وي يىرىمدەرى
قالامىزدىڭ كىتاپ دۇكەندەرىنە جۋىردا "جازۋشى" باسپاسىنان جارىق كورگەن "جول ايىرىق" اتتى جىر كىتابى ءتۇستى. وعان رەسپۋبليكامىزدىڭ ءتورت اقىنىمەن بىرگە جەرلەسىمىز گۇلجاۋھار سەيىتجانوۆانىڭ دا "ءيىرىم" اتتى ولەڭدەر توپتاماسى ەنگىزگەن ەكەن. مۇنان بۇرىن ەكى جىر جيناعىن شىعارىپ، جاقسى جىرلارىمەن كورىنىپ جۇرگەن گۇلجاۋھاردىڭ جاڭا ولەڭدەرىن وقىعاننان كەيىن ءوز پىكىرىمىزدى ورتاعا سالۋدى ءجون كوردىك.
اقىن "ساليۋت" ولەڭىندە بەيبىت ساليۋتىمەن نۇرلانعان زەڭگىر اسپاندى بىلاي سۋرەتتەيدى:
"وزگەدەن سۇلۋلىعى، ءبىتىمى اسقان،
جارالعان ىستىق شالقار ىقىلاستان.
ءدال ءقازىر وتانىمنىڭ بەينەسىندەي
جۇلدىزدارى جايناعان،
بۇكىل اسپان..."
ادەمى ەمەس پە...
گۇلجاۋھاردىڭ "شيەۆچەنكو كوكتەمى"، "قۇستار قايتقاندا" اتتى جىرلارى دا سەزىم پەرنەسىن ءدوپ باساتىن، بەينەلى تەڭەۋ، بەدەرلى سۋرەتكە قۇرىلعان.
دەگەنمەن، كىتاپقا ەنگەن جىرلارعا نەگىزىنەن بوياۋلى سۋرەتتەن گورى، جۇرەككە بويلايتىن، ويلى، كەيدە جىلى يۋمورلى شۋماقتار ءتان. وعان "ۇرپاق ءداستۇرى"، "ۇستاتپايتىن تورعايلار"، "ەگەر كوكتەم كەلمەسە، قايتەر ەدى..." دەگەن سياقتى ولەڭدەردى وقىعاندا كوز جەتكىزۋگە بولادى.
"قىزعا قىرىق ۇيدەن تىيۋ" دەگەن ماقالدى ۇستانعان انانىڭ، كەيىن الىسقا ۇزاتىلعان قىزىنا. "سەنى قانداي سايتان ازعىردى، اۋىلدان جىراق كەتتىڭ" دەگەن وكپەسى، وعان قىزىنىڭ جاۋابى "اناعا ناز" ولەڭىندە كوڭىلگە قونىمدى.
"كەلەدى عوي...
كەلەدى عوي بىزگە ءالىڭ،
سەزدىرمەشى، سوندا دا اشۋ ىزعارىن.
مەن سياقتى،
كوپ قىسپاققا الما ەندى،
جاقىن جەردە ءجۇرسىن دەسەڭ قىزدارىڭ..."
وسى شۋماقتىڭ وزىندە، اناعا نازبەن بىرگە، جىلى يۋمور بار.
جالپى، ادەبيەت ادام جايىنداعى عىلىم، تاربيە قۇرالى دەسەك، مۇندا ءسوز پاتشاسى پوەزيانىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە ەكەنى امبەگە ايان. شاعىن جىر شۋماقتارىمەن-اق كوڭىلگە وي سالىپ، جۇرەككە ساۋلە ءتۇسىرۋ — پوەزيانىڭ عانا كوتەرەر جۇگى. گۇلجاۋھار ءبىر توپ ولەڭدەرىندە قاتىگەزدىك پەن دۇنيەقورلىقتان، نىساپسىزدىقتان بويدى اۋلاق ۇستاۋعا ۇندەيدى، ادامگەرشىلىك پەن ادالدىققا شاقىرادى. ولاردىڭ اراسىنان اسىرەسە، "ءبىر شەلەك كارتوپ"، "انا، نارەستە جانە حرۋستال" اتتى بەلگىلى ءبىر سيۋجەتكە قۇرىلعان جىرلاردى ءبولىپ اتاۋعا بولادى.
مەكتەپ وقۋشىسى كەزىندە سوۆحوزعا كومەكتەسكەنى ءۇشىن باسقالار ءبىر-بىر شەلەك كارتوپ الىپ جاتقاندا، سونىڭ ءوزىن ۇيات ساناپ، پەندەلىككە باعىنا الماعانى، "سەنىڭ بۇل پاك ادالدىعىڭ الدەكىمگە كۇلكى بولىپ جۇرمەسىن" دەگەن اناسىمەن ءتۇسىنىسۋى "ءبىر شەلەك كارتوپ" ولەڭىندە جىر تىلىمەن اسەرلى ورىلەدى:
"ىزگىلىك كوگەرشىنى تاپپاي تىنىم،
ساپىرسىن جۇرەكتەرگە جاقپايتىنىن،
تەك قانا كومەك ەمەس، ءبىر كۇندەردە،
بولامىز ەڭبەكتى دە ساتپايتۇعىن..."
— دەپ، تۇيىندەيدى اقىن جانە وسىنداي ىزگى ويدىڭ بالعىن جانىنا ۇيا سالعانىنا قۋانادى.
ال، "انا، نارەستە جانە حرۋستال" ولەڭىندە تۇرمىس قۇرىپ ءۇي بولعاننان كەيىن بار تىرلىگىن تىرنەكتەپ دۇنيە جيناۋعا جۇمساعان جاس كەلىنشەك سۋرەتتەلەدى. ونىڭ بۇل "قىزىققا" بەرىلگەنى سونشا، ابايسىزدا ءبىر حرۋستال تاباقتى ءتۇسىرىپ العان قىزىنىڭ قولىنا قاراي ۇستاپ تۇرعان ەت شاباتىن بالتانى اشۋلانىپ كەلىپ سىلتەپ قالادى. وكىنىشتىسى، ءسابي قولى قايتا قالپىنا كەلمەيدى، ونى كەسۋدەن باسقا امال قالمايدى، سوندا عانا ءوز باقىتسىزدىعىنىڭ ءمانىن تۇسىنەدى، كوزدىڭ قۇرتى قۋ دۇنيەنىڭ نارەستەگە قول بولمايتىنىن ۇعادى. تاعدىر تالكەگىنە شىداي الماي، كۇيىنىشتەن قىزىن بەلىنە تاڭىپ الىپ، بيىك ۇيدەن قۇلاپ ولەدى. مۇنان اقىن:
"دۇنيە كەرەك، دۇنيە قىمبات ادامعا،
كەرەك، ءبىراق، قاناعات تا، بالاڭ دا.
كىم ءبىلىپتى سۇرىنەرىن قاي تۇستا،
ءومىر دەگەن ۇلكەن سىناق الاڭدا!؟
جينالسا دا ايتپاس مۇنى بار مىقتى،
مىقتاسا دەر:
"سانا ءبىر ءسات قالعىپتى.
ەڭ باستىسى، كوزىڭدى شەل باسپاسىن،
كوتەرە الماي باقىت پەنەن بارلىقتى،"
— دەپ، تۇجىرىم جاسايدى. ەڭ باستىسى، "ءيىرىم" جيناعىنىڭ وقىرمانعا ايتارى بار، سونىسىمەن قۇندى. ءبىر سوزبەن ايتساق، اقىن ءوزىنىڭ "ءيىرىم" دەپ اتالعان جيناعى ارقىلى كوپشىلىككە تولعامدى وي يىرىمدەرىن ۇسىنىپ وتىر.
تەمىر مىڭجاسوۆ. 1987 - جىل.
You Might Also Like
-
كامشات زاۆود ديرەكتورىنىڭ قابىلداۋ بولمەسىندە ۇزاق وتىردى. ىشتە ءوتىپ جاتقان جينالىس وعان ۇشى-قيىرسىز، ءتىپتى بۇگىن بىتپەيتىندەي كورىندى. جازۋ ماشينكاسىن تىنىمسىز تىقىلداتقان حاتشى قىزدىڭ كوزىن الا ب...
-
جاس جازۋشى گۇلجاۋھار سەيىتجانوۆانىڭ نوۆەللالار جيناعى وسىلاي دەپ اتالادى. كىتاپقا ەنگىزىلگەن ون التى نوۆەللا بۇگىنگى ءومىرىمىز، ەڭبەك ادامدارى، زامانداستارىمىز، ول اردىڭ، ارمان قيالى، ماقسات-مۇددەسى...
