىڭ عوي. ەسىڭدە بولسىن، ادام اداممەن دۇنيەگە كەلگەن ساتتە جانە دۇنيەدەن وتكەن ساتتە، ياعني ءومىر مەن ءولىمنىڭ وتكەلىندە عانا تەڭەسەدى. ال، وسى ەكەۋىنىڭ ارالىعى سەندەر ءۇشىن جارىس. بىر-بىرىڭنەن وزۋعا تىرىساسىڭدار. سوندىعىمەن دە سەندەرگە ءومىر قىزىقتى.
— ال، ماعان ءومىر ءسۇرۋ نەگە سونشالىقتى قىزىقسىز؟
— ادام بالاسى ءولىم بار ەكەنىن جيىرەك سەزىنگەن سايىن جاقسى ىستەر ىستەۋگە تىرىسادى جانە باسقا ادامداردىڭ جۇرەگىندە دە جاقسى ادام بولىپ ورىن الىپ قالعىسى كەلەدى. نەلىكتەن قىلمىستىڭ ءبارىن جاستار جاسايدى؟! نەلىكتەن جاسى ەلۋ-الپىستان اسقان كىسىلەردىڭ قىلمىس ىستەۋى سيرەك؟
— ...
مەنىڭ جاۋاپ قايتارا الماسىمدى بىلگەن سوڭ:
— ويتكەنى، — دەپ ول ءسوزىن قايتا جالعاپ كەتتى. ادام جاسى جەر ورتادان اسقاسىن ءولىم بار ەكەنىن كوبىرەك سەزىنەدى، جانىمەن قۇدايعا جاقىنداي تۇسەدى. سوندىقتان جاقسى ادام بولىپ قالۋعا تىرىسادى. ال، جاستار جاستىق جالىن، قىزبالىقپەن وتقا دا، سۋعا دا تۇسۋگە دايىن. جانى ءمارت، قىلمىس تۇگىلى اجالدىڭ ءوزىن اق جۇرەكتەرمەن قارسى الادى. سەنىكى دە سول مىرزالىعىڭ.
— جوق، مەنىكى مىرزالىق ەمەس، باسقاشا. مەن بۇل ىسكە تۋرا ەكى جىلداي دايىندالدىم. مەنىڭ شىنىندا دا ولگىم كەلەدى. كۇيبەڭ-كۇيبەڭ بەرەكەسىز تىرلىكتەن، قادىمىمدى باستىرمايتىن ساتسىزدىكتەردەن، جان-دۇنيەمدى كەۋلەپ بارا جاتقان شاتاسقان ويلاردان ادا، تىپ-تىنىش الەمدە قالعىم كەلەدى.
— راس، سەنىڭ جانىڭ تىنىشتىقتى قالايدى. ەشكىم مازامدى الماسا ەكەن دەيسىڭ، سوندىقتان دا سەن ءوز تىنىشتىعىڭدى بۇزباس ءۇشىن وزگە ادامدارعا جاقسى بولسا ەكەن دەپ ويلايسىڭ. ءاربىر ادام وسىلاي ويلايدى. ال سەنىڭ ولگىم كەلەدى دەگەنىڭ وتىرىك. كەز-كەلگەن ادام ولسەم ەكەن دەپ وتىرعان سوڭعى ساتتەردە دە تاعى دا ءومىر سۇرە تۇسسەم ەكەن دەپ ويلايدى.
مەن ولاي ويلامادىم.
— ەندەشە، نەگە وزىڭە ءولىم تىلەپ وتىرىپ تەرەزەدەن تۇسكەن جارىقتان كوز المادىڭ؟
— ...
مەن جاۋاپ قاتپاق تۇگىلى قول-اياعىم دىرىلدەپ ويشا دايىنداپ وتىرعان ساۋالدارىمنان دا شاتاسىپ قالدىم. ەگەر داۋىس يەسى ءسوزىن قايتا جالعاپ كەتپەگەندە مەنىڭ قانشا وتىرارىم دا بەلگىسىز ەدى.
— نەگە سەن وزگە ادامدارعا «ءوز اجالىنان ولگەن» دەگەن وي قالدىرىپ كەتكىڭ كەلدى؟ — داۋىس يەسى مەنى قايتا ساۋالدىڭ استىنا الا باستادى.
— شىنىندا ەشكىم مەنى مازالاماسا ەكەن دەيتىنىم سەكىلدى ءوزىم دە ەشكىمنىڭ مازاسىن الماۋعا تىرىسامىن. سوندىقتان دا ولگەننەن كەيىن مەنى ىزدەيتىن ادامدار بار بولسا «ءوزىن-وزى نە ءۇشىن ءولتىردى، وعان نە سەبەپ بولدى ەكەن» دەپ باستارىن قاتىرماس ءۇشىن وسىلاي ىستەسەم دەدىم.
— جوق، سەنىڭ تۇپكى ويىڭ باسقالارعا مىقتى بولىپ كورىنگىڭ كەلدى. تۇككە تۇرعىسىز ساتسىزدىكتەردەن ۇلكەن قيىنشىلىقتار شىعارىپ الاتىن جانىڭنىڭ بوركەمىك، كۇيرەۋىكتىگىن جاسىرىپ «ءولىپ كەتتى، ايتپەگەندە ءبىراز ءىس تىندىرار ەدى» دەگەن وي تاستاپ كەتكىڭ كەلدى. بوركەمىك بولماساڭ ايتشى، سەن نەگە قولعا العان ىستەرىڭدى اياعىنا دەيىن اپارمايسىڭ؟ نەگە سەن قاعاز بەتىنە سالعان ورنەكتەرىڭدى بولماشى سىندارعا بولا جىرتىپ تاستاي بەرەسىڭ؟
— ەشكىمنىڭ ويىنا كەلمەگەن سۋرەتتەر سالعىم كەلەدى.
— ەشكىمنىڭ ويىنا كەلمەگەن «تىرشىلىككە قارسى تىرشىلىك» كارتيناسىن سالدىڭ عوي، ونى نەگە جىرتتىڭ؟
— ونى دا ءسىزدىڭ تۇسىمدەگى داۋىسىڭىز ارقىلى سالعانمىن. مەن ەشكىمنىڭ ايتۋىنسىز وزدىگىمنەن ەڭبەك ەتىپ، ونى كوپشىلىككە مويىنداتقىم كەلەدى.
— سەن نە، جەر بەتىندەگى بۇكىل تىرشىلىك يەلەرىنىڭ ءومىرى كوك الەمىمەن بايلانىستى ەكەنىن بىلمەۋشى مە ەدىڭ؟ ادامداردىڭ ءبىلىمى جەتپەگەن ويلارىنا مەن ءتۇس ارقىلى باعىت-باعدار بەرەمىن، ونى شىن اقىلدى ادامدار ومىرىندە دامىتىپ، جەتىستىككە جەتىپ جاتادى، ال سەن سياقتى اقىماقتار وزدىگىمنەن ەڭبەك ەتكىم كەلەدى دەيدى. ءتۇسىڭ دە سەنىڭ ءومىرىڭنىڭ ءبىر بولشەگى. كوكتەن قول ۇزگەن سايىن سەندەردىڭ ومىرلەرىڭ كۇردەلەنە تۇسەدى. سەندەردىڭ ءتىرى كەزدەرىڭدە دە، ولگەن سوڭ دا جەر بەتى مەن كوكتەن بايلانىستارىڭ ءۇزىلىپ قالمايدى. كوك جەرگە، جەر كوككە تاۋەلدى. سەن قانشا قاسارىسساڭ دا ۇيلەسىمدى جارىتىلىستان قاشىپ كەتە المايسىڭ.
— راسىندا مەن ءوز مۇمكىندىگىمدى پايدالانا بىلمەيتىن اداممىن. ونى ايتاسىز مەنىڭ كارتينالارىمدى ۇرلاپ، ءوز اتىنان ساتىپ، كۇنىن كورىپ جۇرگەن اداممەن دە كىم ەكەنىن بىلە تۇرا كۇرەسە المادىم. كۇرەسپەك تۇگىلى مەنىڭ تۋىندىلارىمدى كورمەسىنە ءىلىپ، شىمىرىكپەستەن سول شىعارما جايىندا اڭگىمەلەپ تۇرعان سۋرەتشىنى كورگەندە مەن وز-وزىمنەن ۇيالىپ، كورمە زالىنان اتىپ شىقتىم. ال سول ادام بىرنەشە كۇننەن كەيىن الدەبىر شارۋالارىنا كومەك سۇراپ كەلگەندە جاس بالاشا الدىنا ءتۇسىپ الا جۇگىردىم. وسى قاسيەتتەرىمدى جەك كورە تۇرا مەن وسىلاي ىستەيمىن. نەگە؟
— ادام بالاسىن جاراتقاندا اللا-تاعالا ونى دەنە مۇشەسىنىڭ ارتىق-كەمسىز ولشەۋلى جاراتقانىنداي ادامعا ءتان قاسيەتتەردىڭ ءبارىن ءاربىر جانعا تەڭدەي ءبولىپ بەرەدى. ونى اركىم قاجەتىنشە پايدالانادى. دەمەك، ساعان ادامدارعا قايىرىمدىلىق جاساۋ كوبىرەك ۇنايدى، سونى سەن كەرەگىڭشە مولىنان پايدالاناسىڭ، ال جەك كورەم دەگەنىڭ ءوزىڭنىڭ «مەندىك» كوڭىلىڭدى الدارقاتۋ. ادام نەگىزى ءبىرىن-بىرى جانە ءوزىن-وزى الداۋمەن ءومىر سۇرەدى. جاقسى كورۋدى — ماحاببات دەپ ات قويعاندارىڭ سياقتى، الداۋدىڭ ادەمى اتى سەندەرشە — ءۇمىت.
— وسى سەزىمدەردى مەن جوعالتىپ العان سياقتىمىن. جان دۇنيەم جەر بەتىندە جالعىز ءومىر ءسۇرىپ جاتقانداي قۇلازيدى دا جۇرەدى.
— ادام بالاسى نەگىزى مىڭمەن بىرگە جۇرسە دە جالعىزسىرايدى. ول جاراتىلىسىنىڭ جالعىزدىعى. سونىمەن بىرگە جەكە باسى ءۇشىن ءومىر سۇرەدى. شىنداپ كەلگەندە جەكە باسىنىڭ مۇقتاجدىعىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن. مىسالى، ادام عيباداتىنىڭ ەڭ ابزالى — ادامنىڭ كوڭىلىن كوتەرۋ، ياعني باسقاعا قۋانىش سىيلاۋ ارقىلى ءوزىن قۋانتۋ. دالىرەك ايتساق، ءوزىن قۋانتۋ ءۇشىن وزگەنى قۋانتادى.
— ال، ادامدار ءوز جاراتىلىس قالپىن قالاپ تۇرسا دا كوپشىلىك اراسىندا سۇيكىمدى، مادەنيەتتى بولىپ كورىنگىسى كەلەدى. نەگە؟
— ونىڭ سىرىن بىلگىڭ كەلسە مەن ساعان ءبىر-اق مىسال كەلتىرەيىن. كوپ ادامدار دوڭىزدى جەك كورەدى. سەبەبى — لاس، كوزىنە كورىنگەننىڭ ءبارىن جەيدى، ءتىپتى ءوز تورايىن دا جەپ قويادى، ءوز تەزەگىنە اۋنايدى دەيدى. ال، تاۋىقتى جاقسى كورەدى. نەگە؟ شىنداپ كەلگەندە تاۋىق دوڭىزدان دا لاس. ول دا ءوز بالاپانىن جەپ قويادى. ول ءتىپتى ادامنىڭ تەزەگىن دە جەيدى، ال تاۋىقتىڭ تەزەگىن جەگەن مال سول زاماتىندا ولەدى. دوڭىزدىڭ سۇيكىمدىزدىگى — قولاپايسىز جاراتىلىسىمەن قوسا ەبەدەيسىز ءجۇرىس-تۇرىسى، قوماعايلىعىمەن قوسا قورىلداپ ۇيىقتايتىندىعى. ال تاۋىقتىڭ سۇيكىمدىلىگى — ادەمى ءجۇرىس-تۇرىسى، قالعىپ قانا ۇيىقتاپ، شۇقىپ قانا جەيتىندىگىندە. تاۋىقتىڭ سول مادەنيەتتىلىگى ادام تەزەگىن جەيتىن ادەپسىزدىگىن دە جۋىپ جىبەرەدى. قوعامداعى ادامداردى دا ءدال وسى دوڭىز بەن تاۋىق سياقتى ەلەستەتە بەرىڭدەر.
داۋىس يەسىنىڭ ءاربىر ءسوزى مەنىڭ سانامدا شاتاسقان ويلاردىڭ ءتۇيىنىن بىر-بىرلەپ شەشىپ كەلە جاتقاندىقتان تىلدەسۋىمىزدىڭ باسىنداعى باسقا ارناعا بۇرىلىپ كەتكەن ويلارىمنىڭ دا جاۋابىن بىلگىم كەلىپ، جارتى جولدان قايتا سۇراق قويدىم.
— ءسوزىمىزدىڭ باسىنداعى مەنىڭ ويلارىم اياقسىز قالىپ ەدى، تەپە-تەڭدىك جايىنداعى، سونى ايتىپ وتەيىكشى. مەنىڭشە، تارازىنىڭ ەكى باسى تەڭەسكەندە، تاۋار الىنادى دا، سالماق ولشەيتىن تاس ورنىندا قالادى. تىرشىلىك ءۇشىن ادامدى تاۋار دەپ الساق، سول تاۋار تارازىدان تۇسەدى، ياعني ادام ولەدى، سوندا «سالماق ولشەيتىن تاس» ورنىندا نە قالادى؟ ادامنىڭ جالپى ءسۇرىپ وتكەن ءومىرى مە؟ بىتىرگەن ءىسى مە؟ ادامدارعا جاساعان جاقسىلىعى ما؟
— ءتورتىنشىسىن ۇمىتىپ كەتتىڭ — وسىرگەن ۇرپاعى. وسى ءتورت بىرلىكتىڭ قوسىندىسى قالادى جانە و دۇنيەلىك ومىردەگى جارقىن جولىڭ دا ءتورت بىرلىككە بايلانىستى. ال، ادام ءومىرىنىڭ تارىزىسى ونىڭ — ارى. ار-ۇياتى جوعارى ادام جاقسىلىق پەن يگىلىكتى ءىستى كوپ جاسايدى. سەندەردىڭ جەر بەتىندە جاساعان جاقسى دا، جامان ىستەرىڭنىڭ العاشقى سوتى - ءوز ارىڭ. سونان سوڭ اللانىڭ سوتىندا قارالادى. سەندەر وسى ار، ۇيات، نامىستىڭ اتاسى ادامگەرشىلىك ەكەنىن تۇسىنە تۇرىپ، نەگە تۇسىنبەگەنسيسىڭدەر؟ ادامگەرشىلىك ۇعىمى ادام بالاسىنا عانا بەرىلگەن ۇلى تەڭەۋ عوي. مىسالى، يتكەرشىلىك، مىسىقكەرشىلىك دەگەن ۇعىمدار جوق. سەندەر حايۋانمەن ۇقساستىقتارىڭ مەن ايىرماشىلىقتارىڭنىڭ نە ەكەنىن ۇمىتىپ كەتە بەرەسىڭدەر. ادامدار اراسىندا ادامگەرشىلىك سەزىمى اسقاق ايتىلادى. ەندەشە، ءاربىر ادام ونى تاباندارىڭدا تاپتاماي، جۇرەكتەرىڭنىڭ تۇبىندە بەتىن جاۋىپ ساقتاپ قويماي، بەت-پەردەسىنىڭ ورنىنا ۇستاۋ كەرەك.
— ادامدار اراسىندا نەگە جاقسى قاسيەتتەرگە قاراعاندا جامان قاسيەتتەر كوپ.
— ەكەۋى تەڭدەي. سەنىڭ تەپە-تەڭدىك جايىندا شاتاساتىنىڭ دا وسى جەر. ادامدار تەك وزدەرى جاقسى مەن جاماندى ايىرا الماي شارشايدى. مىسالى، ولاردىڭ قاتارىندا ءولىم دە بار؟
— سىزدەرشە ءولىم دە جاقسى قاسيەت پە؟
— ءولىم جامان بولسا ايتشى، وسىدان جەتى جىل بۇرىن وپەراسيا ۇستەلىندە ۋاقىتشا ءولۋ كەزىندە نە سەزىندىڭ؟
— اپپاق شاردىڭ ىشىندە اۋاسىز كەڭىستىكتەگى عارىشكەرلەردەي اۋدارىلىپ-توڭكەرىلىپ جەپ-جەڭىل ءوزىمنىڭ ۇشىپ جۇرگەنىمدى كوردىم.
— الدەنارسەلەردى ويلاي الدىڭ با؟
— جوق، ەشنارسە ەسىمدە بولمادى، تەك شاردىڭ ىشىنەن شىعىپ، سول راحات سەزىممەن شەكسىز كەڭىستىكتە ۇشقىم كەلدى.
— مىنە، ناعىز ءولىم كەزىندە ادام جانى سول شەكسىز دە، شەتسىز كەڭىستىككە كوتەرىلەدى. ولۋگە اسىقپاۋ كەرەك. ونسىز دا ادام بالاسىنا بەرىلگەن ءومىر ولشەۋلى. ونسىز دا ادام ءولۋ ءۇشىن ومىرگە كەلەدى. ءومىر بار جەردە ءولىم دە بار. ال وز-وزىنە قول سالعان ادامنىڭ جانى جەر بەتىنەن بيىككە كوتەرىلە المايدى. ول ءوز قينالىسىمەن بىرگە جەر بەتىندەگى بەيكۇنا جانداردىڭ دا اياعىنا ورالىپ، قىرسىعىن تيگىزەدى. ولىممەن ويناۋعا بولمايدى. سەندەردىڭ تۇسىنىكتەرىڭشە ءولىم جامانشىلىق، ال جامانشىلىق جاقسىلىققا قاراعاندا ادام بويىن تەز جاۋلايدى. ادامنىڭ ومىرگە كەلۋى قانشالىقتى قيىن بولسا، ومىردەن ءوتۋى سونشالىقتى وڭاي. مىسالى، انا قۇرساعىنداعى ءولى دەنەگە اللا-تاعالا ءتورت اي دەگەندە جان بىتىرسە، دەنەدەن جاندى اجىراتۋعا سەندەردىڭ ۋاقىت ولشەمدەرىڭ بويىنشا بار بولعانى بىرنەشە سەكۋند قانا كەتەدى. اللا-تاعالانىڭ عالامدى جاراتۋداعى ەڭ ۇلكەن قينالىسى ادامعا جان ءبىتىرۋ ەدى. ادام-اتانىڭ دەنەسىنە ۇلى مۋزىكانىڭ قۇدىرەتىمەن عانا جاندى ەلىتىپ ەنگىزدى. سەندەردىڭ جاندارىڭنىڭ قيالعا جاقىندىعى دا سوندىقتان. مۋزىكانى جەك كورەتىن ادامنىڭ بولمايتىندىعىنا دا وسى قال سەبەپ.
ادام بالاسى نەگىزى پەرىشتەلەردىڭ ىقپالىمەن دۇنيەگە كەلەدى. پەرىشتەلەر تىلىندە ولار تۇسىنەدى. پەرىشتەلەردەن الىستاعان سايىن پەرىشتە-سەزىمنەن دە الىستايدى. اقىل كىرە ولار ادامي بولمىسقا، ياعني پەندەلىك، كۇناھارلىق بولمىسقا ەنەدى. ادام اقىلدى بولعان سايىن اقىماق ىستەردى كوپ ىستەيدى...
وسى سوزدەردەن سوڭ داۋىس يەسى ءۇنسىز قالدى. قارسى سۇراق قويعىم كەلىپ وقتالدىم دا، ويىن ءبولىپ جىبەرەرمىن دەگەن كۇدىكپەن ءتىل قاتپادىم. ونىڭ ۇستىنە داۋىس يەسىنىڭ ادام بالاسى دەپ باستالعان ءاربىر ءسوزى قاراڭعى تۇندە كورىنگەن جارىق ساۋلەسىندەي مەنى ىنتىقتىرا ءتۇستى. ول بايسالدى قوڭىر داۋىسىمەن ءسوزىن قايتا جالعاپ كەتتى.
— ادام بالاسىنا ءۇش ءومىر بەرىلەدى. انانىڭ قۇرساعى، بۇ دۇنيە جانە و دۇنيە. وسى ءۇش ءومىردىڭ بىر-بىرىنە اۋىسۋ ساتىسى ادام ساناسىنان تىس اللانىڭ امىرىمەن جۇزەگە اسىرىلادى. ال، ءاربىر ءومىر سۇرگەن كەزەڭدەر نيەت-پيعىلىنا، جاقسىلىق-جاماندىعىنا بايلانىستى جىلجىپ وتىرادى. ادامنىڭ انا قۇرساعىنداعى جانە و دۇنيەدەگى ءومىرى — پەرىشتە ومىرلەر، ال جەر بەتىندەگى عۇمىرى — پەندەلىك ءومىر. ادام اللا-تاعالانىڭ ۇلى شىعارماسى. ادام ەگىن ەككەندە بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتان سوڭ ونىڭ جەمىسىن كۇتەدى ەمەس پە. سول سياقتى اللا-تاعالا دا ادامدى توپىراقتان جاراتىپ، ونى سول توپىراقتان عانا ءنار الاتىن ەتىپ جەر بەتىنە جىبەردى. ال اللا-تاعالانىڭ ادامداردان كۇتەتىن جەمىسى — ونىڭ جانى. جاننىڭ قۇنى كوككە قايتىپ ورالعاندا ونىڭ تازالىعىمەن ولشەنەدى. جان قانشالىقتى تازا بولسا، سونشالىقتى بيىكتىككە كوتەرىلەدى. ال جاننىڭ تازالىعى جەر بەتىندە ىستەگەن جاقسىلىعىنان ءنار الادى.
— مەن كەيدە وسى ومىرىمدە ءوزىمنىڭ ەمەس، وزگە بىرەۋدىڭ ازابىن ارقالاپ جۇرگەندەي بولام. راس، ءبىر ادامعا جاساعان قياناتىممەن بىرگە وسىدان ون جەتى جىل بۇرىن اسا مۇقتاجدىقپەن ءبىر كورشىمنىڭ بەس تەڭگەسىن ۇرلاعان ەدىم. ەگەر مەن وسى ەكى قىلمىسىم ءۇشىن عانا جازامدى تارتىپ كەلە جاتسام، وندا حالىقتىڭ اقىسىن جەپ بايىعانداردىڭ، بەيبىت ەلگە سوعىس اشىپ، بەيكۇنا جانداردىڭ قانىن توككەندەردىڭ جەكە باسى تۇگىلى ونىڭ وتانىنىڭ دا جەر بەتىندە ك ۇلى قالماس ەدى عوي.
— ادام جەر بەتىندە جاساعان كۇناسى، وزگەگە جاساعان قياناتى مەن وبالىنىڭ ازابىن ءوزى تارتادى. ال ەگەر الدىنداعى اتا-باباسى اۋىر كۇناعا باتىپ، ونى كوزىنىڭ تىرىسىندە وتەي الماي كەتسە، وندا ولاردىڭ تاۋقىمەتى كەيىنگى ۇرپاعىنا قوسىلادى جانە ول ازاپتى دا كوتەرە الاتىن ادامىنا بەرەدى. ال، سەنىڭ ازاپتى ءومىرىڭ اناڭنىڭ قۇرساعىندا-اق باستالدى. سەن اناڭنىڭ قۇرساعىندا پايدا بولىسىمەن ىلە-شالا اناڭنىڭ اكەسى مەن ەكى بىردەي باۋىرى بىرىنەن سوڭ ءبىرى قايتىس بولدى. ولاردىڭ قازاسىنا قاتتى قايعىرعان اناڭ سەنىڭ دۇنيەگە كەلۋىڭدى جامانشىلىققا جورىدى. ءۇش بىردەي جاقىنىمنان ايىرعان بالا جالماۋىز، قاتىگەز، ايتەۋىر ءبىر جاماندىعى كوپ ادام بولادى دەپ ويلاپ، سەنى ومىرگە اكەلۋدەن باس تارتتى. سەنى ءتۇسىرۋ ءۇشىن نەبىر ايلا-تاسىلدەردىڭ ءبارىن قولداندى. سەن اناڭنىڭ قۇرساعىندا جاتىپ اناڭمەن قارسىلاستىڭ. ەكەۋىڭ ەكى ومىردە ءجۇرىپ ءبىر-بىرىڭدى جەك كوردىڭدەر. سەن جارىق دۇنيەنى كورۋگە ىنتىزار بولدىڭ، ال اناڭ سەنى جارىق دۇنيەگە اكەلمەۋگە تىرىسىپ باقتى. اناڭنىڭ قارسىلىعىن جەڭىپ، سەنىڭ ومىرگە كەلۋىڭ اكەڭنىڭ اق نيەتىنىڭ جەمىسى ەدى. اكەڭ سەنىڭ ومىرگە كەلۋىڭدى جان-جۇرەگىمەن قۇدايدان تىلەپ ءجۇرىپ كۇتتى. ادامنىڭ تىرشىلىگى اناسىنىڭ قۇرساعىنان باستاۋ الادى. اتا-اناسىنىڭ قالاۋىنسىز، اتا-اناسىنىڭ قارسىلىعىمەن دۇنيەگە كەلگەن بالا ەرتەڭگى كۇنى اتا-اناسىنا دا، قوعامىنا دا جاقسىلىق اكەلۋى قيىن. بۇل دۇنيەگە كەلگەننەن كەيىن جاسايتىن قارسىلىعىن بالا انا قۇرساعىندا-اق سەزىنىپ تۋادى. بالام جاقسى بولىپ وسسە ەكەن، كەيىنگى ۇرپاعىم ەل ازاماتى بولسا ەكەن دەپ ويلايتىن ءاربىر اتا-انا انا قۇرساعىندا جاتقان بالاسىن ايالاپ دۇنيەگە اكەلگەنى دۇرىس.
— قازىردە مەنى بۇرىنعىداي تاڭنىڭ اتىسى دا قۋانتپايدى. مەن ءۇشىن كۇن مەن ءتۇننىڭ ايىرماسى دا قالماي بارادى. شەبەرحاناما كىرىپ شاڭ باسقان كارتينالارىممەن عانا سىرلاسام، ادام بالاسىنىڭ ءبارى مەنىڭ قاس جاۋلارىم سياقتى.
— سەنىڭ قازىرگى جالعىز سەرىگىڭ شاتاسقان ويلارىڭ. سەن ومىردەن اداسقالى قاش-شان... ونى سەزىنىپ ءوزىڭدى-وزىڭ ىزدەگەلى دە كوپ جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. سەن ءوزىڭدى-وزىڭ ىزدەيمىن دەپ ءجۇرىپ ونان بەتەر شاتاستىڭ. كەزىندە ادامداردان وقشاۋلانىپ وزىڭە-وزىڭ قۇرعان شەكارانىڭ كۇندەردىڭ كۇنىندە الىنباس تاس قامالعا اينالىپ كەتەرىن سەزبەدىڭ.
— مەن راسىندا قاجىدىم، مۇلدەم قاجىدىم. جان-جاعىمداعى ادام-اڭداردان، جالعاندىقتان، دەنەسىندەگى تىرتىعىن جاسىرىپ ادەمى كويلەك كيگەن قوعامنان، بارىنەن-بارىنەن جەرىدىم. ايتىڭىزشى، سوندا ماعان قايدا بارىپ ءومىر ءسۇرۋ كەرەك؟
— دۇنيەگە كەلدىڭ ەكەن كىندىگىڭدى كەسىپ، اناڭنىڭ اق توسىنە اۋىزداندىراتىن دا بولەك ادام. دۇنيەدەن ءوتتىڭ ەكەن اق كەبىنگە وراپ، توپىراققا تابىستايتىن دا بولەك ادام — ءوزىڭ ەمەسسىڭ. ادام ادامعا ءومىردىڭ كەز-كەلگەن ساتىندە كىرىپتار. ادامداردىڭ اراسىنا ورال. قاستىقتى ادامداردان تاپساڭ، دوستىقتى دا ادامداردان ىزدە!
— بۇعان دەيىن اينالامنان ادال ادام تاپپاعام، بۇدان كەيىن دە تابارىما كۇماندىمىن.
— ادال ادام؟! ادال ادام ىزدەسەڭ ونىڭ ارامدىق جاقتارىن دا قوسا تاباسىڭ. بالا اناسىنىڭ ارام قانىنان پايدا بولادى، ول ومىرگە كەلگەن سوڭ قالاي ادال بولماقشى؟! اللا-تاعالا و باستا تازالىقپەن جاراتقانمەن وسى ارام جولدى ادامدار ءوز جازاسىنا قاراي قالاپ الدى. سوندىقتان ولار اقىرزامان بولعانشا تازارا المايدى. ەگەر ادامدى تازا قاننان جاراتسا، وندا ولار ادام ەمەس، پەرىشتە بولار ەدى. ادامدى پەرىشتە ەمەس پەندە ەتىپ ادەيى جاراتتى. ادام پەندەلىگىمەن باقىتتى!
— سوندا ادام قاشان تازارماقشى، ياعني اقىرزامان قاشان بولادى؟
— ادام بالاسى جەرگە تۇسكەلى وزىنە جۇكتەلگەن سىناقتىڭ ۇشتەن بىرىنەن دە وتكەن جوق. ولار اللا-تاعالانىڭ ادام مەن عالامدى جاراتۋداعى بۇكىل قۇپياسىن مەڭگەرىپ، ونى ءوز ارالارىندا عىلىمي دالەلدەپ، ءوز قولدارىمەن جاساي العاندا عانا تۇگەل كوك الەمىنە قايتادى. ... ادامدار ءومىر سۇرگەن سايىن عۇمىرىن جەپ تاۋىسقانى سياقتى عىلىمدى مەڭگەرگەن سايىن اقىرزامانعا دا اسىعادى.
— سوندا بىزدەر عىلىم مەن تەحنيكادان، بىلىمدىلىك پەن وركەنيەتتەن باس تارتۋىمىز كەرەك پە؟
— جوق، باس تارتا المايسىڭدار. ويتكەنى اللا-تاعالا و باستا سەندەردىڭ سانالارىڭا نۇر قۇيعاندا اقىرزامانعا اسىعۋدى، ياعني تازارۋ ۋاقىتىسىنا ۇمتىلۋ ساۋلەسىن دە جاسىرىن سانالارىنا سىڭىرگەن.
— جارايدى، ۇمتىلىس ساۋلەسى جاسىرىن دەيىك، ال جاسىرىن ەمەس، ادام ءۇشىن ۇلى سەزىمدەر سانالاتىن قۋانىش، ساعىنىش، جاقسى كورۋ، ار-نامىس، ادامگەرشىلىك سەزىمدەرىن نەگە كوزگە كورىنبەيتىن ەتىپ جاراتتى؟
— كوزگە كورىنبەگەنمەن ادامدارعا ونى سەزىنە الۋ قابىلەتىن بەردى. اينالىپ كەلگەندە بۇلاردىڭ بارلىعىنىڭ ءبىر-اق اتاۋى بار. ول — جىلىلىق. جاقسى كورمەسەڭ ول ادامدى قۋانتا دا، ساعىنا دا المايسىڭ. ادامگەرشىلىگى بولماسا، ول ادامدا ار دا، ۇيات تا جوق.
ادامعا بۇكىل عالام مەن تابيعاتتى پايدالانۋدىڭ ەركىندىگىمەن بىرگە كوزگە كورىنەتىن، كورىنبەيتىن بولمىس ەركىندىگىن دە بەردى. سەندەر تەك كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاي الاتىن نارسەلەردى عانا يگىلىكتەرىڭە جاراتۋداسىڭدار. كوزگە كورىنەتىن بولمىس پەن كوزگە كورىنبەيتىن بولمىستى قاتار الىپ جۇرگەندە عانا سەندەردىڭ ومىرلەرىڭ جەڭىلدەيدى.
— بۇكىل عالام تۇگىلى بىزدەر ادام جانى مەن جارىتىلىسىنىڭ قۇپياسىن دا مەڭگەرىپ بىتكەن جوقپىز عوي. سوندا عالامدى قاشان يگەرمەكپىز؟
— سەندەر ادام مۇمكىندىگىنىڭ شەكسىزدىگىن بىلە تۇرىپ، ونىڭ العاشقى ساتىسىندا عانا جۇرسىڭدەر. اللا-تاعالا سەندەردى جاراتىپ، ون سەگىز مىڭ عالاممەن بىرگە جەر بەتىندەگى بارشا تىرشىلىكتى سەندەردىڭ يگىلىكتەرىڭە بەردى. سەندەردىڭ سانالارىڭدى دامىتۋ ءۇشىن بارشا جاراتىلىس جايىندا جۇمباق جاسىردى. سەندەردىڭ ەڭبەكتەرىڭدى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن عالام مەن تابيعاتتى قالاي پايدالانۋ كەرەكتىگىن دە، ادامعا ءومىر ءسۇرۋدىڭ ەرەجەسىن دە بۇدان قانشاما مىڭ جىلداي بۇرىن الدارىڭا جايىپ سالعان. ادام بالاسىنا مۇنان ارتىق ەركىنشىلىك بولماق ەمەس. ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ادام بولىپ دۇنيەگە كەلە العاندىعىنىڭ ءقادىرىن ءبىلۋ كەرەك. سونان سوڭ ءبىر-بىرىڭنىڭ ءقادىرىڭدى بىلۋلەرىڭ كەرەك.
وسى سوزدەردى ايتقاننان سوڭ داۋىس يەسى ءۇنسىز قالدى. مەن ونىڭ سوزدەرىنىڭ قايتا جالعاسۋىن قالاپ ىنتىعا ءتۇستىم. كەنەت ول:
— تاڭ قىلاۋلانىپ كەلەدى. مەن كەتۋىم كەرەك، — دەدى بەيمازا.
— تۇرا تۇرىڭىزشى، — دەدىم مەن قيماستىقپەن، — مەنىڭ سانامدى قايتا اشىپ، جانىما نۇر قۇيعان ءسىز كىمسىز؟
— ...
— مەن ءسىزدىڭ ءجۇزىڭىزدى ەڭ بولماسا ءبىر رەت تە كورە الماعانىم با؟
— سەن مەنىڭ داۋىسىمدى ەستىگەنمەن تۇسىڭدە دە كورە المايتىنسىڭ، دەمەك وڭىڭدە دە كورمەيسىڭ! — بۇل جولعى داۋىس الگىندەگىدەن قاتقىلداۋ شىقتى. مەن تىكسىنىپ قالدىم. الدەن سوڭ:
— داۋىسىڭىزدى ەستىگەنىمە عانا قاناعات تۇتايىن، — دەدىم امالسىز، —تۇسىمە جيىرەك ەنسەڭىز ەكەن...
— مەن ساعان ەندى ەشقاشان كەلمەيمىن. كەرىسىنشە، سەن ماعان كەلەتىن بولاسىڭ! — دەدى زور داۋىس نىق سەنىممەن.
وسىدان سوڭ داۋىس يەسى تاس توبەمە قويعان الاقانىن الىپ، جىلى لەبىمەن بىرگە مەنەن الىستاي بەردى. مەن تەرەزە جاقتاۋىنان قىلاۋىتقان بوزالا تاڭنان كوز الماعان كۇيى ونىڭ ەسىككە جاقىنداعانىن سەزىنىپ وتىرمىن. كەنەت ەسىك تۇتقاسى سىرت ەتكەندەي بولدى دا ءبىر ءسات تە بولسا ونىڭ بەينەسىن كورىپ قالارمىن دەگەن نيەتپەن جالما-جان ارتىما بۇرىلدىم. مەن ەسىك ورنىندا ادام بويىنان دا بيىك بوز تۇماننان باسقا ەشتەڭە كورمەدىم. تۇمان سەيىلىپ، ەسىكتىڭ سۇلباسى ابدەن ايقىندالعانشا كوز المادىم. الدەن ۋاقىتتان سوڭ بارىپ تەرەزەگە قاراعام. بوزامىق تاڭ سەيىلىپ، اينالا ايقىندالىپ كەلەدى ەكەن.
اسسالاۋماعالەيكۋم، جارىق كۇن!
اسسالاۋماعالەيكۋم، ادامدار!
You Might Also Like
-
ەلىمىزدە مەكتەپ بىتىرگەن تۇلەكتەردىڭ اراسىندا پەداگوگيكا ماماندىعىن تاڭداۋشى تۇلەكتەردىڭ سانى ارتقان. بۇل تۋرالى ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ ءمالىم ەتتى.
-
قارا مىسىق يەسى سيپاعان سايىن، سۇيسىنە كوزىن سىعىرايتادى. پىر-پىر… تەلەديدارعا كوزىن عانا قاداپ قويىپ، ديۆاندا وتىرعان قوجايىنىنىڭ الدىندا بۇرسيگەن قالپى. پىر-پىر… ءۇي ەگەسىنىڭ تامىرلا...
