وتان ءۇشىن
ءۇش پەردەلى پەسا
قاتىناسۋشىلار:
ەگورينا — شاحتادا پارتكوم سەكرەتار!
ەركىن — جاس ينجەنەر.
زاۋرە — ونىڭ شەشەسى.
گاۆريلوۆ — وبلىستىق نكۆد ناچالنيگى.
دارىبەك — قارت جۇمىسشى.
قۇرتتىمبەت — شاحتا باستىعى.
سارقىت — ونىڭ ايەلى.
گۇلجان — سارقىتتىڭ بۇرىنعى كۇيەۋىنەن قالعان قىز.
دانيلوۆ — ۋاقىتشا باس ينجەنەر.
كەلدەكباي — شاحتا كوميتەتىنىڭ پرەدسەداتەلى.
شالاباي — قۇرتتىمبەتتىڭ دوسى، تەحنيكا قاۋىپسىزدىگىنىڭ ينسپەكتورى.
قابلەت — ۆەنتيلياسيادا ىستەيتىن جۇمىسشى. سەمەن — شوفەر.
ءالىم-ساليما جاس جۇمىسشىلار.
جۇمىسشىلار. 1-2 اسكەري ادام جانە بەلگىسىز بىرەۋ.
ءبىرىنشى پەردە
ءبىرىنشى سۋرەت
شاحتانىڭ قىزىل بۇرىش ءۇيى. وڭ جاقتاعى قابىرعادا — شاحتانىڭ ىشكى، سىرتقى قۇرىلىستارىن، جەر استىنىڭ قىرتىستارىن كورسەتەتىن قارتالار مەن ءوندىرىستىڭ ايلىق، جىلدىق ءونىمىن كورسەتەتىن دياگراممالار. پەردە اشىلعاندا ەركىن جالعىز. ول بىرەسە ستول ۇستىندە قۇرۋلى تۇرعان شاحماتقا كەلىپ ءجۇرىس جاسايدى. بىرەسە شاحتانىڭ قارتاسىنا بارىپ، بەتىن سىزعىلايدى، ۇلكەن وي ۇستىندە. گۇلجان كەلەدى.
گۇلجان. ءىز قۋعانداي نە قاراپ ءجۇرسىز؟
ەركىن. ءىز قۋىپ جۇرگەنىم راس. وسىنداي التىن زابويدىڭ قارتاسى بار دەيدى، سونى كورەيىن دەپ ەدىم. قابىرعالار تولى جاپىرلاعان بىردەڭە. تاپقىزار ەمەس، كومەكتەسىپ جىبەرشى.
گۇلجان. ول مىنا جاقتا. (ەڭ تۇكپىرگە اپارادى.) مىنە، مىنا تۇر. مۇنىڭ كەرەگى نە؟
ەركىن. مۇنىڭ كەرەگى ۇلكەن بولعان سوڭ عوي سەنى كورگەن سايىن ايتقىم كەلە بەرەتىن ءتاتتى سوزدەردى ايتا الماي قالعانىم.
گۇلجان. سونشاما قاجەتتى نەسى بار مۇنىڭ؟
ەركىن. بۇل مەنىڭ باسشىلارعا، اسىرەسە كەلدەكبايعا بەرگەلى كەلگەن سۇراۋىم ەدى. ولاردان بۇرىن ساعان بەرەيىن، وسى زالدا نەگە تۇر بۇل؟ الدە التىن زابويدىڭ جابىلۋىن ماقتان كورەتىندەر بار ما؟
گۇلجان. و، ءسىز شاتقالى كوپ ويدا ەكەنسىز. مۇنداي سۇراۋعا جاۋاپ بەرۋ قولدان كەلمەيدى. (شىعا بەرە بۇرىلىپ.) ءبىراق ءۇمىتسىز بولماسسىز. (كەتەدى. ەركىن الگى سۋرەتكە ويلانىپ قاراپ تۇرعان كەزدە، قۇرتتىمبەت پەن كەلدەكباي كەلەدى:)
قۇرتتىمبەت (سويلەي كىرەدى). بايقا، قالاي مات بولعانىڭدى بىلمەي قالساڭ، قاپى كەتتىم دەمە. (ول كەلە شاحماتتى قۇرا باستايدى.)
قۇرتتىمبەت. ەركىن! سەن ەندى كارتينالارمەن دە تانىسايىن دەگەنسىڭ بە؟
ەركىن. كەلدەكە، بەرى كەلىڭىزشى.
كەلدەكباي (ءجۇرىپ كەلە جاتىپ، قولىنداعى پاپكاسىن اشا باستايدى). كارتينامەن اۋەستەنەتىن بالالىق كەزدەن وتكەن بولارسىڭ. جاس بولساق دا، ينجەنەر دەگەن اتىڭ بار، ونى تاستا دا مىناعان قارا.
ەركىن. بۇل نە؟
كەلدەكباي. ءوزىڭنىڭ بايانداماڭ. مەنىڭ بۇل جونىندە ايتار ۇلكەن داۋىم بولىپ تۇر.
ەركىن. داۋىڭىزدى ەرتەڭ كوپشىلىكتىڭ الدىندا ايتارسىز. الدىمەن مىناۋ تۋرالى ويىڭىزدى ايتىڭىزشى. (قارا تاقتانىڭ بەتىنە ارياسى ءتورت ەلىدەي ەكى سىزىق سالادى.) مىنانى التىن زابويدىڭ شترەگى دەيىك. كومىر پلاسى مىنا جەرگە بارعاندا جوعالعان. ال ونى ىزدەۋشى گەولوگتار بۇرعىنى مىنا جەردەن، مىنا جەردەن سالىپتى. (وقشاۋ جەردەن ەكى رەتتىك سىزادى.) بۇل قالاي؟ نەگە مىنا جەردەن بىلاي-بىلاي سالمايدى؟ (العاشقى. ەكى سىزىقتىڭ ءۇش جاعىن باستىرا تاعى ەكى رەت تىك سىزادى.)
كەلدەكباي. بۇل جەردىڭ كومىرى الىنعان بولسا، ونان ءارى جوقتىعىنا كوز جەتكەن بولسا، بۇرعى نەگە سالىنادى؟
ەركىن. ۇزىلگەن پلاستىڭ بىلاي جاتۋى دا مۇمكىن ەمەس پە؟ (ەندى العاشقى ەكى سىزىقتىڭ تومەنگىسىنىڭ ۇشىنا تيىستىرە، ءسال كولبەتە تومەن قاراي سىزادى.)
كەلدەكباي (نە دەرىن بىلمەي وتىرىك مىرسىلداپ). سەن ءوزىڭ بۇرعىنىڭ قاي جەرلەرگە سالىنعانىن بىلەسىڭ بە؟
ەركىن. بىلەم، بۇگىن سونى كورىپ كەلدىم.
كەلدەكباي. بۇرعى سالىنعان جەر مەن كومىر بىتكەن جەردىڭ اراسى قانشا ەكەنىن ولشەدىڭ بە؟
ەركىن. ولشەدىم. ەڭ جاقىنى ءجۇز مەتر.
كەلدەكباي. ءجۇز مەتر! (مىرس-مىرس كۇلىپ.) ولشەۋىشىڭ تىم ۇزىن ەكەن، ءوز سالماعىمەن سىنىپ كەتسە، قۇر قول قالارسىڭ، قىسقاراق ۇستا.
ەركىن (كەكەتىندى ۇنمەن). ءسىزدىڭ قىسقا ولشەۋىڭىز بويىنشا قانشا؟
كەلدەكباي. (التىن زابويدىڭ قابىرعادا تۇرعان جوباسىن نۇسقاپ). قانشا ەكەنىن كورىپ تۇرعان جوقسىڭ با؟ مىنە! وقى: «باس شترەك، ۇزىنى ءبىر مىڭ ءتورت ءجۇز توقسان مەتر»، كوردىڭ بە؟
ەركىن. كورگەنىم ەستىگەنىمنەن باسقاراق بولىپ تۇر.
كەلدەكباي. قايسىسىنا سەنەسىڭ؟ كوزگە مە، قۇلاققا ما؟
ەركىن. ومىرىمدە تۇڭعىش رەت كوزدەن قۇلاقتى سەنىمدى كورىپ تۇرمىن.
كەلدەكباي. مىنە، ادام بالاسى بۇرىن كورمەگەن ۇلكەن جاڭالىق. ال قۇلاعىڭ نە دەيدى، بۇل بەكەر دەي مە؟
ەركىن. ءيا، بەكەر دەيدى. باس شترەكتىڭ ۇزىنى ءبىر مىڭ ءتورت ءجۇز توقسان ەمەس، ءبىر مىڭ ءۇش ءجۇز جيىرما مەتر ياعني ءجۇز جەتپىس مەتر كەم دەيدى.
كەلدەكباي. بۇل قايدا جازۋلى تۇر، اسپاندا ما؟
ەركىن. جوق، اسپاندا ەمەس، سول زابويدىڭ، تۇبىنە دەيىن تىرەۋ قويعان ءجۇمىسشىلاردىڭ جۇرەگىندە. ال سىزدەر (سۋرەتتى نۇسقاپ) مىنانداي جالعان بىردەڭەنى جارناما ەتىپ، ەڭ كورنەكتى جەرگە قاققانسىزدار، بۇل نە؟ الدە التىن زابويدىڭ، جابىلۋىن ماقتان كورىپ، سونى جۇرتتىڭ ءبارى كورسىن دەيسىزدەر مە؟
كەلدەكباي. سەن، جىگىتىم، ءوزىڭ مەنى كىم دەپ تۇرسىڭ؟
ەركىن. مىنانداي جالعان مالىمەتتى پروپاگاندالاۋشى ءسىزدىڭ كىم ەكەنىڭىزدى بىلە الماي تۇرمىن.
كەلدەكباي. قۇرتەكە-اۋ، مىناۋ نە دەپ تۇر؟ مەنى جاۋ دەۋدەن دە تايىناتىن ەمەس قوي مىناۋىڭ.
ەركىن. بۇل ۇيدەگىنىڭ ءبارى شاحتكومنىڭ ءىسى، بۇعان جاۋاپ بەرەتىن ءسىز.
كەلدەكباي. شاحتا باستىعى جولداس! ەستىپ وتىرسىز با؟ ويلاي بەرسە، مەملەكەت قارجىسىن شاشۋدىڭ جولى وپ-وڭاي-اق تابىلا بەرەدى ەكەن-اۋ.
قۇرتتىمبەت. جوق، ونداي الداۋعا اڭقاۋلار عانا تۇسەدى.
كەلدەكباي. ەگەر كەن زەرتتەۋ باسقارماسىنىڭ، باسىندا وتىرعان توپاس بىرەۋ بولسا، قانشاما قارجىنىڭ شاشىلعالى تۇرعانىن بايقايسىز با؟ (ەگورينا مەن دانيلوۆ كەلىپ ەسىك الدىنا تۇرا الادى.)
قۇرتتىمبەت (ولاردى بايقاماي سويلەي بەرەدى). جولداستار، مەن ەرتەڭگى وننان بۇگىنگى بەستى قىمبات كەرەتىن اداممىن. ماعان جوعالعان كومىردى تاۋىپ بەرمەي-اق، بار كومىردىڭ ءوزىن تولىق الىپ بەرشى، الدىمەن سونىڭ جولىن تاپشى.
ەگورينا (جايدارى جۇزبەن). ونىڭ جولى تابىلعان جوق پا؟
قۇرتتىمبەت. ا، زويا سەرگەيەۆنا! ءسىز دە كەلدىڭىز بە؟ كەلدەكبايدى مات قالدىرعالى كەلىپ ەدىم، كوردىڭىز بە، مىناۋ ەكەۋىڭ كومىردى كەسە-كولدەنەڭ تارتىپ اپپەتيتىمدى قايتارىپ تاستاعانىن.
ەگورينا. ءسىز جاڭا عانا كومىردىڭ كەپ ءوندىرىلۋىن تىلەپ وتىرعان جوق پا ەدىڭىز؟
قۇرتتىمبەت. جاڭا عانا ەمەس، كۇندىز-تۇنى تىلەيتىنىم سول.
ەگورينا. وندا كومىردى كەسە-كولدەنەڭ تارتقاندا اپپەتيتىڭىز نەگە قايتادى؟
دانيلوۆ (وتىرىك كۇلىپ). Miنە، مات بولعاننىڭ ۇلكەنى،
كەلدەكباي. كۇتپەگەن جەردەن جاقسى كەلدىڭىزدەر. جول-جونەكەي بولسا دا ءبىر ماسەلەنى شەشىپ الايىق، وتىرا قالىڭىزدارشى. (ستولعا جاقىندايدى.)
ەگورينا. نە ماسەلە؟
كەلدەكباي. ءسىز سەرعازين جولداستىڭ بايانداماسىمەن تانىسسىز با؟
ەگورينا. تانىسپىن، ءسىز شە؟
دانيلوۆ. مەن دە تانىستىم.
ەگورينا. ال، ءسىز؟
قۇرتتىمبەت. مەن-بارىڭىزدەن بۇرىن تانىسقانمىن.
ەگورينا. ءيا، ءسىز نە ايتپاقشى ەدىڭىز؟
كەلدەكباي. ەشقانداي كۇمان جوق، بۇل كوپ ەتاجدى. لاۆا اشۋ دەگەن يدەيا — ءبىزدىڭ سوۆەت ينجەنەرلەرىنىڭ عانا ويىنان تۋاتىن تاماشا يدەيا. امال نە، سونىڭ جەتەر جولى تابىلماي تۇر. جاڭا كەلگەن جاس ينجەنەرىمىزدى ەرتەڭ جۇرت الدىندا سىناپ، تاۋىن شاعىلدىرماس ءۇشىن وسىنداي وڭاشادا كەڭەس بەرگەنىمىز ءجون عوي دەيمىن.
ەگورينا. وتە ءجون. وتىرىڭىزدار. ەركىن، كەل بەرى.
ەركىن. كەلدەكەڭنىڭ داۋىم ەرتەڭ سول كەپتىڭ الدىندا ءبىر-اق تىڭداعىم كەلىپ تۇر.
ەگورينا (جاقتىرماعان تۇردە). ول قانداي پاڭدىق؟
ەركىن. پاڭدىق ەمەس، كەلىسە المايتىنىمىزدى سەزىپ تۇرمىن.
ەگورينا. كەلىسپەيتىن تۇك تە جوق. كەلدەكە، ايتا بەرىڭىز.
كەلدەكباي. سەرعازين جولداس ءوزىنىڭ بۇل عىلىمي بايانداماسىندا لاۆا سيستەماسىنا كوشۋدىڭ ۇلكەن قۇرالىنىڭ ءبىرى ەتىپ تەمىر ترۋبا دەگەندى تاۋىپتى. مۇنىسى، ءبىزدىڭ اعاشقا ءزارۋ ەكەنىمىزدى، مىڭداعان كيلومەتر جەردەن مۇنشا كەپ اعاشتى جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنىن ەسكەرگەندەگىسى. ارينە، ول ەسكەرىلەتىن وتە ۇلكەن ماسەلە. ءبىراق كاپيتاليستىك ەلدەردىڭ جاراتپاي تاستاعان شىرىك دۇنيەسىن جاڭالىق كورۋى، ەن سىپايى ايتقاندا، بالالىق.
ەركىن (ەندى عانا جاقىنداپ). بولدىڭىز با؟
ەگورينا (ونى قاباق قاعىسپەن توقتاتىپ). كەلدەكە، كاپيتاليستەر ادام بالاسىن دا شىرىگەن تاستاندى دەپ بىلەدى، سىزشە قالاي، ءبىز دە سولاي ءتۇسىنۋىمىز كەرەك پە؟
كەلدەكباي (قىسىلىپ كىبىرتىكتەپ قالادى). مەن تەمىر ترۋبا تۋرالى عانا ايتىپ وتىرمىن.
ەگورينا. سەرعازين جولداستىڭ ۇسىنىپ وتىرعان تەمىر ترۋباسى ولاردىڭ تەمىر تىرەۋىنەن باسقا عوي.
كەلدەكباي. باسقا قانداي ايىرماسى بارىن مەن كورە المادىم.
ەركىن. سىزشە، وسى شاحتانىڭ بۇرىنعى يەسى ەگەنسوننان قازىرگى باستىعى ساۋمالبايەۆ جولداستىڭ ايىرماسى بار ما؟
قۇرتتىمبەت. اۋ، قۇرمەتتى جولداستار-اۋ، الدەن كەرىسكە بارماي، كەلىسكە كەلسەڭدەرشى، بۇلارىڭىز نە؟
ەگورينا. بۇل جونىندە ءسىزدىڭ ويىڭىز قانداي؟
قۇرتتىمبەت. وسى باياندامانى وقىپ شىققالى، مەنىڭ ويىم تابيعاتقا قارعىس ايتۋدان باسقاعا جەتپەي ءجۇر.
ەگورينا (كۇلىمسىرەپ). قىزىق جاۋاپ. تابيعاتتىڭ جازىعى نە؟
قۇرتتىمبەت. تابيعات ساراڭ بولماي، كەمىر شىققان جەردەن تەمىردى دە شىعارسا، ءبىز بۇلاي وتىرماس ەدىك.
ەگورينا. باسقا ايتارىڭىز جوق پا؟
قۇرتتىمبەت. ايتارىم جوق، تەك سەرعازين جولداسقا سۇراۋىم بار. شىراق، سەن ماعان مىنانى ايتشى: وسى سەنىڭ ايتىپ جۇرگەن تەمىر تۇرباڭ كادىمگى قابات-قابات جەردى كوتەرىپ تۇراتىن تىرەۋ مە، جوق الدە بالانىڭ ويىنشىعى ما؟
ەركىن. قابات-قابات تاۋ ۇيسەڭىز دە كوتەرە بەرەتىن تىرەۋ.
قۇرتتىمبەت. تاعى ءبىر سۇراۋ: اعاش پەن تەمىردىڭ قايسىسى قىمبات؟
ەركىن. ونى سوناۋ ءبىر ەسىك الدىندا ەڭبەكتەپ جۇرگەن بالادان سۇراساڭىز دا بولادى.
قۇرتتىمبەت. ەر جەتكەنى بىلمەگەندە ەڭبەكتەگەنى قايدان ءبىلۋشى ەدى... جولداس پارتكوم! مۇنداي بوس قيالمەن ۋاقىتتى كەتىرمەگەنىمىز ءجون بولار.
ەگورينا (كەلدەكبايعا). ءسىزدىڭ مۇنى كاپيتاليستەردىڭ تاستاندىسى دەۋدەن باسقا ايتارىڭىز جوق پا؟
كەلدەكباي. مەن مۇنان سول ءۇشىن عانا بەزىپ وتىرعانىم جوق. ءبىزدىڭ شاحتانىڭ پلاسى جۇمساق، جۇمساق پلاستىڭ ءار مەتر جەرىنە بەس تىرەۋدەن كەرەك. سوندا ءجۇز ەلۋ مەتر لاۆاعا قانشا تىرەۋ كەتەتىنىن ەسەپتەڭىز. جەتى ءجۇز ەلۋدەن ەكى قاتارىنا مىڭ بەس ءجۇز. ەگەر ءتورت ۋچاسكەمىزدەن ءتورت لاۆا اشاتىن بولساق، التى مىڭ ترۋبا كەرەك. باستىعىمىزدىڭ تىلەگى قابىل بولىپ، كومىرىمىزدىڭ اراسىنان تەمىر شىعا قالماسا، مۇنىڭ مۇمكىن ەمەس ەكەنىن ايتپاسام دا تۇسىنىكتى، ەكىنشىدەن: ۇزىندىعى ەكى مەترگە جەتەتىن ترۋبا جاسايمىن دەۋ ءتىپتى اۋىز بارمايتىن ەرسىلىك، بۇل ەشبىر ەلدە بولعان ەمەس.
ەگورينا. ءوزىڭىز ايتقان جاڭاعى تاستاندىلاردىڭ ۇزىندىعى قانشا ەدى؟
كەلدەكباي. جەتپىس، ەڭ ءارى سالعاندا، سەكسەن سانتيمەتر. ونىڭ دا قاق جارتىسى اعاش.
ەگورينا. قالعان جارتىسى؟
كەلدەكباي. قالعان جارتىسى تەمىر ترۋبا.
ەركىن. ولاردىڭ سول ترۋباعا شىم، تەزەكپەن قۇمدى نە ءۇشىن سالاتىنىن دا ايتا كەتىڭىز. (كەلدەكباي نە دەرىن بىلمەي اڭىرىپ قالادى.)
ەگورينا. ونىڭ قاجەتى جوق. سونىمەن، ءسىز لاۆا سيستەماسىنا كوشۋگە بولمايدى دەيسىز، ءا!
كەلدەكباي. جوق، مەن ەش ۋاقىتتا ولاي دەمەيمىن. مەن تەك تەمىر تىرەۋگە عانا قارسىمىن.
ەگورينا. كوزىڭىزدى ءسال الىسقا جىبەرىڭىزشى. ءبىز تەمىر ترۋبانىڭ التى مىڭ داناسىن جاساتىپ الساق، اعاش تىرەۋدىڭ، التى ميلليونىنا توتەپ بەرەدى ەكەن. سوندا قايسىسى پايدالى بولادى؟
كەلدەكباي. ءتىپتى سولاي بولعان كۇننىڭ، وزىندە دە مەن مۇنداي اپاتى ۇلكەن نارسەگە بارۋدى ماقۇلداي المايمىن.
ەركىن. ول قانداي اپات؟
كەلدەكباي. تەمىرمەن تىرەلگەن شاحتانىڭ جۇمىسشىلارعا قانداي اپات ەكەنىن بىلەتىن بولارسىز.
ەركىن. ءيا، بىلەمىن. ال سىزدەرشە اعاش تىرەۋدىڭ پايداسى قانداي؟ ءبىر جىلدىڭ وزىندە شاحتانى الدەنەشە رەت قۇلاتقان جوقسىزدار ما؟
كەلدەكباي. اعاش تىرەۋدىڭ پايداسى سول: سالماق كۇشەيگەن كەزدە قاتتى سىتىرلاپ، ءقاۋىپ تونگەنىن ءجۇمىسشىلارعا بىلدىرە الادى. ال، تەمىر تىرەۋدە بۇل قاسيەت جوق. سىتىرلاماي بىردەن قۇلايدى دا، جۇمىسشىلاردى قاۋساتىپ سالادى.
ەگورينا. مەنىڭشە، ەركىننىڭ جاڭالىعى دا، تابىسى دا ءدال وسى ارادا.
كەلدەكباي. كورە الماي تۇرمىن.
ەگورينا. شىم تەزەگى دە، قۇمى دا، بەلىنە بايلاعان تەمىر قۇرساۋى دا جوق، تەك ەكى باسىنا ەكى تۇتامداي قاتتى اعاش قاعىلعان ترۋبانى كوزىڭىزدىڭ الدىنا كەلتىرسەڭىز، ءبارىن دە كورەسىز. سالماق كۇشەيىپ، ءقاۋىپ تونگەن كەزدە، كەرەكتى دىبىستى سول ەكى تۇتامداي اعاشتان ەستيسىز. مەن ينجەنەر ەمەسپىن. ەركىننىڭ بۇل ەڭبەگىنەن تۇسىنگەنىم وسى. دانيل داۆيدوۆيچ، ءسىزدىڭ ايتارىڭىز جوق پا؟
كەلدەكباي. نەگە بولماسىن، ۋاقىتشا بولسا دا باس ينجەنەر ەمەس پە، سويلەڭىز، دانيل داۆيدوۆيچ.
دانيلوۆ. مەن ەڭ الدىمەن سەرعازين جولداستىڭ بۇل تابىسىن قۇتتىقتاۋعا ءتيىستىمىن .
قۇرتتىمبەت. قۇتتىقتاۋ، قۇتتىقتاۋ، قولىمىز تۇگىلى ويىمىز جەتپەي جاتسا دا، قۇتتىقتاي جونەلەمىز.
دانيلوۆ. جوق، جولداس ساۋمالبايەۆ! ويىمىز ءبىر-اق نارسەگە عانا جەتپەي جاتىر، باسقاسىنىڭ بارىنە سەرعازين جولداس جەتكىزدى، بۇعان قۋانباعان جۇرەك — جۇرەك ەمەس. (ەركىننىڭ قولىن قىسادى.) سەن كەنجە تۋساڭ، دا تەز ەر جەتىپسىڭ، دوستىم. ەسەيە بەر، تىلەكتەسپىن.
قۇرتتىمبەت. ءسىز ويىمىز ءبىر-اق نارسەگە جەتپەي جاتىر دەدىڭىز عوي، ول نە؟
دانيلوۆ. قيىندىق بىرەۋ عانا ەمەس، تورتەۋ. ونىڭ ۇشەۋىن جەڭۋگە بولادى، ال تورتىنشىسىنە كوزىم جەتپەيدى.
قۇرتتىمبەت. دولبارلاماي، تالداپ ايتىڭىز.
دانيلوۆ. تالداپ ايتسام، بىرىنشىدەن: كامەرا سيستەماسى كومىر ءوندىرىسىنىڭ نەگىزگى جولى بولىپ، عاسىرلار بويى جاساپ كەلەدى. بويعا سىڭگەن مۇنداي ەسكى دەرتتى ەمدەۋ قاشاندا قيىن. قيىن بولسا دا مۇنى جەڭۋگە بولادى. ەكىنشىدەن: شاحتانىڭ ىشكى قۇرىلىسى وسى سيستەماعا سايكەس، ەگەر لاۆا سيستەماسىنا كوشىرەتىن بولساق، شاحتا قۇرىلىسىن وزگەرتپەي بولمايدى، بۇل دا وڭاي ەمەس. كوپ ۋاقىت، كوپ قارجى كەرەك. ءبىراق ۇكىمەتتىڭ جاردەمىنە سۇيەنە وتىرىپ، مۇنى دا جەڭۋگە بولادى.
قۇرتتىمبەت. تىلەمسەكتىك مۇنىڭىز. قانشا تىلەمدەنىپ تەلمىرسەڭىز دە، ۇكىمەتتىڭ دالادا شاشىلىپ جاتقان قارجىسى جوق.
دانيلوۆ. دالادا شاشىلىپ جاتقان كومىر دە جوق، ونى دا ەسكەرىڭىز. ۇشىنشىدەن: لاۆا دەگەنىمىز اعاشتىڭ جۇتى. اسىرەسە، مىنانداي قابات-قابات لاۆا اشاتىن ءبىزدىڭ، شاحتا ءۇشىن التىننان قىمبات. ءبىراق بۇل قيىندىقتى دا جەڭۋگە بولادى. ماعان الىنبايتىن قامالداي كورىنەتىن سوڭعى قيىندىق — كومىرىمىزدىڭ جۇمساقتىعى. ونى ەشبىر تىرەۋ ۇستاپ تۇرا الماي، جۇمىسشىلاردى قىرىپ الامىز با دەپ قورقامىن. (شالاباي جۇگىرىپ كەلەدى.)
شالاباي. قۇرتەكە، دانيل! سىزدەردى ۇلكەن باستىق تەز كەلسىن دەپ جاتىر، تەز-تەز!
قۇرتتىمبەت (كەتۋگە ىڭعايلانىپ). زويا سەرگەيەۆنا، وسى ماسەلەنى الدىمەن ينجەنەر-تەحنيكتەردىڭ ماجىلىسىندە قاراساق دەيمىن.
كەلدەكباي. مەن سولاي دەپ جارنامانى ەسىك اتاۋلىنىڭ بارىنە جاپسىرتىپ تا قويدىم.
ەگورينا. سولاي شەشكەن بولساڭىزدار، ەندى نەسىنە ايتىپ تۇرسىزدار؟
قۇرتتىمبەت. كەلىسەيىك دەگەنىمىز عوي،
ەگورينا. ماسەلەنى شەشكەننەن كەيىن بارىپ كەلىسەيىك دەگەنىڭىز قىزىق ەكەن.
كەلدەكباي. ينجەنەر-تەحنيكتەردىڭ بارلىعى دا پروفسويۋزدىڭ مۇشەسى بولعاندىقتان، سولاي ەتۋدى ماقۇل كورگەن مەنمىن.
ەگورينا. بەكەر ماقۇل كورگەنسىز. وقاسى جوق، بارا بەرىڭىزدەر! (ەركىن ەكەۋىنەن باسقاسى كەتەدى. ەگورينا گازەتتەردى قاراي وتىرىپ سويلەدى.) ءيا، ەركىن! حال قالاي؟
ەركىن. حالدى ءسىز السىرەتىپ جىبەردىڭىز.
ەگورينا. قالايشا؟
ەركىن. ولاردىڭ بۇل ماسەلەنى شاحتكوم ماجىلىسىنە نە ماقساتپەن سالعالى وتىرعانىن بايقادىڭىز با؟
ەگورينا. سول سۇراۋدى مەن ساعان بەرگەلى وتىرمىن.
ەركىن. بۇلار مەنىڭ، بايانداماما قارسى شاحتكومنىڭ قاۋلىسىن سالعالى وتىر. مەنىڭ بايقاعانىم سول.
ەگورينا. جالپى جينالىستا ما؟
ەركىن. ءيا، ءسىز جاڭا وعان بەكەر دەپ كەلىستىڭىز.
ەگورينا. وندا مەن وتە دۇرىس ىستەپپىن. وتە دۇرىس. (تۇرەگەلەدى.) جۇمىسشىلاردىڭ تالقىسىنا تۇسۋدەن قورقاتىن كەيبىر قورقاقتار سونداي شاعىن توپتىڭ ورتاسىندا باتىر بولىپ كورىنەدى. سوندايلاردى دا، كەلدەكبايدىڭ اۋزىنداعى ءسوزدىڭ كىمدىكى ەكەنىن دە سول جيىلىستا بايقاي الامىز.
ەركىن. كەلدەكبايدىڭ قاي ءسوزى؟
ەگورينا. ونىڭ جاڭاعى ءسوزى ءوز ءسوزى ەمەس، ءبىر ينجەنەر ادامنىڭ ءسوزى ەكەنىن بايقامادىڭ با؟
ەركىن (تاڭدانا قاراپ). جوق!
ەگورينا. مۇنىڭ جاقسى ەمەس، جولداس. جەردىڭ سىرىنان كەرى ادامنىڭ سىرىنا كوبىرەك ۇڭىلگەيسىڭ، ۇقتىڭ، با؟
ەركىن. ۇقتىم!
شىمىلدىق.
ەكىنشى سۋرەت
ەركىن اۋىر ويدا، پەردە الدىندا جالعىز كەلە جاتىر. سوڭىنان كۇلە قاراپ گۇلجان كەلەدى، ەركىن ونى بايقامايدى.
ەركىن. بۇل قالاي؟ الدە مەن شىن اداسىپ ءجۇرمىن بە؟
گۇلجان. الاڭ بولماڭىز، اداسقان جوقسىز،
ەركىن. ا، گۇلىم! سەن انىق سولاي دەيمىسىڭ؟
گۇلجان. باسقاشا سىيلاۋىم مۇمكىن ەمەس. (قولتىعىنان ۇستاپ.) ءجۇرىڭىز.
ەركىن. قايدا؟
گۇلجان. ءبىزدىڭ ءۇي اپاڭ ەكەۋىڭدى قوناققا شاقىرىپتى.
ەركىن. قوناققا!
گۇلجان. ونىڭ ءسىز تاڭ قالاتىنداي نەسى بار، بۇرىن بارىپ كورمەگەن ءۇيىڭىز بە ەدى؟
ەركىن. بۇگىنگى سوزىنەن كەيىن قۇرتەكەڭنىڭ مۇنىسى ماس كىسىنىڭ توبەلەسە ءجۇرىپ سۇيىسكەنىنە ۇقساپ تۇر.
گۇلجان. سونداي بەيشارانىڭ ءسوزىن ەلەۋدىڭ ءوزى ۇيات ەمەس پە؟ وتىنەمىن، كوڭىلگە قاياۋ تۇسىرمەي، ءجۇرىڭىز.
ەركىن. ولاي دەسەڭ امالىم بار ما. (كەتە بەرە توقتاپ.) ءبىراق سەن بەيشارالىقتى جاقسى تاني ءبىل! (ەگورينا كەلە جاتادى.)
ەگورينا. و، ءبىزدىڭ بويجەتكەنىمىز بەن بوزبالامىز ساياحاتتا ءجۇر عوي تىپتەن.
ەركىن. اداسقان ادامنىڭ ساياحاتتا نەسى بار؟
ەگورينا. كەيبىر جولداستاردىڭ: «مۇنىڭ اداسۋ» دەگەن ءسوزى جانىڭا باتقان ەكەن، ءا؟
ەركىن. ەكەۋىڭىزدەن باسقا بىردە-بىرەۋىنىڭ قولداماۋى بەتىمدى قاتتى قايتاردى.
گۇلجان. نەگە، دانيل داۆيدوۆيچ قولدادى عوي.
ەركىن. ولاي قولداعانىنان ورعا قۇلاتقاننىڭ ءوزى جاقسى ەدى.
ەگورينا. ۋاقا ەمەس. (ەكەۋىن ەكى قولتىعىنان الىپ جۇرە سويلەيدى.) بۇگىن ءبىرى قولداماسا، ەرتەڭ ءبارى دە قولدايدى. قولداتامىز! (بۇلار كەتەدى. پەردە اقىرىن جىلجىپ اشىلا باستايدى.)
قۇرتتىمبەتتىڭ ءۇيىنىڭ باۋ-باقشاعا قاراعان جاق الدى. ساحنا تورىندەس ول ءۇيدىڭ ۇلكەن تەرەزەسى. سول جاق شەتتە بەسەدكا. پەردە اشىلعاندا سول تەرەزەدەن ستول باسىندا گۋىلدەسىپ وتىرعان ءبىر توپ ادام كورىنەدى. تەرەزەگە قاراما-قارسى وتىرعان قۇرتتىمبەت.
قۇرتتىمبەت. قۇرمەتتى، دانيل داۆيدوۆيچ! قۇرمەتتى، ەركىنجان! ەكەۋىڭە دە ايتارىم: ءبىرىڭسىز ءبىرىڭنىڭ كۇنىڭ جوق. ەكەۋىڭسىز شاحتانىڭ كۇنى جوق، شاحتاسىز مەنىڭ كۇنىم جوق. سوندىقتان، سىزدەردىڭ ءسال نارسەدەن رەنجىسىن، جاڭاعىداي كەرىسكە بارۋلارىڭىز ۇيات. مۇنان بىلاي ونداي كىربەڭ قاباقتىق بولماسىن، سول ءۇشىن ءبىر تامشى قالدىرماستان الىپ جىبەرىڭىزدەر!
دانيلوۆ. مۇنداي ادال تىلەكتەن شىققان اسىل سوزگە باس يە تۇرىپ، مەن بۇل توستى ەركىننىڭ عانا دەنساۋلىعى ءۇشىن، ونىڭ (سالماقپەن) ويىمىزداعىداي بولىپ شىعۋى ءۇشىن كوتەرەمىن. (ءىشىپ جاتادى. ازدان سوڭ شالابايدىڭ داۋسى ەستىلەدى.)
شالاباي. وللاھي، ەندى مەن قۇسامىن، باسىمنىڭ ساقيناسى بار. ءوزىم قۇلاعالى وتىرمىن.
قۇرتتىمبەت. قۇلاساڭ، اندا بار. (ۇيدەگى شام سونەدى.)
شالاباي (كەلەدى). دۇنيەدەگى ەڭ قورلىق قاتاردان قالعان عوي. ەلدىڭ ءبارى بەستەن، وننان تاستاپ جاتقاندا سەنىڭ بىردەن ارتىققا جاراماي جاۋدىراپ وتىرعانىڭ. بار تاپقان سىلتاۋىن، ساقينام بار، قۇسامىن دەيسىڭ. ەلدىڭ سوعان سەنەتىن اڭقاۋلىعىنا، ءتاۋبا. ايتپەسە، ءۇش-تورت ريۋمكانى قاعىپ جىبەرسە عوي، شالابايىڭ شاتپاقتاپ، اتا-باباسىنان بەرگىنىڭ ءبارىن كويىتەدى دە، ەرتەڭىندە پاسپورتى بىتەدى. وي، ءتاڭىرىم-اي، جار بولا كور. ولاي بارساڭ— وگىز ولەدى، بۇلاي بارساڭ—اربا سىنادى. اراق ىشەم دەپ سىرىن سەزدىرىپ السا، شالاباي تاعى ولەدى. (باسىن كوتەرىپ الىپ.) ەي، سوندا ءتىرى قالاتىن كىم وسى؟.. قوي، جاڭاعى ءجۇز گرامنىڭ ءوزى دە ماعان قىدىر بولىپ دارىعان ەكەن، بۇلدىرەرمىن، قويايىن. (قايتا جاتادى، ازدان سوڭ ۇيدەن كەلە جاتقان دىبىستى ەستىپ.) بىرەۋ كەلە جاتىر، ماس بولىپ اۋزىنا كەلگەنىن كوكيتىن بىرەۋ بولعاي دا. (جاسىرىنادى. ازدان سوڭ ۇيدەن ەركىن شىعادى. ول اۋىر ويعا ءتۇسىپ، الىسقا قاراپ تۇرعان كەزدە، سوڭىنان گۇلجان كەلەدى.)
گۇلجان. ءسىز نەگە كەتىپ قالدىڭىز؟
ەركىن. گۇلىم-اي، مۇلدەم بەزىپ كەتسىن دەمەسەڭ، تويىڭدى تەزدەتشى.
گۇلجان. ءبىزدىڭ ءومىرىمىز كۇندە توي ەمەس پە، سونشا نەگە اسىقتىڭىز؟
ەركىن. الدىمدا تۇرعان ارمان كوپ، اسىقپاسىما بولاتىن ەمەس.
شالاباي (وزىنە). ەھە، مىنا ەكەۋىنىڭ قۇپيا تويى الداقاشان تارقاپتى عوي.
گۇلجان (قولىن ەركىننىڭ يىعىنا سالىپ). ءبىر تىلەك تىلەسەم بەرەسىز بە؟
ەركىن. الدىمەن مەنىڭ تىلەگىمدى بەر.
گۇلجان. بەردىم.
ەركىن. وندا مەن دە بەردىم.
گۇلجان. بەرسەڭىز، كوكەمە جاڭاعىداي ءسوزدى ەشۋاقىتتا ايتۋشى بولماڭىز.
ەركىن. ەگەر ونداي ءسوز كوكەڭنىڭ جۇرەگىندەگى ەڭ ءقاۋىپتى دەرتتىڭ ەمى بولسا شە؟
گۇلجان. ەڭ ءقاۋىپتى دەرت؟ ول نە؟
ەركىن. مەنىڭ بايقاۋىمشا، كوكەڭ بۇرىنعىداي ەمەس، سەزىمى قاساڭ تارتىپ، قارتايىپ قالىپتى، كوپ جايدى بايقامايدى. قازىرگى ەڭ ۇلكەن دەرت سونداي بەيقامدىق.
گۇلجان. ول جازىلمايتىن دەرت ەمەس.
ءۇي جاقتان قۇرتتىمبەتتىڭ تۇشكىرىپ كەلە جاتقان دىبىسىن ەستىپ، گۇلجان اتا جونەلەدى.
شالاباي. قاپ، قىزىعىنا باتاتىن ەدىم، مىنا پىسقىرىق بولعىر قايدان كەلە قالدى؟! (كەتەدى. قۇرتتىمبەت سويلەي كىرەدى.)
قۇرتتىمبەت. اۋ، بالاپانىم-اۋ، مۇندا ناعىپ وتىرسىڭ؟ ءجۇر ۇيگە.
ەركىن. ءقازىر بارام، جۇرە بەرىڭىز.
قۇرتتىمبەت. ءوزىڭ دانيل ءداۆيدوۆيچتىڭ جاڭاعى ءبىر ءسوزىن مۇلدەم اۋىر الىپ قالعاننان ساۋسىڭ با؟
ەركىن. ونى اۋىرلاپ قايتەيىن، باسقا جۇگىم دە جەڭىل ەمەس.
قۇرتتىمبەت. كىنا سەندە دە بار، بالام. سەن سالعاننان تىم قاتتى كەتتىڭ. «كەيبىر ەكىجۇزدى» دەگەن ءسوزدى سوعان ارناعانىڭدى مەن دە سەزىپ قالدىم.
ەركىن. ۇيات، ۇيات. (تۇرىپ كەتەدى.)
قۇرتتىمبەت. نەمەنە ۇيات؟
ەركىن. اپپاق باسىڭىزدى كورىنگەنگە يە بەرۋىڭىز. ۇيات.
قۇرتتىمبەت. بالاپانىم-اۋ، سەن تۇشكىرسەڭ دە، مەن بايعۇس ياراحىمالدا دەي بەرەمىن عوي. سونىڭ ءبارى باس يۋ مە؟ ول ءقازىر ماس، ماس كەزىندە ادام نە دەمەيدى؟
ەركىن. ول ماس بولسا دا ويىنداعىسىن ايتتى.
قۇرتتىمبەت. ال ويىنداعىسى-اق بولسىن، سوندا ول قانداي سوكەت ءسوز ايتتى؟
ەركىن. سىزشە، ايتقان جوق پا؟
قۇرتتىمبەت. بالاپانىم-اۋ، ول ەنبەكتىڭ زايا كەتۋى مۇمكىن دەپ، وزىڭمەن دوستىق كەڭەسۋ رەتىندە ايتتى عوي.
ەركىن. ول ەڭبەكتىڭ زايا كەتەتىنىن ايتسا، مەن كەتپەيتىنىن ايتتىم، ءسىزدىڭ مەنى تىڭداعىڭىز كەلمەيتىنى قالاي؟
قۇرتتىمبەت. ال، تىڭدادىم، نە ىستە دەيسىڭ؟
ەركىن. نە ىستە دەيتىنىمدى بۇگىنگى ماجىلىستە ايتتىم، وعان نيەتىڭىزدىڭ جوعىن دا كوردىم، ەندىگى ايتارىم...
قۇرتتىمبەت (ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ). مەنىڭ عانا ەمەس، كوپتىڭ نيەتى سولاي ەكەنىن كورگەن جوقسىڭ با؟ دانيلوۆ ەكەۋىڭ ءتىلدىڭ مايىن قانشا تامىزساڭدار دا، جۇرتشىلىق لاۆا سيستەماسىنا ايتار قاتال ۇكىمىن ايتقان جوق پا؟
ەركىن. جوق، سىزدەردىڭ بۇل جەڭىستەرىڭىز بۇگىندىك قانا. ونى ەرتەڭگى بولاتىن پارتيا جيىلىسىنان دا، ارعى كۇنى بولاتىن جۇمىسشىلاردىڭ جينالىسىنان دا كورەرسىز.
قۇرتتىمبەت. نەمەنە، انىق سولاي ەتە قالساڭدار مەنى قارسى بولادى عوي دەيسىڭ بە؟ قايتا قۋانامىن مەن. (قولىن سەرمەپ.) ونى قوي دا، جاڭاعى ايتپاق بولعانىڭدى ايت.
ەركىن. سىزگە بار ايتارىم: ءوز كوزىڭىزدى ءوزىڭىز شۇقىماڭىز.
قۇرتتىمبەت. ءوز كوزىن ءوزى شۇقىعانى قالاي؟
ەركىن. ءسىز ءبىر كەزدە وسى ءوندىرىستى كوزىڭىزدىڭ قاراشىعىنداي قورعاسقان جوق پا ەدىڭىز؟ ەستىگەنىم قاتە بولماسا سولاي سياقتى ەدى.
قۇرتتىمبەت. ءيا، قورعاستىم. ون جەتىنشى جىلى ەگەنسوننىڭ جالداپ العان باندىلارىن، اق پەن الاشتىڭ باندىلارىنا قوساقتاپ تۇرىپ، شەكاراعا دەيىن قۋىستىم. سول جولدا وققا دا ۇشىپ، قانىمدى دا توكتىم. ەلدىڭ بارىنە باياعىدان بەلگىلى جايدى سەن نە ءۇشىن ايتىپ وتىرسىڭ؟
ەركىن. سونىڭ ءبارى ەسىڭىزدەن شىعىپ كەتىپتى، سوندىقتان ايتىپ وتىرمىن.
قۇرتتىمبەت. مۇمكىن، مۇمكىن. ونان بەرى دە ونداي شايقاستىڭ تالايىن باستان وتكىزدىك، ءقايسىبىرىن ەستە ساقتارسىڭ.
ەركىن. ەسىڭىزگە وتكەندى ەمەس، سول ەگەنسون سياقتىلارمەن بولاتىن الداعى شايقاستى ساقتاڭىز. ولار ءسىزدى، ءسىزدىڭ ەلىڭىزدى قۇلدىققا تاعى دا سالعالى جانتالاسىپ جاتقانىن ەسكەرىڭىز!
قۇرتتىمبەت. ەگەنسوندار ما؟!
ەركىن. ءبارى دە. قازاق حالقىنىڭ وتكەن تاريحىنا كوز جىبەرسەڭىز، ەجەلگى جاۋىمىز سول ەگەنسوندار ەكەنىن كورەسىز. سول اعىلشىندار بۇكىل دۇنيە جۇزىنە قاندى تىرناعىن ءجۇز جىلدان بەرى سوزىپ كەلەدى. ولاردىڭ ەكىنشى ينديا ەتىپ العىسى كەپ، ءجۇز جىل بويى كوكسەگەن ەلىنىڭ ءبىرى — قازاقستان. ونى ءسىز جاقسى ءبىلۋىڭىز كەرەك.
قۇرتتىمبەت. ە، ءبىز وندا باستى جاۋىمىز فاشيستەر دەپ بوسقا داۋرىعىپ ءجۇر ەكەنبىز عوي. سولاي ما؟
ەركىن. فاشيستەر مەن يمپەرياليستتەر ءبىر سامۇرىقتىڭ ەكى باسى. ەكىنشىدەن، وتتى باسقانىڭ قولىمەن كوسەيتىن ولاردىڭ ەجەلگى ادەتى. گەرمان مەن ياپون فاشيستەرىن بىزگە قارسى ايتاقتاپ سوعىس اشقالى وتىرعان دا سولار.
قۇرتتىمبەت. بۇل ءبىر جاڭالىق ەكەن. تەرەڭىرەك ويلانباساق، بولماس.
ەركىن. ءسال كەشىگىپ بەيقام قالىپسىز. ونىڭ ۇستىنە، شاحتا جۇمىسىمەن ءجوندى تانىس ەمەس سياقتىسىز، سوندىقتان كەيبىر ماسەلەلەردە الدانىپ ءجۇرۋىڭىز مۇمكىن.
قۇرتتىمبەت. سوڭعى ءسوزىڭنىڭ جانى بار. امال نە، پارتيا ايتقان سوڭ تىرپ ەتە المايسىڭ. ءبىر كۇنى وبكوم شاقىرىپ الدى دا: «جولداس ساۋمالبايەۆ! اعىلشىنداردان ءوزىڭ قۇتقارعان شاحتانىڭ قوجاسى ەندى ءوزىڭ بول» دەدى. «ويباي-اۋ، مەنىڭ ونداي ماماندىعىم جوق قوي» دەپ باجىلداپ كورىپ ەدىم، «نەچەگو، كومەكتەسەمىز» دەدى. Miنە، سول نەچەگونىڭ اقىرى، ءوزىڭنىڭ بالاڭنان دا اۋىر ءسوز ەستۋگە جەتكىزدى.
ەركىن. مەن ءسىز رەنجيتىندەي ءسوز ايتقان جوقپىن عوي.
قۇرتتىمبەت. رەنجۋ ەمەس، قورقىپ وتىرمىن. جەر استىنىڭ سىرى ءوزىنىڭ قىرتىسى سەكىلدى قاتپار-قاتپار، زالىمداردىڭ قاي قاتپاردان كەلىپ قانجار سالاتىنىن كىم ءبىلسىن. جاۋلار كوبەيگەلى زارە جوق. مەن جاسارىمدى جاسادىم، سەن ساق بول، بالام. ءجونى كەلسە، وسى شاحتاسى قۇرعىردى تاستاپ، باسقا ءبىر ءتاۋىر قىزمەتكە اۋىسقانىڭ ءجون بولار ەدى.
ەركىن. پارتيا قايدا بار دەسە، سوندا بارا بەرەمىن دە.
قۇرتتىمبەت. ساعان ءبىر ءتاۋىر قىزمەتتى كىم بەرمەس دەيسىڭ. قۇدايعا شۇكىر، ءبىلىمىڭ ترەستى باسقارۋعا دا جەتەدى.
ەركىن. ءبىلىمىم التىن زابويدىڭ سىرىن اشۋعا جەتسە، پارتيا دا ريزا، ءوزىم دە ريزا. (از ءۇنسىز.) بۇعان ءسىز نە دەيسىز؟
قۇرتتىمبەت. نە جونىندە؟
ەركىن. التىن زابويدىڭ جوعالعان پلاستىڭ تاۋىپ قايتا اشۋ جونىندە.
قۇرتتىمبەت. بىرىنەن سوڭ ءبىرىن كەسە كولدەنەڭ تارتا بەرۋدى قويساڭشى، بالا. التىن زابوي ءۇشىن ءبىز دە از سابىلعان جوقپىز. زەرتتەۋدى جەردىڭ استىنان ءبىز جۇرگىزسەك، ۇستىنەن بىرنەشە بۇرعى سالىپ گەولوگتار دا جۇرگىزدى. ءتىپتى ول ءۇشىن موسكۆادان ارناۋلى ينجەنەرلەر دە كەلىپ، ءبىر اي تەكسەردى. ولاردىڭ تەكسەرە كەلە، تۇك شىقپايدى، بۇدان بىلاي بۇعان اۋرە بولماڭىزدار دەپ اكت جاساپ كەتكەنىن ءوزىڭ كەلگەن كۇنى-اق ايتقانمىن. قايتا-قايتا ەزە بەرۋدىڭ كەرەگى نە؟
ەركىن. وندا ءسىز مىنا ءبىر سۇراۋعا جاۋاپ بەرە قويىڭىز. زەرتتەۋ بۇرعىسىنىڭ زابويدان الىس سالىنۋى نەلىكتەن؟ كىم وسىنى ىستەگەن؟ سىزدەر مە، جوق الدە كەن ىزدەۋ باسقارماسى ما؟
قۇرتتىمبەت. زابويدان الىس سالىنعان دەپ كىم ايتادى؟
ەركىن. مەن ايتامىن.
قۇرتتىمبەت. بالا، بايقا! سەنىڭ كەشەگى گارشين سياقتى زيانكەستەرمەن قانداي دوس ەكەنىڭدى بىلمەيتىن ەشكىم جوق. Cay باسىڭا ساقينا تىلەپ الىپ جۇرمە. ول دا قامقورىمسىنىپ «التىن زابوي، التىن زابوي» دەپ كوكيتىن.
ەركىن. انىق سولاي دەسە، گارشين ادال ەكەن.
قۇرتتىمبەت. ماسقارا-اۋ، نە دەپ وتىرسىڭ؟
ەركىن. مەن ءوزىمنىڭ ادالدىعىما سەنەمىن. سوندىقتان ويى ويىممەن ۇيلەسكەن گارشيندى ادال كورىپ وتىرمىن.
قۇرتتىمبەت. شىراعىم، مىنا ءسوزىڭ باسىڭدى جۇتاتىن ءسوز. مەنەن باسقا جان ەستي كورمەسىن.
ەركىن. ەستي بەرسىن، قاي جەردە، كىمنىڭ الدىندا بولسا دا ايتارىم وسى. شاحتامىز ەسكى كۇيىندە قالسا قالار، التىن زابوي قايتا زەرتتەلمەي قالمايدى.
قۇرتتىمبەت (قايتا قۇبىلىپ). بالاپانىم-اۋ، ءوزىڭ ويلاشى! مەن عوي گۇلجاندى ايىم دەسەم، سەنى كۇنىم دەيمىن. وسىعان سەنەسىڭ بە ءوزىڭ؟
ەركىن. سەنبەسەم، سىزبەن اقىلداسار ما ەدىم، ارينە، سەنەم.
قۇرتتىمبەت. ەندەشە، ويلانۋىڭ كەرەك. مەن وسىندا بەس جىلدان بەرى ويناپ جۇرگەنىم جوق. سەندەي وقىعان بولماسام دا، وسى شاحتانىڭ قارقىنىن بەس جىلدان بەرى ءبىر باسەڭدەتپەي جىلدان-جىلعا ورلەتىپ ەڭ الدا كەلەمىن. سەنىڭ ءالى وپىتىڭ از. وپىتى ازدىق وقپا ءتۇسىرۋى مۇمكىن، سۇرىنبەيتىن تۇياق جوق، سونى ويلا!
ەركىن. مەنى كىتاپتان باسقا كورگەنى جوق دەپ ءسىز دە ويلاماڭىز.
قۇرتتىمبەت. ءوزىن، ءسىرا، مەنەن باسقا ەشكىممەن اقىلداسىپ كوردىڭ بە؟
ەركىن. جوق.
قۇرتتىمبەت. انىق جوق قوي.
ەركىن. نە ءۇشىن ەجىكتەي قالدىڭىز؟
قۇرتتىمبەت. جاي انشەيىن، بىرەۋلەر ارامىزدى اشۋ ءۇشىن جەل بەرگەن سەكىلدى.
ەركىن. بىرەۋدىڭ جەتەگىندە جۇرەتىن مال ەمەسپىن.
قۇرتتىمبەت. بالام، مەن سەنى بۇگىن تاني الماي وتىرمىن. ءار ءسوزىڭ قورعاسىنداي ءزىلدى، بۇل قالاي؟ دۇنيە استاڭ-كەستەڭ بولسا دا ءمانىسىن اشىق ايتشى. (دانيلوۆ كەلەدى.)
دانيلوۆ. سىزدەر قىزۋ اڭگىمەگە كىرىسكەن ەكەنسىزدەر، بوگەت بولعان جوقپىن با؟
قۇرتتىمبەت. جوق، كەلە بەرىڭىز.
دانيلوۆ. ەڭ ولجالى مەن بولدىم-اۋ دەيمىن. باسىمدى سۋىق سۋمەن جۋىپ ەدىم، سەرگىپ سالا بەردىم.
قۇرتتىمبەت. دانيل داۆيدوۆيچ، سەرگىسەڭىز ەندى ايتايىن. مەنىڭ مىنا بالام التىن زابويدى ءالى دە زەرتتەي تۇسسەك دەيدى. بۇل ويىن مەن دە تەرىس دەي الماي وتىرمىن.
دانيلوۆ. ە، ۇنەمى قورقا بەرمەي ءسىز دە وسىلاي ءبىر باتىل قيمىلداساڭىزشى.
گۇلجان (ەسىك الدىنا شىعىپ). ەركىن، ءسىزدى تەلەفونعا شاقىرادى.
ەركىن (جاقىنداپ بارىپ). ول كىم؟
گۇلجان. ول مەن. بەرى ءجۇرىڭىز. (قولىنان تارتىپ ۇيگە اكەتەدى. وڭاشا قالعان دانيلوۆ پەن قۇرتتىمبەت ۇرلانا سويلەسەدى. سىرت كوزدى الداۋ ءۇشىن ەكەۋى دە اۋىق-اۋىق وتىرىك قارقىنداپ قويادى.)
قۇرتتىمبەت. ەگورينا وسىندا كەلگەلى ءبىزدىڭ ىزىمىزگە ءتۇسىپ ءجۇر دەپ پە ەدىم، دەمەپ يە ەدىم؟
دانيلوۆ (ىزالى). دەگەنسىز، دەگەنسىز. تەز ايتىڭىزشى ايتارىڭىزدى.. حا، حا، حا...
قۇرتتىمبەت. دەسەم، سول سۇلۋ بيكەش تۇبىمىزگە جەتتى. (بۇل دا وتىرىك كۇلىپ). حا، حا، حا. ول بۇل ماسەلەنى الدىمەن پارتيا جينالىسىنا، ونان كەيىن جۇمىسشىلاردىڭ ورتاسىنا سالماق كورىنەدى. بۇل — ايانباي الىسۋعا بەكىنگەننىڭ بەلگىسى.
دانيلوۆ. قايسىسىن سالماق؟
قۇرتتىمبەت. ءتىپتى ەكەۋىن دە سالۋى مۇمكىن. ەگەر سولاي ەتە قالسا، ءسوز جوق، بىرىنەن بولماسا، بىرىنەن ۇتىلامىز. سوندىقتان، بەتىن بىرەۋىنە قاراي اۋدارىپ جىبەرىپ، الدان توسۋدان باسقا جول جوق.
دانيلوۆ. سوندا ءسىز بۇلاردىڭ بەتىن التىن زابويعا اۋدارىپ جىبەرسەك دەيسىز بە؟
قۇرتتىمبەت. ەكىنىڭ ءبىرى.
دانيلوۆ (ءسال ويلانىپ). وسىناۋ سۇلۋ بيكەشتى العاش كورگەندە-اق جۇرەگىم ءدىر ەتە قالىپ ەدى...
قۇرتتىمبەت. ءيا، اسىرەسە، كوزى وتكىر، كەۋدەڭدى اقتارىپ، جۇرەگىڭدى ءتىنتىپ تۇرعانداي بولادى. جاڭاعىنى التىن زابويعا قادالتىپ قويعان دا سول سۇلۋ.
دانيلوۆ (از ويلانىپ). مۇنى كامەراعا دا وشىكتىرىپ قويعان سول. جاڭاعى بەتىڭىز دۇرىس، ەندى مۇنىڭ ىڭعايىمەن ءجۇرىپ، شالۋدان باسقا جول قالعان جوق. تەك شاحتانى لاۆا سيستەماسىنا كوشىرۋگە كونبەڭىز. وعان مەنىڭ كەشەگى ايتقان ءتورت ءتۇرلى دالەلىم جەتىپ جاتىر. سونىڭ ءارقايسىسىن اسۋ بەرمەيتىن ءبىر-بىر اسقار بەل ەتىپ توسا الساڭىز، ەشكىمنىڭ دە باتىلى بارمايدى. ۇنەمى سوعان شۇيىلدىرە بەرمەس ءۇشىن التىن زابويدى بەرىڭىز دە، اداستىرىپ اپارىپ، الدان توسىڭىز.
قۇرتتىمبەت. قالاي؟
دانيلوۆ. ول كەلدەكبايعا بەرگەن كەشەگى سۇراۋىن بۇگىن ماعان دا بەردى. شترەكتىڭ جەتكەن جەرى ءدال ەمەس دەيدى. ايتا بەرسىن، سول ايتقان جەرىنە بۇرىنعىسىن دا سالا بەرسىن، كومىر ونىڭ كەزەگەن جەرىنەن دە كوپ بەرى جاتىر، ءبارىبىر تابا المايدى.
قۇتتىمبەت. بۇرعىنى تەرەڭگە ايداسا، نەگە تابا المايدى؟
دانيلوۆ. تەرەڭگە جىبەرتپەڭىز. مولشەرلى جەرگە جاقىنداعان كەزدە، ترەستەگى دوستارىڭىزعا سۇيەنە وتىرىپ، تەجەپ تاستاڭىز.
قۇرتتىمبەت. ال، ەگەر ىشتەن دە زەرتتەمەك بولىپ، گازدى قۋىپ شىعا قالسا؟
دانيلوۆ. ۆەنتيلياسيانىڭ ىشكى كومەيى بەكىتىلگەن، سوندىقتان جەل جىبەرە المايدى. جەل جىبەرە الماسا، گازدى دا قۋا المايدى. ەگەر ولەرمەندىك جاساپ كومەيگە جەتە قالسا، اجالى دا جەتەدى. ويتكەنى گارشيننىڭ اسىلىپ تۇرعان دەنەسىن كورەدى دە، ءتۇسىرىپ الۋ ءۇشىن ارەكەت ەتەدى. قوزعاسا بولدى، پلاستقا كومىلگەن ءدارى تۇتانىپ، گازدى قويۋلاندىرىپ جىبەرەدى. ول ءدارىنىڭ بىلتەسى گارشيننىڭ اياعىنا بايلاۋلى ەكەنى ەسىڭىزدە بولار..
قۇرتتىمبەت. ەسىمدە.
دانيلوۆ. سول ءۇزىلىپ تومەن تۇسكەن پلاستىعا كەمىردى گازعا اينالدىرىپ جىبەرەتىن ءدارى ورناتىپ، ۆەنتيلياسيانىڭ كومەيىن بىتەگەنىمەن قويماي، گارشيندى اسىپ قويعان جاۋدىڭ كىم ەكەنى دە ەسىڭىزدە بولار.
قۇرتتىمبەت. جوق.
دانيلوۆ. نەگە جوق؟ تەرگەلەتىن كۇن تۋا قالسا، «وسىنداي جاۋلىعىن جاساپ ولگەن گارشيننىڭ ءوزى» دەۋ بەرەتىن جاۋابىڭىز ەكەنىن ايتقان جوق پا ەدىم؟
قۇرتتىمبەت. ءوزىمىزدى ءوزىمىز الداپ قايتەمىز.
دانيلوۆ. سىزشە قالاي؟ التىن زابويدا كوكس كومىرىنىڭ مول ەكەنىن ءبىلىپ قويعانى ءۇشىن گارشيندى ولتىرگەن ءبىز ەدىك دەۋىمىز كەرەك پە؟
قۇرتتىمبەت. دەيىك مەيلى، دەمەيىك مەيلى، تەرگەۋگە ءبىر ىلىنسەك، كەتتىك مۇردەمگە. سوندىقتان ەد دۇرىسى: قوستاي ءجۇرىپ — بۇيىردەن، الداپ توسىپ ءجۇرىپ — ماڭدايدان ءوز قولدارىمەن ۇرا بەرۋ، باسقا جول جوق.
دانيلوۆ. بۇيىردەن دە، ماڭدايدان دا ۇرعىزباي، توسقانىمىزعا توسىلماي اتتاپ ەتسە؟
قۇرتتىمبەت. تاپتاپ وتسە ەتەر، اتتاپ وتە المايدى. ءبىر جاعىنان كەلدەكباي سياقتى الاڭعاسارلاردى كوبەيتىپ، ءوزدى-وزىن قىرقىستىرىپ قويامىز دا، ەكىنشى جاعىنان ءوز امالىمىزدى ەپتەپ ىستەي بەرەمىز.
دانيلوۆ. ەسىڭىزدە بولسىن. ءسىز كەلدەكبايدى ويداعىداي ازىرلەي الماپسىز، بۇگىنگى ماجىلىستە بايقادىڭىز با؟ ول ەگورينانىڭ جەتى سۇراۋىنىڭ ءبىر دە بىرەۋىنە ءجوندى جاۋاپ بەرە الماي تاناۋىن شۇقي بەردى.
قۇرتتىمبەت. سىزدەن ۇققانىمدى ۇقتىرىپ باقتىم، سويلەيتىن ءسوزىن ءدال ءوزىڭىزدىڭ ايتقانىڭىزداي ايتىپ تۇرىپ وزىنە جازدىرىپ تا بەردىم. اقپا قۇلاقتان اعىپ كەتسە، امالىم نە؟
دانيلوۆ. اقپا قۇلاق بولسا دا ونان ايرىلماڭىز. ونداي ادام وتە پايدالى. ساقتىقتىڭ بۇعان دا كەرەك ەكەنىن ءوزىڭىز دە بىلەسىز.
قۇرتتىمبەت. مەنىڭ سونان اياقتى تارتا باسقىم كەلىپ ءجۇر.
دانيلوۆ (ەركىننىڭ كەلە جاتقانىن سەزىپ). حا، حا، حا! ءسويتىپ، ەسەر نەمەنىڭ جالعىز سەگىزدىك پەن توعىز العانى عوي. ميزەر ويناپ نەسى بار دەيمىن-اۋ.
ەركىن. كەشىرىڭىزدەر! ءسوز سىزدىكى، دانيل داۆيدوۆيچ.
دانيلوۆ. مەن قالاي زەرتتەۋدى ماقۇل دەيتىنىڭىزدى ەستىگەلى تۇرمىن.
ەركىن. ەڭ الدىمەن بۇرعى سالىپ، جوعالعان پلاستى تاپقان ماقۇل دەيمىن.
دانيلوۆ (قۇرتتىمبەتكە). سىزدەردە ءبىر ماتەل بار ەدى، قالاي ەدى؟ «ەر نە ىستەمەسە بەكىسپەيدى» دەۋشى ەدى؟
قۇرتتىمبەت. «ەر شەكىسپەي، بەكىسپەيدى».
دانيلوۆ. وتە اقىلدى ءسوز، وتە! مىنە، ءبىز شەكىستىك تە، بەكىستىك. (ەركىنگە قولىن ۇسىنىپ.) تابىسقا جەتۋىڭە تىلەكتەسپىن، دوستىم. تەك، مىنا شالعا قاتتىراق ايتقايسىڭ. سوتتالامىن دەۋدى قويىپ، ترەستىڭ ريزالىعىن تەزىرەك الاتىن بولسىن.
ەركىن. انىق كەلىستىك قوي؟
دانيلوۆ. مەندە ەكى ءسوز بولعان ەمەس، بولمايدى.
ەركىن. وندا مىناعان دا كەلىسەيىك. بۇرعىلار بۇرىنعى سالىنعان جەرىنەن ءجۇز جەتپىس مەتر بەرى سالىنادى.
دانيلوۆ. وعان دا كەلىستىك. تەك، كومىردىڭ قاققان قازىق ەمەس، قانشا تىك تۇسكەنىمەن كولبەڭكىرەپ جاتاتىنىن ەسكەرگەيسىڭ. قوش!
ەركىن. قوش بولىڭىز.
قۇرتتىمبەت. قايىرلى ءتۇن. (دانيلوۆ كەتەدى. ەركىنگە.) بالام، سالماقتى ساعان كوبىرەك سالىپ جىبەردىك، بايقا، ءوزىڭدى دە، مەنى دە ءسۇرىندىرىپ الىپ جۇرمە.
ەركىن. سۇرىنبەسىن، سۇرىندىرمەسىن دەسەڭىز شاحتانى لاۆا سيستەماسىنا سالىپ بەرىڭىز.
قۇرتتىمبەت. سەن ءۇمىتىڭدى ءالى ۇزگەن جوق پا ەدىڭ؟
ەركىن. ەش ۋاقىتتا! (دارىبەك كەلەدى.)
دارىبەك. ە، اعايىن، كەش جارىق!
قۇرتتىمبەت. كەل، دارىبەگىم، كەل!
دارىبەك. نەمەنە، قويعانىڭ سۋىپ بارا ما؟ ەركىن، وبلىستىڭ ءبىر ادامى ساعان كەلىپ كەتسىن دەيدى.
ەركىن. قايدا؟
دارىبەك. كونتور دا وتىر.
ەركىن. ول كىم؟
دارىبەك. كىم ەكەنىن سۇراعانىم جوق.
قۇرتتىمبەت. ساعان ەركىننىڭ مۇندا ەكەنىن كىم ايتتى.
دارىبەك. ءوزىم ايتتىم.
قۇرتتىمبەت. سەن-اق تىمىسكىلەنەسىڭ دە جۇرەسىڭ-اۋ. كەيىن بارادى، جۇرە بەر.
دارىبەك. ەي، ءپريامىسىن ايتقاندا، سەن كەڭسەدە عانا باستىقسىڭ، ءبىلدىڭ بە؟ تەكەشە باقىلداماي جايىڭا وتىر.
ەركىن. ەكەۋىڭىز قۇرداسسىزدار ما، قالاي وسى؟
قۇرتتىمبەت (وتىرىك كۇلىپ). ءيا، قۇدايىم، مەنى دۇنيەگە بۇل كەلگەن جىلى كەلتىرگەن سوڭ، نە شارا.
دارىبەك. مۇلدەم كەلمەي كەتسەڭ، قۋانار ەدىم، قايتەيىن. وبالىم ساۋمالباي مارقۇمعا بولسىن.
قۇرتتىمبەت. بالالاردىڭ كوزىنشە اۋىزىڭا كەلگەندى شاپتاساڭشى. جوعارىلاتسام دا جاقپادىم-اۋ ساعان.
دارىبەك. قايداعى جوعارىلاتقان؟
قۇرتتىمبەت. دانيلوۆ ايتقان جوق پا؟ ءبىز سەنى تومەننەن جوعارىلاتۋ ەسەبىندە، شالابايدىڭ ورنىنا قوياتىن بولعانبىز. اۋزىڭا كەلگەندى شاتا بەرمەي، ەرتەڭنەن باستاپ سول جۇمىستى قولىڭا ال. (دارىبەك ەركىنگە قارايدى.)
ەركىن. ماعان نەسىنە قارايسىز، ءوزىڭىز بىلەسىز دە.
دارىبەك (قۇرتتىمبەتكە جالىنعانداي بولىپ). ءاي، ءبىر جىل تۋعان ءتول ەدىك قوي، ولگەندە سالعان ازان، بولسىن، وسى قۇلىعىڭنىڭ ءمانىسىن ايتشى.
قۇرتتىمبەت. جىن قاققان با ءوزىڭدى، قۇلىعىڭ نە ايتىپ تۇرعان؟
دارىبەك. كوكشولاعىم-اۋ، ءپريامىسىن ايتقاندا، سەنىڭ سىرىڭ مەنىڭ قالتامدا عوي. شالاباي تۇگىل ءوز ورنىڭدى بەرسەڭ دە، مەنىڭ بارمايتىنىمدى بىلەسىڭ، بىلە تۇرا نە ءۇشىن بۇلاڭداپ وتىرسىڭ؟ ايتشى سونى، نەڭ كەتەدى؟
قۇرتتىمبەت. نەگە بارمايسىڭ؟
دارىبەك. نەگە بارامىن؟
قۇرتتىمبەت. بارماساڭ قوي.
ەركىن. داكە، كەتتىك.
دارىبەك. جيىلىستا سوقتىقسام وكپەلەيدى، وسىنداي وڭاشادا مىنامەن توقايلاسىپ الايىن، كىدىرە تۇر. (قۇرتتىمبەتكە.) ءاي، قۇرداسىم! سەندەردى جۇمىسشىلاردىڭ تىلەگىنە قارسى ءبىر قاۋلى الدى دەپ ەستىدىم، سول راس پا؟
قۇرتتىمبەت. كوزسىز كوبەلەكتەي كيلىكپەيتىنىڭ جوق-اۋ. جۇمىسىڭدى ىستەپ جايىڭمەن جۇرە بەرمەي، قاۋلىدا نەڭ بار سەنىڭ؟
دارىبەك. نە دەيسىڭ؟ قاراعىم، ەركىن-اۋ، مىناۋ نە دەپ وتىر؟
ەركىن. داكە! ونى كەيىن سويلەسەرمىز، ءجۇرىڭىز.
قۇرتتىمبەت. دەيتىنىم سول: قانشا تىراشتانعاندارىڭمەن ءجۇمىسشىلارعا مەنەن جاقىن ەمەسسىڭدەر، ءبىلدىڭ بە؟
دارىبەك. سول جۇمىسشىنىڭ ءبىرى مەنمىن. ءبىراق مەن سەنەن ەشقانداي جاقىندىقتى كورە الماي ءجۇرمىن، بۇل نە؟
قۇرتتىمبەت. سەن مەنىڭ العا تۇسكەنىمدى كورە الماي جۇرگەن كۇنشىلدەردىڭ، شوقپارىسىڭ. بايقا، كۇنشىلدىك جاۋلىقپەن ۇشتاسىپ جاتپاسىن.
گۇلجان. كوكە، ءسىزدى تەلەفونعا شاقىرادى.
قۇرتتىمبەت. مەن سوڭعى كەزدە سونى سەزە باستادىم.
دارىبەك. نەنى؟
قۇرتتىمبەت (كەتە بەرىپ). جاۋلىق ارەكەتتەردى. سەندەردىڭ جاڭالىق دەگەندەرىن جاۋلاردىڭ بەتكە ۇستاعان پەردەسى بولۋى دا مۇمكىن. ونى دا ويلاڭدار.
ەركىن. سوندا ءسىز مەنى دە جاۋ دەمەكسىز بە؟
قۇرتتىمبەت. جوق، ەش ۋاقىتتا ولاي دەمەيمىن. ەكەۋىڭ دە ادال ادامسىڭدار. ءبىراق ەكەۋىڭ دە الداۋعا تۇسۋلەرىڭ مۇمكىن! (كەتەدى.)
دارىبەك (داۋىستاپ). ءوزىڭ تۇسپەسەڭ بولدى، ءبىز ءۇشىن قايعىرما. (ەركىنگە.) ءبىراق ارىنداپ ءجۇرىپ سەنىڭ ءتۇسىپ قالۋىڭ مۇمكىن.
ەركىن. ارىنداپ مەن نە ىستەپپىن؟
دارىبەك. نە ىستەمەي وتىرسىڭ؟ نەگە دانيلوۆپەن كەلىسىپ كەيبىر جاسىرىن ماسەلەنى پارتيادا جوق ادامعا ايتاسىڭ؟
ەركىن. قاشان؟
دارىبەك. قاشان؟ وسى بۇگىن.
ەركىن. قاي جەردە؟
دارىبەك. ءدال مىناۋ ۇيدە.
ەركىن. كىم ايتتى؟
دارىبەك. گۇلجان ايتتى.
ەركىن. گۇلجان! كىمگە؟
دارىبەك. زوياعا. سەنى شاقىرتقان سول. ءجۇر، اۋزىڭا قاقپاق سالىپ بەرسىن. كىبىرتىكتەمە، ول سەن تۇگىل قۇرتتىمبەتتىڭ ءوزىم دە قۇرداي جورعالاتادى، ءجۇر.
ەركىن. بۇل نە عاجاپ! (گۇلجان كەلەدى.)
گۇلجان. ءسىز مەنى شاقىردىڭىز با؟
دارىبەك. مەن كەتتىم. ول كىسى كەپ كۇتپەيدى، كەشىكپە! (كەتەدى.)
ەركىن. سەن زويا سەرگەيەۆناعا نە دەدىڭ؟
گۇلجان. سىزدەردىڭ جاڭاعى كەرىستەرىڭىزدەن باسقا ەشتەڭە دەگەنىم جوق.
ەركىن. اشىق ايت، ول نە سۇرادى؟ سەن نە دەدىڭ؟
گۇلجان. ول تۇكتى دە سۇراعان جوق، مەن ۇيدەگى كەرىستىڭ ءبارىن دە ايتتىم. بار سۇراعانى: «ەركىن قىزۋ ەمەس پە؟» دەدى، مەن «جوق» دەدىم. ەكىنشى ءبىر سۇراعانى: «كەرىس نەدەن باستالدى؟» دەدى. مەن: «ەركىن بۇگىنگى ماجىلىستە كەيبىرەۋلەردىڭ ەكى ءجۇزىن قابات كوردىم» دەپ ەدى، دانيل داۆيدوۆيچ سول سوزگە شامدانىپ: «بۇل مەنىڭ ادرەسىمە ايتىلعان ءسوز، مەن مۇنداي ءسوزدى ەستىپ وتىرا المايمىن»، — دەدى، كەرىس وسىدان باستالدى دەدىم.
ەركىن. ول نە دەدى؟
گۇلجان. ۇيات، ۇيات! ونداي قىزۋ قاندى جىگىتتى تەجەمەي سەن قايدا ءجۇرسىڭ دەدى دە، ترۋبكانى ءىلىپ قويدى. مۇندايدا مەنى تىڭدامايتىنىڭىزدى قايدان ءبىلسىن.
ەركىن. سولاي دە.
گۇلجان. نەمەنە، سىزدەردىڭ كوشەنى جاڭعىرىقتىرعان كەرىستەرىڭىز دە قۇپيا ما ەدى؟
ەركىن. قۇپيا ەمەس، ءبىراق سونى ايتۋ ساعان نە ءۇشىن كەرەك بولدى؟
گۇلجان. ونداي كەرىستى سىزگە لايىقسىز كوردىم.
ەركىن. لايىقسىز كورگەنىڭنىڭ ءبارىن جۇرتقا جايۋ كەرەك پە؟
گۇلجان. مەن باسقا جۇرت تۇرسىن، شەشەمە دە ايتقانىم جوق. ايتسام، پارتياعا ايتتىم، پارتياعا ايتۋ سىزشە ايىپ پا؟ (ەركىن باسىن ءبىر يەدى دە، شىعا جونەلەدى. گۇلجان سونىڭ كەتكەن جاعىنا شاتتانا قاراپ تۇرادى.) اقىلدى جىگىت. قىزۋلىعىنىڭ ءوزى دە سول اقىلدىلىعىنىڭ جالىنى. (كەتەدى. ازدان سوڭ قۇرتتىمبەت كەلەدى.)
قۇرتتىمبەت. جاڭالىقتارىڭ جاۋلىقتىڭ بەت پەردەسى دەگەن ءسوز ءبىزدىڭ جاڭا ءبىر قۇرالىمىز بولعالى تۇر ەكەن. وسىمەن ءبىراز جانشىپ كەرەيىن، سوندا قايتەر ەكەنسىڭدەر. (شالاباي كەلەدى.)
شالاباي. قۇرتەكەسى-اۋ، ەركىننىڭ ويىن بايقادىڭىز با؟ سىزگە كۇيەۋ بولعالى ءجۇر ەكەن عوي؟
قۇرتتىمبەت. ونى قايدان ءبىلدىڭ؟
شالاباي. جاڭا گۇلجان ەكەۋىنىڭ اڭگىمەسىنەن ءبىلدىم. العاشقىدا توڭداي تومىرىلىپ اشۋلى وتىرعان ەركىن گۇلجان كەلگەن سوڭ، مايداي ەرىپ سالا بەردى.
قۇرتتىمبەت. ءيا، سونان سوڭ؟
شالاباي. ءبىراق ونىڭ ويلاعانى بولمادى. وبالى كانەكي، ول تويدى تەزدەتەيىك دەپ قانشا ەتپەتتەسە دە: «اسىققانىڭىز نە؟» دەپ گۇلجان اياعىنا دا وتىرعىزعان جوق.
قۇرتتىمبەت (شالابايدىڭ جاعاسىنان ۇستاي الادى). نە دەيسىڭ؟ انىق ءوز قۇلاعىڭمەن سولاي دەپ ەستىدىڭ بە؟
شالاباي. انىق ءوز قۇلاعىم، ءوز قۇلاعىم، قۇرتەكە! قويا بەرىڭىز، بۋىنىپ كەتتىم.
قۇرتتىمبەت (تىستەنىپ). سەن اقساق، وعان قۋاناسىڭ، ءا؟! مەنىڭ تىلەگەنىم: ونىڭ الىستاۋى ەمەس، وسىلاي شىرمالۋى ەكەنىن سەن سۋ مي تۇسىنسەڭ بە، ءا؟! (قىلقىندىرعان كۇيى يتەرىپ جىبەرەدى.) وتىز جىل بويى وقىتسام دا ساۋاتىڭدى ءبىر اشا الماي-اق قويدىم-اۋ. بار قازاقتان تاپقان ەڭ سەنىمدى سەرىگىم سەن بولعان سوڭ نە شارا! نە شارا!..
شالاباي. قۇرتەكەسى، وندا قۋانا بەرىڭىز. تويدىڭ كەشىكپەي بولاتىن دا ءتۇرى بار.
قۇرتتىمبەت. ا، ونى قايدان ءبىلدىڭ؟
شالاباي. تويدى كەشىكتىرسىن دەمەسەڭ، كوكەمە قارسى كەلۋشى بولما دەدى گۇلجان.
قۇرتتىمبەت (قۋانىپ). انىق پا؟ انىق دەشى؟
شالاباي. وللاھي، انىق. وتىرىك ايتسام، اكەمنىڭ كورىنە تۇسەيىن.
قۇرتتىمبەت. اراق ساسىعان اۋزىڭنان اينالايىن-اۋ، مانادان سونى ايتپايسىڭ با ودان دا؟!..
شالاباي. اۋزىمدى ەكىنشى قايتىپ اشقانشا، كەڭىردەگىمدى سۇيرەي جونەلدىڭىز، قالاي ايتايىن.
قۇرتتىمبەت. جۇگىر! بۇل ايتقانىڭ راس بولسا، تويدى ەرتەڭنەن قالدىرماي جاسايمىن. ول جاڭا كونتورعا كەتتى، سەن ونى شاقىرعان كىم ەكەنىن ءبىل دە، ءوزىن وسىندا ەرتىپ كەل. (شالاباي كەتەدى.) گۇلجان-اي! اي، گۇلجان! بەرى كەلشى، كۇنىم (گۇلجان كەلەدى.) ءومىر بويى زارىعۋمەن كەلگەن اكەڭدى زارىقتىرىپ قوياسىڭ با؟ تويلارىڭدى قاشان جاسايسىڭدار بۇل؟
گۇلجان. توي دەگەندى مەن بىلمەيمىن.
قۇرتتىمبەت. قوي، شىراعىم، ونداي سۇمدىقتى ايتپا. ونىڭ شەشەسى دە گۇلىمدى قولىما بەر دەپ انە كەلىپ وتىر. كوزىمنىڭ تىرىسىندە قىزىقتارىڭدى مەن دە كورەيىن، ەل دە كورسىن، تەز جاساڭدار!
گۇلجان. كوكە، بۇگىنگى كەرىستەرىڭىزدەن كەيىن تويدى اۋىزعا الۋىڭىز ەرسى كورىنىپ تۇر.
قۇرتتىمبەت. مەن كىممەن كەرىستىم، قايتا كەرىسكەندەردى كەلىستىرگەن جوقپىن با؟
گۇلجان. كەش كەلىستىردىڭىز.
قۇرتتىمبەت. بالاپانىم-اۋ، ءۇي-ىشىنىڭ ونداي كەرىسى اكە مەن بالا اراسىندا دا بولا بەرمەي مە؟ قوي، ونداي ءسوزدى تاستا، ەرتەڭ تويلارىڭ.
گۇلجان (قۇرتتىمبەتتىڭ قاسىنا كەلىپ وتىرادى). كوكە، ءبىر تىلەك تىلەسەم بەرەسىز بە؟
قۇرتتىمبەت. تويدى مەنىڭ ەركىمە بەر دە، باسقاسىن الا بەر.
گۇلجان. الدىمەن ءبىر سۇراۋ. بۇگىنگى جينالىستا دا، بۇگىنگى كەرىستىڭ ۇستىندە دە مەن ءسىزدىڭ، ەركىندى بۇرىنعىداي سۇيمەيتىنىڭىزدى بايقادىم... بۇل قالاي؟
قۇرتتىمبەت. مەن بە ەركىندى سۇيمەيتىن؟ مەن، وسى وتىرعان قۇرتتىمبەت پە؟
گۇلجان. ءيا، ءسىز. ونىڭ قويىپ جۇرگەن تىلەگىنىڭ ەكەۋى دە حالىقتىڭ تىلەگى. ول ەكەۋىنىڭ دە جولىن تاپقان سەكىلدى. ەگەر سۇيەتىن بولساڭىز، نەگە بۇعان قۋانبايسىز؟ نەگە قارسى كەلە بەرەسىز؟
قۇرتتىمبەت. ساداعاڭ كەتەيىن، دۇرىس بايقاپسىڭ. مەن ونى سىناۋ ءۇشىن ادەيى سولاي كورىندىم. ەندى بار بيلىكتى قولىنا بەردىم دە، ەرتەڭنەن باستاپ كىرىس دەدىم.
گۇلجان (قۋانىپ). انىق پا؟
قۇرتتىمبەت. نانباساڭ وزىنەن سۇرا.
گۇلجان (قۇشاقتاپ). راقمەت، كوكەتاي! ەندى ءسىزدىڭ تىلەگىڭىز مەنىڭ دە تىلەگىم بولسىن.
قۇرتتىمبەت. وي، ساداعاڭ كەتەيىن... (گۇلجاننىڭ بەتىنەن سۇيەدى دە، داۋىستاپ). ءاي، ساقىش، ساقىشاي! زاۋرە ەكەۋىڭ مۇندا كەلىڭدەر! (زاۋرە مەن سارقىت كەلەدى.) ءا، زاۋكە، كەل، كەل! مەنىڭ اكەمنىڭ اكەسى مەن سەرعازىنىڭ اكەسى سوناۋ نايمانداعى ساۋرىققا قۇدا بولعاننان بەرى قاراي، ەكى اكە باجا بولىپ، سەرعازى مارقۇم ەكەۋىمىز بولە بولىپ، ءجۇز جىلعا جۋىق ۇزىلمەي كەلگەن دوستىق ۇرپاقتارىمىزعا قالاتىن بولدى. وسى قايىرلى ساعاتتان باستاپ، قۇرمەتتى قۇداعيىمسىڭ. مىنە، ءسىزدىڭ بالاڭىز، مىنە، ءبارىمىزدىڭ دە دانەكەرىمىز.
زاۋرە. و، جاساعان ۇزاعىنان ءسۇيىندىر. (گۇلجاندى بارىپ سۇيەدى.) الگى مەنىڭ قۇلىنىم قايدا؟ اي، ەركىن؟
قۇرتتىمبەت. ول ءقازىر كەلەدى، سىزدەر تويعا دايىندالا بەرىڭىزدەر!
سارقىت. وسى ەكى بالانى ءبىر كەزدە كەزەك تەربەتىسىپ ەدىك. بۇگىن بۇلار ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدى تەربەتتى عوي. كەلشى، جاس كەزدەگىمىزدەي ءبىر قۇشاقتاسايىق. (زاۋرەمەن قۇشاقتاسادى. ودان گۇلجاندى بارىپ سۇيەدى.) جەسىر جەبىر كۇنىمدە دە جەتىمدىكتى كورسەتكەن جوق ەدىم. دەگەنىمە جەتتىم، ءومىرلى بول، قۇلىنىن. (سامارقاۋ كۇيدە ەركىن كەلەدى.)
قۇرتتىمبەت. و، قىزىعىم مەنىڭ، كەل، كەل! جاق تىلەۋدىڭ ۇستىنە كەلدىڭ. زاۋرە ەكەۋىمىز ومىرىمىزدە كورمەگەن قىزىعىمىزدى كورگەلى وتىرمىز.
زاۋرە. شىراعىم، ەرتەڭ تويلارىڭ. قۇربى-قۇرداستارىڭدى حابارلاي بەر!
ەركىن (ءبىراز ويدا تۇرادى). مۇنداي جاقسى تىلەۋلەرىڭىزگە جان ريزا. گۇلجان ەكەۋىمىزدى وڭاشا قالدىرىڭىزدارشى.
قۇرتتىمبەت. و دا ءجون، ءجۇر، زاۋكە. (گۇلجاننان باسقاسى كەتەدى.)
ەركىن. گۇلىم! ەكەۋىمىز كىشكەنتاي كۇنىمىزدەن ينتەرناتتا بىرگە ءوسىپ، بالا كەزىمىزدە ارماندارىمىزدى ايتىسۋشى ەدىك. مەن موينىما مىلتىق سالعان ميليسيا بولۋدى، سەن ءوزىمىزدى وقىتقان نادەجدا نەفەدوۆنا سەكىلدى وقىتۋشى بولۋدى ارمان ەتۋشى ەدىڭ.
گۇلجان (سەزىكتەنە قاراپ). وكىنىشىڭىز بار ما، قالاي ءوزى؟
ەركىن. الدا بولماسا، ءازىر وكىنىش كورگەنىم جوق.
گۇلجان. ەندەشە، ايتارىڭىزدى تۋرا ايتپاي، نە ءۇشىن الىستان وراعىتىپ تۇرسىز؟
ەركىن. سەن ءوز جۇرەگىڭە ەرىك بەرىپ ءادىلىن ايتشى، ماعان سەنەسىڭ بە؟
گۇلجان. سۇراۋىڭىزعا سۇراۋ بەرەيىن، سەنبەسەم سۇيەر مە ەدىم؟
ەركىن (قىزۋلانىپ). جالعان! ءسوزىڭ دە جالعان، ءوزىڭ دە جالعان، سۇيگەنىڭ دە جالعان. ۇقتىڭ با؟
گۇلجان. ايعايلاماڭىز. ولاي دەۋگە تۇك دالەلىڭىز جوق.
ەركىن. الداپ اكەپ ماسقارالاۋدان ارتىق قانداي دالەل كەرەك ەدى؟!
گۇلجان. ءسىز ءوزىڭىزدى ءوزىڭىز ماسقارالاپ تۇرسىز، ويلانىڭىز.
ەركىن. وتىنەمىن دەگەن سوزىڭە ويلانباي ەرسەم دە، ەندى ويلانىپ كەلدىم. سەن وسىنىن، ءبارىن اكەڭنىڭ ايتۋىمەن ىستەپ وتىرسىڭ. جاساڭدار تويلارىڭدى مەن ەرتەڭ پارتبيۋروعا تۇسەتىن بولدىم.
گۇلجان. پارتبيۋرونىڭ تارتىپكە شاقىرۋىن ءسىز ماسقارالاۋ كەرەسىز بە؟
ەركىن. ادال جۇرەگىم اعات ايتىلعان سوزىمە اراشاشى بولا الماي، دوستىعىم قاستىق بولىپ الدىمنان توسىپ جاتىپ سۇرىنسەم كىم بولدىم. مۇنان ارتىق ەمەس پە؟
گۇلجان. ەركىن، مەن مۇنى سىزدەن كۇتكەن ەمەس ەدىم.
ەركىن. مەن دە سەنەن مۇنى كۇتكەم ەمەسپىن. سوندىقتان، توي ءازىر بولمايدى.
گۇلجان. ءازىر دەمەڭىز، مەنىڭ سۇيگەنىم مۇنداي مەنمەنسىنگەن ەركىن ەمەس، سوندىقتان ول توي مۇلدەم بولمايدى. (كەتە بەرەدى.)
ەركىن. مۇلدەم بولمايدى.
گۇلجان. ءيا، قوش بولىڭىز. (كەتەدى.)
ەركىن (ءاربىر ويدا). الگى نە دەپ كەتتى جانىم-اۋ. ازار بولسا بيۋرو مۇشەلەرى ۇيالتىپ قىزارتار، سونىڭ نەسىنە كۇيىنە قالدىم؟
زاۋرە مەن قۇرتتىمبەت كەلەدى.
قۇرتتىمبەت. قۇدايىم-اۋ، سابىنشا بۇزىلىپ، تاعى نە بولىپ قالدى؟
زاۋرە. بالام، ءبارى سەنەن.
ەركىن. مەنەن ەكەنى راس. ءبىراق مەن ءبىر سەبەپتەرمەن تويدى ءبىراز كۇن كەيىن قالدىرايىق دەگەننەن باسقا تۇك تە ايتقانىم جوق.
قۇرتتىمبەت. ءماسساعان!.. ونان باسقا تۇك ايتقانىم جوق. ال، وعان ايتپاساڭ، بىزگە ايت سەبەبىن؟
ەركىن. سەبەبىن ايتا المايمىن، كەيىن تويىمىز بولعان كۇنى ءبارىن ايتۋعا انت ەتەمىن، وعان سەنىڭىزدەر.
قۇرتتىمبەت. كىمنىڭ تويىندا؟ ءويتىپ ەمەكسىتپەي-اق قوي، ءبىز دە بىردەڭەنى بىلەمىز.
3اۋرە. ەلدى الەككە سالىپ وسىنشا، نەگە ايتپايسىڭ، بول، ايت. (سارقىت كىرىپ كەلەدى.)
سارقىت. شىراعىم، ەركىن-اي، سەنەن كۇتكەنىم وسىلاي جەرگە قاراتۋ ما ەدى؟ وزىڭە ارناعان جۇرەگىن اياققا باسقانداي، وسىنشاما نە جازدى بالام؟ ايتشى! قىزىمنىڭ بارلىق سىرى وزىمە ءمالىم. سەن سىرىڭدى مىنا ەكەۋىنە ەمەس، ماعان ايتشى.
قۇرتتىمبەت. ونىڭ نەسىن سۇرايسىڭ، بارلىق سىرى بەلگىلى. زاۋرە مەن مەنىڭ كوپتەن كۇتكەن قىزىعىمىزدى ءوشىرۋشىنىڭ كىم ەكەنى دە بەلگىلى. كورەرمىن، بالام، الدىڭا يىلگەن باستى تەپكەندە، ەگورينانىڭ كەسەگەڭدى كوگەرتكەنىن. تاپسىردىم اكەڭ سەرعازىنىڭ، ارۋاعىنا.
3اۋرە. سولاي ما ەدى؟ و، سورلى سارقىت، ءۇمىتىمىز وشكەن ەكەن عوي، وندا. (سارقىتتى بارىپ قۇشاقتايدى.)
سارقىت. سابىر ەتىڭىزشى. (قۇرتتىمبەتكە.) ويباي-اۋ، سورماڭداي-اۋ، نە ايتتىڭ سەن؟
قۇرتتىمبەت. جونەل!
ەpكىن. سوزىڭىزگە سايما-ساي قىرسىق سوزدەر قيقۋلاپ اۋىزعا كەلىپ قالىپ ەدى، ءبىراق. ءازىر ايتا الاتىن ەمەس پا. اقىلعا سالماي ادال ادامداردى، اسىرەسە، پارتين باسشىلىعىندا وتىرعان ادامعا وسىنداي كۇيە جازۋىڭىز لايىق پا؟ (قانى قايناپ.) ار قايدا؟!
قۇرتتىمبەت. ويپىرماي، جانىم-اي.
3اۋرە. قۇلىنىم، اقىلدى ەدىڭ عوي، قاتتى سوزگە بارماشى.
ەركىن. قاتتى ەمەس، ءتاتتى سوزبەن ايتايىن. گۇلجاننان مەنى ايىرسا، ايىرا الاتىن ەكى-اق قۇش بار. ونىڭ ءبىرى — مەيرىمسىز اجال، ەكىنشىسى ءسىز — قۇرتەكە! (كەتە بەرەدى.)
قۇرتتىمبەت. بالاپانىم-اۋ، نە دەپ كەتتىڭ، مەن الجاستىم با، الدە، انىق مەن بە وسى؟
ەركىن. ءيا، ءسىز، ءسىز! (كەتەدى.)
3اۋرە. قۇلىنىم-اۋ، توقتاسايشى. (ەركىن ەكەۋى كەتەدى.)
سارقىت (قۇرتتىمبەتكە). ءبارى سەنەن... سەنەن. (ول دا كەتەدى.)
قۇرتتىمبەت (جان-جاعىنا ۇرلانا قاراپ). كۇن بۇزىلدى، داۋىل تۇردى. ويلان، قۇرتتىمبەت، سايلان، قۇرتتىمبەت.
شىمىلدىق.
ەكىنشى پەردە
ينتەرمەديا
ساحنا سىرتىندا كوپ جۇرتتىڭ قول سوققان دىبىسى، الدەكىمدەردىڭ كۇلكىسى ەستىلەدى. ازدان سوڭ بۇلان-تالان بولىپ كەلدەكباي كەلە جاتادى.
كەلدەكباي. ولەرمىن، ولمەسەم كەرەرمىن ەرتەڭ كىمگە كىمنىڭ كۇلگەنىن. (ءالىم قۋىپ جەتەدى.)
ءالىم. كەلدەكە-اۋ، جيىلىستى جاپپاي كەتكەنىڭىز قالاي؟
كەلدەكباي (جالت بۇرىلىپ، تىستەنە سويلەيدى). ا، جان-جاقتان ايقايلاپ، مىنبەدەن قۋىپ تۇسىرگەندەرىڭمەن قويماي، ەندى كوشەدە مازاق ەتكىلەرىڭ كەلدى مە؟
ءالىم. مازاق ەتكەن كىم؟
كەلدەكباي. جاۋلار. جاۋلاردىڭ الداۋىنا تۇسكەن سەن سياقتى اشىق اۋىزدار. اشىق اۋىز بولماساڭدار ەركىننىڭ جاڭالىق دەپ جۇرگەنى شاحتانى توقتاتۋدىڭ ايلاسى، جاۋلىقتىڭ بەت پەردەسى ەكەنىن بىلەر ەدىڭدەر. اكەل بيلەتتى.
ءالىم. مەن ءسىزدىڭ بيلەتىڭىزدى العانىم جوق.
كەلدەكباي. «ءسىزدىڭ» دەپ ەندى سىزىلا قالۋىن. جيىلىسقا ءتۇسىپ كەرىلەيىن دەمەسەڭ، اكەل دەيمىن تەز!
ءالىم. سەبەپ؟
كەلدەكباي. سەندەي وڭباعانعا شاحتكومنىڭ ساياساتىنا قارسى شىققاننان ارتىق قانداي سەبەپ كەرەك. (قۇرتتىمبەت كەلە جاتادى.)
ءالىم. كەلدەكە! قالتاڭىزداعى بار بيلەتتەن ايىرىلايىن دەمەسەڭىز، ءتىلىڭىزدى تارتا سويلەڭىز.
كەلدەكباي. جوق قىلارمىن، جوعال ەندى. (Taپ بەرەدى.)
قۇرتتىمبەت. توقتا!.. (الىمگە قادالىپ.) ءسوزى تۇرپىدەي بۇل كىم ءوزى؟
كەلدەكباي. قۇرتەكە-اۋ، مىنالار ەندى تەررور جاساي باستادى عوي.
قۇرتتىمبەت. ءجا، ءجا! تاعى مىسىق سەكىلدى شارىلداي بەرمەي، توقتات ەندى. ءبىز، شىنىندا، قاساڭ تارتىپ جاستاردىڭ العا تارتقان ويىنا تۇسىنبەپپىز. ەندى بىزگە وسىلاردىڭ كومەكشىسى بولۋ عانا قالدى، سەن سونى ەسكەر. ال، سەن بالا، الدىنا كەلسەڭ،— كەلدەكە، كەلدەكە دەپ، بىلاي شىعا بەرە — كەلەكەلەۋدى تاستا. (مۇرتىن ناساتتانا سيپاپ دارىبەك كەلە جاتادى. قۇرتتىمبەت ونى كورە سالا سىرعي جونەلەدى.)
دارىبەك. شاحتكوم جولداس، موينىڭدى بۇرا كەت!
كەلدەكباي. ال، بۇردىق.
دارىبەك. سەن كەڭىردەگىڭدى بوسقا كەرگەن بولىپ شىقتىڭ عوي، نەلىكتەن ەكەنىن بايقادىڭ با؟
كەلدەكباي. كورەرمىز، كىمنىڭ كەڭىردەگى كەرىلگەنىن. (كەتەدى. ەگورينا مەن ەركىن كەلە جاتادى، سوڭدارىنان گۇلجان، ۆاسيليي، ءساليما قۋىپ جەتەدى. گۇلجان بۇلارعا كىدىرمەي وتە شىعادى.)
ەگورينا. گۇلجان، مىنا جۇرتتىڭ ساعان ايتار العىسى بار، سونى تىڭداي كەت.
گۇلجان. بۇگىنگى بار العىس سىزگە ايتىلسىن، سول ماعان دا جەتەدى. (كەتە بەرە قايتا بۇرىلىپ.) تەك كەيبىر جولداستار ورتاق بولماسىن. (كەتەدى. )
ەگورينا (ەركىنگە). كەيبىرەۋلەر دەگەنى كىم ەكەنىن ءبىلدىڭ بە؟
ەركىن. وكپەلەگەنى دە قىزىقتى.
ەگورينا. داكە! ايتىسقا تۇسكەن بالالارىڭىزدىڭ قايسىسىنا رازى بولدىڭىز؟
دارىبەك (مۇرتىن سيپاي ءتۇسىپ). كەلتەلەگەنىم ەمەس، ءپريامىسىن ايتقاندا، سەن ەكەۋىڭ سويلەۋشىلەردىڭ بارىنەن ۇزدىك شىقتىڭدار. ال، كەيىنگى جاستاردان ۇزدىك شىققان گۇلجان بولدى.
ەگورينا. ءدال بايقاپسىز، داكە! ول باستاپ بەرىپ ەدى، كومسومولدارى ءتىلدى دە سالدى.
ەركىن. ەكەۋىڭىز دە تابا العان جوقسىزدار. ەڭ ۇزدىك شىققان — ۆاسيليي، ۆاسيا اكەشى قولىڭدى.
ءساليما. ءالىم-اۋ، ەكەۋىمىز قايدا قالدىق، ءبىز دە ءتاۋىر-اق ايقايلاعان جوق پا ەدىك؟
ەركىن (ءالىم ەكەۋىن ەكى قۇشاعىنا الىپ). سەن ەكەۋىڭ كىمدى بولسا دا قاعىپ تۇسىرەتىن قاقپا سوزگە شەبەر ەكەنسىڭدەر. اسىرەسە، كەلدەكبايدى ادەمى قاقتىڭدار.
ءالىم. داكەڭنىڭ ستولدى قۇلاشتاي ءبىر ۇرعانىنا تۇرمايتىن ءسوزدى نەسىنە ماقتايسىز. سول جۇدىرىقتان كەيىن عوي ولاردىڭ ءجۇنى جىعىلا باستاعانى.
دارىبەك. اۋزىڭا ءسوز تۇسپەي قالسا، كورەرمىن، جۇدىرىق جۇمساعانىڭدى.
ەگورينا. ءدال تانىعان سەن بولدىڭ، ءالىم. (ارقاسىنان قاعىپ.) جارايسىڭ.
دارىبەك. قىزىم-اۋ، ول مەنى كەلەكەلەپ تۇر عوي.
ەگورينا. كەلەكە ەمەس. راسىندا، ءسىز جۇدىرىعىڭىزدى مەزگىلىن تاۋىپ كوتەردىڭىز. سوندىقتان، ول قاسارعانداردى قايمىقتىرىپ تاستادى. ءبىراق ءبىزدىڭ بۇل قاۋلىمىزدى ناركوم قولداماسا، شاحتامىز وسى كۇيىندە قالادى.
ەركىن. الاڭ بولماڭىز، ولار ءسوزسىز قولدايدى.
ەگورينا. وندا جەڭىستەن جەڭىس قاۋلاي بەرسىن دەيىك. (دارىبەك پەن ەركىندى ەكى جاعىنا الىپ كەتە بەرەدى. بۇلار الدا، جاستار سوڭدا «جاڭا جول» ءانىن ايتىپ كەتە بەرەدى. ءان الىستاپ بارىپ باسىلادى.)
شىمىلدىق.
ءۇشىنشى سۋرەت
ساحنانىڭ ءتور جاق شەتىن الا كولبەۋ شاحتانىڭ شىعار اۋزى، ارىرەكتە جەلدەتكىش قورشالعان كىشكەنە ۇيشىك. سول جاق شەتتە پارتكوم سەكرەتارىنىڭ كابينەتى. پەردە اشىلعاندا ەگورينا كابينەتتە دارىبەكپەن كەڭەسىپ وتىر. ازدان سوڭ ەركىن كەلەدى.
ەركىن. زويا سەرگەيەۆنا، بىزگە ايتىلعان ءولىم ۇكىمىن ەستىدىڭىز بە؟
ەگورينا (باپپەن). ءولىم ۇكىمى دەگەن نە؟
ەركىن. قازىردەن باستاپ بۇرعىنى توقتاتاتىن بولدى، مۇنان اۋىر ءولىم بار ما؟
دارىبەك. اپىر-اي، نە دەيسىڭ؟
ەگورينا. ونى مەن دە ەستىدىم. بوريس ەۆگەنيەۆيچپەن دە سويلەستىم. ول كىسى ترەستىڭ باستىعىمەن كەلىسىپ تاعى ەكى كۇن الىپ بەردى.
ەركىن. بۇل قالاي؟ مەن ترەستەن جاڭا عانا شىقتىم عوي، ءسىز وبكوممەن قاشان سويلەسكەن ەدىڭىز؟
ەگورينا. جاڭا عانا.
ەركىن. وندا مەن التىن زابويعا تۇسەمىن.
ەگورينا. قاشان؟
ەركىن. بۇگىن.
ەگورينا. بۇگىن! قازىرگى ءقاۋىپتى كەزىنىڭ وزىندە مە؟
ەركىن. ءقاۋىپتى بولسا دا امال جوق. پلاستىڭ قاي جەردەن ۇزىلگەنىن مىنالار بۇرعىنى قايتا الىپ كەتكەنشە بىلمەسەك، ەڭبەكتىڭ ءبارى دالاعا كەتكەلى تۇر.
ەگورينا. پلاستىڭ قاي جەردەن ۇزىلگەنىن بۇرىن بىلگەن جوق پا ەدىڭدەر؟
ەركىن. بارىپ كورۋگە گازىنان قورقىپ، قولداعى مالىمەتتەرگە سەنگەندىكتىڭ كەسىرى وسىنىڭ ءبارى. ەندى كوزبەن كەرىپ، بۇرعىنىڭ كەرەكتى جەردەن سالىنباعانىن اشىپ بەرمەسەك، ماسقارا بولدىق. مۇنداي ماسقارالىقتى كورگەننەن، سول گازعا تۇنشىعىپ ولگەن جاقسى.
دارىبەك. شىراعىم، ونداي سۇمدىقتى ايتپاشى.
ەگورينا. ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
ەركىن. ول ءۇشىن زابويدى گازدان تازارتىپ، شترەكتى ولشەۋىمىز كەرەك تە، پلاست قاي جەردەن ۇزىلسە، بۇرعىنى سول تۇستان قايتا سالۋىمىز كەرەك.
ەگورينا. ەگەر قازىرگى بۇرعىلار سەنىڭ ويلاعان جەرىڭنەن سالىنعان بولسا؟
ەركىن. مۇمكىن ەمەس.
ەگورينا (ءسال ويلانىپ). ول زابويدا مەتان گازى بار، ونى قايتەسىڭ؟
ەركىن. بار ءقاۋىپ ۆەنتيلياسيانىڭ ىشكى كومەيى. سوندىقتان لابويعا جەلدى ءبىر جىبەرسەك بولدى، باسقاسىنان جوق.
ەگورينا. سول كومەيگە جەتۋ عوي ەڭ قيىنى. ويلان ءالى دە. داكە، ءسىز نە دەيسىز؟
دارىبەك. مەن ايتسام، ءپريامىسىن . ءبىر-اق ايتامىن، تاۋەكەل ەتپەسكە امال جوق، قىزىم. ەركىندى ءوزىم باستاپ بارامىن، رۇقساتىڭدى بەرە بەر.
ەركىن. دارەكەم جۇرگەن جەردە ەشقانداي پالە جۇرمەيدى. وتىنەمىن، زويا سەرگەيەۆنا، قورىقپاڭىز.
ەگورينا (ءسال ويلانىپ). ال، داكە! شاحتانى ەركىنگە، ەركىندى سىزگە تاپسىردىم. وسى جۇمىس ءسىزدىڭ ينيسياتيۆاڭىزبەن قولعا الىنعان ەدى، ءوزىڭىز اياقتاپ شىعىڭىزدار. داكە، ءسىز تەز ازىرلەنىپتى، (ەركىن مەن دارىبەك كەتەدى). ازدان سوڭ، پوچتا تاسۋشى كەلىپ گازەت، جۋرنالدار بەرىپ كەتەدى. ەگورينا قول قويىپ العان ءبىر پاكەتتى اشىپ وقىپ شىعادى دا، شاتتانا تۇرەگەلەدى. مىنە، تاماشا! (ول تەلەفونعا قول سوزا بەرگەن كەزدە، جۇگىرە باسىپ قۇرتتىمبەت پەن كەلدەكباي كەلە جاتادى)
كەلدەكباي. وسىلاي بولارىن مەن سوندا-اق بىلگەنمەن، مەن سوندا-اق ايتقانمىن. (ەكەۋى كابينەتكە كىرەدى)
قۇرتتىمبەت. قاراعىم زويا-اي، نە بولدىق؟ ەركىن ەكەۋىڭە سەنگەندەگى جەتكەنىم وسى ما؟ (كرەسلوعا وتىرا كەتەدى.)
ەگورينا. نە بوپ قالدى؟
كەلدەكباي. نە بوپ قالدى، وزدەرى بىلمەيتىن، بىلگەننىڭ ءتىلىن المايتىن، ارمانى كوپ، دارمەنى جوقتارعا ەرگەن ادام قانداي بولسا، ءبىز دە سونداي بولدىق قوي.
ەگورينا. تۇسىنبەدىم، اشىعىراق ايتىڭىزشى.
كەلدەكباي. اشىق ايتسام، ءبارىمىزدى اداستىردىڭىز. ول — ول ما ءقايسىبىرىمىزدى ايداتاتىن بولدىڭىز.
ەگورينا. ايدايتىن كىم، ايدالاتىن كىم؟
كەلدەكباي. ايدايتىن ءادىل زاڭ، ايدالاتىن سەرعازىنىڭ ەركىنى مەن وعان جەل بەرۋشىلەر.
ەگورينا. نە ءۇشىن! (قۇرتتىمبەت سويلەگىسى كەلەدى. كەلدەكباي ءسوز بەرمەيدى.)
كەلدەكباي. قويا تۇر، قۇرتەكە، قويا تۇرىڭىز. (ەگوريناعا.) نە ءۇشىن دەيسىز بە؟ بىرىنشىدەن، شاحتانى لاۆا سيستەماسىنا كوشىرەمىن دەپ جۇمىسشىلاردىڭ اراسىنا ىرىتكى سالعانى ءۇشىن، بولمايتىن ىسكە بولا جۇمىسشىلاردىڭ اراسىنا ipiتكى قارسى قويعانى ءۇشىن. ەكىنشىدەن، الداقاشان ادىرا قالعان التىن زابويدا كومىر بار دەپ مەملەكەتتىڭ قانشاما قارجىسىن، ونداعان گەولوگتەردىڭ ەڭبەگىن ەكى ايدان بەرى دالاعا جىبەرگەنى ءۇشىن.
ەگورينا (قۇرتتىمبەتكە). ءسىزدىڭ دە ايتارىڭىز وسى ما؟
كەلدەكباي. بۇل كىسىنىڭ ءوزى دە سۇڭگىپ كەتە جازدادى.
ەگورينا. قايدا؟
كەلدەكباي. قاراڭعى ۇيگە.
قۇرتتىمبەت. قاراعىم، زويا-ay. وسىنىڭ بىردە-بىرىنە مەنىڭ قاتىسىم بار ما؟ بۇل جۇمىس مەن دەمالىستا جۇرگەن كەزدە، بۇدان ەكى اي بۇرىن باستالعان جوق پا ەدى؟
ەگورينا. ءسىزدىڭ قاتىسىڭىز بار دەۋشى كىم؟
قۇرتتىمبەت. كىم دەرى جوق، ءبارى دە. ءبارىنىن دە ايتارى: سەرعازيندى ءبىز بىلمەيمىز. ول ۋاقىتشا وتىرعان ادام. شاحتىنىڭ باستىعى دا، جاۋاپ بەرەتىن دە سەنسىڭ دەگەن ءبىر-اق ءسوز.
كەلدەكباي. مەن ءتىپتى، بۇل كىسىنى ءقازىر قاماتىپ قويادى ەكەن دەپ قالدىم.
ەگورينا. سىزدەرشە، شاحتا لاۆا سيستەماسىنا كەشپەي، التىن زابوي زەرتتەلمەي قالادى، سولاي ما؟
كەلدەكباي. ناق سولاي. الگى ءبىزدىڭ ۋاقىتشا باستىق قايدا؟ توقتاتتىرسىن بۇرعىنى. (تەلەفونعا ۇمتىلادى.)
ەگورينا. «ناق سولاي» ەمەس، بىلاي. قاشان التىن زابويدان كۇدەرىمىزدى ۇزگەنشە، بۇرعى توقتالمايدى.
كەلدەكباي. كىم ايتادى دەپ؟
ەگورينا. ماعان سەنبەسەڭىزدەر، ترەستەن سۇراڭىزدار.
قۇرتتىمبەت (تەلەفون ترۋبكاسىن الىپ). كوممۋتاتور. ماعان ترەست باستىعىن بەر! (ەگوريناعا.) سىزگە ايتقان سول كىسى مە؟
ەگورينا. ماعان ايتقان وبكوم سەكرەتارى پەتروۆ.
قۇرتتىمبەت. اركاديي اركاديەۆيچ، تاعى دا مەن عوي. ءيا، ساۋمالبايەۆ! نەمەنە، ءسىز جاڭاعى بۇيرىعىڭىزدى بۇزعانسىز با؟ ءيا، سول جايىندا. ەكى كۇن. وندا بۇل ەكى كۇننىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ءوزىڭىز الاسىز، راقمەت سىزگە، الا المايمىن. (ترۋبكانى ورنىنا قويادى.)
كەلدەكباي. نە دەيدى، ءالى دە ەكى كۇن بۇرعىلاسىن دەي مە؟
قۇرتتىمبەت. سولاي دەيدى.
كەلدەكباي. وندا بۇلارىڭ زيانكەستىك دەپ بىزگە نەگە ايقايلادى،
ەگورينا. شىن ايقايدى ەندى ەستيتىن بولارسىز.
كەلدەكباي. كىمنەن؟
ءماريما. حالىقتان!
كەلدەكباي. نە ءۇشىن؟
ەگورينا. التىن زابويدى زەرتتەۋگە قارسى بولعانىڭىز ءۇشىن.
كەلدەكباي. ال، ايقايلاي بەرىڭدەر، مەن ءومىر بويى قارسىمىن.
ەگورينا. بولا الماسسىز.
كەلدەكباي. مەن ايتقانىمنان ەش ۋاقىتتا ءقايتىپ كورگەن ەمەسپىن.
ەگورينا. وندا مىنانى وقىڭىز. (جاڭاعى حاتتى ۇسىنادى.)
كەلدەكباي. بۇل نە؟
ەگورينا. بۇل ناركومنىڭ بۇيرىعى.
كەلدەكباي. ناركومنىڭ بۇيرىعى؟
قۇرتتىمبەت. نە دەگەن؟
ەگورينا. شاحتانى لاۆا سيستەماسىنا تەز كوشىرىڭدەر دەگەن.
قۇرتتىمبەت. مىنە، عاجاپ! (كەلدەكباي ەكەۋى حاتتى ىشتەرىنەن وقىپ شىعادى. كەلدەكباي نە ىستەرىن بىلمەي بىرەسە وتىرادى، بىرەسە تۇرەگەلەدى. قۇرتتىمبەت ونداي ەمەس تەز وزگەرىپ وتىرىك قۋانعان بولادى.) زويا سەرگەيەۆنا! ءسىز نەتكەن سابىرلى، نەتكەن بەرىك ادامسىز. وسىنداي زور قۋانىش كەۋدەڭىزگە مانادان بەرى قالاي سىيدى؟
كەلدەكباي. اپىر-اي دەسەڭىزشى! زويا سەرگەيەۆنا، قۇرتەكەڭ دۇرىس ايتادى، شىنىندا، بۇل زور قۋانىش قوي. مىنە، كوردىڭىز بە؟ ءتىپتى شاحتانى تىرەيتىن تەمىر ترۋبانى ايقىننىڭ زاۆودىنا جاساتتىرىپ بەرەتىن بولعان. ءبىزدى قيناعان وسى تۇرباسى قۇرعىر ەدى عوي. مىنە، مىنا جەرىن وقىڭىزشى. (بەزەك قاعىپ ەگورينانىڭ ەكىنشى جاعىنا شىعادى.) مىنە، كوردىڭىز بە؟! قانداي عاجاپ، قانداي قۋانىش!
ەگورينا. ماعان بۇدان گورى ءسىز عاجاپ كورىنىپ تۇرسىز.
كەلدەكباي. مەن بە؟
ەگورينا. ءسىزدىڭ بۇعان ءومىر بويى قارسىمىن دەگەن ءسوزىڭىز مىنا قۇلاعىما ءالى جەتىپ تە ۇلگىرگەن جوق. بۇل قالاي؟
كەلدەكباي. جەتپەسە، جەتپەسىن. مۇمكىن بولسا، مىنا قۇلاعىڭىزدان دا سۋىرىپ تاستاڭىزشى.
ەگورينا. مۇنداي تۇراقسىزدىق پارتيا مۇشەسىنە لايىقسىز ەكەنىن بىلەسىز بە؟
كەلدەكبaي. جولداس پارتكوم-اۋ، كىمنىڭ تۇراقتى كەلمەيدى، بولا الماي سورلايدى عوي.
ەگورينا. ول نەلىكتەن؟
كەلدەكباي (ماڭدايىن جۇدىرىقتاپ). ول مىنادان، مىنادان.
قۇرتتىمبەت (كولگىرسىپ). زويا سەرگەيەۆنا! ءبىز باسى جوق شاحتكومگە قاراپ قالارمىز، توقتا دەڭىز مىناعان.
كەلدەكباي. جوق باسى جاڭارعان شاحتى كىمگە قارايسىزدار. ەندى جۇمىسشىلاردىڭ بارىنەن ءسۇيىنشى سۇرايمىن، دۇرىس پا وسىم.
ەگورينا. دۇرىس.
كەلدەكباي. كەتتىم ەندەشە. (كەتەدى.)
ەگورينا. ال، قارت، ءسىزدىڭ ءحالىڭىز قالاي؟
قۇرتتىمبەت. قارتىڭنىڭ ءحالى ءماز ەمەس-اۋ. مىنا ءبىر بايانداما دەگەنىڭ سۋمي قىلىپ جىبەرۋگە اينالدى.
ەگورينا. بايانداماڭىزبەن ءبىز دە تانىسۋىمىز كەرەك ەدى، قاشان بىتىرەسىز؟ قاشان جۇرمەكسىز؟
قۇرتتىمبەت. بايانداما بىتۋگە جاقىن. مەرزىمى ءدال كورسەتىلگەن تەلەگرامما كەلگەن ساتتە جۇرەمىن.
ەگورينا. بۇگىن-ەرتەڭ جۇرمەيسىز عوي؟
قۇرتتىمبەت. كەسىپ ايتۋ قيىن، ونى نە ءۇشىن سۇرادىڭىز؟
ەگورينا. التىن زابوي ماسەلەسى شەشىلگەنشە، كىدىرە تۇرىڭىز دەمەكشىمىن.
قۇرتتىمبەت. ول شەشىلگەنشە قاشان؟
ەگورينا. جوق، ول ەندى كەشىكپەيدى. ەركىن بۇگىن سول زابويعا تۇسپەكشى، سونان ءبىر قورىتىندى شىعارۋعا بولادى. كەشكە كەلىڭىز.
قۇرتتىمبەت. بۇگىن دەيسىز بە؟! ءسىز وعان كەلىسسەڭىز — مۇنىڭىز تۋعالى ىستەمەگەن قاتەڭىز بولار.
ەگورينا. تۇك تە قاتە ەمەس.
قۇرتتىمبەت. جوق قاتە. ونداي ءقاۋىپتى جەرگە بارۋ ولىمگە بارۋمەن بىردەي. مەن جاقسى بىلەمىن. وندا مەتان گازى بار، جازىم بولۋى ءسوزسىز. ايتقانىما كونسە كوندى، كونبەسە، قاق زاۆشاحتى، بۇگىن بارۋىنا تىيىم سالامىن.
ەگورينا. تىيىم سالۋ وڭاي، بۇرىن دا از سالىنعان جوق، ەندى سول تىيىمنىڭ وزىنە تىيۋ سالاتىن ۋاقىت جەتتى.
قۇرتتىمبەت. نە دەيسىز؟ مەن قانداي ىسكە تىيۋ سالعان ەكەنمىن؟
ەگورينا. ءسىز اشۋعا تەز كەتتىڭىز، كەرىستى قويايىق. كەشكە كەلىڭىز، سوندا سويلەسەرمىز،
قۇتتىمبەت. كەلە المايمىن.
ەگورينا. نەگە؟
قۇرتتىمبەت. باياندامام ءالى بىتكەن جوق، سونى
ەگورينا. بايانداماڭىزدى تولىقتىراتىن ماسەلە تۋىپ قالۋى مۇمكىن، سوندىقتان وسى جۇمىس اياقتالعانشا، ەشقايدا كەتپەيسىزدەر، وسى ەستەرىڭىزدە بولسىن.
قۇرتتىمبەت. كىم ايتتى دەپ؟
ەگورينا. مەن ايتتى دەپ.
قۇرتتىمبەت. ءبىز رۇقساتتى سىزدەن ەمەس، پارتيا ۇيىمىنان ترەستەن، وبكومنان العانبىز. پارتيا ۇيىمىنىڭ قاۋلىسى بۇيرىعىن ترەستىڭ بۇيرىعىن، وبكومنىڭ كەلىسىمىن بۇزۋعا ءسىزدىڭ ەشبىر پراۆوڭىز جوق. ول ءبىر. ەكىنشىدەن، ەركىننىڭ ومىرىنە ءسىز جاۋاپتىسىز. ەگەر ول بۇگىن وسىدان جازىم بولسا ءبىز ءسىزدى بىلەمىز. جاۋاپ بەرەتىن ءسىز بولاسىز قاشان ايتىڭ دەمەڭىز. (شىعىپ كەتەدى.)
ەگورينا (تەرەزە الدىنا كەلىپ، ءوتىپ بارا جاتقان قۇرتتىمبەت). مەنىڭ سىزگە جاڭاعى ايتقانىم پارتيا ۇيىمنىڭ وبكوممەن دە، ترەستپەن دە كەلىسىپ العان قاۋلىسى ەكەنىن ەسكەرىڭىز.
قۇرتتىمبەت (شوشىنىپ). قاشانعى قاۋلى؟
ەگورينا. وتكەن تۇنگى جيىلىستىڭ قاۋلىسى،
قۇرتتىمبەت. ول جينالىسقا مەن نەگە قاتىسپايمىن؟
ەگورينا. بايانداما ازىرلەۋگە بوساعاننان بەرى تاپقىزۋدى ازايتقان جوقسىز با. اقىرعى ايتارىم:جاڭاعى ءسوزىڭىزدى وزىڭىزگە قايىرا ايتامىن. وسى التىن زابويعا بايلانىستى ماسەلەنىڭ بارىنە دە جاۋاپتى سىزدەر، ەركىن وسى ءىستىڭ ۇستىندە جازىم بولا قالسا، جازالى تاعى سىزدەر. (گۇلجان كەلە جاتىپ، شەتتە تۇرىپ قالادى، قۇرتتىمبەت ونى بايقاماي سويلەي بەرەدى.)
قۇرتتىمبەت. كىمنىڭ جازالى بولاتىنىن كورەر تەك ساقتانىڭىز. جۇرت سىزگە وسەك تاڭىپ ءجۇر. سول قۇرت: ءوزىن سۇيمەي، گۇلجاندى سۇيگەنى ءۇشىن ەركىندى ءولىمى. ادەيى جىبەرىپتى دەپ جۇرمەسىن. (كەتە بەرگەن كەزدە جانىنان جۇگىرىپ كەلىپ قۇشاقتاي الادى. ەگورينا سىرتقا شىعادى.)
گۇلجان. كوكە! كىمگە نە ايتىپ تۇرسىز، كوكە؟
قۇرتتىمبەت. ە، باقىتسىز، بالام، ايتقانىم مىنە كەلدى. ءجۇر ۇيگە، ءجۇر.
گۇلجان. ايتقانىڭىز كەلگەن جوق، ءسىز مەنى دە، ءوزىڭىزدى دە تىرىدەي كومىپ ءتۇرسىز، كوكە! وتىنەمىن، اعات ايتقان بار ءسوزىڭىزدى قايتىپ الىپ، تەزىنەن كەشىرىم سۇراڭىز.
قۇرتتىمبەت. كەشىرىم سۇرايتىنداي مەن نە ايتتىم؟
گۇلجان. ءسىز ادام ايتپايتىن ءسوز ايتتىڭىز.
قۇرتتىمبەت. قوي، بالام. جازىعىم جۇرتتىڭ سوزىنەن ساقتاندىرعانىم با؟ ونى ايىپ كورسەڭىز، كەشىرىڭىز. (قولىن ۇسىنادى. ەگورينا قولىن بەرمەيدى.)
ەگورينا. بارىڭىز، كەشكە پارتبيۋروعا كەلىڭىز.
قۇرتتىمبەت. كەلەيىن، قاراعىم، كەلەيىن. مەن ەشۋاقىتتا پارتيانىڭ ايتقانىنان شىققان ادام ەمەسپىن، بارما دەسەڭ، ءتىپتى الماتىعا دا بارمايىن. (كەتەدى. گۇلجان اۋىر ويدا تۇرىپ قالادى.)
ەگورينا (كەتە بەرە جالت بۇرىلىپ). گۇلجان ترۋبانى اكەلدىڭدەر مە؟
گۇلجان (تومەن قاراعان كۇيى). ماشينا جىبەردىم، ءقازىر كەلەدى.
ەگورينا. سەن نەمەنە جەرگە قاراپ تۇرسىڭ؟
گۇلجان. جەردەن باسقا قارارىم قالماسا، قايتەيىن؟
ەگورينا. نەگە؟
گۇلجان. بىلە تۇرا نەسىنە سۇرايسىز؟
ەگورينا. مەنىڭ بىلەتىنىم:سەن جۇرەگى ادال، تازا جاندى ادامسىڭ. سول ءۇشىن سۇيەمىن دە، قايعىڭا كۇيىنەمىن. سەن كەشە كىم ەدىڭ؟ پاناسىز جەتىم ەدىڭ. كىم سوندا تۋعان اتا-اناڭداي پانا بولعان؟ كىم سەنى تۋعان اناڭداي الپەشتەپ وسىرگەن؟ پارتيا! باسقا ەشكىم دە ەمەس. راس پا وسىم؟
گۇلجان. ءبارى دە راس.
ەگورينا. ەندەشە، سەنىن، «جەردەن باسقا قارارىم قالماسا قايتەيىن» دەۋىڭ ۇيات. پارتيانىڭ سەندەي قىزى قاشان دا بولسىن دوسىنا بار شاتتىعىمەن ماقتانا، جاۋىنا بار جىگەرىمەن قاھارلانا قاراي الادى. سەن وسىنى ويلا دا، كوزىڭدى الىسقا جىبەر. ەركىننىڭ التىن زابويعا تۇسەتىن بولعانىن ەستىدىڭ. بە؟
گۇلجان. جاڭاعى ءبىر جان تۇرشىگەر سوزدەن سەزدىم.
ەگورينا. ەركىنمەن بىرگە بارۋعا قالايسىڭ؟ (گۇلجان تومەن قارايدى.) سەن جەرگە قاراۋدى تاستا، جولداس!
گۇلجان (باسىن كوتەرىپ). ءازىرمىن.
ەگورينا. ءازىر بولساڭ، قاسىنا ەڭ سەنىمدى جەتى-سەگىز كومسومولىڭدى ال دا، ساعات كەشكى توعىزدا وسىندا كەل.
گۇلجان. ونىڭ. ءبارىن قايتەمىز؟
ەگورينا. ونى دەر كەزىندە ايتامىن، بار! (كەتەدi، كەتەدى. ازدان سوڭ دانيلوۆ كەلە جاتىپ قۇرتتىمبەت قۋىپ جەتەدى.)
دانيلوۆ. وندا ەشكىمنىڭ كوزىنە تۇسپەي، تەزىنەن ۇيىمىزگە بارىڭىز دا ازىرلەنىڭىز. ايەلىڭىز قايدا بارادى، موسكۆادان مولنيا كەلدى، ءقازىر ۇشامىن دەڭىز.
ءجۇرىپ كەتىڭىز. (قۇرتتىمبەت كەتە دانيلوۆ سەمەنگە قارسى ءجۇرىپ.) قالاي، سەمەن، سەمەن، ماشينا جەلدەي ەسەتىن بولدى ما؟
سەمەن. جەل ەمەس، بۇل ساپار وقپەن جارىسۋعا دا بارمىن.
دانيلوۆ. بۇل ساپار جاسىل القاپتىڭ كيىگىن قۇرتىپ قايتپايمىز، بەنزيندى كوبىرەك تيە، ءما اقشا. (ءبىر بۋما اقشا بەرەدى.)
سەمەن. بەنزيندى ونسىز دا از تيەگەنىم جوق، مۇنىڭ قايتەمىن؟
دانيلوۆ. ءوز بەنزينىڭنىڭ اقشاسى دا وسىنىڭ ىشىندە.
سەمەن. ءسىز مەنى بايىتاتىن بولدىڭىز-اۋ، دانيل داۆيدوۆيچ! ءبىراق وسى بايىتۋىڭىز مەنى بيىل ءبىر قاتتى شوشىتتى.
دانيلوۆ. نەگە؟
سەمەن. تۇنەۋ كۇنى گارشين جوعالعان كەزدە، ەگورينانىڭ شاقىرىپ الىپ قىراعىلىقتى مىنا قۇلاعىمنان دا، مىنا قۇلاعىما دا قۇيۋى بار ەمەس پە.
دانيلوۆ. سونان كەيىن؟
سەمەن. قىراعى بولۋدى ءوزىم دە جەك كورمەۋشى ەدىم، ۇيگە كەلە، ەسىكتى بەكىتىپ الىپ تۇرىپ، ال كەپ ويلانايىن. جاتىپ تا، تۇرىپ تا، ءجۇرىپ تە ويلانايىن.
دانيلوۆ. نەنى، نەنى؟
سەمەن. نەنى بولسىن، زيانكەستەردى.
دانيلوۆ (وتىرىك كۇلىپ). ءيا، سونىمەن، اقىرى تاپتىڭىز با؟
سەمەن. تۇزدە كەرەتىنىم — كوك ماشينا مەن ەكەۋىڭىز، ۇيدە كورەتىنىم ءوزىمنىڭ كەمپىرىم عانا بولسا، قايدان تابايىن! وسىلاردى ويلاپ جاپادان-جالعىز جاتىر ەدىم، ەسىمە ءسىزدىڭ تۇنەۋگى بەرگەن اقشاڭىزدىڭ تۇسە كەتكەنى. سول-اق، ەكەن قايداعى ءبىر پارتيزان ويلاردىڭ اتويلاپ تۇرە كەلمەسى بار ەمەس پە! مۇنشا كوپ اقشانى قايدان الا بەرەدى؟ جارايدى، تابىسى كوپ-اق بولسىن، سوندا ماعان نە ءۇشىن بەرەدى؟ مەنى ءبىر كەرەگىنە جاراتايىن دەپ جۇرگەن جوق پا ەكەن دەگەن وي جانىمدى جاي تاپقىزعان جوق، جاتقان جەرىمنەن اتىپ تۇرىپ كيىنە باستادىم.
دانيلوۆ (وتىرىك كۇلىمسىرەپ، قورىققانىن سەزدىرمەيدى). ءيا، ءيا، سونسوڭ، سونسوڭ؟
سەمەن. ونداعى ويىم زوياعا بارىپ، مىنە، جولداس پارتكوم، مەنىڭ بار كۇدىگىم وسى عانا، مۇنان ارىگە مەنىڭ قىراعىلىعىم جەتەتىن ەمەس دەمەك بولىپ جۇرە بەرىپ ەدىم، بىرەۋ كەلىپ ەسىك قاقتى. ول ءوزىمنىڭ كەمپىرىم ەكەن، ومىرىمدە ونان سىر جاسىرمايتىن ادەتىم بويىنشا، قايدا نە ءۇشىن باراتىنىمدى ايتىپ ەدىم، ونىڭ مەنى ۇستاي الىپ: «سەن وسىنداي وپاسىز با ەدىڭ، دانيل داۆيدوۆيچ قايىرىمدى ادام، سەن ونىڭ ىستەگەن جاقسىلىعىنا قاستىق ەتپەكسىڭ، مۇنىڭ وپاسىزدىق ەمەس پە؟»—دەگەنى. وپاسىز دەگەن ءسوز ءوزىمنىڭ ەڭ جەك كورەتىن، ومىرىمدە ەستىمەگەن ءسوزىم ەدى، سۇيەگىمنەن ءوتىپ كەتتى، ءارى ءسىزدىڭ سول اقشانى بەرەردە: «ءبىز ءۇشىن ءسىز قانىڭىزدى دا توككەنسىز، بىزگە مۇنداي باقىتتى ءومىردى جاساپ بەرگەن سىزدەردەن ءبىزدىڭ ايارىمىز بولمايدى» دەگەن ءسوزىڭىز ەسىمە ءتۇستى دە، ۇلكەن ۇياتتان ساقتاپ قالعان كەمپىرىمە العىس ايتتىم. ءبىراق ول دۇنيەقور ادام، مىنانىڭ بارىنە نارسە الادى دا، ەرتەڭ ەكەۋىمىزدى يەككە قالدىرادى. سوندىقتان، بۇل اقشانى الا المايمىن.
داۆيدوۆ (ارقاسىنان قاعىپ). اسىل قارتىم مەنىڭ! بىزدەي تازا ادامدارعا وسەكتىڭ ىستەر تۇگى جوق. ءتىپتى ەگوريناعا ءوزىم ايتايىن. (ساعاتىنا گ.ش.) باستىق تىقىرشىپ وتىرعان بولار، ءجۇرىڭىز. (ەندى قايتەدى. ازدان سوڭ قابلەت، وعان قارسى قولىندا جارتىلىعى بار شالاباي شىعادى.)
قابلەت. ا، جاقسى كەزدەستىڭىز-اۋ، امانسىز با، گاۋحاp جەڭگەي كۇيلى مە؟
شالاباي. نەمەنە، وڭەشىڭ جىبىرلاپ تۇر ما؟ ەندى ءبىر جاتقىزىپ جىبەرەيىن.
قابلەت. وڭەشىم ەمەس، قالتام جىبىرلاپ تۇر، قاشان بەرەسىز بۇل؟
شالاباي. ءبىزدىڭ گاۋھاردىڭ كوزىندەي مولدىرەپ الدىندا مىناۋ تۇرعاندا اقشانى اۋىزعا الۋىڭ ۇيات ەمەس پە! قاراشى، ناعىز موسكوۆسكيي. ەي، جۇدىرىعىڭدى نەگە تۇيەسىڭ؟
قابلەت. كىمنىڭ قولىنا تۇسەرىن بىلمەيتىن مىنا تىماقتى قاعىپ جىبەرگىم كەلىپ تۇر.
شالاباي. قاعىپ جىبەرگەنشە، قالتاڭا سۇعىپ جاتىپ، تەك، الاسىڭدى ءازىر سۇراما دا، ەگوريناعا مەنەن الانداي كورمە. ءوزى ماس كۇنەمدىكتەن جاڭا جوندەلىپ كەلە جاتقان ادامدى بۇزدىڭ دەپ ماعان پالە سالار. (جۇگىرە جونەلەدى. قابلەت ۆەنتيلياسياعا قاراي كەتەدى. وسى كەزدە ءتور جاعىندا ءالىم مەن ءساليما ەتىپ بارا جاتادى.)
ءالىم. ءبىزدىڭ قالامىز، اسىرەسە، تۇندە سۇلۋ كورىنەدى ەكەن-اۋ. قاراشى، قانداي تاماشا.
ءساليما. ول دا بەلگىلى.
ءالىم. اسپانعا قاراشى! ساۋلەسىن ءبىزدىڭ قالا تارتىپ العانداي، جۇلدىزداردىڭ ءتۇسى ولگەن بالىقتىڭ كوزى ۇقساپ كەتىپتى.
ءساليما. ول دا بەلگىلى.
ءالىم (شارشاعانداي كۇرسىنىپ). مۇنان جەتى جىل بۇرىن سوناۋ ءبىر ويدا اعىلشىنداردىڭ، جالعىز ترۋباسى مەن جالعىز قابات ەكى تاس ۇيىنەن باسقا تۇك جوق ەدى، قاراتتى! جەتى جىلدا جەتى عاسىردى ءبىر-اق، اتتاپپىز.
ءساليما. ول ءتىپتى بەلگىلى.
ءالىم. نەمەنە بۇل؟ انانى ايتسام دا «بەلگىلى»، مىنانى ايتسام دا «بەلگىلى». باسقا ءسوز قۇرىپ قالعان با؟
ءساليما. انانى دا، مىنانى دا نە ويمەن ايتقانىڭ بەلگىلى.
ءالىم. وندا بەلگىسىزىن تىڭدا! بەرى قارا، سوناۋ ءبىر جۇلدىزدىڭ اتى زۋھرا!
ءساليما (ءسوزىن ءبولىپ). ەرتەكتەگى جۇلدىز بولىپ كەتكەن زۋھرا قىز با؟
ءالىم. بۇل دا بەلگىلى بولىپ شىقتى.
ءساليما. ول قايسى؟
ءالىم (وڭ قولىمەن قۇشاقتاي تۇرىپ). انە! سەنىن كوزىڭ سەكىلدەنىپ سوناۋ جارقىراپ تۇر. (بەتىنە بەتىن بىرتە-بىرتە جاقىنداتا بەرە ءسۇيىپ الادى. ونىڭ سولاي ەتەتىنىن سەزىپ ءازىر تۇرعان ءساليما جاقتان تارتىپ جىبەرەدى.)
ءساليما. وندا ەمەس، مۇندا تۇر.
ءالىم (نە ىستەرىن بىلمەي، جاعىن سيپالاپ ءسال كىدىرەدى دە، قايتا توسەيدى). ۇر تاعى دا.
ءساليما (كۇلە شەگىنشەكتەپ). جوق، ەندى ۇرمايمىن.
ءالىم. وندا مەن سۇيەمىن.
ءساليما. ۇرمايمىن دا، سۇيگىزبەيمىن دە. (گۇلجان كەلە جاتادى.)
گۇلجان. جولداستار! شاحتاعا. (ءالىم مەن ءساليما ۇيالىپ بەتتەرىن باسا شاحتاعا قاراي جۇگىرىپ كەتەدى. ازدان سوڭ ءبىر توپ جۇمىسشىلار ولەڭ ايتىپ شاحتاعا ءتۇسىپ بارا جاتادى. سولاردىڭ كەيىنگى جاعىندا ءبىر جۇمىسشىمەن سويلەسىپ ەركىن كەلە جاتىر.)
ەركىن. كىم بولسا دا، ولاي قاراي اياق باستىرماڭدار!
جۇمىسشى. باسشىلاردىڭ ءبىرى بولسا دا ما؟
ەركىن. كىم بولسا دا.
جۇمىسشى. قۇپ! (شاحتاعا ءتۇسىپ كەتەدى. ەركىن گۇلجانعا بۇرىلادى.)
ەركىن. شاتتىق ءان شىرقايتىن ءبىزدىڭ داۋرەن، جارقىلداپ بۇرىنعىداي كۇلشى، ساۋلەم»،— دەسەم قالاي بولار ەكەن؟
گۇلجان. وندا نە بولار ەدى، تەنتەك جىگىتتەر ازايار ما ەدى؟
ەركىن. مەنى ءبىر كەزدە تەنتەك ەتكەن دە، ەندى ءتۇزۋ جولعا سالعان دا وزدەرىڭ، اسىرەسە، زويا سەرگەيەۆنا مەن سەنسىڭ.
گۇلجان. ءتۇزۋ جولعا سالعان ءبىز ەمەس، پارتيا بولار.
ەركىن. ءيا، پارتيا! پارتيا مەنى ەسكىلىكتىڭ تاتىنان ارىلتىپ الدى دا، شىڭداپ اكەپ شىڭعا سالدى. الدىمدا ەكى بيىك اسۋ تۇر. سول اسۋلاردان ءبىر اسىپ سەنىمدەرىڭدى اقتاسام، ارمان جوق، سەزەسىڭ بە وسىنى؟
گۇلجان. سەزەمىن دە سەنەمىن.
ەركىن. بار ءسوزىڭ ماڭگى جادىمدا بولار، گۇلىم، كۇتشى (قۇشاقتاي الادى. قولىندا ەكى رەسپيراتورى بار دارىبەك كەلە جاتادى.)
دارىبەك (بۇلاردى الىستان كورىپ). ەھە، مىناۋ مايدانعا اتتانعالى تۇرعانداي-اق... مۇنىسى كىم؟ گۇلجان وكوپ عوي. قايران جاستىق-اي.
گۇلجان (ونى كورىپ). داكەڭدى قارا!
ەركىن (دارىبەكتىڭ قاسىنا بارادى). كورىپ الدىڭعى با؟
دارىبەك. كوردىم، شىراعىم.
گۇلجان. ءوزىڭ دە كورشى، بۇزىلعان بولىپ جۇرمەسىن. جۇرەگىم نەگە اكەتىپ بارادى بۇل؟
ەركىن. داكەڭ كورگەن سوڭ بولدى، تەك سەن ەشقايدا قالما. مەن شىققاننان كەيىن ەكەۋىمىز بارىپ اپارشى قۋانتامىز.
گۇلجان. جاڭا عانا ەدى عوي، بار ءسوزىڭدى جادىمدا اقتايمىن دەگەنىڭ. الدەن ۇمىتقانىڭ قالاي؟
ەركىن. قاي ءسوزدى؟
گۇلجان. وزىڭمەن بىرگە بارامىن دەدىم عوي مەن.
ەركىن. گۇلىم، ونداي گازى قويۋ، ءقاۋىپتى جەرگە ايەل ادام بارۋعا بولمايدى.
گۇلجان. بولماسا دا بارامىن.
ەركىن. مەن جىبەرتپەيمىن.
گۇلجان. زويا سەرگەيەۆنا ايتسا، جىبەرتپەيتىن كىم، جىبەرمەيتىن كىم؟
ەركىن. ساعان بار دەۋشى سول كىسى مە؟ جوق الدە ءوزىڭ بە؟
گۇلجان. ەكەۋمىزدىڭ تىلەگىمىز بىرەۋ-اق. (وسى كەزدە شاحتا جاقتان ەگورينا مەن ءبىر مەحانيك كەلە جاتادى. مەحانيكتىڭ قولىندا تەلەفون جابدىقتارى بار.)
ەگورينا (مەحانيككە سويلەي كىرەدى). ۋاقىت بولىن قالدى، تەزدەتىڭىز (مەحانيك ىشكە كىرىپ تەلەفوندى قويادى، دا، قايتا كەتەدى. ەگورينا ەركىندەرگە جاقىنداپ.) ءساتتى ساپار، جولداستار!
ەركىن. بارىمىزگە دە.
گۇلجان. ءارقاشان دا.
ەركىن. ال، داكە، تاۋەكەل دەپ باستاڭىز.
دارىبەك. و جاساعان، سەن دە ءبىر جاعىنان دەمەي كور. (شاحتاعا قاراي بەتتەيدى.)
ەركىن (كۇلىپ). ءبىزدىڭ شالدار قۇدايىن الداۋدى ءالى قويعان جوق. (قولىن ۇسىنىپ.) قانە، قوش بولا تۇرىڭىزدار!
ەگورينا. ساق بول! سوڭدارىڭنان ءبىر توپ كومسومولدار بارادى. گاز ءقاۋپى جويىلعاننان كەيىن شترەكتى ولشەۋگە سولاردى پايدالانعايسىڭ.
ەركىن. ماقۇل، مۇنداعى تەلەفوندا گۇلجان بولسىن.
ەگورينا. تەلەفوننان ءوزى دە كەتە قويماس. (ەركىندەر كەتەدى.)
گۇلجان. زويا سەرگەيەۆنا، ماناعى ۋادە قايدا؟
ەگورينا. ۋادە ورىنىندا. كومسومولدارىڭ قايدا؟
گۇلجان. شاحتاعا ءتۇسىپ كەتتى.
ەگورينا. وندا بەرى ءجۇر. (ەكەۋى كابينەتكە كىرەدى.) ءيا، سوڭعى كەزدەگى حال قانداي، گۇلجان!
گۇلجان (كۇلىمسىرەي). مۇنىڭىز سۇراۋدىڭ جاڭا ءتۇرى ەكەن... (تەلەفون ءبولىپ كەتەدى.)
ەگورينا (تەلەفوندا). مەن ەگورينا.
قابلەت (ۆەنتيلياسياداعى تەلەفوندا). زويا سەرگەيەۆنا، مەن قابلەت وتاربايەۆ قوي، شابۋىلدىڭ قاشان باستالاتىنىن بىلەيىن دەپ ەدىم.
ەگورينا. ازىرلىگىڭ قانداي؟
قابلەت. وتە جاقسى، بۇگىن جەر استىندا داۋىل سوقتىراتىن ءتۇرىم بار.
ەگورينا. تەمپەراتۋراڭ جوق پا؟
قابلەت. وتىز جەتىدەن اسپاعالى ءبىر اي بولدى.
ەگورينا. بايقا، اسىپ كەتىپ جۇرمەسىن. سەن بۇگىن ۇلكەن سىنداسىڭ، ساق بول. شابۋىل كەشىكپەي باستالادى، بەس مينۋتتان كەيىن داۋىلىڭدى سوقتىرا بەر!
قابلەت. ماقۇل. (كورىنبەي كەتەدى.)
ەگورينا (ترۋبكانى ورنىنا قويىپ). وسى وتاربايەۆ قىزىق جىگىت،
گۇلجان. قىزىق تا، قىمبات تا جىگىت، تەك ارام.
ەگورينا. ءقازىر ول دەرتتەن دە ايىعىپ كەلەدى. (تەلەفون شىلدىرلايدى، ەگورينا تىڭداپ.) بۇل كىم؟ ءيا، ۆاسيا نە ايتپاق ەدىڭ؟ باستاپ باراتىن ول نە ىستەيتىندەرىڭدى ەركىن ايتادى. بەر ترۋبكانى. سوڭدارىڭنان بارادى دەگەن كومسومولدارىم الىپ شىعىپتى عوي. ولاردى گۇلجاننىڭ ءوزى باستاپ ەدى، مەن ونى جىبەرمەي وتىرمىن... تىلەگىڭ سول، بەرىلدى. (قانە، انا تەلەفونمەن سويلەپ بايقاشى يەك قاعادى.)
گۇلجان. مەن تىڭداپ تۇرمىن. جوق، ناشار ەستىلىپ تۇر. ال، ءجيى حابارلاس. مينۋت سايىن! ونىڭ تىم كەتتى... سەكۋند سايىن، بەس سەكۋند، ون، ون بەس. جوق ونان كەتۋگە بولمايدى. جارايدى، جارتى مينۋت. كەلىستىك نە؟.. جىگىت!.. ازىرشە دە... ال جولىڭ بولسىن. (ەگوريناعا.) ەگورينا-اي، مىناۋ نەتكەن اۋىر كەز ەدى؟
ەگورينا. ا، ونى جاڭا سەزدىڭ بە؟
گۇلجان. جاڭا سەزگەنىم راس. ويلاپ قاراسام، ول ا جالعا قارسى بارا جاتىر ەكەن عوي.
ەگورينا. ا، سولاي ما، ءادىل جۇرەك ءوز ۇكىمىن ايتا باستادى ما؟
گۇلجان. زويا سەرگەيەۆنا!..
ەگورينا. جارتى مينۋتىڭ ءوتىپ كەتتى.
گۇلجان (تەلەفوندا). ەركىن، ەركىن! قايداسىڭ؟ كەتىپ بارامىز! ءقاۋىپتى ەمەس پە؟ (كەۋدەسىن باسىپ.) وي، نەتكەن قورقىنىشتى. ءازىر ءقاۋىپ سەزىلمەيدى دەيدى، كوڭىل جۇباتۋ ما كىم ءبىلسىن. (ەكىنشى تەلەفون شىلدىرلايدى.)
ەگورينا (تىڭداپ). ءيا، ا، سىزگە دە قايىرلى كەش... ءيا... ءيا... ماقۇل... ماقۇل... (ترۋبكانى ورنىنا قويادى.) گۇلجان، مەن شاحتا ماڭىن ءبىر شولىپ قايتايىن، اكەڭ كەلسە ايت، توسا تۇرسىن.
گۇلجان. ءسىز جاڭا ماعان بىردەڭە ايتپاق بولدىڭىز عوي.
ەگورينا. اۋىر ايىپ تاقپاقشى ەدىم، قۇتىلىپ كەتتىڭ ول ءۇشىن ايتار العىسىمدى تويلارىڭنىڭ ۇستىندە ايتا مىڭ.
گۇلجان. تويدىڭ بولارىن قايدان ءبىلدىڭىز؟
ەگورينا. جۇرەگىڭنىڭ ءدال قازىرگى سوعىسىنان ءبىلدىم. (شىعىپ كەتەدى.)
گۇلجان (الدەنە ەسىنە كەنەت تۇسكەندەي جۇگىرىپ بارىپ تەرەزەنى اشادى). زويا سەرگەيەۆنا! (سۇيگەندەي بولىپ اۋزىن ءشوپ ەتكىزەدى. ەگورينا كۇلىپ، كوڭىلدى كەتە بارادى. يتالياعا بارىپ كىرەدى دە، ازدان سوڭ قايتا شىعىپ شيحتاعا قاراي كەتەدى.)
گۇلجان (تەلەفون). ايتا بەر، ايتا بەر، تىڭداپ وتىرمىن. (ازدان سوڭ ۇرەيلەنە باستايدى.) نە دەيسىڭ؟ جالىنامىن، قايتىڭدارشى. (ەگورينا كەلەدى.)
ەگورينا. نە حابار؟
گۇلجان. حابار سول، ەركىندەردىڭ ءومىرى قاتەردە، گاز كۇشەيىپ كەتىپتى.
ەگورينا (ونىڭ قولىنداعى ترۋبكانى الىپ). ەرشي، داۋسىڭ نەگە ءالسىز؟ سول تۇمانداي گازدىڭ وزىنەن ءورت شىعىپ كەتۋى مۇمكىن عوي، قايتساڭدار قايتەدى؟
گۇلجان. قايتەدى دەمەي، «قايت» دەڭىزشى.
ەگورينا. ەركىن، ەركىن! ۆەنتيلياسيانىڭ كومەيىنە جاقىندادىڭدار ما؟
گۇلجان. ول جاقىندادىق دەگەلى قاشان. (ەرسىل-قارسىلى ءجۇرىپ كەتەدى.)
ەگورينا. ەركىن، نەگە ۇندەمەيسىڭ؟ ەركىن، ەركىن! (باسىن ۇستاپ وتىرا كەتەدى. گۇلجان نە ىستەرىن بىلمەي، بىرەسە ەسىككە، بىرەسە ەگوريناعا جۇگىرەدى، ەگورينا ءالى قاقساپ وتىر.) ەركىن، ەركىن!
گۇلجان. (ەگورينا تەلەفوندى الىپ). كوممۋتاتور!
ەگورينا (قاتتى). ەركىن! ەركىن! جانىم-اۋ بارسىڭدار ما؟ ءيا، ءيا، ايتا بەر، ايتا بەر جايىندى. كومەيگە جەتتىك، اۋا جەتتى مە؟ جىگىت! ەندى گۇلجاننان ءسۇيىنشى سۇراۋعا بولادى عوي.
گۇلجان (ەگورينانى قۇشاقتاپ، ءسۇيىپ-سۇيىپ الادى). ماعان بەرە تۇرىڭىزشى...
ەگورينا. ونى ءوزىن ايت، مىنە، بەردىم. (ترۋبكانى گۇلجانعا بەرەدى دە، ەكىنشى تەلەفوندى الادى.) ماعان ۆەنتيلياسيانى بەرشى. جولداس وتاربايەۆا جەڭىسىڭمەن قۇتتىقتايمىن. ايتار العىسىمىزدى قابىل ال دا، ساق بول.
قابلەت (ۆەنتيلياسياداعى تەلەفوندا). سەنىمدەرىڭىزدى انىق اقتادىم با؟
ەگورينا. ءيا، انىق اقتادىڭ!
قابلەت. وندا ءقازىر ولسەم دە، رازىمىن. (ترۋبكانى ىلەدى دە، قالتاسىنان ماناعى جارتىلىقتى سۋىرىپ الادى. وسى كەزدە ار جاقتان شالاباي مەن بىرەۋ بۇعىپ كەلە جاتادى. قابلەت ولاردى بايقاماي، وزىنە-وزى سويلەپ تۇر.) ە، قابلەت! سەن ءبىر كەزدە ماسكۇنەم قابلەت، قارتاشى قابلەت اتانىپ ەدىڭ، جۇرتتىڭ كوبى بىلمەيتىن تاعى ءبىر كۇناڭ بار ەدى، شالابايدىڭ توقالىمەن كوڭىلدەس ەدىڭ، «وي، ساۋلەم گاۋھار-اۋ، گاۋھار دەسە گاۋھارسىڭ، شالاباي اعا قور بولعان، نەتكەن سورلى پەندەسىڭ» دەپ ولەڭ شىعاردىڭ. سونىڭ ءبارى اداسقاندىق ەدى. پارتيا سەنى جاسقاپ بەتتەن قايتارىپ، ادال جولعا سالدى. قايتپا ەندى وسى بەتىڭنەن، بەز بارىنەن. شالابايدىڭ اق توقالىنان دا، اراعىنان دا بەز! (اراقتى ساحنا سىرتىنا قاراي لاقتىرىپ جىبەرەدى.)
شالاباي. ۋىمدى ىشپەسەڭ، قانجارىم بار، ول دا كەم تيمەس. (كەلىپ قابىلەتتىڭ تۋ سىرتىڭنان قانجار سالادى دا، قاسىنداعىسى ۆەنتيلياسياعا كىرىپ كەتەدى، ۆەنتيلياسيانىڭ ءۇنى وشە قالادى. ەكەۋى قانشا جونەلەدى.)
گۇلجان (تەلەفوندا). سۇمدىق-اي، نە دەيسىڭ؟!
ەگورينا. تاعى نە بوپ قالدى؟
گۇلجان. گارشيننىڭ ولىگىن تاپتىق دەيدى. ءما، ءوزىڭىز سويلەسىڭىزشى.
ەگورينا (ترۋبكانى الىپ). ەركىن! ول نە؟ سولاي ما؟ تەز الىپ شىعىڭدار. تاعى نە؟ ۆەنتيلياسيا توقتاپ قالدى! مۇمكىن ەمەس، انىقتاپ قاراشى.
گۇلجان (ەكىنشى تەلەفوندى الا سالىپ). كوممۋتاتور، ۆەنتيلياسيانى بەر. تەز، تەز!.. جاۋاپ بەرمەيدى!
ەگورينا. ەركىن، نە دەيسىڭ؟ ەستىلمەي كەتتى، قاتتىراق ايت. قۇتقارىڭدار! (گۇلجانعا.) قۇتقارىڭدار دەيدى. گۋدوك بەرگىز دە.
گۇلجان. گۋدوك بەرگىز، گۋدوك! قۇتقارۋشىلار، گورنەسپاساتەل.
ەگورينا (ترۋبكانى تاستاي سالىپ). گۇلجان، سەن قالامەن بايلانىس، تەز، تەز! (اسىعىس كەتەدى. گۋدوك ازان-قازان. ساحناعا ەركەك-ايەل ارالاس، ءبىر توپ حالىق كەلەدى، ءبارى دە ۇرەيلى، سولارمەن بىرگە زاۋرە كەلەدى. ەڭ الدا ەگورينا مەن كەلدەكباي.)
ەگورينا. كەلدەكە!.. جۇگىر ۆەنتيلياسياعا، جۇگىر! تەز جۇرگىز. (كەلدەكباي قۇستاي ۇشىپ كەتەدى.)
3اۋرە. قۇلىنىم، ەركىنىم، جارىعىم قايداسىڭ؟ قايداسىڭ؟
داۋىستاp. سۇمدىق-اي، نە بولدى ەكەن؟
— شاحتا قۇلادى ما ەكەن الدە؟
— ەركىن مەن دارىبەك التىن زابويعا كەتتى دەپ ەدى، سولار جازىم بولماسا جارار ەدى!
ەگورينا. جولداستار، سابىر ەتىڭدەر! قۇتقارۋشىلار قايدا؟
داۋىستار. جانىم، پارتكوم-اۋ، نە بولدى؟
— شاحتا قۇلادى ما؟ (رەسپيراتور كيگەن قۇتقارۋشىلار كەلەدى.)
ەگورينا (حالىققا). قورىقپاڭدار، ءقازىر ءبارىن دە قۇتقارامىز، جولداستار، دايىنسىڭدار ما؟
قۇتقارۋشىلار. دايىنبىز.
ەگورينا. كەتتىك. (قۇتقارۋشىلاردى باستاپ، شاحتاعا ءتۇسىپ كەتەدى.)
زاۋرە (قولىن شاحتا جاڭا سوزىپ، جىعىلا ۇمتىلادى). باۋىرلارىم-اۋ، جۇرتىم-اۋ... نەندەي كۇيگە ۇشىرادىم؟ كۇنىم مەنىڭ باتقانى ما، شولپانىم مەنىڭ اققۋىم، قايداسىڭ جالعىزىم، قايداسىڭ؟..
گۇلجان (ءالى سول تەلەفوندا). ەركىن، ەركىن! (جىلامسىراپ.) ەركىن! (ونى تاستاي بەرىپ، ەكىنشى تەلەفوندى الادى.) كوممۋتاتور، كوممۋتاتور. قالانى بەر!.. قالا ما؟.. ماعان جولداس گاۆريلوۆتىڭ كابينەتىن بەرىڭىز... (گاۆريلوۆ كىرىپ كەلەدى.) بۇل كىم؟ ماعان گاۆريلوۆ جولداستىڭ ءوزى كەرەك ەدى. جوق؟ اسىعىس كەرەك ەدى، قايدا ەكەنىن ايتپايسىز با؟
گاۆريلوۆ. مەن مۇندامىن، قىزىم.
گۇلجان (ترۋبكانى تاستاي سالا، تەڭسەلە باسىپ گاۆريلوۆنا ۇمتىلادى). گريگوريي كونستانتينوۆيچ! (جىلاپ جىبەرەدى.)
گاۆريلوۆ (قۇشاقتاي الىپ). سابىر، قىزىم، سابىر ەت. (ستاكانعا سۋ قۇيىپ جۇتقىزادى.) جاستاردىڭ مۇنداي نازىك بولۋى جارامايدى.
گۇلجان (القىنا وتىرىپ سويلەيدى). گريگوريي كونستانتينوۆيچ، قاشىپ كەتتى دەپ جۇرگەن گارشينىمىزدىڭ ولىگى تابىلدى.
گاۆريلوۆ. سولاي ما؟! وندا وسى شاحتانىڭ استىنان تابىلعان بولار.
گۇلجان. ءيا!
گاۆريلوۆ. ال، ونى ولتىرۋشىلەر دە تابىلدى ما؟
گۇلجان. جوق ءالى تابىلعان جوق.
گاۆريلوۆ. گارشين وسى شاحتانىڭ استىندا ولتىرىلسە، ونى ولتىرۋشىلەر دە وسى شاحتادا عوي، نەگە تاپپايسىڭدار؟
گۇلجان. تابامىز، تاپپاي قويمايمىز.
گاۆريلوۆ. سەزىكتى ادامدارىڭ بار ما ەدى؟
گۇلجان. بار.
گاۆريلوۆ. ول كىم؟
گۇلجان. كوزىم ءازىر جەتكەن جوق جەتپەسە دە، ايتۋعا اۋزىم بارماسا دا ايتايىن: گارشيندى ولتىرگەن دە، التىن زابويدى گازبەن كەمگەن دە، ۆەنتيلياسيانى توقتاتىپ، سەرعازيندەردى گازبەن تۇنشىقتىرعان دا سەنىڭ وگەي اكەڭ قۇرتتىمبەت دەيدى جۇرەگىم.
گاۆريلوۆ. قاشاننان بەرى؟
گۇلجان. ءقازىر، وسى ساعاتتا.
گاۆريلوۆ. سەزىگىڭ بۇرىننان بار ما ەدى؟
گۇلجان. جوق ەدى. تەك، سەرگەي ميرونوۆيچ جاۋ قولىنان قازا تاپقان كەزدە ءسال تىكسىنىپ قالعان ەدىم.
گاۆريلوۆ. نەگە؟
گۇلجان. نەگە ەكەنىن ءوزىم وسى كۇنگە دەيىن بىلمەيمىن. سول كۇنى ونىڭ كوزىندەگى جاستان جۇرەگىندەگى قۋانىشتى كورگەندەي بولدىم. مىناۋ قاندى ۋاقيعا سول كۇدىگىمە دوپ كەلىپ تۇر.
گاۆريلوۆ. ەگورينا قايدا؟
گۇلجان. سەرعازيندەردى قۇتقارۋعا كەتتى. (تەلەفونعا ۇمتىلادى.)
گاۆريلوۆ. توقتاي تۇر. شاحتانىڭ تەلەفونى قايسى؟ (تەلەفون شىلدىرلايدى.)
گۇلجان. وسى تەلەفون.
گاۆريلوۆ (تىڭداپ). ءيا، جوق، مەن ساۋمالبايەۆ ەمەسپىن. ول كىسى مۇندا كورىنبەيدى. زويا سەرگەيەۆنا، بۇل مەن. ءسىز نەمەنە، قالانى باسىڭىزعا كوتەرىپ جاتقانىڭىز؟ بىلەم، بىلەم. ماعان تەك سەرعازيننىڭ جايىن ايتىڭىزشى. و، بۇلارىڭىز ۇلكەن جەڭىس ەكەن. وندا تەز كەلۋىڭىزدى سۇرايمىن. (ترۋبكانى ورنىنا قويادى.) ءجۇر، جاۋدىڭ كىم ەكەنىن كورسەتەيىن. (ەكەۋى سىرتقا شىعادى. گاۆريلوۆ گۇلجاندى ءبىر قولىمەن قۇشاقتاي تۇسەدى). مىنە، قىزىم! سول كىسى ولتىرگىشتەر.
ەكى اسكەري ادام قۇرتتىمبەت، دانيلوۆ، شالاباي، بەلگىسىز بىرەۋمەن تورتەۋىن ايداپ كەلە جاتادى. وسى كەزدە شاحتا جاقتان جۇرتتىڭ قۋانىشتى ءۇنى ەستىلەدى.
داۋىستار: ەركىن، قۇلىنىم!
— باۋىرلارىم!
— داكە، امانسىز با، داكە! (ەگورينا مەن ەركىن باستاعان توپ اۋىر سالماقپەن ءجۇرىپ كەلەدى. ءبارىنىڭ دە وتتى كوزدەرى قۇرتتىمبەتتەردە).
كەلدەباي (داۋرىعا سويلەپ جۇگىرىپ كەلەدى). ءسۇيىنشى، قۇرەكە، ءسۇيىنشى... التىن زابوي تابىلدى، ءسۇيىنشى. (گاۆريلوۆتاردى ەندى اڭعارىپ). ا... ا... (بەزگەك بولعانداي قالشىلدايدى). بۇل قالاي، ا؟
دارىبەك. بۇل سولاي. كەلدەباي مىرزا، قايلامىز قابىرعامىزدى قاۋساتسىن دەمەسەڭ توبىڭا تەزىرەك قوسىل.
كەلدەباي (ۇشىپ بارىپ دارىبەكتىڭ اياعىن قۇشاقتاي الادى). جاكەتاي-اۋ، جازىعىم نە؟
دارىبەك. جازىعىڭ جاۋىزدىعىڭ (اياعىمەن سەرپىپ جىبەرەدى). جوعال قان ىشەر.
گاۆريلوۆ سولداتتارىنا يەك قاعادى. ءبىر سولدات كەلدەبايدى مىلتىقپەن نۇقىپ، اپارىپ، قۇرتتىمبەتتەر توبىنا قوسادى. گۇلجان وزىنە جەتىپ كەلگەن ەركىننىڭ قۇشاعىنا كىرە بەرە جىلاپ جىبەرەدى.
ەركىن. جىلاما، گۇلىم. مەن وتانىم ءۇشىن ءوزىمنىڭ جانىمدى دا، جانىمنىڭ نۇرى سەنى دە قياتىن ساناعا جەتكەن ەكەنمىن. وعان كوزىم بۇگىن انىق جەتتى. سەن سول ءۇشىن ماقتان، سول ءۇشىن شاتتان، گۇلىم، كۇنىم (بەتىنەن سۇيەدى، قۇرتتىمبەت قوس تىزەسىنەن سىلىق ەتەدى).
شىمىلدىق.
You Might Also Like
