وقۋشىلار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋدا مەكتەپ پەن وتباسى – سەرىكتەستەر
تاقىرىبى: “وقۋشىلار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋدا مەكتەپ پەن وتباسى – سەرىكتەستەر.”
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ قۇقىق بۇزۋشىلىعىن الدىن الۋ، اتا-انالاردىڭ قۇقىقتىق تاربيەسىن ارتتىرۋ.
ءى ءبولىم: قۇرمەتتى اتا- انالار، ۇستازدار! بۇگىنگى اشىق ەسىك جينالىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر! بۇگىنگى جيىنعا كەلگەن ادامداردى – بالا تاربيەسىنە جاناشىر ادامدار كەلدى دەپ ويلايمىن. ويتكەنى بۇگىنگى بالا تاربيەسىندەگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى تالقىلاناتىن بولادى. جالپى تاربيە قالاي قالىپتاسادى؟ قانداي فاكتورلار اسەر ەتەدى؟ بۇگىنگى جالپى اتا- انالار جينالىسىنىڭ تاقىرىبىن تەكتەن -تەك “وقۋشىلار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋدا مەكتەپ پەن وتباسى – سەرىكتەستەر.” تاقىرىبىندا وتكىزگەلى تۇرمىز. ويتكەنى قازىرگى قوعامداعى ەڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى – بۇل جاسوسپىرىمدەردىڭ اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىق پەن قىلمىستىڭ كوبەيۋى. وسىنداي جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بالالارىمىزدىڭ بويىندا دۇرىس قۇقىقتىق تاربيە مەن قۇقىقتىق ءبىلىم بەرۋىمىز كەرەك. قۇقىقتىق تاربيە دەگەنىمىز نە؟ قۇقىقتىق تاربيە دەگەنىمىز – بۇل قۇقىقتىق ءبىلىم بەرۋ – ناقتى ايتساق، قۇقىقتىق ءبىلىم بەرۋ ارقىلى ءجاسوسپىرىم قۇقىقتى ۇعىنادى جانە ونىڭ ساناسى قالىپتاسىپ، داميدى. قۇقىقتى ۇعىنۋمەن قوسا، تۇلعانى زاڭدى قۇرمەتتەۋگە، قورعاۋعا، ورىنداۋعا داعدىلاندىرۋ. اتالىنعان بەلگىلەر وقۋشىلاردى قۇقىقتىق تاربيەلەۋ نەگىزىندە وتباسىنان جانە مەكتەپ تابالدىرىعىنان باستاپ جۇزەگە اسادى. قۇقىقتىق مادەنيەتتىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى: زاڭ نورمالارىن ءبىلۋ، زاڭ نورمالارىن ورىنداۋ: زاڭ نورمالارىن بۇزباۋ; زاڭ كۇشىنە سەنۋ جانە ت. ب. قۇقىقتىق مادەنيەتى دامىعان تۇلعا- قۇقىقتىق مەملەكەتتىڭ ۇلگىلى ازاماتى بولادى دەپ سەنەمىز. ا. س. ماكارەنكونىڭ: «اناعۇرلىم قيىن تيەتىن قايتا تاربيەلەۋ جۇمىسىنا ورالماۋ ءۇشىن، اۋەلدەن دۇرىس تاربيە بەرۋگە تىرىسۋ كەرەك» دەگەن پىكىرىن ۇمىتپاعانىمىز ءجون بولار. قۇقىق پەن تاربيەنىڭ ءوزارا بايلانىستى ارەكەتى نەگىزىنەن جاناما تۇردە تاربيەگە ارالاسقان اتا-- انالار مەن ۇستازدار ارقىلى ىسكە اسىرىلادى. قۇقىقتىق تاربيەنى جۇزەگە اسىرۋدا قويىلاتىن تالاپتار قانداي؟ — ارينە بۇل زاڭداردى ءبىلۋ بالا مەن اتا -انانىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى بەلگىلەنگەن زاڭدار – وسى قۇجاتتار بويىنشا بالانىڭ مىناداي قۇقىقتارى بار: ( سلايد كورسەتىلەدى )
سونىمەن قاتار بۇل قۇجاتتاردا بالانىڭ قۇقىعىمەن بىرگە اتا-- انانىڭ مىندەتتەرى دە كورسەتىلگەن. مىسالى: (سلايد كورسەتىلەدى )
قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا اتا - انالارعا ارنالعان جادناما
111 - باپ. اتا - انالاردىڭ نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرىنىڭ بالالاردى تاربيەلەۋ ءجونiندەگi مiندەتتەردi ورىنداماۋى
1. اتا - انالاردىڭ نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرىنىڭ كامەلەتكە تولماعان بالالاردى تاربيەلەۋ جانە وقىتۋ ءجونiندەگi مiندەتتەردi دالەلدi سەبەپتەرسiز ورىنداماۋى،
ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiشتiڭ بەستەن ونعا دەيىنگى مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
2. وسى باپتىڭ بiرiنشi ءبولiگiندە اتالعان، كامەلەتكە تولماعانداردىڭ الكوگولدىك iشiمدiكتەردi، ەسiرتكi قۇرالدارىن جانە پسيحوتروپتىق زاتتاردى ۇدايى قولدانۋىنا نە قاڭعىباستىقپەن نەمەسە قايىرشىلىقپەن اينالىسۋىنا اكەپ سوققان iس-ارەكەتتەر، سول سياقتى ولاردىڭ قىلمىس نەمەسە قاساقانا اكiمشiلiك قۇقىق بۇزۋشىلىق بەلگiلەرi بار ارەكەتتەر جاساۋى، - اتا - انالارعا نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرىنە جيىرما ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
112 - باپ. كامەلەتكە تولماعان ادامدى ماس بولۋ كۇيiنە دەيiن جەتكiزۋ
اتا - انالاردىڭ نەمەسە وزگە دە ادامداردىڭ كامەلەتكە تولماعان ادامدى ماس بولۋ كۇيiنە دەيiن جەتكiزۋi، - ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiشتiڭ جيىرمادان ەلۋگە دەيiنگi مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
112 - 1 - باپ. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ تۇنگى ۋاقىتتا ويىن - ساۋىق مەكەمەلەرىندە بولۋىنا جول بەرۋ
1. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ زاڭدى وكىلدەرىنىڭ ەرتىپ ءجۇرۋىنسىز تۇنگى ۋاقىتتا (ساعات 22 - دەن تاڭعى 6 - عا دەيىن) ويىن - ساۋىق مەكەمەلەرىندە بولۋىنا جول بەرۋ، - ويىن - ساۋىق مەكەمەلەرىنىڭ لاۋازىمدى ادامدارىنا - بەس، دارا كاسىپكەرلەرگە، شاعىن نەمەسە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى نەمەسە كوممەرسيالىق ەمەس ۇيىمدار بولىپ تابىلاتىن زاڭدى تۇلعالارعا - جيىرما بەس، ءىرى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى بولىپ تابىلاتىن زاڭدى تۇلعالارعا قىرىق ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
330 - باپ. ۇساق بۇزاقىلىق
1. ۇساق بۇزاقىلىق، ياعني قوعامدىق ورىنداردا بىلاپىت سويلەۋ، جەكە تۇلعالاردى قورلاپ تيiسۋ، تۇرعىن جايلاردى قورلاۋ، ورتاق پايدالانۋ ورىندارىن، ساياباقتاردى، سكۆەرلەردى لاستاۋ، ونىڭ ىشىندە بەلگىلەن بەگەن ورىنداردا كوممۋنالدىق قالدىقتاردى شىعارۋ جانە قوعامدىق ءتارتiپتi جانە جەكە تۇلعالاردىڭ تىنىشتىعىن بۇزاتىن، ءتوڭiرەگiندەگiلەردى سىيلاماۋشىلىقتى بiلدiرەتiن باسقا دا وسىنداي iس - ارەكەتتەر، -
ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiشتiڭ ۇشتەن ونعا دەيiنگi مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا نە ون ءتاۋلiككە دەيiنگi مەرزiمگە اكiمشiلiك قاماۋعا الۋعا اكەپ سوعادى.
331 - باپ. كامەلەتكە تولماعاندار جاساعان بۇزاقىلىق
ون ءتورتجاستان ون التى جاسقا دەيiنگi كامەلەتكە تولماعاندار جاساعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسiنiڭ 257 - بابىنىڭ بiرiنشi ءبولiگiندە كوز دەلگەن ۇساق بۇزاقىلىق نەمەسە بۇزاقىلىق، اتا - انالارعا نەمەسە ولاردى الماستىراتىن ادامدارعا ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiشتiڭ ەكىدەن بەسكە دەيىنگى مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
336 - 3 - باپ. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ تۇنگى ۋاقىتتا ويىن - ساۋىق مەكەمەلەرىندە بولۋى
1. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ زاڭدى وكىلدەرىنىڭ ەرتىپ ءجۇرۋىنسىز تۇنگى ۋاقىتت ا (ساعات 22 - دەن تاڭعى 6 - عا دەيىن) ويىن - ساۋىق مەكەمەلەرىندە بولۋى، -
زاڭدى وكىلدەرىنە ەسكەرتۋ جاساۋعا اكەپ سوعادى.
2. وسى باپتىڭ ءبىرىنشى بولىگىندە كوزدەلگەن، اكىمشىلىك جازا قولدانىلعاننان كەيىن ءبىرجىل ىشىندە قايتالاپ جاسالعان ءىس - ارەكەت، -
زاڭدى وكىلدەرىنە ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتىڭ بەستەن ونعا دەيىنگى مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
336 - 4 - باپ. زاڭدى وكiلدەرi ەرىپ جۇرمەگەن كامەلەتكە تولماعانداردىڭ تۇرعىن جايدان تىس جەرلەردە بولۋى
1. زاڭدى وكiلدەرi ەرىپ جۇرمەگەن كامەلەتكە تولماعانداردىڭ تۇرعىن جايدان تىس جەرلەردە ساعات 23 - تەن تاڭعى 6 - عا دەيiن بولۋى – زاڭدى وكiلدەرiنە ەسكەرتۋگە اكەپ سوعادى.
2. وسى باپتىڭ بiرiنشi ءبولiگiندە كوزدەلگەن، اكiمشiلiك جازا قولدانىلعاننان كەيiن بiر جىل iشiندە قايتالاپ جاسالعان iس - ارەكەت - زاڭدى وكiلدەرiنە بەس ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiش مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
ءىى ءبولىم: كەزەكتى ترەنينگكە بەرەيىك.
1. «ىستىق الاقان» بىرەۋىمىز انا نەمەسە اكە ەكىنشىمىز بالا بولامىز. الاقاندارىمىزدى ءبىر – بىرىنە تۇيىستىرەمىز. نەنى سەزىنەتىنىمىزدى، ەركەلەتۋ فرازالارىن جاعىمدى سوزدەر ارقىلى جەتكىزەمىز.
2. قيمىل قوزعالىس ارقىلى جاۋاپ بەرۋ.
- يا دەسەڭىزدەر قولدارىڭىزدى جوعارى كوتەرىپ شاپالاقتاڭىزدار، - جوق دەسەڭىزدەر قولدى الدىمىزعا سوعامىز.
1. گازەت بەتىندەگى ماقالالاردان، تەلەديدارداعى باعدارلامالاردان تاربيەگە بايلانىستى سۇراقتاردى تىڭداپ،
قاراپ جۇرەسىزدەر مە؟
2. بالانى تاربيەلەۋگە نە نارسە ىقپال جاسايدى؟ ەگەر جانۇيا دەسەڭىزدەر قولدى كوتەرىپ شاپالاقتاڭىزدار. ەگەر قورشاعان ورتا، قوعام دەسەڭىزدەر قولدى الدىمىزعا سوعامىز.
3. بالا تاربيەلەۋ جاۋاپكەرشىلىگى كىمدە دەپ ويلايسىز؟ – ەگەر “اكە” دەسەڭىزدەر قولدى كوتەرىپ شاپالاقتاڭىزدار
ەگەر “ انا ” دەسەڭىزدەر قولدارىڭىزدى الدىمىزعا سوعامىز.
ەگەر ەكەۋى دەسەڭىزدەر قولدارىڭىزدى جوعارى كوتەرىپ تۇيىستىرىڭىزدەر.
ءىىى ءبولىم. رەفلەكسيا. سوڭعى ءسوزدى مەن ايتايىن…” (جينالىس باسىندا تاڭداعان ماقال-- ماتەلدەردىڭ بىرەۋىن پايدالانا وتىرىپ، شاعىن اڭگىمە قۇرۋ.
«ءىسىن وندىرە الماعان قىرسىز بالا، قىرسىعىن اكەسىنەن ىزدەيدى.»
«ۇيادا نە كورسەڭ ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ.»
«بالاڭدى بەسكە دەيىن ەشتەڭەدەن تىيما، بەستەن ون ۇشكە دەيىن قۇلىڭداي قينا، ون ۇشتەن ارى سىرلاسىڭداي سىيلا.»
«جاقسى بالا ءسۇيىنىش، جامان بالا كۇيىنىش.»
«اتاڭا نە قىلساڭ الدىڭا سول كەلەر»“
ومىردە كىم. نە نارسە ىستىق، نە نارسە قاجەت ويىنى
Vءى ءبولىم. قورىتىندى. وتباسى — ادام ءۇشىن ەڭ جاقىن الەۋمەتتىك ورتا. وتباسى بەلگىلى داستۇرلەردىڭ، جاعىمدى ونەگەلەردىڭ، مۇرالار مەن سالت-داستۇرلەردىڭ ساقتاۋلىسى. وتباسىندا بالا العاش رەت ومىرمەن، قورشاعان ورتامەن تانىسىپ، مىنەز-قۇلىق نورمالارىن يگەرەدى. وتباسى بالانىڭ، ازامات بولىپ ءوسۋىنىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. اتا -انا جانە وتباسى مۇشەلەرى جاس نارەستە دۇنيەگە كەلگەن كۇننەن باستاپ، ونىڭ ومىرىنە قامقورلىق جاساپ، بولاشاعىن جوسپارلايدى جانە سانالى ازامات بولىپ ءوسۋى ءۇشىن قاجەت جاعداي جاسايدى. جاماندىقتان جيرەنۋگە ۇيرەتۋ، بويىندا جاستايىنان مادەني قۇندىلىقتار مەن ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋ جاتادى. سوندىقتان دا بۇگىنگى جينالىسىمىزدى ا. سۋحوملينسكييدىڭ سوزىمەن اياقتاعىم كەلىپ وتىر: «تەك قانا اتا- انالارمەن بىرىگە، جالپى كۇش- جىگەردى بىرىكتىرۋ ارقاسىندا، مۇعالىمدەر بالالارعا ۇلكەن ادامدىق باعىت بەرۋى مۇمكىن»
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ قۇقىق بۇزۋشىلىعىن الدىن الۋ، اتا-انالاردىڭ قۇقىقتىق تاربيەسىن ارتتىرۋ.
ءى ءبولىم: قۇرمەتتى اتا- انالار، ۇستازدار! بۇگىنگى اشىق ەسىك جينالىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر! بۇگىنگى جيىنعا كەلگەن ادامداردى – بالا تاربيەسىنە جاناشىر ادامدار كەلدى دەپ ويلايمىن. ويتكەنى بۇگىنگى بالا تاربيەسىندەگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى تالقىلاناتىن بولادى. جالپى تاربيە قالاي قالىپتاسادى؟ قانداي فاكتورلار اسەر ەتەدى؟ بۇگىنگى جالپى اتا- انالار جينالىسىنىڭ تاقىرىبىن تەكتەن -تەك “وقۋشىلار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋدا مەكتەپ پەن وتباسى – سەرىكتەستەر.” تاقىرىبىندا وتكىزگەلى تۇرمىز. ويتكەنى قازىرگى قوعامداعى ەڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى – بۇل جاسوسپىرىمدەردىڭ اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىق پەن قىلمىستىڭ كوبەيۋى. وسىنداي جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بالالارىمىزدىڭ بويىندا دۇرىس قۇقىقتىق تاربيە مەن قۇقىقتىق ءبىلىم بەرۋىمىز كەرەك. قۇقىقتىق تاربيە دەگەنىمىز نە؟ قۇقىقتىق تاربيە دەگەنىمىز – بۇل قۇقىقتىق ءبىلىم بەرۋ – ناقتى ايتساق، قۇقىقتىق ءبىلىم بەرۋ ارقىلى ءجاسوسپىرىم قۇقىقتى ۇعىنادى جانە ونىڭ ساناسى قالىپتاسىپ، داميدى. قۇقىقتى ۇعىنۋمەن قوسا، تۇلعانى زاڭدى قۇرمەتتەۋگە، قورعاۋعا، ورىنداۋعا داعدىلاندىرۋ. اتالىنعان بەلگىلەر وقۋشىلاردى قۇقىقتىق تاربيەلەۋ نەگىزىندە وتباسىنان جانە مەكتەپ تابالدىرىعىنان باستاپ جۇزەگە اسادى. قۇقىقتىق مادەنيەتتىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى: زاڭ نورمالارىن ءبىلۋ، زاڭ نورمالارىن ورىنداۋ: زاڭ نورمالارىن بۇزباۋ; زاڭ كۇشىنە سەنۋ جانە ت. ب. قۇقىقتىق مادەنيەتى دامىعان تۇلعا- قۇقىقتىق مەملەكەتتىڭ ۇلگىلى ازاماتى بولادى دەپ سەنەمىز. ا. س. ماكارەنكونىڭ: «اناعۇرلىم قيىن تيەتىن قايتا تاربيەلەۋ جۇمىسىنا ورالماۋ ءۇشىن، اۋەلدەن دۇرىس تاربيە بەرۋگە تىرىسۋ كەرەك» دەگەن پىكىرىن ۇمىتپاعانىمىز ءجون بولار. قۇقىق پەن تاربيەنىڭ ءوزارا بايلانىستى ارەكەتى نەگىزىنەن جاناما تۇردە تاربيەگە ارالاسقان اتا-- انالار مەن ۇستازدار ارقىلى ىسكە اسىرىلادى. قۇقىقتىق تاربيەنى جۇزەگە اسىرۋدا قويىلاتىن تالاپتار قانداي؟ — ارينە بۇل زاڭداردى ءبىلۋ بالا مەن اتا -انانىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى بەلگىلەنگەن زاڭدار – وسى قۇجاتتار بويىنشا بالانىڭ مىناداي قۇقىقتارى بار: ( سلايد كورسەتىلەدى )
سونىمەن قاتار بۇل قۇجاتتاردا بالانىڭ قۇقىعىمەن بىرگە اتا-- انانىڭ مىندەتتەرى دە كورسەتىلگەن. مىسالى: (سلايد كورسەتىلەدى )
قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا اتا - انالارعا ارنالعان جادناما
111 - باپ. اتا - انالاردىڭ نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرىنىڭ بالالاردى تاربيەلەۋ ءجونiندەگi مiندەتتەردi ورىنداماۋى
1. اتا - انالاردىڭ نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرىنىڭ كامەلەتكە تولماعان بالالاردى تاربيەلەۋ جانە وقىتۋ ءجونiندەگi مiندەتتەردi دالەلدi سەبەپتەرسiز ورىنداماۋى،
ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiشتiڭ بەستەن ونعا دەيىنگى مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
2. وسى باپتىڭ بiرiنشi ءبولiگiندە اتالعان، كامەلەتكە تولماعانداردىڭ الكوگولدىك iشiمدiكتەردi، ەسiرتكi قۇرالدارىن جانە پسيحوتروپتىق زاتتاردى ۇدايى قولدانۋىنا نە قاڭعىباستىقپەن نەمەسە قايىرشىلىقپەن اينالىسۋىنا اكەپ سوققان iس-ارەكەتتەر، سول سياقتى ولاردىڭ قىلمىس نەمەسە قاساقانا اكiمشiلiك قۇقىق بۇزۋشىلىق بەلگiلەرi بار ارەكەتتەر جاساۋى، - اتا - انالارعا نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرىنە جيىرما ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
112 - باپ. كامەلەتكە تولماعان ادامدى ماس بولۋ كۇيiنە دەيiن جەتكiزۋ
اتا - انالاردىڭ نەمەسە وزگە دە ادامداردىڭ كامەلەتكە تولماعان ادامدى ماس بولۋ كۇيiنە دەيiن جەتكiزۋi، - ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiشتiڭ جيىرمادان ەلۋگە دەيiنگi مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
112 - 1 - باپ. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ تۇنگى ۋاقىتتا ويىن - ساۋىق مەكەمەلەرىندە بولۋىنا جول بەرۋ
1. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ زاڭدى وكىلدەرىنىڭ ەرتىپ ءجۇرۋىنسىز تۇنگى ۋاقىتتا (ساعات 22 - دەن تاڭعى 6 - عا دەيىن) ويىن - ساۋىق مەكەمەلەرىندە بولۋىنا جول بەرۋ، - ويىن - ساۋىق مەكەمەلەرىنىڭ لاۋازىمدى ادامدارىنا - بەس، دارا كاسىپكەرلەرگە، شاعىن نەمەسە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى نەمەسە كوممەرسيالىق ەمەس ۇيىمدار بولىپ تابىلاتىن زاڭدى تۇلعالارعا - جيىرما بەس، ءىرى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى بولىپ تابىلاتىن زاڭدى تۇلعالارعا قىرىق ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
330 - باپ. ۇساق بۇزاقىلىق
1. ۇساق بۇزاقىلىق، ياعني قوعامدىق ورىنداردا بىلاپىت سويلەۋ، جەكە تۇلعالاردى قورلاپ تيiسۋ، تۇرعىن جايلاردى قورلاۋ، ورتاق پايدالانۋ ورىندارىن، ساياباقتاردى، سكۆەرلەردى لاستاۋ، ونىڭ ىشىندە بەلگىلەن بەگەن ورىنداردا كوممۋنالدىق قالدىقتاردى شىعارۋ جانە قوعامدىق ءتارتiپتi جانە جەكە تۇلعالاردىڭ تىنىشتىعىن بۇزاتىن، ءتوڭiرەگiندەگiلەردى سىيلاماۋشىلىقتى بiلدiرەتiن باسقا دا وسىنداي iس - ارەكەتتەر، -
ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiشتiڭ ۇشتەن ونعا دەيiنگi مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا نە ون ءتاۋلiككە دەيiنگi مەرزiمگە اكiمشiلiك قاماۋعا الۋعا اكەپ سوعادى.
331 - باپ. كامەلەتكە تولماعاندار جاساعان بۇزاقىلىق
ون ءتورتجاستان ون التى جاسقا دەيiنگi كامەلەتكە تولماعاندار جاساعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسiنiڭ 257 - بابىنىڭ بiرiنشi ءبولiگiندە كوز دەلگەن ۇساق بۇزاقىلىق نەمەسە بۇزاقىلىق، اتا - انالارعا نەمەسە ولاردى الماستىراتىن ادامدارعا ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiشتiڭ ەكىدەن بەسكە دەيىنگى مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
336 - 3 - باپ. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ تۇنگى ۋاقىتتا ويىن - ساۋىق مەكەمەلەرىندە بولۋى
1. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ زاڭدى وكىلدەرىنىڭ ەرتىپ ءجۇرۋىنسىز تۇنگى ۋاقىتت ا (ساعات 22 - دەن تاڭعى 6 - عا دەيىن) ويىن - ساۋىق مەكەمەلەرىندە بولۋى، -
زاڭدى وكىلدەرىنە ەسكەرتۋ جاساۋعا اكەپ سوعادى.
2. وسى باپتىڭ ءبىرىنشى بولىگىندە كوزدەلگەن، اكىمشىلىك جازا قولدانىلعاننان كەيىن ءبىرجىل ىشىندە قايتالاپ جاسالعان ءىس - ارەكەت، -
زاڭدى وكىلدەرىنە ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتىڭ بەستەن ونعا دەيىنگى مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
336 - 4 - باپ. زاڭدى وكiلدەرi ەرىپ جۇرمەگەن كامەلەتكە تولماعانداردىڭ تۇرعىن جايدان تىس جەرلەردە بولۋى
1. زاڭدى وكiلدەرi ەرىپ جۇرمەگەن كامەلەتكە تولماعانداردىڭ تۇرعىن جايدان تىس جەرلەردە ساعات 23 - تەن تاڭعى 6 - عا دەيiن بولۋى – زاڭدى وكiلدەرiنە ەسكەرتۋگە اكەپ سوعادى.
2. وسى باپتىڭ بiرiنشi ءبولiگiندە كوزدەلگەن، اكiمشiلiك جازا قولدانىلعاننان كەيiن بiر جىل iشiندە قايتالاپ جاسالعان iس - ارەكەت - زاڭدى وكiلدەرiنە بەس ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiش مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
ءىى ءبولىم: كەزەكتى ترەنينگكە بەرەيىك.
1. «ىستىق الاقان» بىرەۋىمىز انا نەمەسە اكە ەكىنشىمىز بالا بولامىز. الاقاندارىمىزدى ءبىر – بىرىنە تۇيىستىرەمىز. نەنى سەزىنەتىنىمىزدى، ەركەلەتۋ فرازالارىن جاعىمدى سوزدەر ارقىلى جەتكىزەمىز.
2. قيمىل قوزعالىس ارقىلى جاۋاپ بەرۋ.
- يا دەسەڭىزدەر قولدارىڭىزدى جوعارى كوتەرىپ شاپالاقتاڭىزدار، - جوق دەسەڭىزدەر قولدى الدىمىزعا سوعامىز.
1. گازەت بەتىندەگى ماقالالاردان، تەلەديدارداعى باعدارلامالاردان تاربيەگە بايلانىستى سۇراقتاردى تىڭداپ،
قاراپ جۇرەسىزدەر مە؟
2. بالانى تاربيەلەۋگە نە نارسە ىقپال جاسايدى؟ ەگەر جانۇيا دەسەڭىزدەر قولدى كوتەرىپ شاپالاقتاڭىزدار. ەگەر قورشاعان ورتا، قوعام دەسەڭىزدەر قولدى الدىمىزعا سوعامىز.
3. بالا تاربيەلەۋ جاۋاپكەرشىلىگى كىمدە دەپ ويلايسىز؟ – ەگەر “اكە” دەسەڭىزدەر قولدى كوتەرىپ شاپالاقتاڭىزدار
ەگەر “ انا ” دەسەڭىزدەر قولدارىڭىزدى الدىمىزعا سوعامىز.
ەگەر ەكەۋى دەسەڭىزدەر قولدارىڭىزدى جوعارى كوتەرىپ تۇيىستىرىڭىزدەر.
ءىىى ءبولىم. رەفلەكسيا. سوڭعى ءسوزدى مەن ايتايىن…” (جينالىس باسىندا تاڭداعان ماقال-- ماتەلدەردىڭ بىرەۋىن پايدالانا وتىرىپ، شاعىن اڭگىمە قۇرۋ.
«ءىسىن وندىرە الماعان قىرسىز بالا، قىرسىعىن اكەسىنەن ىزدەيدى.»
«ۇيادا نە كورسەڭ ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ.»
«بالاڭدى بەسكە دەيىن ەشتەڭەدەن تىيما، بەستەن ون ۇشكە دەيىن قۇلىڭداي قينا، ون ۇشتەن ارى سىرلاسىڭداي سىيلا.»
«جاقسى بالا ءسۇيىنىش، جامان بالا كۇيىنىش.»
«اتاڭا نە قىلساڭ الدىڭا سول كەلەر»“
ومىردە كىم. نە نارسە ىستىق، نە نارسە قاجەت ويىنى
Vءى ءبولىم. قورىتىندى. وتباسى — ادام ءۇشىن ەڭ جاقىن الەۋمەتتىك ورتا. وتباسى بەلگىلى داستۇرلەردىڭ، جاعىمدى ونەگەلەردىڭ، مۇرالار مەن سالت-داستۇرلەردىڭ ساقتاۋلىسى. وتباسىندا بالا العاش رەت ومىرمەن، قورشاعان ورتامەن تانىسىپ، مىنەز-قۇلىق نورمالارىن يگەرەدى. وتباسى بالانىڭ، ازامات بولىپ ءوسۋىنىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. اتا -انا جانە وتباسى مۇشەلەرى جاس نارەستە دۇنيەگە كەلگەن كۇننەن باستاپ، ونىڭ ومىرىنە قامقورلىق جاساپ، بولاشاعىن جوسپارلايدى جانە سانالى ازامات بولىپ ءوسۋى ءۇشىن قاجەت جاعداي جاسايدى. جاماندىقتان جيرەنۋگە ۇيرەتۋ، بويىندا جاستايىنان مادەني قۇندىلىقتار مەن ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋ جاتادى. سوندىقتان دا بۇگىنگى جينالىسىمىزدى ا. سۋحوملينسكييدىڭ سوزىمەن اياقتاعىم كەلىپ وتىر: «تەك قانا اتا- انالارمەن بىرىگە، جالپى كۇش- جىگەردى بىرىكتىرۋ ارقاسىندا، مۇعالىمدەر بالالارعا ۇلكەن ادامدىق باعىت بەرۋى مۇمكىن»
You Might Also Like
-
جىلدامدىق، ۋاقىت جانە قاشىقتىق اراسىنداعى تاۋەلدىلىككە بەرىلگەن كەرى جاي ەسەپتەر
