InfoHub Logo

(حيزمەت ابدۋللين تۋرالى)

مەن ءوزىم جۇرتپەن بىردەن-اق ۇعىسا كەتۋگە دە، جۇعىسا كەتۋگە دە جوقتاۋ اداممىن. بىرگە قىزمەت ىستەيتىن كىسىلەرمەن دە سىپايى سالەمدەسكەنىم بولماسا، باسقالار سياقتى اپىڭ-كۇپىڭ ارالاسىپ-قۇرالاسىپ كەتە الماي، كوپكە دەيىن وقشاۋلاۋ، وڭاشا ءجۇرىپ الاتىنىم بار. قازاقستان جازۋشىلار وداعىنا ەڭ كىشى قىزمەتكەر — كەڭەسشى بولىپ كەلگەن كەزىم ەدى. ءبىر بولمەدە قادىر مىرزالييەۆ، قاليحان ىسقاقوۆ جانە امانجول شامكەنوۆ اعامىز بار، قاتار وتىرىپ جۇمىس ىستەدىك. ول كەزدە ءبىرىنشى حاتشى ءانۋار ءالىمجانوۆ، ەكىنشى باستىعىمىز ءىلياس ەسەنبەرلين بولاتىن. كەڭەسشىلەر دە كوپ ەدى، ونى سەكرەتاريات ماجىلىسىنە جينالعاندا بايقاپ ءجۇردىم. سوندا ۇيگىر ادەبيەتىنىڭ وكىلى رەتىندە حيزمەت ابدۋللين وقتا-تەكتە سويلەپ قوياتىن. ونىڭ ورىندى ايتىلعان تۇجىرىمدى پىكىرىمەن باسشىلار دا، باسقالار دا كەلىسە كەتەتىن. ءسوزى جەردە قالمايتىنىن بايقاپ، قىزىعا قاراپ ءجۇردىم.

بىردە بەلگىلى قالامگەر، اسا بيازى اعامىز بالامەر ساحارييەۆ پەن حيزمەت اكانىڭ كوشەدە الدەنەگە داۋلاسىپ، ەكەۋارا دابىرلاسىپ كەلە جاتقاندارىنىڭ ۇستىندە ۇشىراسىپ قالدىم.

— "بۇل قازاققا بەرسەڭ دە جاقپايسىڭ، بەرمەسەڭ دە جاقپايسىڭ" دەگەن راس ەكەن عوي ءوزى، — دەپ كۇلەدى حيزمەت-اكا الپامساداي دەنەسى سەلكىلدەپ.

— قويا تۇر، — دەيدى بالاعام بۇرتيىپ.

سودان كەيىن ماعان قاراپ، بولعان وقيعانى تۇسىندىرە باستايدى: "ۇيگە قوناق كەلىپ قالىپ، — دەيدى بالاعاڭ جەدەلدەتە تەز-تەز سويلەپ، — مىنا ءبىر دۇكەنگە بارمايمىن با ەت ىزدەپ. بىرەۋلەردىڭ قىمقىرىپ-جىمقىرىپ ەت الىپ جاتقاندارىن كوردىم، ال مەن بارسام، ساتۋشى "جوق" دەيدى دە تۇرادى. مىنا حيزمەت ۇشىراسىپ قالدى دا، قينالعان جايىمدى ايتپايمىن با، ول ەرتىپ اپاردى دا، الگى ساتۋشى بالادان: "گوش با ما؟" دەپ سۇراپ ەدى، اناۋ "با،با!" دەپ تاقىلداپ، تۇتاس ءبىر ساندى سۋىرىپ بەرە سالعانى. الاتىن مەن، اقشا مەنىكى. ماعان "جوق" دەيدى دە، مىناعان "با، با!" دەپ شىعا كەلگەنىنە جىنىم كەلىپ...."، — دەپ كۇيىنەدى.

ەڭگەزەردەي دەنەسىمەن سەلكىلدەي كۇلىپ، بالاعاڭدى يىعىنان وراي قۇشاقتاعان حيزمەت-اكا:

— وسىدان كەيىن قازاققا جاقسىلىق جاساپ كور! ءجا، ءبىزدى سورپا ىشۋگە شاقىرماسسىڭ، وسى ارادا العان ەتىڭدى جۋىپ جىبەر ساكەن ەكەۋمىزگە، — دەيدى.

حيزمەت-اكامەن تىلدەسۋدىڭ، از-كەم سۇحبات قۇرۋدىڭ ءساتى العاش رەت سولاي ءتۇسىپ ەدى.

الپىسىنشى جىلداردىڭ باسىندا قازاقستان كومپارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتىن باسقارۋعا يسمايل يۋسۋپوۆ كەلىپ، كەيبىر ورەسى تار ۇيعىر اعايىن ورىندى-ورىنسىز بىلايعى ەلتە قوقيلانىپ، قىر كورسەتپەك بولعاندا:

— ءاي، اعايىن-اي، يسمايل-اكا دا كەتەر-اۋ ءبىر كۇنى، سوندا ءبارىڭنىڭ ۇياتىڭدى مەن كوتەرەتىن بولامىن تۇبىندە، — دەيتىن حيزمەت ابدۋللين ءسوزى جازۋشىلار اراسىنا كەڭ تاراپ كەتىپ ەدى.

سول كەزگى كوركەم ادەبيەتتى ناسيحاتتاۋ بيۋروسىنىڭ كومانديروۆكاسىمەن امانتاي ساتايەۆ، ۇيعىر جازۋشىسى شايىم شاۆايەۆ ۇشەۋىمىز تالدىقورعان وبلىسىنا ساپار شەككەنىمىز بار. شايىمدى العاش رەت كورۋىم، استىمىزدا سونىڭ ماشيناسى، ايدايتىن ءوزى. سودان دا بولار، "جاياۋ مۇسا" بىزدەردەن گورى وكتەمىرەك سويلەپ، ەركىندەۋ باسادى اياعىن. ءبىر ۇيدە تۇنەگەلى وتىرعاڭدا، قالامداس اعايىندار، جالپى جازۋشىلار جونىندە اڭگىمە بولىپ قالدى دا، اتى اتالعان بىر-ەكى ءتاپ-تاۋىر جازۋشى جونىندە شايىم، "ءاي، سولاردى قويشى" دەگەندەي سىڭاي تانىتىپ، اسا قۇلاپ تۇسە قويمادى. ءجۇز گرامداتىپ وتىرعاندا ارتىق-كەم سويلەي بەرەمىز عوي، ول ءتۇنى ۇندەمەي قالدىم دا، ەرتەسىندە شايىمعا: "سەن ەكەۋمىز قۇرداس ەكەنبىز، سول ءۇشىن ارتىق ايتسام، كەشىر. ءبىراق مەن وسى ساپارعا دەيىن شايىم شاۆايەۆ دەگەن جازۋشى بارىن ەستىسەم، قۇلاعىم كەرەڭ بولسىن. الماتىدا قالعان جازۋشىلار جايلى اڭگىمە بولعاندا، ەشكىمنىڭ باسىن كەمىتپەي، سوزىمىزگە اباي بولايىق. ءبىر-بىرىمىزدى سىرتتان جامانداپ نە تابامىز؟" — دەدىم.

سول سوزگە شايىم، شامىنا ءتيىپ كەتتى-اۋ دەيمىن، وكپەلەگەندەي بولىپ، ايتەۋىر، الماتىعا قايتا ورالعانشا مەنىمەن اشىلىپ سويلەسپەي قويدى. ءبىرازعا دەيىن توماعا تۇيىق، ءدۇرداراز قالپىمىزدا ءجۇرىپ الدىق.

ءبىراز كۇننەن سوڭ "قالامگەر" ءدامحاناسىندا تۇستەنىپ وتىرىپ، مەن وسى وقيعانى شىپ-شىرعاسىن شىعارماي حيزمەتكە اڭگىمەلەپ بەرىپ ەدىم، سول كەزدە ۇستىمىزگە شايىم كەلە قالعانى. حيزمەت-اكا ماعان الگى اڭگىمەنى قازبالاپ قايتا ايتقىزدى. شايىم قىزاراڭداپ، ۇندەمەي قالىپ ەدى، حيزمەت-اكا: "تۇر دا، بارىپ رىمكەشتەن ءبىر شولمەك كونياك الىپ كەل، سودان كەيىن اڭگىمەلەسەمىز"،— دەدى.

سول كونياك ۇستىندە، ايتەۋىر، ءبىر-بىرىمىزدى سىيلاپ، قادىرلەپ، قاتار ءجۇرۋىمىز كەرەك ەكەندىگى جايىندا ول كىسى ءبىراز اڭگىمە ايتىپ، شايىم ەكەۋمىزدى دە ۇيالتتى، قىزارتتى، اقىرى تاتۋلاستىرىپ، دوستاستىرىپ تىندى. سودان كەيىنگى كەزدە شايىم ەكەۋمىز ءشاي دەسىپ قاباق شىتىسىپ كورگەن ەمەسپىز. كۇنى بۇگىنگە دەيىن تاتۋ كەلە جاتىرمىز.

"قالامگەر" اتالاتىن كۇنى-تۇنى ىستەيتىن بار بولۋشى ەدى، رىمكەش، ءرازيا دەيتىن كەلىنشەكتەر قىزمەت ىستەيتىن. اقشامىز بولماي قالعاندا قارىزعا جازدىرىپ، ايتەۋىر، كۇنى بويى ۇلكەن-كىشى جازۋشىلار گۋ-گۋلەسىپ سوندا ءجۇرۋشى ەدىك. كوپ اڭگىمەنىڭ تيەگى دە سوندا اعىتىلاتىن. ءبىرىنشى حاتشىمىز ءانۋار:

— ءبىر توستاق كوفە، — دەپ رىمكەشكە ىمدايدى. رىمكەش قۇيىپ بەرەدى. حيزمەت-اكا بايقاپ جۇرەدى ەكەن، كوفە ەمەس، ول كىسى كونياك ىشەدى ەكەن عوي. بىردە انۋارمەن يىقتاسىپ تۇرا قالىپ:

— بىزگە دە ءبىرىنشى حاتشىنىڭ كوفەسىنەن قۇيىپ جىبەرشى، ءدامى قانداي بولادى ەكەن، — دەگەنى عوي.

ءانۋار قولىن ءبىر سىلتەپ، شيقىلداي كۇلىپ، ءماز بولدى دا قالدى.

سول انەكەڭنىڭ دجاباحارلال نەرۋ اتىنداعى حالىقارالىق جانە ماسكەۋلىك ءبىر جۋرنالدىڭ سىيلىعىن العان كەزى ەدى. حيزمەت-اكا كوريدوردا ءبىرىنشى حاتشىنى توقتاتىپ قويىپ، بارىمىزگە قاراتا ءبىر اڭگىمە باستادى:

— انەكە، ءوزىڭىز دە بىلەسىز، اۋلاداعى كوپ تاۋىق ىشىندە ءبىر اتەش بولاتىن ەدى. جالعىز ءدان تاۋىپ السا، قىلقىنا قىت-قىتتاپ، جان-جاعىنا جار سالىپ تاۋىقتاردى تۇگەل جيناپ الادى دا، ءبارى جينالىپ بولعاندا، الگى ءداندى ءوزى جەپ قوياتىن. قالعاندارى ءقايتسىن، جايىلىپ، قايتا بەت-بەتىنە كەتەدى. ءسىز دە "پالەن جەردە پالەندەي سىيلىق بار، ونى الۋدىڭ جولى مىنانداي" دەپ ايتىپ جۇرەسىز دە، جەمە-جەمگە كەلگەندە ءوزىڭىز يەمدەنە قوياتىنىڭىز نە وسى؟

ءبىز دە كۇلىپ جاتىرمىز. انەكەڭ دە قولىن سىلتەپ: "ءاي، قويشى سەن!" — دەپ قاقالىپ-شاشالىپ كۇلسىن كەلىپ.

حيزمەت-اكانىڭ باسقا دا ءازىل ارالاس ءبىراز قىلىعىن قازاق دوستارى جازعان شىعار دەپ، توقتالىپ جاتپادىم. قاشاندا جۇرگەن جەرىنە نۇر شاشىپ، ءاردايىم اينالا ساۋلە ءتۇسىرىپ جۇرەتىن بولەك جارالعان تۇلعا ەدى ول كىسى. قانداي جازۋشى، قانداي دارەجەدەگى اقىن ەدى، ول جاعىن ادەبيەت سىنشىلارى ايتىپ، باعاسىن بەرە جاتار. مەن بىرەر جىل قاتار قىزمەت ىستەگەندە ەر مىنەزى، وزگەشە ءبىتىم-بولمىسى، الگىندەي ەل اۋزىنداعى اڭگىمەلەرى ارقىلى توڭىرەگىندەگىلەردى وزىنە ۇيىرە تارتىپ، قىلىعىمەن قىزىقتىرىپ، ۇلگى بولا بىلگەن اعامىزدىڭ ءوزىم كۋا بولعان بىرەر قىرىنا عانا توقتالدىم.

قايتالانباس مىنەزدىڭ ادامى ەدى ول دەگەن. سول ءۇشىن دە ۇلكەن-كىشى جاقسى كورىپ، اسا قادىرلەپ سىيلايتىن.

---