InfoHub Logo

1982 جىلى 22 يۋل مەن 31 يۋل ارالىعىندا مۇحيتتىڭ، ار جاعىنداعى ازاتتىق ارالىندا بولۋدىڭ ءساتى تۇسكەن ەدى. مۇندايدا العاشقى كۇننىڭ ابىگەرى كوبىرەك بولادى.

بارلىق ءجون-جوسىعى رەتتەلگەن سوڭ موسكۆا-شەنون-گاۆانا باعىتى بويىنشا 345 رەيسپەن ۇشۋعا دايىندالدىق. شەتەلدەرمەن دوستىق وداعىنىڭ قىزمەتكەرلەرى بايەك بولىپ جۇگىرىپ ءجۇر. قاسىمدا موسكۆاداعى №3 قۇرىلىس ءۇيىنىڭ قۇرىلىسشىلار بريگاديرى يۆان پاۆلوۆيچ دەمين. قاراپايىم، ۇستامدى ادام ەكەن، سوسياليستىك ەڭبەك ەرى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، رسفسر جوعارعى سوۆەتىنىڭ دەپۋتاتى. كپسس ورتالىق كوميتەتىنىڭ حالىقارالىق بولىمىندە بولىپ شىقتىق. ناسيحات بولىمىندە پوليانيچكو ۆيكتور پەتروۆيچكە جولىقتىق.

ول وتكەن 1981 جىلى ماي ايىندا كۋبادا بولعان ەكەن. مەيىلىنشە تاپتىشتەپ جازىلعان سپراۆكامەن تانىستىردى. پارتيا، يدەولوگيا جۇمىسىندا نازار اۋدارار جايلار كوپ.

— كوپشىلىكتىڭ پىكىرىن جيناۋ. 48 ساعاتتىڭ ىشىندە بۇكىل ەل بويىنشا حالىقتىڭ پىكىرىن بىلۋگە بولادى. نازار اۋدارار جاي.

— ريەۆوليۋسيالىق رۋحى بولماعاندىقتان پارتيادان شىعارادى. ناقتى قالاي ىستەلەدى ەكەن؟

جازۋشى سامۋەل فەيحومەن كەزدەسۋ دە دۇرىس بولار ەدى. ويعا باي، بىرەگەي ادام سەكىلدى.

موسكۆا ۋاقىتى بويىنشا 17.30 ساعات. شەرەمەتيەۆو-2 حالىقارالىق اەروپورتىنا كەلدىك. ءبىزدى وسىدان ءۇش كۇن بۇرىن الماتىدا كەزدەستىرگەن يرينا ۆلاديميروۆنا باسكاكوۆا ەرتىپ كەلدى. ول رەسپۋبليكا استاناسىنا كۋبا-سوۆەت دوستىعى اسسوسياسياسىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى گوسە گونسالەستى، ونىڭ قاسىنداعى نەرەيدا دەل پينونى ەرتىپ اكەلگەن بولاتىن. وسىلاردىڭ قاتىسۋىمەن ءبىزدىڭ دوستىق قوعامىندا سوۆەت-كۋبا دوستىعى قوعامىنىڭ قازاق بولىمشەسى قۇرىلدى.

قوناقتار وتە رازى بولدى. الماتىنىڭ كوركىنە اۋزىن اشىپ، كوزىن جۇمدى.

يرينا ۆلاديميروۆانىڭ ريزا بولعاندىعى سونشاما، جان ۇشىرىپ جۇگىرىپ ءجۇر. الماتىدان كەلگەن بەتى، ۇيىنە بارماستان ءبىزدى شىعارىپ سالۋ قامىندا ەكەن. ەكى ايتىپ، ءبىر ايتىپ، قازاقستانعا، ونىڭ بايلىعىنا، قوناقجايلىلىعىنا ورالا بەرەدى. ەڭ جاقسى ناسيحاتشى ءومىر شىندىعىنىڭ ءوزى دەگەن راس بولۋ كەرەك. عاجاپ شىندىعىمىز بولماسا، ول مۇنشاما تاڭىرقاي الار ما ەدى. يسپان تىلىندە جەتىك سويلەيدى. موسكۆاداعى كۋبالىقتارعا دا كەرەمەت ەتىپ جەتكىزدى بىلەم.

...مىنە ۇشىپ شىقتىق. موسكۆانىڭ بۇل جىلعى قالىڭ جاڭبىرى تاعى دا ءبىر كوزگە ءتۇستى. ءبىز جۇرگەنشە قۇيىپ كەتتى.

جول ۇزاق. سولتۇستىك يرلانديانىڭ شەنون قالاسىنا دەيىن 4 ساعات 10 مينۋت ۇشپاقپىز. ەۆروپانى كوكتەي وتەمىز. «يل-62» لاينەرى حالىقارالىق تالاپقا ساي جايلى ەتىپ جابدىقتالعان. جاتاسىڭ با، تۇراسىڭ با، تاماقتىڭ قانداي ءتۇرىن ىشەسىڭ - 1- كلاسس دارەجەسىندە قىزمەت ەتەدى.

سامولەتپەن 4 ساعاتتىق جولعا ۇيرەنگەنبىز عوي. الماتى مەن موسكۆا اراسى تاپ سونداي ەمەس پە. جۇرەكتى قوبالجىتاتىن ار جاعى. شەنوننان گاۆاناعا دەيىن 8 ساعات 30 مينۋتتىق جول. ونىڭ ۇستىنە تەك مۇحيتتىڭ ۇستىمەن ۇشامىز. ءتاڭىردىڭ ءوزى ساقتاسىن.

كوزدى اشىپ-جۇمعانشا شەنونعا كەلدىك. وزگە دۇنيە، وزگە ەل. ءبارى بوتەن، ادامدارى دا، ءتارتىپ - سالتتارى دا بوتەن. سامولەت زاپراۆكا جاساۋى كەرەك. ءبىر ساعات ايالدادىق.

شەت ءتىلىن بىلمەۋدىڭ قورلىعىن وسىمەن بىرنەشە رەت ءوردىم. ەشكىممەن تىلدەسە المايسىڭ. يۆان پاۆلوۆيچ ەكەۋمىز عانا ءبىر - بىرىمىزگە ەرمەكپىز. كۋبالىقتار كوپ، «وگونەك» سياقتى جۋرنالىنىڭ رەداكتورى بىرگە كەلدى. ءبىر ادام بار. تىلدەسە المايمىز. ولار ورىسشا، ءبىز يسپانشا بىلمەيمىز.

باكۋدە، ودەسسادا وقىپ، كانيكۋلعا قايتىپ كەلە جاتقان ەكى قىزدى تاپتىق. سولاردىڭ شالا ورىسشاسى اجەپتاۋىر اجەتكە جارادى. ءبىر — بىرىمىزبەن تىلدەسىپ، تىنىسىمىز كەڭىپ قالدى...

شەنوننان ۇشىپ شىقتىق. شەتسىز، شەكسىز مۇحيتتىڭ ءۇستى. تەرەزەدەن قاراساڭ زارەڭ كەتەدى. مىناۋ سامولەتتىڭ ەكيپاجى نەعىلعان ەرجۇرەك ادامدار. ءۇش جۇزگە جۋىق ادامنىڭ تاعدىرىنا دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتى مويىندارىنا الىپ، مەڭىرەۋ مۇحيتتىڭ ۇستىمەن زۋلاپ كەلەدى.

وزىڭشە سامولەتتىڭ دۇرىلىنە مۇقيات دەن قويعاندايسىڭ. ءبىر جەرى اقاۋ بەرىپ جۇرمەس پە ەكەن... ءبىراق قولدان كەلەر نە بار. قۇر دالباسا عوي.

قۇددى كۇندى قۋىپ كەلە جاتقاندايمىز. موسكۆا ۋاقىتى بويىنشا ساعات 24.00. ناعىز ءتاتتى ۇيقىنىڭ شاعى. ءبىراق كادىمگى بەسىندەگىدەي كۇن شاقىرايىپ تۇر. ادامنىڭ ۇيقىسى كەلمەيدى ەكەن. مۇحيتتىڭ ءۇستىن تۇتاسىپ قاپتاعان قالىڭ اق ماقتاداي بۇلتتان كوز المايسىڭ. ونىڭ استى ءتۇپسىز مۇحيت ەكەنى ەسىڭە تۇسكەندە جۇرەگىڭ زۋ ەتە قالادى.

ونىڭ ۇستىنە مانا شىعاردا ستيۋاردەسسا قىز: «ەگەر سۋعا قونا قالاتىن ءماجبۇر جاعدايدا، مىنانى بىلاي كيەسىڭدەر» دەپ قۇتقارۋشى كوستيۋمدى كورسەتكەن بولاتىن.

...كۇندى ءالى قۋىپ كەلەمىز. موسكۆا ۋاقىتى بويىنشا تاڭعى ساعات 4 بولعاندا كۇن ارەڭ باتتى. ءالى ءتورت ساعاتتىق جول بار. ەپتەپ كوز ىلگەن بولدىق. ءبىراق سامولەتتىڭ شۋىلى ۇيىقتاتا قويا ما؟

گاۆاناعا تاڭعى ساعات سەگىزدە كەلدىك. جەرگىلىكتى ۋاقىت ساعات 12.00 ەكەن. ءبىزدى كۋبا-سوۆەت دوستىعى اسسوسياسياسىنىڭ پرەزيدەنتى سويلو مارينەلو باستاعان كۋبالىق دوستار قارسى الدى. ول وسىنداعى، ارىسى بۇكىل لاتين امەريكاسىنا بەلگىلى ونكولوگ-عالىم ەكەن. «ۆريەۆيرەريو» قوناق ۇيىنە توقتادىق. تۇڭگى ساعات 1-دە قوناق ءۇي كادىمگى توي جاساپ جاتقانداي ابىر-دابىر. رەستوراندا مۋزىكا، بي، قاپتاپ جۇرگەن جاستار.

جولدىڭ قاشىقتىعىنا قاراماستان جالپى كوڭىل-كۇيىمىز جامان ەمەس سەكىلدى. شارشاعاندىق كوزگە ۇرىپ تۇرعان جوق. دالا تىمىرسىق، تەڭىزدىڭ دىمقىل اۋاسى كويلەكتى دەنەگە جابىستىرىپ تاستادى.

ءقوناقۇيدىڭ ءىشى سالقىن ەكەن. كونديسيونەردىڭ كۇندىز-تۇنى جۇمىس ىستەپ تۇرعانى ايدان انىق. اياق-قولدى سوزىپ دەمالۋعا بولاتىن سەكىلدى. امان ەسەن جەتكەنىمىز كوڭىلگە قۋانىش.

23 يۋل. دەمالىپ، تىنىعىپ تۇردىق. قوناق ءۇيدىڭ 15ء-شى ەتاجىنان قالا الاقانداعىداي كورىنەدى. شەكسىز-شەتسىز مۇحيت. مەكسيكا بۇعازى جاعى تولقىپ - تولىقسىپ جاتىر.

ساعات 10.00-دا اۋدارماشى نەلسون بەلو كەلمەك. سوۆەت وداعىندا وقىپ، ورىسشا ۇيرەنگەن. مىقتى بولماعانمەن اۋدارعانىن تۇسىنەمىز. ەرتەڭگىلىك تاماق ىشكەن سوڭ، قالانى ارالاۋعا شىقتىق.

2 ميلليونعا جۋىق حالىق تۇراتىن گاۆانا — ەسكى ءستيلدىڭ دە، جاڭا ءستيلدىڭ دە قالاسى. كۇننىڭ ىستىعىنا قاراماستان حالىق قىزۋ جۇمىس ۇستىندە.

اعى دا، قوڭىرى دا، قاراسى دا كەزدەسەدى. بارىنە ورتاق ءبىر قاسيەت كوڭىلدى، اق جارقىن. بۇكپەسىز ىقىلاسپەن قارسى الادى، سويلەسەدى. سوۆەت ەلىنە دەگەن قالتقىسىز كوڭىل اتويلاپ تۇر.

سونىڭ ارقاسى شىعار، الىستان كەلگەنىمىزدى ۇمىتىپ، اسا ءبىر سۇيىكتى دوسىمىزدىڭ ۇيىندە

قوناقتا جۇرگەندەي سەزىندىك.

ماشينامەن زىرىلداتىپ، كوكتەي ءوتىپ، تۇسكە دەيىن ارالادىق. كورگەندەرىمىزدىڭ ءبارىن كۋبا تۋرالى وقىعانىممەن سالىستىرام. بۇل حالىق ازاتتىق جولىندا كەپ كۇرەسكەن. مىناۋ ەسكەرتكىشتەر سونىڭ بەلگىلەرى. كۋبالىقتار حوسە مارتينگە قويىلعان ەسكەرتكىشتى اسا ماقتانىشپەن كورسەتەدى. ول 1895-1898 جىلدارداعى ۇلتتىق - ازاتتىق قوزعالىستى باستاعان قاھارمان. ەسكەرتكىش باتىر ۇلعا لايىق - اق. قالانىڭ ءدال ورتاسىنا قويىلعان ەكەن.

بۇل حالىق ەڭ العاش يسپاندىق قاناۋعا قارسى 1868-1878 جىلدارى باس كوتەردى. ون جىلعى سوعىس وتارشىلداردىڭ ەسىن تاندىردى. سوسىن 1895 جىلعى حوسە مارتي، انتونيو ماسەو، ماكسيمو گولەس كوتەرىلىسى. بۇل تەرەڭ ءماندى كوتەرىلىس ەدى. 1902 جىلى ءفورمالدى تۇردە تاۋەلسىزدىك الدى. شىنىندا اقش-تىڭ جارتىلاي وتارى بولدى. ول وتارشىلدىقتى امەريكا 1906-1909، 1912، 1917، 1922 جىلدارداعى ينتەرۆەنتتىك سوعىستارىمەن باياندى ەتۋگە تىرىستى. اقىرى 1952 جىلى گەنەرال ف.باتيستانىڭ وزبىرلىق ۇكىمەتى ورنادى. اقش سوعان سۇيەنىپ، كۋبا حالقىن تۇقىرتىپ ءۇستاماو بولدى. الايدا ريەۆوليۋسيالىق كۇرەس ەلۋىنشى جىلداردىڭ ورتاسىندا قايتا جانداندى. ءسويتىپ، 1959 جىلدىڭ 1 يانۆارىندا جەڭىسكە جەتكىزدى. 1942 جىلعى ح.كولۋمب اشقان، 16 عاسىر بويى يسپانيانىڭ قۇلدىعىندا بولعان، ودان سوڭ امەريكاندىق يمپەرياليزمنىڭ ەزگىسىن كورگەن قاھارماندار ارالى — ازاتتىق ارالى بولىپ الەمگە تانىلدى. سوڭعى كۋبا ريەۆوليۋسياسىنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى ونىڭ نەگىزگى فورماسى پارتيزاندىق قوزعالىس بولدى.ونى جەر-جەردە جۇمىسشى تابى قولدادى.

اسا تەرەڭدەمەگەندە وسىنىڭ ءوزى قانشاما ماعلۇمات، حالىق جونىندە قانشاما دەرەكتەر بەرەدى. ريەۆوليۋسيالىق رۋحى كۇشتى حالىق.

ونى تۇستەن كەيىن قالالىق مۋزەيدى ارالاعاندا دا بايقادىق.

تۇسكى اسقا پرەزيدەنت سويلو مارينەلونىڭ قاتىسۋىمەن وتىردىق. اڭگىمە ىقىلاستى، جىلى شىرايلى جاعدايدا ءوتتى. قازاقستان جونىندە كوپ ايتتىم. ايتارىڭ بار بولسا كوڭىلدى ايتاسىڭ عوي. قانداي باقىتتىمىز. سويلو تاڭداعانىنان باسىن شايقاپ - شايقاپ قويادى. الماتىعا كەلىپ كەتكىسى كەلدى. ونكولوگيانىڭ جايى دا اڭگىمە بولدى. بۇل كىسى امەريكاعا دا ايگىلى، ءبىزدىڭ ەلىمىزگە دە بەلگىلى ۇلكەن عالىم ەكەن. جاسى الپىستان اسسا دا كۇنىنە 2-3 وپەراسيا جاساۋدان ءالى قالماپتى.

اڭگىمەسىنىڭ جاقسى بولۋىنا وسىندا ىستەيتىن گنيلوسىروۆ ۆيكتور ءيۆانوۆيچتىڭ دە ۇلكەن سەپتىگى ءتيدى. يسپان تىلىندە ەركىن سويلەيدى، ەركىن اۋدارادى.

عالىممەن اڭگىمەمىزدى ءالى دە جالعاستىرۋعا كەلىستىك.

تۇستەن كەيىن بىزگە دەمالىس بەردى. كۇن ىستىق، زورىقپاسىن دەگەن بولۋى كەرەك. نومەردە ءبىراز تىنىستاپ، يۆان پاۆلوۆيچ ەكەۋىمىز قوناق ءۇيدىڭ قوراسىنداعى باسسەينگە ءتۇسۋدى ءجون كوردىك. تەڭىز سۋى، راحاتتانىپ 40 مينۋت سۋدا جۇردىك. سۋدان شىعا كۋبالىقتار سىرا ءىشىپ جاتىر.

مۇندا سۋسىننىڭ ءبارى تاستاي سالقىن كۇيىندە، مۇزبەن بەرىلەدى ەكەن. تاماعىمەن قورقاتىن ەشكىم جوق پا دەدىم. تاماعى اۋىرسا دا كۇن ىستىق جازىپ جىبەرەتىن شىعار.

كەشكە تاعى دا كەلگەن كۇنگى كورىنىس. كوڭىلدى جۇرت. ءقازىر كۋباعا ءتان كارناۆالدىڭ وتەتىن شاعى ەكەن. كوشەلەر دە سوعان لايىق بەزەندىرىلگەن. استان كەيىن جۇرتتى قايىردىق تا، يۆان پاۆلوۆيچ ەكەۋىمىز تۇڭگى ساعات 10.00-دا كارناۆالدى كورۋگە شىقتىق. ءداستۇرلى كوڭىلدىلىك ءداستۇرلى اق جارقىندىق تويى قول بۇلعاپ شاقىرعانداي بولدى.

24 يۋل. بۇل كۇننىڭ سەنبى ەكەنىن بىلمەي قالىپپىز. نەگىزگى كەلگەن ماقساتىمىز — اتاقتى مونكادا شابۋىلىنىڭ 29 جىلدىعىنا، سونىڭ سالتاناتىنا قاتىسۋ. ول بيىل گرانما پروۆينسياسىندا وتپەك بولدى. كۋبادا 14 پروۆينسيا (بىزدەگى وبلىس) بار. مونكادا شابۋىلى سالتاناتىن وتكىزۋدى جەڭىپ الۋ جولىندا ولاردىڭ اراسىندا جارىس وتكىزىلەدى. كۋبا تاريحىندا «26-يۋل قوزعالىسى» دەپ اتالاتىن بۇل وقيعاعا وتە ەرەكشە ءمان بەرىلەدى ەكەن. ويتكەنى ريەۆوليۋسيالىق كۇرەسكە زور سەرپىن بەرگەن بۇل وقيعا — ۇمىتىلماس وقيعا. بۇل وقيعانىڭ ءوز تۋى دا بار. جارتىسى قارا، جارتىسى - قىزىل. ورتاسىندا «25» دەگەن سيفر. 29-يۋل كۇنى بولاتىن سول سالتاناتقا قاتىسۋ ءۇشىن سامولەتپەن ۇشپاقپىز. 900 كيلومەتر جەر، باعىتىمىز گرانما پروۆينسياسى. 26 يۋل كۇنى مۇندا فيدەل كاسترو كەلمەك، ءسوز سويلەمەك.

مىنە، 9.30-دا ارنايى سامولەتكە مىندىك. بۇل رەيس سول سالتاناتقا باراتىن بارلىق قوناقتاردى وتىرعىزىپ الدى.

ەلشىلىكتەردەن كوپ ادام بار. ءار تىلدە سويلەيتىن، ءار ءتۇستى ادامدار. سوۆەت-كۋبا دوستىعى كوعامى جىبەرگەن ءبىزدىڭ دەلەگاسيا ءۇش ادام: مەن، يۆان پاۆلوۆيچ دەمين (موسكۆا)، ۆيكتور يۆانوۆيچ گنيلوسىلوۆ.

ءبىر ساعاتتان كەيىن ولگين پروۆينسياسىنىڭ ورتالىعىنا كەلىپ توقتادىق. جازعى ۇلگىمەن سالىنعان ادەمى قوناق ءۇي. ماعان جەكە نومەر بەردى. دالا جانىپ تۇرعانمەن بولمە ءىشى ساپ-سالقىن. كەشكە وسى ولگين قالاسىنىڭ ورتالىعىندا 26 يۋل قوزعالىسىنا ارنالعان سالتانات بولماق. وسىدان ءۇش جىل بۇرىن (1979ج) بۇكىل ەلدى قامتىعان جارىستا سالتاناتتى وتكىزۋ قۇرمەتىن وسى پروۆينسيا جەڭىپ العان ەكەن.

گرانما بۇل جەردەن 70 شاقىرىم. ماشينامەن بارماقپىز. ەرتەڭگى وتەتىن سالتاناتتى اسىعا كۇتۋدەمىز.

تروپيكانىڭ جاعدايىندا مۇنداي ۇلكەن شارالار كۇن باتىپ، سالقىن تۇسكەن سوڭ بولادى ەكەن.

كەشكى ساعات 20. اس ىشكەن سوڭ ءبىزدى ارنايى اۆتوبۋسپەن الاڭعا الىپ ءجۇردى. تەز قاراڭعى ءۇيىرىلىپ، قالا ەلەكتر جارىعىنا بولەندى. جان-جاقتان جۇرت اعىلىپ كەلىپ جاتىر. كوڭىلدى، قولدارىندا ترانسپارانتتار. الاڭنىڭ شەتىن الا ۇلكەن پلاكات. وندا كۋبانىڭ ازاتتىعى ءۇشىن كۇرەسىپ قازا تاپقانداردىڭ سۋرەتى. 30 مىڭداي ادام الاڭعا جينالدى. ينە شانشار جەر جوق. ادام مۇحيت دەرسىز. ريەۆوليۋسيالىق ولەڭدەر ايتىلىپ تۇر.

ساعات 21. رەسپۋبليكانىڭ گيمنى وينالدى. بۇل سالتاناتتىڭ باستالعانى. كۋبا كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ولگين پروۆينسيالدىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەلىگىنە كانديدات ەكەن.

جينالعان ادامدار تىك تۇرەگەپ تۇر. كەلگەن قوناقتارعا، جەرگىلىكتى پارتيا مەن ۇكىمەت باسشىلارىنا بيىكتىگى ءۇش مەتردەي كوتەرمە ۇلكەن ساحنا جاسالعان. ساحنانىڭ ەكى جاعىنا بىرنەشە قاتار ورىندىق قويىلعان. سول ورىندىقتاردىڭ ەكىنشى قاتارىنان ورىن تەپتىك.

ساحنانىڭ ورتاسىندا بيىك مىنبە. سويلەۋشىلەرىن كۇتىپ تۇر.

ەڭ الدىمەن سالتانات اشىق دەپ جاريالاندى.

سوسىن 1953 جىلى مونكادادا ريەۆوليۋسيونەرلەرمەن بىرگە بولعان ارداگەر ايەلگە — مەلبا ەرياندەسكە پيونەرلەر گۇل تاپسىردى. بۇكىل الاڭ قۇرمەت كورسەتىپ قول شاپالاقتاپ تۇرىپ الدى. پيونەرلەر ەكى نومەر ورىندادى.

سوسىن ولگين پروۆينسيا پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى سەكرەتارى، كۋبا كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ پوليتبيۋرو مۇشەلىگىنە كانديدات ءسوز سويلەدى.

كۋبالىق قايراتكەرلەر قاعازسىز سويلەۋدى داستۇرگە اينالدىرعان. فيدەلگە ەلىكتەپ، ەكپىندەتىپ، قولىن سەرمەپ - سەرمەپ، بىرەسە سىلتەپ تاستاپ، ءبىر جارىم ساعات سويلەدى. جۇرت جالىققان جوق، قايتا-قايتا قول شاپالاقتادى. شەشەندىك ونەردىڭ وسى ءتۇرى حالىققا تەگى ەتەنە سەكىلدى. سويلەي-سويلەي ادام توسەلەتىن دە شىعار.

25 يۋل. ەرتەمەن 70 شاقىرىمداي جەردەگى گرانما پروۆينسياسىنىڭ ورتالىعى ۆاياماعا بەت الدىق. مۇندا «گيمن» الاڭىندا مەرەكەگە بايلانىستى كارلوس مانۋەل دە سەسپەرەستىڭ ەسكەرتكىشىنە گۇل قويۋعا قاتىسۋىمىز كەرەك.

ءىشى سالقىنداتىلعان جايلى اۆتوبۋسپەن شەتەلدىك ەلشىلىك وكىلدەرىمەن بىرگە كەلەمىز.

ەكى جاعىمىز قانت تروستنيگى (قۇراعى) مەن بانان اعاشتارىنىڭ پلانتاتسيالارى.

قۇراقتى كورۋىم العاش ەدى. قامىس قۇساپ قالىڭ وسەدى ەكەن. ءبىر بولىگىن نويابر - دەكابر ايىندا ەگىپ، مارتتا - اپرەلدە جينايدى، ءبىر بولىگىن مارت - اپرەلدە ەگىپ نويابر -دەكابردە جينايدى.

جيناۋ مەزگىلىن سافرا دەپ اتايدى. ناعىز قىزىل تاناۋ شاق بولادى ەكەن. ويتكەنى قۇراقتى سول ساتىندە زاۆودقا الىپ كەتپەسە، قانتىن تەز جوعالتاتىن كورىنەدى. دۇنيە جۇزىندە قانتتىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىن بەرەتىن ەلدىڭ ەكونوميكاسى ءۇشىن بۇل داقىل - التىن داقىل. قولمەن بۇرىن قالاي جينالىپ كەلگەن. قايران نەگرلەردىڭ قايراتى - اي دەسەڭشى. ءقازىر سوۆەت وداعىنىڭ كومەگىمەن قۇراقتى جينايتىن كومباين جاساپتى. ەرتەڭ ونى ولگيننەن كورمەكپىز.

بايامو قالاسىنىڭ ورتالىعى. جۇرت قالىڭ جينالعان. شىمقاي كوك ءتۇستى كوستيۋم كيگەن مۋزىكانتتار كوزگە بىردەن تۇسەدى. ولار سالتاناتتى مارشتار ويناپ تۇر.

سەسپەرەستىڭ ەسكەرتكىشىنىڭ قارسىسىندا گيمندى جازعان پەرۋچو فيگەرەدونىڭ ەسكەرتكىشى. وسى ەسكەرتكىشكە ءتورت سولدات ۆەنوك ىسپەتتى ەتىلىپ جاسالعان گۇلدەر قويدى.

وسى راسىمنەن كەيىن ءبىزدىڭ دەلەگاسيا ءبولىنىپ، مانسانيلو قالاسىنا كەتتىك. بايامودان 70 شاقىرىم.

مۇندا دەلەگاسيانى مونكودا شابۋىلىنىڭ ءتىرى قالعان ارداگەرلەرى كۇتىپ وتىر ەكەن. وتە عاجاپ كەزدەسۋ بولدى.

ءقازىر الپىستىڭ ۇستىنە كەلگەن ادامدار ءالى شيراق. كەۋدەلەرى ريەۆوليۋسيالىق رۋحقا تولى. سوزدەرى جىگەرلى. ءبىزدىڭ وكتيابر ريەۆوليۋسياسىنىڭ ارداگەرلەرى سياقتى ريەۆوليۋسياعا بەرىلگەندىكتىڭ وتى شارپىپ تۇر. ءار ەلدە وسىنداي وت جۇرەكتىلەر بولماسا ريەۆوليۋسيانىڭ جەڭۋى قيىن عوي. ناعىز جانكەشتى، رۋحى كۇشتى ادامداردىڭ ءوزى ەكەن.

ماعان سوۆەت ەلى، قازاقستان تۋرالى ءبىراز اڭگىمەلەسۋگە تۋرا كەلدى. ۇلكەن ىقىلاسپەن تىڭدادى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى جاسامپاز جۇمىستىڭ اۋقىمىمەن تانىستىرعاندا باستارىن شايقاپ - شايقاپ قويادى.

ىشتەرىندە ۇلتى نەگر، شاشىن اق باسقان، ءىرى دەنەلى ءبىر ادام وتىردى. العاشقى كەزدە اڭگىمەنى ءۇنسىز تىڭدادى. ءبىرازدان كەيىن قوزعالاقتاپ وتىرا المادى. سويتسەم اقىن ەكەن. ەلىمىزدىڭ جەتىستىكتەرى جۇرەگىن قوزعاپ جىبەرسە كەرەك، سوزدەرىن توگىپ - توگىپ جىبەردى.

— مىنە، بوستاندىق الۋ دەگەن نە!

— مىنە، ەڭبەك بوستاندىعى، ار بوستاندىعى دەگەن نە؟

— سوسياليزم ادامعا ەڭ كەرەكتىنىڭ ءبارىن بەرەدى.

— بوستاندىق التىننان دا قىمبات.

— ءبىز بوستاندىق ءبىر كەزدە اياق استى بولعان، ساتىلعان ەلدە تۇردىق.

— بوستاندىق قازىنا، ەل باقىتىنىڭ كوزى — بوستاندىقتا.

كوزى جاساۋراپ، ار جاعىنان ۇلكەن ءبىر تولقىن كوتەرىلگەندەي مول دەنەسىن قوپارا ورنىنان تۇردى.

— ءبىز مونكاداعا شابۋىل جاساعاندا ەڭ الدىمەن بوستاندىقتى بوساتقىمىز كەلدى. بوستاندىقتىڭ قول-اياعىنداعى قۇرساۋدى كۇل تالقان ەتپەك بولدى. شابۋىلىمىز ءساتسىز بولعانمەن بوستاندىقتى بوساتۋعا بولادى دەگەن حالىقتىڭ جۇرەگىنە وت تاستادىق. سول وت لاۋلاپ جاندى. مىنە، ەركىن ەلدە بىزدە ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز.

— مىناۋ سىزدەر كەلگەن ءبىزدىڭ مەرەكە. مونكادا شابۋىلىنىڭ 29 جىلدىعى ءبىز ءۇشىن قىمبات مەرەكە. مەن شىداي المايمىن.

گۇرىلدەگەن كۇشتى ۇنىمەن ولەڭ باستاپ جىبەردى. ءبارى ورىندارىنان تۇرىپ قوسىلدى. ءبىز ءبىر ريەۆوليۋسيالىق كەشتە وتىرعانداي سەزىندىك.

سويتسەك جاڭاعى ورىندالعان «26 يۋل» گيمنى ەكەن. ءسوزى دە، مۋزىكاسىن دا جازعان الدىمىزدا تۇرعان مول دەنەلى اۋگيستين دياس كارتايا بولىپ شىقتى. تۇرمەدە كاسترومەن بىرگە وتىرعاندا جازىپتى.

وتكەن جىلى گاۆانادا بولعان ءبىر كەزدەسۋدە فيدەل: «سەن ەشنارسە جازىپ ءجۇرسىڭ بە» دەپتى. كاسترونىڭ «سەن» دەپ سويلەسەتىن سۇيىكتى ادامىنىڭ ءبىرى ەكەن. فيدەل تۇرمەدەگى، شابۋىل كەزىندەگى مۇنىڭ عاجايىپ ەرلىگىن كوزىمەن كورگەن. سودان ريەۆوليۋسيالىق كۇرەس بۇلاردى جىمداستىرىپ جىبەرگەن. ارالارىنان قىل وتپەيدى.

الگى سۇراققا «لاتين امەريكاسىنىڭ گيمنىن» جازدىم دەپ جاۋاپ بەرىپتى.

— كانى ايتشى.

بۇل ىڭىلداپ ايتىپ بەرەدى...

ەرتەڭىندە ەرتەمەن بۇكىل ەلگە راديو الگى شىعارمانى ساڭقىلداتا ورىنداپتى.

مىنە، عاجاپ كەزدەسۋ. قارسى الدىمىزدا ءبىر گيمننىڭ ەمەس، ەكى گيمننىڭ اۆتورى. سوڭعى گيمندى دە دوستارى بولماي ورىنداتتىردى.

اقىن بابىنا كەلىپ الىپ، سوۆەت ەلى، ۇلكەن دوس ءۇشىن توست كوتەردى.

قازاقستان ءۇشىن ءبىر توستى ولەڭدەتىپ تاعى ۇسىندى. اۋدارماشى اقىن بولماعان سوڭ ول جولداردى جازىپ قالۋدىڭ ءساتى تۇسپەدى.

ءبىراق، شىن ىقىلاستى، جۇرەك جاردى توست ەكەنى بەت جۇزىنەن، سويلەۋ ماقامىنان ابدەن بايقالىپ تۇردى.

مونكادا شابۋىلشىلارىمەن بىرگە سۋرەتكە تۇستىك، تاماق ىشتىك. تاريحي ادامداردىڭ ورتاسىندا بولدىق.

كەتەردەگى جىلى قوشتاسۋىمىزعا قالا تۇرعىندارى كەلىپ قوسىلدى. دوستىقتىڭ مانيفەستاسياسىندا بولدى. يدەيا ورتاق، كۇرەس ورتاق، كۇن ورتاق بولسا — دوستىقتىڭ مەرەيى قاشان دا ۇستەم عوي.

بۇل كۇن ايتۋلى وقيعالارعا تولى بولدى. ولگين قالاسىنا قايتىپ كەلگەن سوڭ، ءوزىمىز توقتاعان «پەرنيك» قوناق ۇيىنەن تاماق ىشتىك. كەشكە تەاترعا بارماقپىز.

كونسەرت ساعات 21.00-دە باستالدى. بىرنەشە ادەمى نومەرلەر. ءدامدى، شاعىن كونسەرت. ەڭ سوڭىندا مانا كۇندىز مونكادا شابۋىلشىلارى ايتقان، اۆتورىنىڭ ءوز اۋزىنان ەستىگەن «26 شىلدە» گيمنى. بۇكىل زال تۇرەگەپ تۇرىپ قوسىلدى.

مەن اۋگيستين دياس كارتايانى وتە باقىتتى ادام سانادىم. ءسوزى، شىعارعان مۋزىكاسى بۇكىل ەل اۋزىندا.

بۇگىن وسىنداي سالتانات بارلىق قالادا، بارلىق ەلدى مەكەندە ءوتىپ جاتىر. بارلىق جۇرت وسى گيمندى ايتۋدا. كۇرەسكەرلەردىڭ گيمنى، كۇرەسكە شاقىراتىن گيمن. كونسەرتتەن شىققان سوڭ ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا ءبىزدى ەڭبەكشىلەر تۇراتىن قالانىڭ كادىمگى ءبىر كۆارتالىنا اپاردى. اينالا كۋبالىق الاسا ۇيلەر. كوبى ءبىر قاتارلى. سونىڭ بىرەۋىنىڭ توبەسىنە مۋزىكا قويعان. سالتاناتتى، كوڭىلدى مۋزىكا. ءتورت جاسار بالادان قارتقا دەيىن ءبارى وسىندا. ءبىز ريەۆوليۋسيانى قورعاۋ كوميتەتىنىڭ كۆارتالدىق سوۆەتىنىڭ پرەدسەداتەلىنە جولىقتىق. وتىزدارعا جەتپەگەن جاس جىگىت. ريەۆوليۋسيانى قورعاۋ كوميتەتى قوعامدىق نەگىزدەگى ۇيىم. ءار قالانىڭ ءار كۆارتالىندا ونىڭ سوۆەتى بار. سول كۆارتالدا كىم نە ىستەپ ءجۇر، قاي ۇيدە قانداي قوناق بار — سوعان دەيىن ءبىلىپ وتىرادى ەكەن بۇل سوۆەت. نەگىزگى مىندەتى — حالىقتىڭ پىكىرىن زەرتتەۋ، سونى جيىپ سۇرىپتاپ وتىرۋ. ول بالالار تاربيەسىنە دە، تۇرمىس-سالت ماسەلەسىنە دە ارالاسىپ وتىرادى.

ريەۆوليۋسياعا قارسىلار باس كوتەرگەندە حالىقتىڭ ءوز ينيسياتيۆاسىمەن قۇرىلعان كوميتەت ەكەن. ونىڭ بورىشى — قىراعىلىق. شارۋاشىلىقتا، ساياسي ومىردە قانداي جاعداي بولىپ جاتىر — سونىڭ بارىنە زەر سالىپ وتىرۋعا مىندەتتى. تەز حابارشى دا وسى.

مىناۋ مەرەكەگە ازىرلىك تۇسىندا بۇل ورگاننىڭ جۇمىسى ءتىپتى كوبەيىپ كەتەتىن بولسا كەرەك. 24 يۋل كۇنى قالانىڭ ورتاسىنداعى ۇلكەن الاڭعا جۇرتتىڭ مول جينالۋىن قامتاماسىز ەتۋگە كۇش سالعاندار سول كوميتەتتەر. بۇل كوميتەتتىڭ اۋداندىق، قالالىق، پروۆينسيالىق (وبلىس) بۇكىل ەلدىڭ ءوزىنىڭ ورگانى بار.

جۇرت كوڭىلدى بولۋ ءۇشىن ءبارى قاراستىرىلىپتى. ۇلكەن قازاندا قايناتىلىپ جاتقان كوجەنى، ءۇيىتىپ جاتقان تورايدى كورسەتتى.

— وسىدان 24 ءيۋلدى ۇيىقتاماي قارسى الامىز، — دەيدى كۆارتالدىق سوۆەتتىڭ پرەدسەداتەلى.

سوۆەت ەلىنەن ەكەنىمىزدى ءبىلىپ، ءبارى بىزگە قول سوقتى. ماعان دا بىر-ەكى اۋىز جىلى لەبىز بىلدىرۋگە تۋرا كەلدى. ونسىز دا كوڭىلدى حالىق مەرەكە قۋانىشىمەن ءتىپتى دۇرىلدەپ كەتكەن.

الگى كۆارتالدان اتتانىپ، قوناق ۇيگە بەت الدىق. جۇرتتىڭ ءبارى دالادا. شاراپتارىن، سىرالارىن ءىشىپ، بيلەرىن بيلەپ سايرانداپ جاتىر. بۇكىل قالا قۋانىش قۇشاعىندا. مۇنداي شاتتىق ءبىر عانا بۇل قالادا ەمەس قوي. بۇكىل ەل بۇگىن وسىنداي قۋانىش ۇستىندە.

تۇڭگى ساعات 23.00-تە قوناق ۇيدە ۇلكەن قابىلداۋ بولماق. وعان وسىندا كەلگەن ديپكورپۋس تۇگەل قاتىسپاق. سوعان اسىعىپ كەلەمىز. قوناق ءۇيدىڭ سولتۇستىك جاعىندا قولدان جاسالعان باسسەين. سونىڭ اينالاسىندا اشىق اسپان استىندا قويىلعان ستولدار. ۇزىن سانى 300-دەن اسا ادام جينالعان. ءبارى دە ەرتەڭگى بايامادا بولاتىن سالتاناتقا كەلگەندەر. ەلشىلەردىڭ كوبى ايەلدەرىمەن ءجۇر. دۇنيە جۇزىندەگى تالاي ۇلتتىڭ وكىلىن وسى جەردەن كورگەندەيسىڭ. ءبارى دە كۋبادا ىستەيتىندىكتەن يسپان تىلىندە سويلەيدى.

تاماقتى باسسەين جاعالاتا «شۆەدتىك ستول» پرينسيپىمەن سامساتىپ قويعان. اركىم كەرەگىنشە الىپ، ستولعا وتىرادى. ىشىمدىكتى سۇراۋىنشا اكەپ بەرەدى. بۇل جەردەگى «كۋلت» سىرا. ءبىزدىڭ دەلەگاسيا دا ءتيىستى ورنىن الدى.

مەبەلدىڭ ءتۇسى اق ءتۇس ەكەن. بولمەلەردە دە، قوناق ءۇيدىڭ حولدارى دا، ستولدار دا اپپاق. اعاشتىڭ تاپشىلىعى ما ەكەن، الدە ۇنەم تۇرعىسىنان با، ورىندىقتارى ادەمى جىلتىلداق ەتىپ پلاستيكادان قۇيىلعان. وتىرۋعا دا جايلى، تازا دا. انەۋ كۇنى كەلىپ تۇسكەندە دە اەروپورتتان سونى بايقاعان ەدىم.

جۇرت ءبىرىن ءبىرى مەرەكەمەن قۇتتىقتاپ، سوعىستىرىپ جاتىر. باسسەيننىڭ ءبىر باسىندا شاعىن ساحنا. سوعان ءتۇرلى-تۇستى كيىنىپ، ەسترادالىق انسامبل شىقتى.

كادىمگى ەسترادالىق قۇتىرعان بيلەر مەن قۇلاق جارعان اندەر. رەپەرتۋارى، بايقايمىن، كۋبالىق ريەۆوليۋسيالىق رۋحتا. ءبىر نومەرىنەن ءبىر نومەر اسىپ تۇسەدى. تاماقتان گورى سونى تاماشالادىق. ەكى ساعات جالىقتىرماي جاقسى كوڭىل كۇي تۋعىزدى. ساعاتىمىزعا قاراساق تۇڭگى ساعات 01.00. وسى كەزدە وركەستردىڭ ادامدارى، نەگىزگى بيشىلەردى مۋزىكالارىن ويناعان كۇيى ستولداردى ارالاپ، جۇرتقا قوشتاسۋ سالەمىن جاسادى. ديپلوماتتار، قوناقتار تىك تۇرىپ، كورسەتكەن قىزىقتى دا قىزۋلى كونسەرتىنە ريزاشىلىق ءبىلدىردى.

انسامبل كەتكەن سوڭ، باسقا جاقتان مۋزىكا ەستىلدى. بۇل بيگە شاقىرعان اۋەن - ءدى. ءبىز ورنىمىزدان تۇرىپ، دەمالۋعا بەتتەدىك. سول مۋزىكا تاڭ اتقانشا باسىلعان جوق دەدى عوي، قوناق ءۇيدىڭ باسسەين جاعىندا تۇراتىندار.

26 يۋل. بۇگىن ۇلكەن مەرەكە. ساعات كەشكى 4-تە گراناما پروۆينسياسىنىڭ ورتالىعى باياموعا ءجۇرۋىمىز كەرەك. «پەرنيك» قوناق ۇيىندەگىلەر تۇگەل جۇرمەك.

قالا باسشىلارى تۇسكە دەيىن ءبىزدى الداندىرۋ ماقساتىمەن ارنايى پروگرامما جاساپتى. ولگيندى ارالاپ كورمەكپىز. وسىندا سوۆەت ەلىنىڭ كومەگىمەن سالىنىپ بىتكەن قۇراق جينايتىن كومباين زاۆودى بار ەكەن. ءبىز سوعان بارۋعا تىلەك بىلدىردىك.

سويتسەك، بۇگىن مەرەكە كۇنى زاۆود جۇمىس ىستەمەيدى ەكەن. وعان قاراماستان بىزبەن كەزدەسۋگە سوۆەتتىك مامانداردى العىزدى.

مىنە، زاۆودىمىز. ىشىندە ءجۇمىسشىلار جوق. ەركىن ارالاپ كەلەمىز. قارسى الدىمىزدا «كتپ-1» كومباينى. ەگەر قانت قۇراعى دەگەنىڭىز نۋ قامىس دەپ ۇقساڭىز، ونى وراتىن كومبايننىڭ قانداي بولاتىنىن ويلاي بەرىڭىز. قۇراقتىڭ قانتتى جەرى تومەنگى جۋان جاعى بولاتىن كورىنەدى. سوندىقتان «پىشاق» دەپ اتالاتىن اينالمالى ديسكى جەرمەن جەكسەن قىلۋعا ءتيىس. ال پلانتاسيا تەگىس ەمەس، ءارى جەر تاستى. سوندا العاشقى كەزدە ءجيى سىنعان دا جاعداي بولىپتى. ءبىراق وسى زاۆود قانت قۇراعىن جيناۋدى 50 پروسەنت مەحانيكالاندىرۋعا مۇمكىندىك بەرگەن. 1977 جىلى ىسكە قوسىلعان زاۆود وسىنشا يگى ءىس اتقارعان. 1981 جىلى 600 كومباين شىعارىپ جوسپارلى قۋاتتىلىعىنا جەتكەن. ءقازىر ەلدە 6 مىڭ 300 كومباين جۇمىس ىستەيدى. سونىڭ ەكى مىڭنان استامى وسى زاۆود شىعارعان تەحنيكا قالعانى اۆستراليا مەن فرگ- دان ساتىپ الىنعان دەسەدى.

قالاي بولعاندا دا بۇل زاۆود اسا ءبىر قيىن جۇمىستا ريەۆوليۋسيا جاساعان. ەڭبەكتىڭ ەڭ اۋىر ءتۇرى اتانعان قانت قۇراعىن جيناۋ سوسياليستىك كۋبادا عانا وسىلايشا جەڭىلدەتىلە باستاعان. ءقازىردىڭ وزىندە 60 پروسەنتى مەحانيكالاندىرىلسا كوپ كەشىكپەي تۇگەل مەحانيكالانادى ەمەس پە. بۇرىن وسى پروۆينسيادا 12.000 «ماچەچەرا» (قولمەن شاباتىندار) بار ەكەن. ءقازىر سودان 300 عانا ادام قالعان. ءتۇسىندىرۋدى قاجەت ەتپەيتىن سيفرلار بۇل. ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى دوستىقتىڭ شىنايى كورىنىسى. قالادا ۆ.ي.لەنين اتىنداعى گوسپيتال بار ەكەن، ورتا مەكتەپتىڭ ءۇيىن، ءسۇت كومبيناتىن كوردىك. ءبارى جاڭا قۇرىلىستار. ءبىر قىزىعى كۋبادا تەرەزەگە اينەك سالىنبايدى. ونىڭ ورنىنا بەلدەۋ - بەلدەۋ جۇقا تاقتاي قويىلادى، ارالارى ساڭىلاۋلى بولىپ كەلەدى. كليمات جاعدايىنىڭ ءامىرى بۇل. ۇيلەرگە باتارەيالار سالىپ تا اۋرە بولمايدى. ويتكەنى قىس جوق قوي. مىنە ساعات جەرگىلىكتى ۋاقىت بويىنشا 16.00. ءىشى سالقىن بىرنەشە اۆتوبۋسپەن «پەرنيك» قوناق ۇيىندەگىلەر گرانما پروۆينسياسىنىڭ ورتالىعى بايامو قالاسىنا تارتتىق. كوپتەن كۇتۋلى ۇلكەن سالتانات وسىندا بولماق. بارلىق 14 پروۆينسيادان (بىزدەگى وبلىس) گاۆاناداعى بۇكىل شەت ەلدىك ەلشىلىكتەن كەلگەن قوناقتاردى قارسى الۋ وڭاي ما. جولدىڭ ءتارتىبى، قالانىڭ ءتارتىبى، سونشاما حالىققا مىناداي ىستىقتا سۋسىن دەگەندەي — ءبارى بايامولدىقتاردىڭ موينىنا تۇسكەن جۇك.

ءبىر جارىم ساعاتتا جەتىپ كەلدىك. بيىل سالىنىپ بىتكەن "رودينا" اتتى الاڭ. ۇشى-قيىرى جوق حالىق. اينالا، بۇكىل قالا مەرەكەدەگىدەي بەزەندىرىلگەن. تريبۋنانىڭ ءوزى ءبىر 500 ادامعا جاسالعان. ەكى يارۋس ەتىلىپ ىستەلگەن. جوعارى يارۋسى ءبىر 100 ادامعا، قالعانى تومەنگى يارۋستا. باسپاسوزدە كەيىن جاسالعان حابارعا قاراعاندا بۇل كۇنگى سالتاناتقا 100 مىڭنان استام ادام جينالعان. كەڭ ءبىر القاپتاعى قىزىلدى-جاسىلدى گۇل جازىعىنا كەلگەندەيسىڭ.

ءبىز ەكىنشى يارۋستا مىنبەگە جاقىن كەلىپ وتىردىق. ءبىر كەزدە قاسىمىزعا ەرىپ جۇرگەن جىگىت ەگدە تارتقان ءبىر ەگدە ايەلمەن تانىستىردى. ول وسىدان ەكى كۇن بۇرىن ولگيندە ۇلكەن قوشەمەت كورسەتىلگەن مەلبا ەرناندەس ەكەن. مونكوداعى شابۋىل جاساۋعا قاتىسقان ەكى ايەلدىڭ ءبىرى. ەكىنشىسى ايدە سانتاماريا وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن قايتىس بولىپتى.

مەلبا ءبىزدىڭ سوۆەت وداعىنان ەكەنىمىزدى بىلگەن سوڭ قۇشاقتاپ، قاتتى ريزاشىلىق ءبىلدىردى. مەرەكەگە كەلگەنىمىزگە راحمەت ايتتى.

كوپتەن كۇتكەن ساعات 18.00. ورتالىق تريبۋنانىڭ جوعارى يارۋسىندا وتىرعاندار ءدۇر ەتە قالدى. كۋبانىڭ فيدەل كاسترو باستاعان پارتيا جانە مەملەكەت قايراتكەرلەرى كورىندى. بۇكىل الاڭ قول سوعىپ ورىندارىنان تۇردى. ۇران تاستاپ ۇزاق تۇرىپ الدى. فيدەل «جەتەر» دەگەندەي بەلگى بەردى. حالىق تىنا قالدى.

گرانما پروۆينسياسىنا وسى سالتاناتتى وتكىزۋ قۇرمەتىنە يە بولعان كۋالىك تاپسىرىلدى. ول ءبىر 5 مينۋتتاي عانا ۋاقىت الدى. سوسىن مىنبەگە فيدەل كوتەرىلدى. الاڭ تاعى دا حالىقتىڭ شاپالاعىنان جاڭعىرىقتى. پارتيانىڭ اتىنا، كۋبانىڭ اتىنا ايتىلعان ۇراندار...

اشىق اسپان استىندا كۇن كۇيدىرىپ بارادى. بورشا - بورشامىز شىعىپ تەرلەدىك. حالىق ىستىعىڭدى ەلەر ەمەس. قاسىمىزداعىلار ءقازىر جارتى ساعاتتان سوڭ ىستىق قايتادى، ساعات 7-دە كۇن باتادى، سوسىن جاقسى بولادى دەپ جۇباتادى.

ۇكىمەت باسشىلارىنىڭ كورگەنى دە حالىقتىڭ. كورگەنى. ولارعا ارنايى كولەڭكە جاسالماعان. فۆدەلدىڭ ءوزى دە مىنبەدە، كۇنگە قاسقايىپ قاراپ، سويلەپ تۇر. 2 ساعا 30 مينۋت سويلەدى. الدىمەن گرانما پروۆينسياسىنىڭ جەتىستىگىنە، سوسىن ەلدىڭ ەكانوميكاسىنا تالداۋ جاسادى. سوڭىندا حالىقارالىق جاعدايعا توقتادى.

ەشنارسەنى جاسىرماي حالىققا ءبارىن اشىق ايتىپ بەردى — جەتىستىكتى دە، كەمشىلىكتى دە. حالىقارالىق جاعدايدا امەريكان يمپەرياليزمنىڭ ارانداتۋ ارەكەتىن، بەيبىتشىلىك ىسىنە ءقاۋىپ ءتوندىرىپ وتىرعانىن جىلىكتەپ تالدادى.

امەريكانىڭ كاريب باسسەينىندەگى ەلدەرگە جاساپ وتىرعان ارانداتۋى، قوقان لوققىسى، ەكونوميكالىق، ساياسي قىسىمى قانشا ارەكەتتەنگەنىمەن ولاردىڭ قالاعانىنداي ناتيجەسىن بەرە المايدى. بۇل ساياسات بارعان سايىن امەريكانىڭ ابىرويىن توگۋدە. ءبىز دۇرىس جولدامىز، ءبىزدىڭ ءىسىمىز ءادىل ءىس.

ەكى جارىم ساعات تۇنا تىڭداعان حالىق ءوزىنىڭ وسى ىقىلاسىمەن كۋبا كومپارتياسىنىڭ جۇرگىزىپ وتىرعان سىرتقى ساياساتىن تولىق قولدايتىندىعىن ءبىلدىردى.

ميتينگىنىڭ سوڭىندا «26 يۋل» گيمنى ورىندالدى.

بايامودان ساعات 2گدە شىعىپ، ولگينگە ون شاماسىندا جەتتىك. مەرەكە رۋحى جۇرەگىمىزدى ابدەن باۋراپ العان.

27 يۋل. بۇكىل ديپكورپۋسپەن بىزگە تاڭەرتەڭگى 11.40-تاعى سامولەتپەن گاۆاناعا اتتاندىق. سامولەتتىڭ ىشىندە بىلگەنىمىز امەريكا ەلشىلىگىنىڭ وكىلى باياموداعى ميتينگىگە قاتىسپاپتى. وزدەرىنىڭ اتىنا قاتاڭ سىن ايتىلاتىنىن كۇنى بۇرىن سەزسە كەرەك. ميتينگىدە كەتىپ وتىرعاننان ولگيندە قالۋدى ارتىق ساناپتى.

26-27 يۋل كۇندەرى كۋبالىقتار ءۇشىن دەمالىس، مەرەكە، جۇمىسقا شىقپايدى. مەكەمەلەر، قوعامدىق ۇيىمدار جۇمىس ىستەمەيدى. ال سوۆەت ەلشىلىگى ءۇشىن بۇل كۇندەر جۇمىس كۇندەرى. ونداعىلار ءوز مەرەكەلەرىمىزدە عانا دەمالادى. تۇستەن كەيىن ەلشىلىككە بارىپ شىعۋدى ءجون كوردىك. ارنايى اكەلگەن سالەم-ساۋقاتىمىز جانە بار. مانا سامولەت ۇستىندە ەلشىلىكتە سوۆەتنيك بولىپ ىستەيتىن فەودور يۆانوۆيچ ەۆسەيەۆپەن تانىسقانبىز. وتە جىلى شىرايلى جاعدايدا اڭگىمەلەسىپ وتىردىق. ەلشىلىكتە اڭگىمە ودان دا كوڭىلدى، اسەرلى بولدى.

قوناق ۇيگە كوڭىلىمىز تاسي، شاتتانا ورالدىق.

28 يۋل. پروگرامما بويىنشا بۇل كۇن دەمالۋعا بەرىلگەن. سول سەبەپتى دە ەرتەمەن قالانىڭ شەت جاعىنداعى پلياجعا سۋعا تۇسۋگە كەتتىك. سانتو-ماري («جۇماق پۇشپاق») دەپ اتالادى ەكەن. سۋ وتە جىلى. كوكتەمدە بولعان قاتتى تاسقىننىڭ ءىزى ءالى جاتىر. پلياجعا ەداۋىر زالال كەلتىرىپتى. سۋى ءبىزدىڭ قارا تەڭىزدەن تۇزدىلاۋ. استى تاس ەمەس، جۇمساق. كۋبالىقتار ءۇشىن 25 گرادۋس بولسا، سۋ سالقىن دەپ ەسەپتەلەدى ەكەن. 18 گرادۋس سۋعا ءتۇسىپ جۇرگەن بىزدەرگە ول كۇلكى بولىپ كورىنەدى.

تەڭىزدىڭ سۋى دەنەنى شيراتىپ، سەرگىتىپ جىبەردى. راحاتتانىپ قالدىق. ءتۇسىپ جۇرگەنىمىز اتلانتيكا مۇحيتىنىڭ ءبىر بولەگى — كاريب تەڭىزى عوي. مۇحيتتىڭ ارعى جاعى دەگەنىمىزدىڭ ءدال ءوزى. ءبىراق دوستىق نيەتتەگى ەلدەمىز — كۋبادامىز.

بۇل كۇنگى ەستە قالعان تاعى ءبىر وقيعا ءوزىمىز تۇرعان قوناق ۇيدە — «ريەۆيەراداعى» كاۆەراعا بارعانىمىز. يۆان پاۆلوۆيچ ەكەۋمىز مۇنى دا كورگىمىز كەلدى. بىزدەگى ۆارەتتەنىڭ ءبىر ءتۇرى. ءبىراق ودان الدە قايدا باي، قىزۋ، كوركەم بولىپ شىقتى.

ساعات كەشكى 23-00-دە باستالادى ەكەن. پروگرامما ءبىر ساعات 20 مينۋتقا ەسەپتەلگەن. ءبىر نومەر ءبىر نومەردى قايتالامايدى. ەكپىندەتىپ، ەلىكتىرىپ، ەسى كەتە بيلەيدى. كوستيۋمدەردىڭ نەشە ءتۇرىن كوردىك. افريكالىق، يسپاندىق ستيل. ءارى فانتاستيكالىق شەبەرلىكپەن، تاپقىرلىقپەن تىگىلگەن. ءار بيدەگى كوستيۋمدى جازۋعا، سۋرەتتەۋگە ءتىل جەتپەۋى مۇمكىن. ەڭ ابزالى - كورۋ. «كراسوچنىە كوستيۋمى، كراسوچنىە تانسى. ستولكو ۆىدۋموك، ستولكو پويسكا. رەجيسسەرسكايا رابوتا بىلا نە يز لەگكيح» دەدى يۆان پاۆلوۆيچ. بۇل سوزدەردى اۋدارماي-اق قويايىن.

عاسىرلار بويعى ەۆروپالىق مادەنيەتتىڭ دە، افريكالىق نەگىرلەردىڭ ادەت-عۇرپى دا ءوز كورىنىسىن تاپقان ول بيلەردەن. بوكسەنى ويناتۋ، بوكسە ءبيى مىقتاپ-اق دامىپتى. ورەسكەل، بەيپىل كورىنبەيدى، ادەمى كوستيۋمدەرمەن اجارلانىپ، قيمىلعا ەرەكشە سيپات، ويناقىلىق بەرەدى.

قاراپ وتىرساڭ قىزىق قوي، ءار حالىقتىڭ ءوزىنىڭ قالىپتاستىرعان ءداستۇرى بار. مىسالى، گرۋزيندەر كۇشتى اياققا تۇسىرەدى، ورىستار دا، ۋكرايندار دا سولاي. ءبىزدىڭ قازاقتار قولدى كوپ ەربەڭدەتەدى، ءارى جالىقتىراتىن، ءبىر ىرعاقتى بولىپ شىعادى. قيمىل پوەزياسى جوقتىڭ قاسى. سوندىقتان ءبيىمىز انىمىزدەي شىرقاۋ بيىككە شىعا الماي ءجۇر. بىزدەن گورى قول قيمىلىن وزبەكتەر، تاجىكتەر اسەم، ءار ءتۇرلى جاسايدى. ولار دەنەنىڭ پلاستيكاسىمەن، نازىكتىكپەن كەپ ۇتادى.

ال كۋبادا بوكسەدەن جوعارى دەنە مۇشەلەرىن ويناتۋ ەرەكشە. كوپ ادام سولاي بيلەگەن كەزدە ادەمى ءبىر قيمىل گامماسى پايدا بولادى. سودان كەيىن جارىق مۇمكىندىگىن پايدالانۋى، سول ارقىلى ونسىز دا ادەمى ءبيدى، ونسىز دا ادەمى دەنەلەردى، كوستيۋمدەردى قۇلپىرتىپ جىبەرەدى.

كەشكە رەستورانعا كەلىپ، وسىنى تاماشالاپ جۇرت دەمالىپ قايتادى ەكەن. كۋبادا كوڭىلدەندىرۋ شارالارى تەك كەشكە قاراي. «كۇندىز جۇمىس ىستەپ، ءتۇن تويلايتىن حالىق دەپ بەكەر ايتىلماسا كەرەك». كوڭىل جاقسى بولسا جۇمىس تا جاقسى. سول سەبەپتى مۇنداي شارالاردى پارتيا ۇيىمدارى ۇدايى نازاردا ۇستايتىن كورىنەدى.

ەلدە ۆىترەزۆيتەل دەگەن اتىمەن جوق. ونداي پروبلەمانىڭ تۋاتىن ءتۇرى دە كورىنبەيدى. سالقىن سۋسىن — سىرا، سوكتار: مۇز سالماي سۋسىن بەرىلمەيدى. جىعىلا ءىشۋ حالىقتىڭ قانىنا سىڭبەگەن. اڭگىمە، ءازىل، كۇلكى. بارلىق ءناسىلدىڭ وكىلدەرى تەڭ پراۆولى، قويان قولتىق، ارالاس.

يسپاندار ۇستەمدىك ەتىپ تۇرعان كەزدە نەگرلەردىڭ تاماق ىشەتىن، سۋعا تۇسەتىن جەرى دە بولەك بولىپتى. قانداي قورلاۋ.

حالىقتىڭ بويىندا ءبىر ورلىك بار. وزگەنى مەنسىنبەۋ ورلىگى ەمەس، وزىنە-وزى سەنۋ، ءوز پاراساتىن ءوزى تومەندەتپەۋ ورلىگى.

29 يۋل. پروگرامما بويىنشا ۆ.ي. لەنين اتىنداعى پارككە بارماقپىز. بۇل پارك كوللەكتيۆى كۋبا-سوۆەت دوستىعى اسسوسياسياسىنىڭ كوللەكتيۆتى مۇشەسى ەكەن. اسسوسياسيانىڭ بۇل ەلدەگى بەدەلى وتە جوعارى. بارلىق پروۆينسيادا، بارلىق قالادا دەرلىك بولىمشەلەر بار. ولار اسقان جاۋاپكەرشىلىكپەن جۇمىس ىستەيدى. پاركتىڭ ديرەكتورى لۋسي ۆيلەگاس پارتيزان قوزعالىسىنا قاتىسقان ەلدەگى بەلگىلى ايەلدىڭ ءبىرى. ورتا بويلى، تولىق تا ەمەس، ارىق تا ەمەس، جىلى ءجۇزدى ادەمى ايەل ەكەن.

— پارك قالانىڭ شەت جاعىندا. كولەمى 175 گەكتار. وسىدان ون جىل بۇرىن وسى ارادا تۇك جوق ەدى، اشىق الاڭ بولاتىن. پارك ەگۋ جونىندەگى يدەيانى ايتقان فيدەل كاسترو. مىنە، كورىپ تۇرسىز قانداي ورمان ورناتتىق، — دەدى لۋسي.

ون جىلدا مۇنداي پاركتىڭ بولۋى قيىن. ءبىراق فاكتى. تروپيكانىڭ ارتىقشىلىعى عوي. بۇكىل پاركتى اينالىپ شىعاتىن بالالار تەمىر جولى بار. ورتاسىندا ۇلكەن قول، سەرۋەندەپ جۇرگەن جۇرت.

ارنايى اكۆاريۋم سالىنىپتى. ودان كاريب تەڭىزىندەگى بالىقتىڭ بارلىق ءتۇرىن كوردىك. وسى اكۆاريۋمنىڭ قاسىندا ەكى كروكوديل جاتىر.

ەسترادالىق اشىق ساحنا قىزىق سالىنعان. ەڭىس - ەڭىستەن تومەنگى جاعى كول. كولدىڭ شەتىنە دوڭگەلەك ەتىپ ساحنا ورناتىلعان. كونسەرت بولعاندا ارتيستەر ايدىن كولدىڭ بەتىندە، سۋدا بيلەپ جۇرگەندەي اسەر قالدىرادى. ەڭىستىڭ ءوزىن كانە ريم ستيلىندەگى وتىراتىن ورىندىق ەتىپ پايدالانعان.

پارك قاسىندا 5 مىڭ وقۋشى ءبىلىم الاتىن ورتا مەكتەپ بار. ونىڭ جۇمىس ىستەۋ ءپرينسيپى بىزدەگى مەكتەپ ينتەرناتتاعىداي. ول دا ۆ.ي.لەنين اتىندا. كۇن ىستىق. تەرلەپ تەپشىپ ءجۇرىپ كورىپ شىقتىق. شارشاعانىمىزدى مۇنداعى بالالارعا، جاس ۇرپاققا دەگەن قامقورلىق ۇمىتتىرىپ جىبەرگەندەي.

پاركتىڭ قاق ورتاسىنان بيىك توبەدە ۆ.ي.لەنينگە ەسكەرتكىش سالىنباق. جوباسى ءوزىمىزدىڭ ارحيتەكتور كەربەلدىكى. دايىن ەكەن. ەندى ورناتۋى عانا تۇر.

پاركتەن العان جاقسى اسەرمەن ماريەل پورتىنا اتتاندىق. وسى پورت كۋبا سوۆەت دوستىعىنىڭ كوللەكتيۆتى مۇشەلىگىنە الىنباق. كۇن تاس توبەگە كەلىپ، قايناپ تۇرعان كەزدە پورتقا كەلدىك. ماشينانىڭ ءىشى 50 شاقىرىمداي جۇرگەن سوڭ فين مونشاسىنداي قىزدى. تەڭىزشىلەر ۇلكەن كلۋبتا اسىعا كۇتىپ وتىر ەكەن. بۇل راسىمگە بىزبەن بىرگە اسسوسياسيانىڭ پرەزيدەنتى، اتاقتى عالىم ونكولوگ، حالىقارالىق لەنيندىك سىيلىقتى بەلگىلەيتىن كوميتەتتىڭ مۇشەسى، سوۆەت وداعىنىڭ ۇلكەن دوسى سويلو مارينەلو، وسى اسسوسياسيانىڭ سەكرەتارى سەرگيو لوپەز برەل، كۋبانىڭ حالىقتار دوستىعى قوعامىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى گەلەن سەلويا كەلدى.

گەلەننىڭ ءومىر تاريحى دا قىزىق، ونىڭ ۇلتى مەكسيكان. «گرانما» كەمەسىمەن 1956 جىلى ريەۆوليۋسيونەر شابۋىل جاساعاندا ولاردىڭ ىشىندە 4 شەتەلدىك بولعان. بىرەۋى وسى گەلەن. ەكىنشىسى اتاقتى اقىن ارگەنتينالىق چە گيەۆارا. ول قازا بولىپ كەتكەن. چە گيەۆارانىڭ سۋرەتى گاۆانانىڭ ورتاسىندا ۇلكەن ەتىپ سالىنىپ قويىلعان. وت جۇرەك، قايتپاس ادام ەكەنى ايدان انىق كورىنىپ تۇر.

ميتينگى وتە سالتاناتتى جاعدايدا ءوتتى. سويلە جانە مەن ءسوز سويلەدىك. كوللەكتيۆكە موسكۆادان ادەيى اكەلگەن البومدى تابىس ەتتىك. تەڭىزشىلەر ساعات كەشكى 17 كەزىندە جىلى شىرايمەن شىعارىپ سالدى. سول بەتىمىزبەن گاۆاناداعى اسسوسياسياسىنىڭ ۇيىنە كەلدىك. بۇل قالاداعى ەڭ ادەمى ۇيلەردىڭ ءبىرى. ورىس ءتىلىن ۇيرەتەتىن لابوراتوريا بار ەكەن. بۇگىنگى تەحنيكامەن جابدىقتالعان. ءار ەلدىڭ بەرگەن سىيلىقتارى بۇل ۇيىمنىڭ بايلانىس شەڭبەرىن اڭعارتقانداي. الماتىدان ارنايى اكەلگەن كىلەمشەمىزدى سىيلىققا تارتىپ ەدىك كۋبالىقتار قاتتى رازى بولىپ قالدى.

اڭگىمە بەرگەندە ەمەس، دوستىق كوڭىلدە.سوناۋ ازاتتىق دوستىق ۇيىندە قازاقستان بەلگىسى دە قالدى. ارا قاشىقتىق قانشا الىس بولسا دا، دوستىق كوپىرىن جالعاستىرا تۇسكەنىمىزگە قۋانامىز. 30- 31 يۋلدەردە دە كۋبالىق باۋىرلاردىڭ ىستىق ىقىلاسىنا وراندىق. ۆارادەرو دەگەن جەرگە اپارىپ دەمالدىردى. كۋبا كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىندە قابىلداۋدا بولدىق. ەكى ەلدىڭ دوستىعى، ءوزارا كومەگى جايلى كوپ اڭگىمە شەرتىلدى. سوۆەت ەلىنە دەگەن شەكسىز سۇيىسپەنشىلىكتىڭ كۋاسى بولىپ قايتتىق.

قيال قۇسى ەلگە قايتا الىپ كەلە جاتقان مىناۋ يل-62 لاينەرىنەن دە ۇشقىر. كۋبا كارتاسىنا ءدامىل – ءدامىل كوز تاستايسىڭ. العان اسەرلەردىڭ ىقپالى ما، شاعىن ارال ساعان الىپ ارال سەكىلدى بوپ كورىنەدى. ونداعى ىستەلىپ جاتقان ىستەر، وت جۇرەكتى ادامدار بۇل ارالدى عاجايىپ ەتەرى ءسوزسىز. ويتكەنى ولاردىڭ تاڭداعان جولى — سوسياليزم - الاپتاردىڭ جولى. سوناۋ مونكادا شابۋىلىن باستاعان از عانا توپتىڭ ينيسياتيۆاسى ريەۆوليۋسيا جەڭىسىنە جەتكىزدى. ەندى بۇكىل ەلدە ريەۆوليۋسيالىق وزگەرىستەر، ريەۆوليۋسيالىق ينيسياتيۆا. حالىقارالىق ارەنادا، بەيبىتشىلىك جولىنداعى كۇرەستە كۋبا داۋسى ساڭقىلداپ ايقىن ەستىلەدى. وسى ەلدەگى وزگەرىستەرگە كۋا بولىپ، وت لاۋلاعان جۇرەكتەرمەن سىرلاسقانىمىزعا قۋانىشتىمىز.

كۋبانىڭ اسىل پەرزەنتى حوسە ءمارتيدىڭ ءبىر كەزدە ايتىلعان مىناۋ كەرەمەت ءسوزى ەرىكسىز ەسكە ورالادى: ءبىز كۇرەستەن باس تارتپايمىز، وتانىمىزدىڭ ازاتتىعى مەن گۇلدەنۋى جولىنداعى كۇرەستەن ءبىزدىڭ باس تارتۋىمىزدان گورى سولتۇستىك تەڭىزدەردىڭ وڭتۇستىك تەڭىزدەرگە قۇيىلۋى، قىراننىڭ جۇمىرتقاسىنان جىلاننىڭ شىعۋى تەزىرەك بولار.

قانداي بەينەلى دە تەرەڭ ايتىلعان سەز، قانداي كۇشتى رۋح جاتىر مۇندا. وسى رۋحتىڭ بۇگىنگى كەلبەتىن كورگەنىمىزگە قۋانىشتىمىز.

---