ورتا عاسىردا مۇسىلماندىق جانە حريستياندىق

مۇسىلماندىق

يسلامدا عىلىم، تەحنيكا، ونەر، ساۋدا، ەگىن شارۋاشىلىعى جانە ادىلدىك، ادال بولۋ ءامىر ەتىلگەن. كوپتەگەن قايىرىمدىلىق مەكەمەلەر قۇرىلعان. ادامداردى ماجبۇرلەپ دىنگە كىرگىزۋ بولماعان. جاۋلاپ الىنعان جەرلەردىڭ حالقى ءدىن ماسەلەسىندە ەركىن بولعان. زەكەت، ءپىتىر، ۇشىر جانە ساداقا ءدىننىڭ امىرلەرىندە قوعامدىق كومەك بولىپ تابىلادى. كوپتەگەن جەرلەردە وبسەرۆاتوريالار، اۋرۋحانالار جانە مەدرەسەلەر قۇرىلعان. ويلاۋ ەركىن، پىكىرلەر اشىق، كىتاپحانالار كىتاپقا تولى بولعان. قۇلدىق جۇيەسىنىڭ جويىلۋى ۇگىتتەلدى. زاڭ الدىندا پاتشا دا، شوپان دا تەڭ قۇقىلى بولعان. اركىم ءوز ىسىنە اللاھقا جاۋاپتى دەپ قابىل ەتىلگەن. ءتىپتى جانۋارلاردى دا وتتا جاعۋ ۇلكەن كۇنا دەپ ەسەپتەلگەن. اۋىلدى جەرلەردە دە مونشا جاسالىپ، تازالىققا اسا ءمان بەرىلگەن. ءتىپتى 9 عاسىردا-اق اندالۋسيا مەملەكەتىنىڭ كوشەلەرى باستان اياق جارىق بولىپ تۇرعان.

حريستياندىق

بۇزىلعان ىنجىلدەرىندە مەملەكەتتىڭ جانە جەكە ادامداردىڭ قۇقىقتارى، ونەر، ساۋدا، ەگىن شارۋاشىلىعى، مادەنيەت دەگەن نارسەلەردەن جۇرداي ەدى. شىركەۋدىڭ 15 ميلليون ادامنىڭ قانىن توككەنى حريستيان تاريحشىلارى تاراپىنان دا جازىلعان. ەشبىر قوعامدىق كومەك كورسەتىلگەن ەمەس. دۇرىس بىلىمدەردىڭ ورنىنا حالىق اراسىندا اسىرەسە سيقىرلىق كەڭ تاراعان ەدى. وي-پىكىرلەر شەكتەۋلى، عالىمدار ارىستاندارعا جاۋكەمدەلەتىن. بايلار كەدەيلەردى قۇل قىلىپ، جانۋارلارداي جۇمىس ىستەتكىزگەن. ەركىندىك حالىققا ەمەس، بەلگىلى ادامدارعا جانە ءدىن ادامدارىنا عانا بەرىلگەن. ءدىن، يمان ماسەلەسى توقىراۋعا ۇشىراپ، ءجاننات زات سياقتى الىپ ساتىلعان. تەك ەۋروپانىڭ وزىندە عانا 30000 ادام تىرىدەي ورتەلگەن. ەۋروپا قالالارىندا مونشا جوق ەدى جانە كوشەلەرى قوقىسقا تولىپ كەتكەندىگى سونشالىق، ادامدار كوشەدەن وتە المايتىن.