InfoHub Logo

قازاقستان جازۋشىلار وداعى 1985 جىلى جۇمەكەننىڭ 50 جىلدىعىنا بايلانىستى كەش وتكىزگەن بولاتىن. سوندا اسىل ازامات، ارداگەر اقىننىڭ قالامگەر كوپ سەرىگىنىڭ ءبىرى رەتىندە مەن دە ءسوز سويلەپ ەدىم. جۋىردا قاعازدارىمدى اقتارىپ وتىرىپ، سول ءسوزدىڭ جازبا نۇسقاسىن تاۋىپ الدىم. "كەزىندە نەگە باسپاسوزدە جاريالاماعام؟" — دەپ تە تاڭ قالدىم. "ەشتەن كەش جاقسى" دەپ ءتۇيىپ، تۇگىن وزگەرتپەي، شىپ-شىرعاسىز جاريالاۋدى ماقۇل كوردىم. ويتكەنى جۇمەكەندەي ازاماتتاردى ءاردايىم ۇمىتپاي، وقتىن-وقتىن ەسكە ءتۇسىرىپ وتىرعاننىڭ ارتىعى جوق دەپ ءتۇيدىم.

جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆپەن قاشان، قايدا، قالاي تانىسقانىمدى ەسكە تۇسىرە الار ەمەسپىن. ءتىپتى، ءبىزدى ەشكىم رەسمي داعدىمەن تانىستىرماعان دا بولۋى كەرەك. ءبىر ءۇيدىڭ جەتەقابىل بالالارىن بىر-بىرىنە ەشكىم تانىستىرىپ جاتپايتىنى سياقتى، جان-جاقتان جامىراسا كەلىپ، ادەبيەت شاڭىراعى استىندا تابىسقان بىزدەرگە دە ارنايى تانىستىرۋدىڭ قاجەتى بولماعان شىعار. ءبىر ولەڭ، ەكى ولەڭى گازەتتەر مەن جۋرنالداردا ەندى-ەندى جاريالانا باستاعان جاستار ءبىر-بىرىنىڭ اتىنا دا، زاتىنا دا سىرتتاي قانىق بولاتىن ادەتى، سول ادەتپەن ءبىز دە تەز شۇيىركەلەسىپ، جاتسىنباي، جاتىرقاماي، جاقىن بولىپ جۇرە بەرگەن بولۋىمىز كەرەك. سودان بەرگى 25 جىل ىشىندە جۇمەكەن ەكەۋمىز، ايتەۋىر، بىردە جاقىنداپ، بىردە الىستاپ، ءبىراق قاشان بولسا دا ءشاي دەسپەگەن تاتۋ جاعدايدا دوس، جولداس بولىپ ءجۇرىپپىز. ول ءبىر قازاق جازۋشىلارىنىڭ ءالى جۇزگە بولىنبەي، سۇتتەي ۇيىپ تۇرعان ادەمى كەزى ەدى. قازىرگىدەي ولكەگە ءبولىنىپ، يت تە بولسا رۋلاسىنىڭ سويىلىن سوعىسىپ، جىرتىسىن جىرتاتىندار وندا بولمايتىن، ءبىز ءتىپتى كوڭىلى جاقىن جولداستارىمىزدىڭ وبلىسىن دا، تۋعان اۋىلىن دا سۇراماي، بىردەن-اق ۇيىرلەس بولىپ، توننىڭ ىشكى باۋىنداي تاتۋ تىرلىك كەشىپ كەتە بەرۋشى ەدىك.

ونىڭ ۇستىنە، اباي ايتاتىن "كىمدى كورسەڭ، ءبارى دوس" دەرلىك جاستىق شاقتىڭ ءوز ارتىقشىلىعى تاعى بار.

ارينە، مەن جۇمەكەننىڭ جار دەگەندە جالعىز دوسى دا، ەڭ جاقىن سىرلاسى دا، جۇپ جازباس جولداسى دا بولدىم دەي المايمىن. الىس كەتسە، اڭساپ ساعىنا قويمايتىن، جاقىن جۇرسە، جۇپ جازىپ اجىراسقىسى كەلمەيتىن دە دوستىقتىڭ ءبىر عاجاپ ءتۇرى بولادى. ءبىز دە سونداي ەدىك.

1971 جىلدىڭ باسىندا كەيىن "اقداريعا" دەگەن اتپەن جارىق كورگەن ولەڭ كىتابىمدى جازىپ ءبىتتىم دە، جولداستاردىڭ پىكىرىن بىلگەنشە جەرگە سىيماي، قولجازبامدى كوتەرىپ الماتى كەلگەم. جۇمەكەن وندا قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا كونسۋلتانت ەدى. ودان بەس-التى جىل بۇرىن "جازۋشى" باسپاسىندا ىستەپ جۇرگەندە: "مەن ساعان كىتاپ شىعارىپ بەرە المايمىن، ءبىراق كولەمى 100-150 جول بالالارعا ارنالعان ولەڭىڭ بولسا، سۋرەتتى كىتاپشا ەتىپ جوسپارعا كىرگىزىپ بەرەر ەدىم. تەز جازىپ اكەلشى!" — دەگەنى بولعان. ونداي ولەڭدى جازۋىن جازسام دا، كىتاپشا ەتۋگە قۇنتىم دا، قۇلقىم دا بولماي، اياعى سيىرقۇيىمشاقتانىپ بارىپ تىنىپ ەدى.

سول جۇمەكەندى جۇمىس ورنىنان باستىم دا: "سەن بار جۇمىسىڭدى جيىپ قويىپ، تۇسكە دەيىن وسى قولجازبامدى وقىپ شىعىپ، كەسىمدى باعاسىن بەر!" — دەپ قولقا سالدىم.

جاقسى ءبىر شابىت ۇستىندە جازىلىپ قالعان دۇنيەلەر ەدى، جامان ەمەسىن ءىشىم سەزگەنىمەن، سىرت كوز — سىنشى، بىلىكتى بىرەۋدىڭ ءدال ايتار پىكىرى كەرەك بولىپ تۇرعان.

جۇمەكەننىڭ دە جوپشەندىگە جەلىگە قويمايتىن سالقىن سابىرى جەتەرلىك. ونىڭ ۇستىنە، "وسى نە تىندىرا قويدى دەيسىڭ" دەگەن سەنىمسىز سامارقاۋلىعى دا بار، ولەڭ سالعان پاپكەمدى نەمكەتتىلەۋ الىپ، سالماقتاپ كورىپ، الدىنا قويدى.

وسىنىڭ الدىندا عانا توقاش بەردياروۆ مەنى وزبەك جازۋشىسى ءناسىر فازىلوۆقا تانىستىرعاندا: "كەزىندە تالانتتى باستاعان، ءبىراق پەنسياعا ەرتەرەك شىعىپ كەتكەن اقىن" — دەگەن شاقپالاۋ ءسوزىنىڭ كۋاسى بولعان دا جۇمەكەن ەدى.

قويشى، سونىمەن، اراعا ەكى-ۇش ساعات سالىپ ورالسام، باستاپقىداي ەمەس، جۇمەكەنىم مەنى وزگەشە ءبىر جىلى شىرايمەن قاباعى جادىراي قارسى العانى عوي. اسا ءبىر راحات سەزىم ۇستىندە وتىرعانى بايقالادى. قولىما ءبىر جاپىراق قاعازدى دا ۇستاتا بەردى. مەنىڭ ولەڭدەرىمە جازعان رەسەنزياسى ەكەن. وكىنىشكە وراي، ءقازىر تولىق ەسىمدە جوق، ۇزىن ىرعاسى: "ساكەن، سەن قايتا تۇلەۋ ۇستىندە ەكەنسىڭ، كوپ وسكەنسىڭ، مىنا ولەڭدەرىندە پوەزياعا كەرەك كومپونەنتتىڭ ءبارى بار. شىن مانىندە قاتتى رازى بولدىم. قانى دا، جانى دا بار جىرلار ەكەن" دەگەنگە ساياتىن.

وسى سوزگە ارقالانىپ، ەندى تومەنگى قاباتتاعى "جازۋشى" باسپاسىنىڭ پوەزيا رەداكسياسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى عافۋ اعاما بارايىن.

— عافا، — دەدىم ول كىسىگە، — ىنىلىك قولقام بولسىن، كەيىنگە سىرعىتپاي، ءبىر ساعات ۋاقىت قيىپ، مىنا قولجازبامدى وقىپ شىعىڭىزشى. ەگەر ۇناماسا، بۇدان كەيىن وسى كوشەمەن جۇرمەۋگە ۋادە بەرەيىن.

— وۋ، سەن تاۋسىلا سويلەدىڭ عوي، اكەل، وقىپ شىعايىن، — دەپ عافاڭ قولجازبامدى الىپ قالدى.

ءبىر ساعاتتان كەيىن بارسام عافاڭ:

— ساكەن-اۋ، سەن اقىن ەكەنسىڭ عوي، قاراعىم. قاتتى رازى بولدىم عوي، — دەپ اسا ءبىر مەيىرىممەن قولىمدى قىستى.

ءسويتىپ، قازاقتىڭ ەكى بىردەي اقىنىنىڭ رازىلىعىنا يە بولىپ، سول كۇنى كەلىستىرىپ ءبىر جۋعانىمىز بار ەدى.

ءبىز 1971-1973 جىلدارى موسكۆادا ەكى جىل بىرگە جۇردىك. ول ادەبيەت ينستيتۋتىنىڭ جوعارعى كۋرسىندا، مەن جوعارى پارتيا مەكتەبىندە، ول ادەبيەتشىلەر اراسىندا، مەن پارتيا-سوۆەت قىزمەتكەرلەرى اراسىندا جۇردىك تە، كۇن قۇرعاتپاي دەرلىك جولىعىپ، ءبىرىمىزدى ءبىرىمىز ۇزبەي ىزدەپ، ءجيى كەزدەسىپ جۇردىك. سول كەزدە كەزەكتى ءبىر پروزالىق شىعارماسى "كىشكەنتايدى" اسىعىس جازىپ جاتقان جۇمەكەن، الماتى جاقتان كەلگەن ادەبيەتشى اعايىن بولسا، الدىمەن پارتشكولاداعى ماعان ەرتىپ كەلىپ، نە ءتۇرلى اڭگىمە-دۇكەن قۇراتىنىمىز بولۋشى ەدى. ءبىر-بىرىمىزدى قيىپ كەتە الماي، ماسكەۋ كوشەسىن كەزىپ قىدىرىستاپ، كوپ تاڭدى كوزبەن اتىرعان كۇندەرىمىز دە بولعان. راس، اڭگىمەمىز تەك ادەبيەت توڭىرەگىندە بولدى دەي المايمىن. ادام اتاۋلىعا ءتان وسالدىق بىزدە دە بار ەدى. ەندى ويلاسام، وردا بۇزار وتىزدىڭ ۇستىنە ەندى شىققان ءبىزدىڭ پەشەنەمىزگە بۇيىرا قالعان ول دا ءبىر عانيبەت عاجاپ كەزدەر ەكەن.

سول كەزدەگى مىنا ءبىر وقيعالاردى ايتپاي كەتۋ وبال سياقتى.

بىردە جۇمەكەندى ىزدەپ دوبروليۋبوۆ كوشەسىندەگى ادەبيەت ينستيتۋتىنىڭ جاتاقحاناسىنا بارا قالايىن قاڭعالاقتاپ. ول توسەگىندە كۇيتاباقتان كۇي تىڭداپ وتىر ەكەن. مەنىڭ كەلگەنىمدى اسا جاراتا قويعان جوق. جاقتىرماي قالعانى ايتپاسا دا ءبىلىنىپ تۇردى. و جاق، بۇ جاعىنان شىعىپ كورىپ ەدىم، سول يلىكپەگەن سۇلق قالپىندا قالا بەردى. قاشانعى ەلپىلدەي بەرەم، اشىپ ايتپاسام دا، ىشتەي رەنجىپ، شىعىپ جۇرە بەردىم دە، حابارلاسۋدى دوعارعان بولدىم.

ءبىر كۇنى بەيمەزگىل ۋاقىتتا تەلەفون سوعىپ:

— مەن ءقازىر ساعان تاكسيمەن بارام، نوۆوسلوبودسك مەتروسى جاعىنان كۇتەم، — دەدى.

جەتى تۇندە نە بولىپ قالدى ەكەن دەپ، كوڭىل دە ورەكپىپ، ايتقان جەرىنە بارىپ تۇردىم. انە-مىنە دەگەنشە، تاكسيلەتىپ جەتكەن جۇمەكەن:

— وتىر، — دەدى مەن جاق ەسىگىن اشىپ، — قىدىرايىق. "قىدىرعانى نەسى، مىناۋ جىندانعان با، نەمەنە"، — دەپ ويلادىم، ءبىراق ۇندەمەدىم.

— انەۋكۇنى سەنىڭ قىرىسىپ-تىرىسىپ، وكپەلەپ كەتكەنىندى بىلەم، — دەدى ول. — ءبىراق سەن قىرتيما، وندا رومانىمنىڭ اياقتالۋ كىلتىن تابا الماي، قينالىپ وتىر ەدىم. ءقازىر سونى اياقتاپ، سوڭعى نۇكتەسىن قويدىم. ۇيگە سىيماي، سەنى ىزدەپ شىققانىم عوي. جۋايىق سونى.

ءتۇن ورتاسىنان اۋعان شاق. رەستوراندار جابىق. اقىرى، قويشى، "روسسيا" رەستورانىنىڭ ەسىكشىسىن وياتىپ ءجۇرىپ، سول كەزدەگى ءتورت باعاسىنا ءبىر شولمەك اراق تاۋىپ الدىق.

كەيىن جۇمەكەن سىرا-پىرا ىشكىسى كەلىپ، مەن قاشقاقتاپ، اقشا جوق دەپ قيپاقتاتقانىمدا:

— ءاي، قوي، ماسكەۋدە جيىرما سومعا ءبىر جارتى (ول كەزدە اراقتىڭ جارتىلىعى 4-5 سوم بولاتىن) الىپ ىشكەندە دە اشتان ولگەن جوق بولاتىنبىز، ءايدا، كەتتىك، — دەيتىن.

جۇمەكەن جۇمىر جەر ۇستىندە بار بولعانى قىرىق سەگىز جىل عانا ءومىر سۇرگەن ەكەن، ءتىپتى قىرشىن جاس، بۇل جاسىندا كوز جۇمعان ادامنىڭ قاي-قايسىسىنا دا ايانىش بىلدىرمەۋ مۇمكىن ەمەس، ال جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ سياقتى ءونىمدى جازاتىن تەلەگەي دە تەرەڭ تالانتتاردىڭ ومىردەن ەرتە كەتۋى ول وكىنىشىڭدى ەسەلەپ ۇستەي تۇسەدى. قاراپ وتىرساق، قازاقتىڭ ماندايىنا سيرەك بىتەتىن ءبىرتۋار ۇلدارى شوقان، ودان كەيىن ىبىراي، سۇلتانماحمۇت، ساكەن، ءىلياس، بەيىمبەت، كەشەگى قاسىم، جۇمەكەڭنىڭ قالامداس-زامانداستارى مۇقاعالي، تولەگەن، قۇداش، جۇسىپتەردىڭ ءبارى دە سونداي ومىردەن ەرتەرەك كەتكەن ناعىز قىرشىندار ەكەن. مەن ءوز بىلەتىڭدەرىمدى عانا اتادىم. ولاردى ەسكە ءتۇسىرۋىمنىڭ سەبەبى، قازاق ادەبيەتىنىڭ، ادەبيەتىنىڭ عانا ەمەس، بارشا مادەنيەتىنىڭ كوگىندەگى ۇركەردەي ءىرى شوعىر ىشىندە جۇمەكەن دە تەمىرقازىق جۇلدىزداي جارقىراپ قالا بەرەتىن تۇلعا بولعالى تۇرعانىن ايتپاق ەدىم. ءارتۇرلى جانردا ارتىندا قالعان مول مۇراسى بۇل پىكىرىمىزدى ءسوزسىز ناقتىلاپ، شەگەلەي تۇسەدى.

تىرلىكتىڭ باسقا سالاسى سياقتى، ادەبيەتتىڭ دە ءارتۇرلى زاڭدىلىق-زاڭسىزدىعى بولىپ تۇرادى. ءبىر جازۋشىلاردىڭ جورگەكتەن-اق جولى بولىپ، جۇلدىزى جانىپ جۇرە بەرسە، ەكىنشى بىرەۋلەرى ولگەننەن كەيىن دە ەلەۋسىز قالىپ جاتادى. شۇكىر، جۇمەكەن بۇل ەكەۋىنە دە قوسىلمايدى.

"قىزمەت قىل دا، مىندەت ارت" دەي تۇرساق تا، ەڭبەگى باعالانىپ، جۇرت اۋزىنا ىلىگىپ ءجۇر ەدى. ونىسىن بۇلداعان جەرى جانە جوق. ءبىراق تىرلىگىندە تولىق باعاسىن الىپ بولىپ ەدى دەپ ايتۋ كيىن. كەيدە ادەبيەتتىڭ اۋىر جۇگىن، بار ازابىن تالانتتىلار ارقالاپ، ازداعان قىزىق راحاتى بولسا، ونى قايداعى ءبىر قاعىنىپ كەتكەن قاسپاق جالاۋشىلار مەن حالتۋرشيكتەر كورەتىن دە كەزدەر بولادى.

تورعاي شىرىلدادى،

مىسىق پىرىلدادى، — دەپ تە ولەڭ جازىپ، اقىنمىن دەپ، اتاق-دارەجەنىڭ ابىرويلىسىنان دامەلەنىپ جۇرگەندەر از با. ال بۇكىل الپىس ەكى تامىرىن دىرىلدەتىپ، سولقىلداتىپ، ولەڭدى تەك جۇرەگىنىڭ ىستىق قانىمەن عانا جازاتىن جۇمەكەن، نە جۇمەكەن تەكتەستەر كەيدە الگىندەي ولەرمەندەردىڭ قولجاۋلىعىنا اينالىپ جاتسا، قايتەر ەدىڭ؟ ارينە، تىرشىلىك تارتىسسىز بولمايدى. ال ادەبيەتتە بۇل تارتىس تىپتەن بولەك جولمەن داميتىنى بەلگىلى. كۇرەس دەگەنىمىز، تارتىس دەگەنىمىز بەت جىرتىسا ايتىسۋ، مىنبەگە شىعىپ ءبىر-بىرىندى ەندى قايتىپ كورمەستەي جەردەن الىپ، جەرگە سالۋ بولماسا كەرەك. امال نە، سونى دا كۇرەس ءتۇرى ساناپ جۇرگەندەر دە كەزدەسىپ قالاتىن شىعار. جۇمەكەن ءوز شىعارمالارىندا وسىندايلارمەن دە كۇرەستى. ادەبيەت توڭىرەگىندەگىنىڭ دە، بىلايعى باسقا تىرلىكتىڭ دە كارەريستەرى، حالتۋرششيكتەرى، پىسىقايلارى، ەپتىلەرى، ايارلارى مەن ارامزالارى ونىڭ دا جانىن جەپ، جۇرەگىن سىزداتىپ، تۇرشىكتىرەتىن ەدى.

شالشىقتاعى باقالاردى كورسەتەمىز كىسى عىپ،

سۇڭقارلاردىڭ ازدىعى ارقاسىندا ءتۇسىنىپ، —

دەپ سوندايدى ايتقان بولۋى كەرەك. وسىنداي ءىشى دە، ءىسى دە، ءتۇسى دە جات اكىمسىماق، ارامزا، نيەتى جامان، ءورىسى تار، ورەسى تومەن ولەرمەندەر، قىسقاسى، جۇمەكەن ءوزى كوپ ايتا بەرەتىن "قىرتتارمەن" قانشاما جەكە قالىپ، تالاي-تالاي سايىسقا تۇسكەن دە بولار. ەگىلىپ، ەزىلىپ، "قايران ءسوزىم قور بولدى-اۋ" دەپ قورلانعان، كۇيىنگەن، كىجىنگەن شىعار. اشۋدان، ىزادان ورتەنىپ، ىشتەگى اۋىر ويى اششى زاپىرانداي اقتارىلىپ، ۋىتتى جىر بولىپ قاعازعا تۇسكەن بولار. ابايدىڭ "مىڭمەن جالعىز الىستىم" دەۋى وسىنداي ايقاس، ايتپەسە، اقىن شوقپار الىپ ۇرىسقا كىرەتىن الپامىس باتىر ەمەس قوي. كوزى دە، كوكىرەگى دە سوقىر پەڭدەلەرمەن الىسۋ، سولارعا ءجون ۇيرەتەم دەۋ، كىسىلىك جولىنا بۇرام دەۋ وڭاي ما؟ سۇڭقار سۇقسىرعا جەم بولىپ، بۇلبۇل قوناقتار بۇتاقتى باقالار يەمدەنسە — اقىن قالاي كۇيىنبەس، قالاي شامىرقانباس، قالاي شامدانباس.

ادال ازامات، ازامات اقىننىڭ ءارقايسىسى الدىمەن قالام كۇشىن سوعان جۇمسايدى. جۇمەكەن دە ودان قالىس قالا قويعان جوق. سونىڭ بارىنە قانشالىق ءتوزىم، قانشالىق نەرۆى كەرەك ەكەنىن ەسەپكە الىپ جاتپايدى. ءوزىن ءوزى ىشتەي ءمۇجىپ، كوكىرەگىندە ساڭىلاۋى بار ادامعا ساۋلە بولۋعا، نۇرلى شۋاق بولىپ تاراۋعا جانتالاسىپ باقتى. قىسقا ءومىرىنىڭ كوبىن ادەبيەتتىڭ ارىن ارلاپ، جوعىن جوقتاۋعا جۇمسادى. جۇمەكەن ادەبيەتكە شەبەرلىگىن شىڭداپ الىپ، بىردەن ءبىر-اق كەلگەن ەدى. كەيىن ويى تەرەڭدەپ، كوزقاراسى كەڭىگەن شىعار، ال سۋرەتكەرلىگى، ولەڭ تەحنيكاسىن مەڭگەرۋ، ستيل مەن مانەرى سول باياعى "بالاۋسا" جيناعىنىڭ وزىمەن-اق قالىپتاسىپ، سول تۇرعىدان ءبىر تۇسپەي كەتكەن تاباندى تالانت ەكەنىن ءبارىمىز دە مويىنداۋىمىز كەرەك. شىعارمالارىنىڭ ءبارى دەرلىك قىرىق كۇن باۋىرىنا باسىپ شىعارعان قىران بالاپانىنداي شىمىر بولاتىنى سوندىقتان.

1993 جىلدىڭ جازى اسا ىستىق بولدى. بالا-شاعاممەن الاكول جاعاسىن از كۇن جايلاپ، سۋعا ءتۇسىپ، اۋناپ-قۋناپ، الماتىعا كەلسەم، جۇمەكەن مينيسترلەر كابينەتىنىڭ ەمحاناسىندا جاتىر ەكەن. قاستەك بايانبايەۆ ەكەۋمىز كوڭىل سۇراۋعا باردىق. قاستەك سىرتتا قالدى دا، مەن ىشكە كىرىپ، دارىگەرلەردىڭ بىرەۋىنەن جۇمەكەندى شاقىرىپ جىبەرۋىن ءوتىندىم.

جۇمەكەن، ءسىرا، باسقا بىرەۋدى كۇتىپ وتىردى-اۋ دەيمىن، تەز شىعىپ، مەنى كورە تۇرا، كوز قيىعىن باسىمنان اسىرا تاستاپ:

— ءا، سەن ەكەنسىڭ عوي، — دەدى سالەمىمدى سامارقاۋ الىپ. مەن سىرتتا قاستەك بارىن ايتتىم. سولاي تاياپ بارىپ، ورىندىققا جايعاسىپ، ەداۋىر اڭگىمەلەستىك. ول ءوزىنىڭ اراقتى دا، تەمەكىنى دە ءبىرجولا قويعانىن ايتتى. "تۇك ەمەس، — دەدىم مەن، — نورماڭدى ەكى-ۇش ەسە ورىنداعان ادامسىڭ عوي".

ول قاسىندا ءبىر جاس مينيستر جاتقانىن، تۇتقيىل كەلگەن دەرتكە قاتتى كۇيىنىپ، ەندى "كىسىلىككە" قولى جەتكەندە مۇندايعا ۇشىراعانىنا وكىنە بەرەتىنىن ايتتى.

— سەن ادامدىق، قالامگەرلىك پارىزىڭدى دا اسىرا ورىنداعان ادامسىڭ، ەندى ەشتەمە جازا الماي قالام دەپ وكىنبە، — دەدىم مەن.

ول جىميىپ كۇلگەن دە قويعان. بۇل ءبىزدىڭ سوڭعى كەزدەسۋىمىز ەدى.

"جازىلار ەستەلىكتەر مەن تۋرالى"، — دەپ مۇقاعالي ايتپاقشى، ءالى جۇمەكەن جايلى تالاي ەستەلىكتەر جازىلار. "قازاق ادەبيەتىندە" ورازبەك وتە جاقسى پىكىر ايتتى: "بىزدە ارامىزدان كەتكەن اقىن-جازۋشىلاردىڭ ءجۇزى كومەسكىلەنبەي تۇرىپ ەستەلىكتەر جازۋ داعدىسى قالىپتاسپاي كەلەدى. ۇيرەنەرىمىز ءاردايىم ورىس ادەبيەتى دەسەك، ولاردا وسىنىڭ ايدىك ۇلگىلەرى بارىن ءبارىڭىز دە بىلەسىزدەر. جۇمەكەن تۆورچەستۆوسى ءقازىر كوپ بولىپ قوپارا زەرتتەۋدى قاجەت ەتەتىن قىرتىسى قالىڭ كۇيىندە تىڭ جاتقان دۇنيە. ونىڭ بۇكىل تۆورچەستۆوسى قازاق ادەبيەتىندەگى الەمدىك ماڭىزى بار ۇلكەن قۇبىلىس دەپ كوپسىنبەي ايتۋعا ابدەن بولادى. قازىرشە ونى وزگە تۇگىل ءوزىمىز دە تولىق تانىپ الا الماي جاتۋىمىز مۇمكىن. باسقا بارلىق تىلدەرگە اۋدارتىپ، كەڭىنەن ناسيحاتتاۋدى قاجەت ەتىپ تۇرعان ۇلكەن جۇمىستىڭ ءبىرى وسى دەپ بىلەمىن. ەستەلىگى بار، عىلىمي ماقالاسى بار "جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ" دەپ اتالاتىن تولىققاندى ءبىر كىتاپ شىعارعان ءجون".

ادام ءومىرىنىڭ ەڭ باقىتتى ءساتى جاقسى ادامدارمەن جۇرگەن كەزى بولسا كەرەك، مەن دە جۇمەكەنمەن بىرگە بولعان، قاتار جۇرگەن، دامدەس بولعان كەزدەرىمدى سونداي ءبىر ازداعان باقىت كەشكەن كۇندەرىم دەپ بىلەمىن.

بۇل ءسوزدى دە سول ءۇشىن ەل قۇلاعىنا جەتكىزىپ وتىرمىن.

---