ورتا عاسىرلارداعى قىتايدىڭ مادەنيەتى مەن ونەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ورتا عاسىرلارداعى جۇڭگو مەملەكەتىنىڭ شارۋاشىلىعى مەن قولونەرى، ساۋدا، ونەرى عىلىمى مەن ادەبيەتى جايلى، وقۋشىلارعا تاريحي ماعلۇمات بەرۋ
دامىتۋشىلىق: وي پىكىرىن، كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ، ءوز ويىن ەركىن ايتۋعا تاريحي وقيعانى تالداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
تاربيەلىك: ەڭبەككە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، III - X عاسىرلارداعى جۇڭگو، ەلىنىڭ ساياسي كارتاسى. تىرەك
سحەمالار ت. ب
ءادىسى: كىم جىلدام، ماتەماتيكالىق قوبديشا، تاريحي سىناق حات، سۋرەتتەر سويلەيدى.
ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردى تۇگەلدەپ، ولاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. ورتا عاسىرلارداعى جۇڭگو مەملەكەتى.
سۇراقتار مەن تاپسىرمالار.
‹‹كىم جىلدام؟››
1. ب. ز ءىع قىتايدا قانداي ءدىن تاراي باستادى؟
2. قىتايدا جەر يەلىكتەرىنىڭ قانشا ءتۇرى بولدى؟
3. 616جىلعا دەيىن قىتايدى قاي اۋلەت باسقاردى؟
4. قىتايدا بۋددا ءدىنى قاي عاسىردا كەڭ تارادى؟
5. داوسيزم دەگەنىمىز نە؟
6. ءار شارۋاعا قانشا جەر بەرىلگەن؟
7. قىتايدى نەگە جىبەك ەلى دەپ اتايدى؟
8. شارۋاشىلىعى جاقسى دامىعان ايماقتار؟
9. يمپەراتور بيلىگى قانداي بولدى؟
10. جۇڭگو جەرى اكىمشىلىك جاعىنان نەشە ايماققا ءبولىندى؟
تاپسىرما: ماتەماتيكالىق ەسەپتى شىعار دا شىققان ساندا قانداي وقيعا بولعانىن ايت.
100*3*11
1240*127
15*400*201
3*200*16
1000*500*89
جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
جوسپار
1. قالا، قولونەر جانە ساۋدا
2. V – IX عاسىرلارداعى جۇڭگو مادەنيەتى.
قالا، قولونەر جانە ساۋدا
ءىىى – VII عاسىرلاردا جۇڭگو مەملەكەتىندە قالالار كوبەيە باستادى. ەجەلگى جۇڭگو مەملەكەتىندە چانان، لويان، تايۋان، پورتتى قالا گۋانچجوۋ ءوسىپ جەتىلدى. قالالار قولونەر مەن ساۋدانىڭ ورتالىعىنا اينالدى. ماتا توقۋ ءوندىرىسى كەڭ ەتەك الدى. فارفور ءوندىرىسى جەدەل وركەندەدى. قالا ساۋداسى تۇراقتى دۇكەندەر مەن جايما بازارلاردا جۇرگىزىلدى. سىرتقى ساۋدا - مونعوليامەن، وڭتۇستىك ءسىبىر ەلدەرىمەن جۇرگىزىلدى. ۇلى جىبەك جولى ارقىلى جوڭعاريا، قاشقاريا، جەتىسۋ، وڭتۇستىك قازاقستان، وزبەكستان، تۇركمەنستان ارقىلى باتىس ەۋروپا ەلدەرىمەن ساۋدا جاسادى.
تەڭىز ارقىلى ءۇندى، پارسى، اراب ەلدەرىمەن ساۋدا جاساستى. جۇڭگو - ەجەلدەن تەڭگە شىعارىپ كەلگەن ەل ءحىع. قاعاز اقشا شىعا باستادى.
V - IXع. جۇڭگو مادەنيەتى
V - VIع. جۇڭگو مەملەكەتىندە ونەر، ادەبيەت جانە عىلىم دامي باستادى. حالىق ەمشىلىگى، اسپان
الەمى تۋرالى عىلىمي جاڭالىقتار اشىلدى. قاعاز جاساۋ، كىتاپ شىعارۋ، شوپتەردىڭ قۇرامىن ءبىلىپ، دارىلەر ازىرلەۋ ەرتە دامىدى. جۇڭگو گەوگرافتارى ءۇندىستانعا، ورتا ازيا ەلدەرىنە ساپار شەگىپ، ونداعى تۇرعىن حالىقتار ومىرىنەن ەڭبەكتەر جازدى. 645ج. سيۋان سزيان ءۇندى حالىقتارى تۋرالى كىتاپ جازدى. بۋددانىڭ بەينەسىن سالۋ، پاگودا تۇرعىزۋ (بىرنەشە قاباتتى بيىك مۇنارالار ) قولعا الىندى.
اقىندار لي - بو(701 - 762)، دۋ فۋ(712 - 770)، بو سزيۋي - ي(772 - 846). ەڭبەكتەرى دۇنيەجۇزىلىك كلاسسيكالىق قورعا قوسىلدى.
ارتىق ءسوزدى تاپ
ا ) شاندان، حۋانحە، يانسزى، سىچۋان، ءۇندى.
ب) يمپەراتور، حاممۋراپي، يان سزيان، چجان لين.
ۆ)، عۇندار، مويۋن، سەنبي، توبا، ساقتار.
گ ) ۇلى جۇڭگو قورعانى، حان يمپەرياسى، سۋي اۋلەتى، يۋان اۋلەتى، ميناموتو.
د سەگۋن، اسكەري باسشىلار، سوت ءىسىن باسقارۋشىلار.
قورىتىندى:
سونىمەن بالالار ءبىز بۇگىن جۇڭگو مەملەكەتى تۋرالى كوپتەگەن مالىمەتتەر الدىق. ەگەر سۇراقتارىڭىز بولسا قويۋلارىڭىزعا بولادى.
باعالاۋ: ساباقتىڭ قورىتىندىسى بويىنشا وقۋشىلاردى باعالاۋ. العان باعالارىن كۇندەلىك داپتەرلەرىنە قويىپ بەرەمىن
ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ:
1. ورتا عاسىرلارداعى قىتايدىڭ مادەنيەتى مەن ونەرىن (وقۋعا)
2. جۇڭگو مەملەكەتى(ەسسە جازۋ.)
بىلىمدىلىك: ورتا عاسىرلارداعى جۇڭگو مەملەكەتىنىڭ شارۋاشىلىعى مەن قولونەرى، ساۋدا، ونەرى عىلىمى مەن ادەبيەتى جايلى، وقۋشىلارعا تاريحي ماعلۇمات بەرۋ
دامىتۋشىلىق: وي پىكىرىن، كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ، ءوز ويىن ەركىن ايتۋعا تاريحي وقيعانى تالداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
تاربيەلىك: ەڭبەككە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، III - X عاسىرلارداعى جۇڭگو، ەلىنىڭ ساياسي كارتاسى. تىرەك
سحەمالار ت. ب
ءادىسى: كىم جىلدام، ماتەماتيكالىق قوبديشا، تاريحي سىناق حات، سۋرەتتەر سويلەيدى.
ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردى تۇگەلدەپ، ولاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. ورتا عاسىرلارداعى جۇڭگو مەملەكەتى.
سۇراقتار مەن تاپسىرمالار.
‹‹كىم جىلدام؟››
1. ب. ز ءىع قىتايدا قانداي ءدىن تاراي باستادى؟
2. قىتايدا جەر يەلىكتەرىنىڭ قانشا ءتۇرى بولدى؟
3. 616جىلعا دەيىن قىتايدى قاي اۋلەت باسقاردى؟
4. قىتايدا بۋددا ءدىنى قاي عاسىردا كەڭ تارادى؟
5. داوسيزم دەگەنىمىز نە؟
6. ءار شارۋاعا قانشا جەر بەرىلگەن؟
7. قىتايدى نەگە جىبەك ەلى دەپ اتايدى؟
8. شارۋاشىلىعى جاقسى دامىعان ايماقتار؟
9. يمپەراتور بيلىگى قانداي بولدى؟
10. جۇڭگو جەرى اكىمشىلىك جاعىنان نەشە ايماققا ءبولىندى؟
تاپسىرما: ماتەماتيكالىق ەسەپتى شىعار دا شىققان ساندا قانداي وقيعا بولعانىن ايت.
100*3*11
1240*127
15*400*201
3*200*16
1000*500*89
جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
جوسپار
1. قالا، قولونەر جانە ساۋدا
2. V – IX عاسىرلارداعى جۇڭگو مادەنيەتى.
قالا، قولونەر جانە ساۋدا
ءىىى – VII عاسىرلاردا جۇڭگو مەملەكەتىندە قالالار كوبەيە باستادى. ەجەلگى جۇڭگو مەملەكەتىندە چانان، لويان، تايۋان، پورتتى قالا گۋانچجوۋ ءوسىپ جەتىلدى. قالالار قولونەر مەن ساۋدانىڭ ورتالىعىنا اينالدى. ماتا توقۋ ءوندىرىسى كەڭ ەتەك الدى. فارفور ءوندىرىسى جەدەل وركەندەدى. قالا ساۋداسى تۇراقتى دۇكەندەر مەن جايما بازارلاردا جۇرگىزىلدى. سىرتقى ساۋدا - مونعوليامەن، وڭتۇستىك ءسىبىر ەلدەرىمەن جۇرگىزىلدى. ۇلى جىبەك جولى ارقىلى جوڭعاريا، قاشقاريا، جەتىسۋ، وڭتۇستىك قازاقستان، وزبەكستان، تۇركمەنستان ارقىلى باتىس ەۋروپا ەلدەرىمەن ساۋدا جاسادى.
تەڭىز ارقىلى ءۇندى، پارسى، اراب ەلدەرىمەن ساۋدا جاساستى. جۇڭگو - ەجەلدەن تەڭگە شىعارىپ كەلگەن ەل ءحىع. قاعاز اقشا شىعا باستادى.
V - IXع. جۇڭگو مادەنيەتى
V - VIع. جۇڭگو مەملەكەتىندە ونەر، ادەبيەت جانە عىلىم دامي باستادى. حالىق ەمشىلىگى، اسپان
الەمى تۋرالى عىلىمي جاڭالىقتار اشىلدى. قاعاز جاساۋ، كىتاپ شىعارۋ، شوپتەردىڭ قۇرامىن ءبىلىپ، دارىلەر ازىرلەۋ ەرتە دامىدى. جۇڭگو گەوگرافتارى ءۇندىستانعا، ورتا ازيا ەلدەرىنە ساپار شەگىپ، ونداعى تۇرعىن حالىقتار ومىرىنەن ەڭبەكتەر جازدى. 645ج. سيۋان سزيان ءۇندى حالىقتارى تۋرالى كىتاپ جازدى. بۋددانىڭ بەينەسىن سالۋ، پاگودا تۇرعىزۋ (بىرنەشە قاباتتى بيىك مۇنارالار ) قولعا الىندى.
اقىندار لي - بو(701 - 762)، دۋ فۋ(712 - 770)، بو سزيۋي - ي(772 - 846). ەڭبەكتەرى دۇنيەجۇزىلىك كلاسسيكالىق قورعا قوسىلدى.
ارتىق ءسوزدى تاپ
ا ) شاندان، حۋانحە، يانسزى، سىچۋان، ءۇندى.
ب) يمپەراتور، حاممۋراپي، يان سزيان، چجان لين.
ۆ)، عۇندار، مويۋن، سەنبي، توبا، ساقتار.
گ ) ۇلى جۇڭگو قورعانى، حان يمپەرياسى، سۋي اۋلەتى، يۋان اۋلەتى، ميناموتو.
د سەگۋن، اسكەري باسشىلار، سوت ءىسىن باسقارۋشىلار.
قورىتىندى:
سونىمەن بالالار ءبىز بۇگىن جۇڭگو مەملەكەتى تۋرالى كوپتەگەن مالىمەتتەر الدىق. ەگەر سۇراقتارىڭىز بولسا قويۋلارىڭىزعا بولادى.
باعالاۋ: ساباقتىڭ قورىتىندىسى بويىنشا وقۋشىلاردى باعالاۋ. العان باعالارىن كۇندەلىك داپتەرلەرىنە قويىپ بەرەمىن
ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ:
1. ورتا عاسىرلارداعى قىتايدىڭ مادەنيەتى مەن ونەرىن (وقۋعا)
2. جۇڭگو مەملەكەتى(ەسسە جازۋ.)
You Might Also Like
-
بىلىمدىلىك: ساقتار تۋرالى دەرەكتەر، ولاردىڭ قونىستانۋى، الەۋمەتتىك جىكتەلۋى، شارۋاشىلىعى،
