ون جەتىنشى گالوش
كەبىستىڭ دە كەبىسى بار. ءبىراق ناق مىنانداي بىرەۋىنە ەكى اياق بىردەي سىياتىن كەبىستى قۇرىمبەكتىڭ كورگەنى بار ما ەدى. ۇقىپسىز بالىقشىنىڭ كۇزدى كۇنگى قايىردا جاتقان قايىعىنداي بولىپ تۇرىپ كولبەۋىن ءجۇزىڭ قۇرعىردىڭ. ياپىرماي اياعى مىناداي بولعاندا يەسى قانداي بولدى ەكەن بۇلاردىڭ، دەپ قۇرىمبەك گالوشتاردىڭ جانىنا قايتا كەلدى. ولاردى اياعىمەن ءتۇرتىپ-تۇرتىپ كوردى. قوي قاتىعىن ىشكەن جاس بالانىڭ بەت-اۋزى سياقتى، قاتىپ قالعان لايدان گالوشتىڭ ساۋ جەرى كورىنبەيدى. ءتىپتى ىشىنە جابىستىرا سالعان جۇمساق، ماتانىڭ ءبارى باتپاق قاساڭدانىپ قالىپتى. داۋدە بولسا بۇل گالوشتى دەنى ساۋ ادام كيىپ كەلمەگەن عوي. ارينە، مۇنداي كەبىستەر ەل قىدىرعاندا يەسى كوبىنە-اق شالا ماستاۋ، ءتىپتى كەيدە ادەيى ماستاۋ ادەتى بولادى. دۇرىس، دۇرىس! قۇرىمبەك مۇنداي جەردە جازا باسپاسا كەرەك-تى.
جاڭا عانا بۇل گالوشتارعا ماڭىز بەرمەپ ەدى. ۇيدە بىرەۋ بار شىعار دەدى. ۇيدە جان جوق. كەرەك دەسە جامالدىڭ ءوزى دە بولماي شىقتى. ءبىراق وسى گالوشتار نەگە جىلى ۇشىرايدى؟ جو-جوق، انشەيىن-اق بۇل شاتاسىپ تۇر. جۇرتتىڭ اياعىنداعى گالوشىن قاراپ ءجۇرۋشى مە ەدى، ادام. مۇنى داۋدە بولسا بۇل جوقتا بىرەۋ كيىپ كەلىپ، اسىعىستا تاستاپ كەتكەن شىعار. كىم ءبىلىپتى؟ ءبىراق جامال قالاي-اق...
قۇرىمبەك قارادان-قاراپ تۇرىپ تەرلەپ سالا بەردى. مۇرنىنىڭ ۇشىنا شىپ ەتىپ شىعا كەلگەن تەر ازدان كەيىن سامايىنان تاماعىنا، شۇيدەسىنەن موينىنا قۇيىلا بارىپ، قارا باقايىنا دەيىن جەتتى. نە ىستەۋ كەرەك؟ قاپ، وسىدان كەلەر مە ەكەن، جامال دەپ كىجىنىپ تە قويادى ول. ءوزى تۇسكى ۇزىلىستە جارتى ساعات بۇرىن كەلگەن قۇرىمبەك وسى ءبىر جان قينار، وتپەس ۋاقىتتى باسىنان كەشىرە الماي اۋرە بولدى. ول ەكى-ۇش-اق اتتاپ قايتادان بوساعا جاققا باردى. گالوش قۇرعىر قىسىلار ەمەس، وسى ءۇيدىڭ يەسىنشە ەكەۋى دە كوسىلىپ-كوسىلىپ جاتىر. مۇنى كورىپ قۇرىمبەكتىڭ جۇرەگى اۋزىنا قايتا تىعىلدى. اشۋ بۋعان قانى كوتەرىلىپ شىعا كەلدى دە، باسى زەڭگىپ كەتتى. جۇگىرە باسىپ تەلەفونعا بارىپ، ونىڭ تەگەرمەگىن اينالدىردى.
— جامال بار ما؟
— جامالدى قايتەسىز؟ ايتا بەرىڭىز، مەن تىڭداپ تۇرمىن.— ەركەك داۋىسى. گۇر-گۇر ەتەدى. ءتىپتى قىزىق. «مەن تىڭداپ تۇرمىنى» قالاي؟ ول جامال ءۇشىن تىڭدايتىن كىم، سونداي-اق. مىنا دۇنيە نە بولىپ بارادى؟!
— اللو، جامالعا بەر دەيمىن.
— بەرە المايمىن. جينا...
اشۋعا بۋلىققان قۇرىمبەك ترۋبكانى تۇعىرىنا تاستاي سالدى، ءسوزدىڭ اياعىن دا تىڭدامادى. ءسال تۇرىپ، ترۋبكانى.! قايتا قولعا الدى. قۇرىمبەكتى اشۋ قىسىپ، ەندى جامالدىڭ اعاسىنىڭ ۇيىنە تەلەفون سوقتى. اقىرى ولاي بولعان سوڭ ونىڭ اعاسىن دا شاقىرىپ الايىن دەگەن وي دا ومى ءبىر سوعىپ ءوتتى. تەلەفونعا ەشكىم جاۋاپ بەرمەدى. مۇمكىن ادەيى جاۋاپ بەرمەي وتىرعان شىعار، ولار. قارىنداسى مىناداي بولعاندا اعاسى قانداي دەيسىڭ. ءبارى دە ارام تۋعان جاندار بولار.
— قاپ، بەزىرەيىپ قالعاندارىن قاراشى،— دەپ ول ەسىككە ءبىر، تورگە ءبىر كەلدى.
ناق، وسى كەزدە سىرتقى ەسىكتى بىرەۋدىڭ تىقىلداتقانى باياندالدى. نەمەنەگە قىزناقسىپ، وتىرىك قاپا ەسىك قاعادى ەكەن. كىرە بەرمەي مە، مەنى ەسىك اشسام موينىمنان قۇشاقتاي الماق قوي، تاعى دا. ال قۇرەكەڭ باسقا ءبىر ءىس باستاپ جىبەرسە قايتەر ەدى. قۇشاعىن اشىپ كەلە جاتقاندا كوكىرەگىن قازداي شۋلاتىپ، كەۋدەدەن ءبىر قويسا، كىمنەن تاپتىم دەر ەدى. قۇرىمبەكتىڭ ەكى جۇدىرىعى تاس بولىپ جۇمىلىپ كەتتى. ءتىپتى ونى جۇمايىن دەپ ءالى ويلاعان دا جوق،- مۇنىسى نەسى ەكەن. ءبىراق جۇدىرىقتى جۇمباي ۇرۋعا بولا ما؟
ەسىك قايتا تىقىلدادى. قۇرىمبەك ەكى جۇدىرىعى تۇگەلى قالپىمەن ەسىككە كەلدى. قالىڭ قاستى قاباعى تۇكسيىپ، اشەيىندە جابىلىپ تۇراتىن ول بۇرىنعىدان دا تۇنەرىپ كەتكەن. ەسىكتىڭ ىلگەگىن سول قولىمەن ءتۇرتىپ اشىپ، ون. قولىن ۇرۋعا ىڭعايلاپ كوتەرە بەردى. كوزى قاراۋىتىپ كەتتى.
— ءوي، جىن ۇرىپ كەتكەن بە، سەنى؟— دەگەن ەركەك داۋسى گۇر ەتە ءتۇستى. سونان سوڭ بارىپ كوزىن اشىپ قاراسا الدىندا ەرمەكباي تۇر. ءوزىنىڭ جاسىنان بىرگە وسكەن جولداسى. تۇندە عانا ونىڭ ۇيىندە بولىپ، قوناقتان كەش قايتقانى قۇرىمبەكتىڭ ەسىنە ءتۇستى. قۇرەكەڭنىڭ قاباعى دا جادىراعانداي بولدى. تۇندە بارىپ ۇيىنەن جىلى-جۇمساعىن جەپ، اششى-تۇششىسىن ءىشىپ، ەندى بۇگىن ول كەلگەندە تۇنەرىپ وتىرسا، نە بولعانى. ءبىراق ىشىندە تاس ءتۇيىن ءبىر پالە تۇرىپ-اق الدى. ءىشىن تەسىپ بارادى.
— مەن وتىرمايمىن، كەتەم،— دەدى ەرمەكباي،— اسىعىسپىن. سەن تۇندە ءبىزدىڭ ۇيدەن گالوش كيىپ كەتكەن جوقپىسىڭ؟ كورشىم زار جىلاپ وتىر. 17-گالوشتى فابريكادان ارنايى جاساتىپ الىپ ەدىم دەيدى. بۇگىن جۇمىسقا بارا المايتىن بولدىم دەپ بوزدايدى. ول كىسىنىڭ اياعى قىرىق جەتى عوي، وعان ون جەتىنشى گالوش كەرەك. ول تابىلماسا كەرەك.
قۇرىمبەكتىڭ بەتى بىرەۋ شاپالاقپەن تارتىپ جىبەرگەندەي دۋ ەتە ءتۇستى. ونىڭ كوز الدىنا ەرمەكبايدىڭ ەگدەلەۋ، نەگە ەكەنىن كىم ءبىلسىن، باسقالار «ءدۇبىر اياق» دەپ اتايتىن قاپساعاي كورشىسى كەلە كەتتى. ونىڭ سەكسەۋىل بازدا قاقپاشى ەكەنى دە، ايىر ساقالى دا ەلەستەدى. قۇرىمبەك ەسىككە قاراي تۇرا جۇگىردى:
— مىناۋ ما،— دەدى ول يتاياقتاي-يتاياقتاي ەكى گالوشتى تاستاي بەرىپ.
— سەنەن باسقالاردىڭ ءۇيىنىڭ ءبارىن كەزىپ شىعىپ ەدىم، جاقسى بولدى عوي،- دوپ ەرمەكباي ەكى گالوشتى گازەتكە اسىعىپ-ۇسىگىپ وراي باستادى.
— ال قوش، شال بايقۇس قۋاناتىن بولدى.— ەرمەكباي ەسىكتەن شىقتى. قۇرىمبەك سەڭ سوققانداي تاپجىلماي ورنىندا قاتىپ دالدى. ول سالدەن سوڭ بارىپ قانا الدەنە ەسىنە تۇسكەندەي قالتاسىنا قولىن سالدى. قالتاسىنان بەت ورامالىن الىپ شىقتى. ساۋساقتاردىڭ ايعىز-ايعىز ءىزى تۇسكەن، باتپاق-باتپاق. ول قايتادان تەرلەپ سالا بەردى. ءىشى ۋ جەگەندەي اشىپ كەتتى. ناق وسى كەزدە كۇلىمسىرەپ ەسىكتەن جامال دا كىرىپ كەلە جاتتى. ول جۇگىرىپ بارىپ جامالدى قۇشاقتاي الدى. ىرجيىپ كۇلىپ تە قويادى. ءبىراق جامال قانشا سۇراعانىمەن بۇل كۇلكىنىڭ ءمانىسىن وعان ايتپاي قويدى.
1966
You Might Also Like
-
جۇقالتايەۆ «جۇماي» كولحوزىنا پرەدسەداتەل بولىپ باراردا وي دارياسىنا شومىپ، ءوزى بارار كولحوزدىڭ بولاشاعىنا كوز جىبەرىپ الدى. ءتىپتى اجەپتاۋىر، وقىعان جىگىت ءوزى قىزمەت ەتەر جەردى قالاي ويل...
-
ويعا كەلگەندى ىرىتكەننىڭ ءىشى جارىلسىن. ىشىمنەن تىنىپ، ىشمەرەزدەنىپ جۇرگەنشە ايتارىمدى ايتىپ، دەرىمدى دەپ تاستاماي مەنىڭ ىشكەنىم ءىرىڭ، جەگەنىم جەلىم بولادى. سىزدەر مىنانىڭ ويى ءبىر تاپتىق ەكەن، ءتارتى...
