قاشىقتان وقىتۋ، مۇعالىمدەر ۇستەمەاقىسى — بىلتىرعى وقۋ جىلىنداعى جاڭاشىلدىقتار
ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ ءوزىنىڭ ەسەپ بەرۋ كەزدەسۋىندە 2019 جىلى جانە 2020 جىلدىڭ ءتورت ايىندا اتقارىلعان جۇمىستار تۋرالى بايانداپ بەرگەن بولاتىن. سونىڭ نەگىزىندە جاسالعان ءبىلىم سالاسىنداعى وزگەرىستەرگە شولۋدى ۇسىنامىز.
وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم ساپاسى پەداگوگتىڭ جۇمىس ساپاسىنا تىكەلەي بايلانىستى
مينيستر اتاپ وتكەندەي، 2019 جىل ءبىلىم جانە عىلىم جۇيەسى ءۇشىن وتە ماڭىزدى جىل بولدى. وتكەن جىلدىڭ ەرەكشەلىگى قاشىقتان وقىتۋ جۇيەسىنە كوشۋ عانا ەمەس، بىرىنشىدەن، ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك تاريحىندا العاش رەت «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. 2025 جىلعا دەيىنگى ءبىلىم جانە عىلىمدى دامىتۋدىڭ جاڭا مەملەكەتتىك باعدارلاماسى بەكىتىلىپ، ىسكە اسىرىلىپ جاتىر.
«بۇل قۇجاتتاردىڭ ءبىلىم جانە عىلىم سالاسى ءۇشىن تاريحي ماڭىزى بار ەكەنى ءسوزسىز. «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭ پەداگوگ مارتەبەسىن ارتتىرۋ ماسەلەلەرىن شەشۋگە، ولاردى مىندەتتەرىنە جاتپايتىن ارتىق فۋنكسيالار مەن تەكسەرۋلەردەن بوساتۋعا، ماتەريالدىق جانە مورالدىق جاعىنان ىنتالاندىرۋعا (سىنىپ جەتەكشىلىگى ءۇشىن قوسىمشا اقى، داپتەرلەردى تەكسەرۋ، پەداگوگيكالىق شەبەرلىك، ماگيستر دارەجەسى جانە تالىمگەرلىك) مۇمكىندىك بەردى. بارلىق پەداگوگ قىزمەتكەرلەردىڭ دەمالىسى 56 كۇنگە ۇلعايدى. وسى شارالاردىڭ بارلىعى پەداگوگتىڭ مارتەبەسى مەن بەدەلىن ارتتىرىپ، ولاردى كاسىبي وسۋگە ىنتالاندىراتىن بولادى»، — دەدى ا. ايماعامبەتوۆ.
سونىمەن قاتار مينيستر وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم ساپاسى پەداگوگتىڭ جۇمىسىنىڭ ساپاسىنا تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سوندىقتان پەداگوگ وزىنە ءتان ەمەس فۋنكسيالارعا الاڭداماۋى ءتيىس.
«ول تەك ءبىزدىڭ بالالارىمىزعا ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەر جۇرگەنىن ءتۇسىنۋى ءتيىس. سوندىقتان ءبىز پەداگوگتىڭ مارتەبەسىن ارتتىرۋ جانە ارىپتەستەرىمىزدىڭ دامۋى مەن ولاردى قولداۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار جاساۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى ودان ءارى قابىلدايتىن بولامىز. ءمۇعالىمنىڭ جۇكتەمەسىن ازايتۋ ماقساتىندا قۇجاتتار سانى قىسقارتىلدى، بۇل تۋرالى ءبىز بۇرىن ايتتىق. ولار ءمۇعالىم كۇن سايىن تولتىرۋى ءتيىس ەكى قۇجات. ءبىز بۇل جۇمىستاردى جالپى ءارى تۇبەگەيلى قاراستىرىپ جاتىرمىز. بۇل تەك مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە عانا ەمەس، مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ، كوللەدجدەردىڭ، جوعارى جانە جوعارىدان كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ پەداگوگتەرىنە قاتىستى. پەداگوگ تىكەلەي تەك ءوزىنىڭ فۋنكسيالارىمەن اينالىسۋى ءتيىس. بۇرىن تەكسەرۋشىلەرگە، سۇرانىستارعا جانە تاعى باسقالارىنا قاتىستى بولعان ەسەپ بەرۋشىلىكتى ءبىز ءقازىر قايتا قاراستىرىپ، مۇنداي شەكتەۋلەر تولىق الىنىپ تاستالدى»، — دەدى ا. ايماعامبەتوۆ.
پەداگوگتەردىڭ ساپالىق قۇرامىن ارتتىرۋ شارالارى قابىلداندى. 150 مىڭنان اسا پەداگوگ بىلىكتىلىك ساناتتارىن راستاپ، جالاقى مولشەرىنىڭ 30%-ىنان 50% دەيىن ۇستەمەاقى الاتىن بولادى.
بيىلدان باستاپ پەداگوگتەردى اتتەستاتتاۋ جۇيەسى جەتىلدىرىلدى، بىلىكتىلىك ساناتتارى ءۇشىن شەكتى بالعا قويىلاتىن تالاپتار كۇشەيتىلدى.
ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ باسشىلارى ءۇشىن العاش رەت اتتەستاتتاۋ ەنگىزىلدى. ولار ەندى اتتەساتتاۋدان وتكەن سوڭ سونىڭ ناتيجەسى بويىنشا جالاقى مولشەرىنىڭ 30%-نان 100% دەيىن ۇستەمەاقى تولەنەتىن بىلىكتىلىك ساناتتارى بەرىلەدى. العاش رەت بسشىلاردىڭ ەڭبەكاقىسى جۇمىس ناتيجەسىنە بايلانىستى سارالانعان بولادى.
ق ر بعم ءبىلىم بەرۋدىڭ بارلىق دەڭگەيلەرىندە قۇندىلىقتارعا نەگىزدەلگەن ءبىلىم جانە تاربيە بەرۋ پاراديگماسىن ەنگىزۋگە كىرىستى. ول ءوز وتانىن سۇيەتىن، ەل ەكونوميكاسىنا قىزمەت ەتەتىن، وتباسى قۇندىلىقتارىن ۇلىقتايتىن قازاقستاندىقتاردى تاربيەلەۋگە باعىتتالعان.
ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋگە قاراپايىم قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتەتىن، وقۋ ۇردىسىنە تيۋتورلاردى ەنگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن بەيىمدەلگەن باعدارلامالارعا كوشۋ جۇزەگە اسىرىلۋدا.
قالا مەن اۋىلداعى ءبىلىم ايىرماشىلىعىن ازايتۋ ماسەلەسى تۇراقتى باقىلاۋدا. وڭىرلەر اراسىنداعى، ءبىر ايماقتاعى اۋداندار اراسىنداعى ايىرماشىلىق ماسەلەسى انىقتالدى.
«بۇگىن ءبىز پەداگوگ كاسىبىنىڭ جوعارى مارتەبەسىن قامتاماسىز ەتىپ، ءقاۋىپسىز ءارى قولايلى وقۋ ورتاسىن قۇرۋ، قالا مەن اۋىل اراسىنداعى ءبىلىم ساپاسىنداعى ايىرماشىلىقتى ازايتۋ ماقساتىن قويىپ وتىرمىز. وسى پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن كەشەندى شارالار قاراستىرىلدى، بىرىنشىدەن، بىرنەشە مەجەلەس پاندەر بويىنشا پەداگوگتەردى، مۇعالىمدەردى دايارلاۋ، ەڭبەكاقى تولەۋ جۇيەسىن وزگەرتۋ، وقۋ-ماتەريالدىق بازاسىن نىعايتۋ، ينتەرنەت ساپاسى جانە تاعى باسقا»، — دەدى مينيستر.
پەداگوگتەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ جۇيەسى جەتىلدىرىلۋدە
پەداگوگتەردىڭ وقىتۋ تاجىريبەسىن جاقسارتۋ ماقساتىندا كۋرستان كەيىنگى مونيتورينگ جانە كۋرستان كەيىنگى سۇيەمەلدەۋ ەنگىزىلدى.
«ءبىز بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋدىڭ ۆاۋچەرلىك جۇيەسىنە كوشىپ جاتىرمىز، وسىلايشا، وسى قىزمەتتەر نارىعى مەن باسەكەلەستىكتىڭ دامۋى ءۇشىن مۇمكىندىكتەر تۋدىرۋدامىز»، — دەدى مينيستر.
سونىمەن قاتار، قايتا دايارلاۋ، سونداي-اق ماماندىققا جاناما كىرۋ مۇمكىندىگى قامتاماسىز ەتىلدى. بۇدان وزگە، ەندى كۋرستاردىڭ باعدارلامالارىن مينيسترلىك بەكىتپەيدى، بۇل قىزمەت كورسەتۋ نارىعىنىڭ دامۋى ءۇشىن مۇمكىندىك بەرەدى.
جاس پەداگوگتەرگە ادىستەمەلىك قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا تالىمگەرلىك ينستيتۋتى ەنگىزىلۋدە. تاجىريبەلى پەداگوگتەردىڭ قايتا قابىلدانعان ارىپتەستەرىنە تالىمگەرلىگى ءۇشىن اي سايىن 17 مىڭ تەڭگە كولەمىندەگى ۇستەمە اقى قاراستىرىلعان.
اتا-انالار ءوتىنىش بەرگەندە بالاباقشانى وزدەرى تاڭداي الادى
مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ شارالارى قابىلدانۋدا. 2019 جىلى قۇرىلىس جانە ءمجا تەتىكتەرى ارقىلى مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ جەلىسى 500 بىرلىككە ۇلعايتىلدى. 3-6 جاستاعى بالالاردى قامتۋ 98،5% دەڭگەيىندە قامتاماسىز ەتىلدى.
ەگەر بۇعان دەيىن بالالاردى كەزەككە قويۋ تىكەلەي ءبىلىم بەرۋ بولىمدەرىندە جۇزەگە اسىرىلىپ كەلسە، ەندى سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن بولدىرماۋ جانە اتا-انالارعا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن بالالاردى كەزەككە قويۋ جانە قابىلداۋ اۆتوماتتاندىرىلدى. ەندى اتا-انالار ءوتىنىش بەرگەن كەزدە بالاباقشانى وزدەرى تاڭداي الاتىن بولادى دەپ جوسپارلانۋدا.
بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ باسىمدىقتى مىندەت بولىپ قالىپ وتىر. بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋداعى نەگىزگى فاكتورلاردىڭ ءبىرى - بەينەباقىلاۋ جۇيەسى. بۇگىنگى تاڭدا مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ 90% جۋىعى بەينەباقىلاۋ كامەرالارىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن.
مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا باعدارلاماسى بويىنشا جۇمىستار باستالدى. مەكتەپكە دەيىنگى دايارلاۋدىڭ مازمۇنى، ستاندارتتارى مەن ادىمتەرى قايتا قارالۋدا.
«پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭنىڭ قابىلداۋىنىڭ ارقاسىندا ۇستازداردىڭ جالاقىسى جىلىنا 25% جانە جاڭا اتتەستاتتاۋ جۇيەسى ارقىلى قوسىمشا 30%-دان 50%-عا دەيىن كوبەيتىلۋدە.
ورتا ءبىلىم بەرۋدە وقۋشىلاردىڭ 96% جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىنا كوشتى. بيىل قىركۇيەك ايىندا ولار 11 سىنىپقا كوشەدى. ناتيجەسىندە ورتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ جاڭارتىلعان ءبىلىم مازمۇنىنا كوشۋى اياقتالادى.
وقۋلىقتاردىڭ ساپاسىن قالاي جاقسارتۋ كەرەك؟
ا. ايماعامبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى كەزدە وقۋلىقتاردىڭ ساپاسىنا كوپ كوڭىل بولىنۋدە. بۇل وزەكتى ماسەلە. ق ر پرەزيدەنتى ق. توقايەۆ پەداگوگتەردىڭ تامىز كونفەرەنسياسىندا جانە ۇلتتىق كەڭەس وتىرىسىندا وقۋلىقتاردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ بويىنشا تاپسىرما بەردى.
«بۇل ءبىر كۇننىڭ ماسەلەسى ەمەس. مينيسترلىك وقۋلىقتاردىڭ ساپاسىن كەشەندى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن قاراستىرىپ جاتىر. بۇل ماسەلە ساراپتاماعا عانا ەمەس، باسپالارعا دا بايلانىستى. بۇل باعدارلامالاردى دايىنداۋ مەن ماقۇلداۋدان، وقۋلىقتاردى ساراپتاۋ مەن ماقۇلداۋدان، ساراپشىلار مەن اۆتورلاردىڭ دايىندىعىنان باستالاتىن جۇيەلى پروبلەما. ودان كەيىن بۇل باسپالار اينالىساتىن ماسەلە. جالپى بۇل كەشەندى جۇمىس. مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ دا، باسپالاردىڭ دا، ۇلتتىق ءبىلىم اكادەميالارىنىڭ دا، باسقا قۇرىلىمداردىڭ دا جاۋاپكەرشىلىگى. ءبىرقاتار نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەر قابىلداندى»، — دەدى مينيستر.
ابايدىڭ 175 جىلدىعىنىڭ اياسىندا گۋمانيتارلىق پاندەردى تەرەڭدەتە وقىتاتىن اباي اتىنداعى مەكتەپتەر مەن مەكتەپ-ينتەرناتتار جەلىسىن قۇرۋ باستالدى. 10 وڭىردە وسىنداي مەكتەپتەر اشىلدى، جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 7 وڭىردە اشۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.
وقۋشىلاردى ءبىر مەكتەپتەن ەكىنشىسىنە اۋىستىرۋ جاڭا فورماتتا جۇرگىزىلەتىن بولادى
تاماق بەرۋدى ۇيىمداستىرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ بويىنشا شارالار قابىلدانۋدا. كونكۋرستىق راسىمدەر مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ پورتالى ارقىلى ەلەكتروندى فورماتتا وتكىزىلەدى. بۇرىن ول قاعاز تۇرىندە وتەتىن، ەندى كونكۋرستاردىڭ اشىقتىعى قامتاماسىز ەتىلەدى. كونكۋرستىق راسىمدەردە زاڭ بۇزۋشىلىققا جول بەرگە لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى كۇشەيتىلۋدە. تاماقتاندىرۋ ساپاسىن باقىلاۋ بويىنشا مەكتەپ كوميسسيالارى مەن ۆەدومستۆوارالىق ساراپشىلار توبىنىڭ جۇمىسىنىڭ ءبىرىڭعاي الگوريتمى پىسىقتالدى. قالا جاعدايلارىندا قولما-قول اقشاسىز تولەم مەن بەينەباقىلاۋ ەنگىزىلۋدە.
2020 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى بەينەباقىلاۋ جۇيەلەرىمەن جانە جىلى دارەتحانالارمەن قامتىلۋى ءتيىس.
ءبىرىنشى سىنىپقا قابىلداۋ جانە بالالاردى ءبىر مەكتەپتەن ەكىنشىسىنە اۋىستىرۋ جۇيەسى اۆتوماتتاندىرىلۋدا. ەندى اتا-انالارعا ءبىر مەكتەپتەن ەكىنشىسىنە بارىپ، قۇجاتتارىن قاعاز تۇرىندە تاپسىرۋدىڭ كەرەگى جوق. مۇنى ە-gov پلاتفورماسى ارقىلى ىسكە اسىرۋعا بولادى. بۇل اتا-انالاردىڭ ۋاقىتىن ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
وقۋ جەتىستىكتەرىن سىرتتاي باعالاۋدى (وجسب) وزگەرتۋ جۇمىستارى جۇرگزىلۋدە. 2021 جىلدان باستاپ 4 جانە 9 سىنىپتاردا ءبىلىم الاتىنداردىڭ بىلىمدەگى جەتىستىكتەرىنە مونيتورينگ جۇرگىزىلەدى، ول پاندىك بىلىمدەرىن باعالاۋعا عانا ەمەس، فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىعىن ولشەۋگە دە باعىتتالادى.
2020 جىلعا قاراي قازاقستاندا 800 مەكتەپ سالىنادى
«ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ دەرەكتەرىنىڭ قورى» اقپاراتتىق جۇيەسىنە سايكەس ەلىمىزدە 54 اپاتتى، 183 ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپ بار، 168 مىڭ ورىن تاپشىلىعى بايقالىپ وتىر.
دەموگرافيالىق جانە كوشى-قون ۇردىستەرىن ەسكەرۋمەن قالالاردا ورتا ءبىلىم بەرۋ ينفراقۇرىلىمىنىڭ جەتسىپەۋشىلىگىڭ ماسەلەسى ءورشي ءتۇسۋى مۇمكىن. بولجامدى ەسەپتەۋلەر بويىنشا 2025 جىلعا قاراي ورىن تاپشىلىعى 500 مىڭعا جۋىق ورىندى قۇراۋى مۇمكىن. ول ءۇشىن مەملەكەتتىك باعدارلامالار اياسىندا 800 مەكتەپتى سالۋ جوسپارلانعان.
سونىمەن قوسا، ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپتەردى جويۋ بويىنشا عانا ەمەس، ءبىر اۋىسىمدى مەكتەپتەرگە كوشۋ بويىنشا اۋقىمدى مىندەت تۇر.
بۇگىندە مينيسترلىكتىڭ الدىندا تۇرعان مىندەت - مەكتەپ عيماراتتارىن اپاتتى جاعدايعا جەتكىزبەۋ. وتكەن جىلى كوشپەلى تەكسەرۋ اياسىندا ق ر بعم قىزمەتكەرلەرى قوسىمشا اپاتتى مەكتەپتەر انىقتالدى. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، بۇل پروبلەمانى جاسىرىپ-جاۋىپ قويۋعا بولمايدى، كەرىسىنشە، ايتىپ كورسەتىپ، شەشۋ كەرەك.
جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جول كارتاسى بويىنشا جانە جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن بيىل 2 مىڭنان اسا نىسان جوندەلەدى. بۇل تەڭدەسسىز شارا. جالپى، جقجك بويىنشا تەك ءبىلىم بەرۋ نىساندارىنا بيىل 190 ملرد تەڭگەدەن اسا قارجى ءبولىندى.
ورتا ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا جاڭارتىلعان ءبىلىم مازمۇنىنا كوشكەن سوڭ وقۋ باعدارلامالارىن جەتىلدىرۋ، تۇرلەندىرىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ، فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىقتى ولشەۋگە ارنالعان باعالاۋ جۇيەسىن جاڭعىرتۋ بويىنشا جۇمىستار جالعاسادى. ەرتە كاسىپتەندىرۋ ۆارياسيالى تيپتىك وقۋ جوسپارلارىن ەنگىزۋ ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋعا ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى
بالالاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ سالاسى بارلىق دەڭگەيلەردە، اۋىلدان وبلىسقا دەيىن وزگەرەدى، كامەلەتكە تولماعاندار ءىسى جانە ولاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ جونىندەگى 228 كوميسسيانىڭ جۇمىسى وزگەرەدى. قوعامنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا بيىل ولاردىڭ قىزمەت اياسى كەڭەيتىلەدى.
بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ باسىمدىقتى مىندەت بولىپ قالىپ وتىر. مينيسترلىك وسى سالاداعى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ ءۇشىن جۇمىس اتقارىپ جاتىر.
ەندى، جاڭا تۇزەتۋلەرگە سايكەس، پەداگوگتەر، دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ سالالارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى كامەلەتكە تولماعانداردىڭ نەمەسە ولارعا قاتىستى قۇقىق بۇزۋشىلىق فاكتىلەرىنىڭ ورىن العانى تۋرالى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىن بىردەن حاباردار ەتۋگە مىندەتتى. بالالارعا زورلىق-زومبىلىق كورسەتكەنى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك قاتايتىلدى، باس بوستاندىعىنان ايىرۋ مەرزىمى ۇزارتىلدى.
بۇل رەتتە، بالالار ءسۋيسيدى كورسەتكىشتەرى تۇراقتى جوعارى بولىپ قالىپ وتىر. بۇل ماسەلەگە ەرەكشە كوڭىل بولىنگەن. وسى ماقساتتا سۋيسيدكە، زورلىق-زومبىلىق پەن بۋللينگكە قارسى كۇرەسۋدىڭ ءبىرىڭعاي باعدارلاماسى ازىرلەنۋدە. ءاربىر وبلىس ءوزىنىڭ باعدارلاماسى بويىنشا جۇمىس اتقارادى، وسى شارالاردىڭ ۇيلەسىمدىلىگى مەن تيىمدىلىگىنە قاتىستى ماسەلەلەر بار.
الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق قىزمەت جۇمىسى ءالى دە ءتيىمدى بولماي تۇر. مۇندايدا جىلدام ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس، سوندىقتان ولاردى جۇيەلى ترانسفورماسيالاۋ باستالدى.
جوسپارلى جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە سوڭعى 10 جىلدا بالالار ۇيلەرىندەگى تاربيەلەنىشۋلەر سانى 70%-عا — 14 مىڭنان 4 مىڭ بالاعا دەيىن ازايدى.
سوڭعى 4 جىلدا بالالار ۇيلەرىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرىنىڭ سانى 42%-عا — 7 مىڭنان 4 مىڭعا دەيىن قىسقاردى.
بالالار ۇيلەرىنىڭ جەلىسى 28%-عا — 140-تان 101-گە دەيىن ازايدى. بالالار ءۇيى بالالاردى قولداۋ ورتالىقتارى بولىپ قايتا قۇرىلۋدا، بۇل جۇمىستارعا ازاماتتىق قوعام اتسالىسۋدا.
بالالاردىڭ دامۋى ءۇشىن قوسىمشا ءبىلىم بەرۋدىڭ ماڭىزى زور. كوركەم شىعارماشىلىق، مۋزىكا، بي، تۋريستىك ولكەتانۋ ۇيىرمەلەرىن ساقتاي وتىرىپ، روبوتتى تەحنيكا، ستەم-بىلىم بەرۋ، 3D-پرينتينگ جانە باعدارلامالاۋدىڭ جاڭا باعىتتارى دامىپ كەلەدى.
«بارشاعا ارنالعان تەگىن تجكب»
جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇش جىلدا وڭ ناتيجە بەردى تجكب سالاسىندا 2017 جىلدان بەرى «بارشاعا ارنالعان تەگىن تجكب» جوباسى ىسكە اسىرىلۋدا. جوبا بويىنشا 300 مىڭ جاس ءبىرىنشى جۇمىسشى ماماندىعىن تەگىن الادى.
ايتا كەتۋ كەرەك، بۇل جوبا بويىنشا ستۋدەنت الەۋمەتتىك قولداۋمەن قامتىلادى: ءبىر رەتتىك ىستىق اس بەرىلىپ، شاكىرتاقى تولەنەدى، جىلىنا ەكى رەت جولاقىسى تولەنەدى.
2019 جىلدىڭ ماۋسىم ايىنان باستاپ جۇمىسشى ماماندىقتارى بويىنشا وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ شاكىرتاقىسى 30% ارتتى، ال 2020 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ورتا بۋىن ماماندىقتارى بويىنشا وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ شاكىرتاقىسى 25% ءوستى.
جالپى، جوبانى ىسكە اسىرۋ ءۇش جىلدا وڭ ناتيجەسىن بەردى.
ابيتۋريەنتتەرگە قۇجات تاپسىرۋ ءۇشىن كوللەدجگە كەلىپ قاجەتى جوق، ونى egov پورتالى ارقىلى تاپسىرا الادى. ءبىراق قاعاز تۇرىندە تاپسىرۋ مۇمكىندىگى ءالى دە ساقتالادى.
كادرلار دايارلاۋ ساپاسى
مەملەكەت باسشىسى كوللەدجدەرگە اكادەميالىق ەركىندىك بەرۋدى تاپسىردى.
سونىمەن قاتار كرەديتتەردى جيناقتاۋ ارقىلى كرەديت جۇيەسىن كوشۋدى بىرگە ىسكە اسىرۋدىڭ ماڭىزى زور.
ءدۋالدى وقىتۋ قارقىندى دامۋدا. ستۋدەنت ءوز ۋاقىتىنىڭ 60% استامىن كاسىپورىنداردىڭ بازاسىندا وتكىزەدى. ءدۋالدى وقىتۋ بويىنشا ءبىلىم العان تۇلەكتەردىڭ 72% ەڭبەككە ورنالاسادى.
بۇگىنگى تاڭدا ءدۋالدى وقىتۋمەن 55 مىڭنان اسا ستۋدەنت قامتىلعان. 2025 جىلعا قاراي قامتۋدى ەكى ەسەگە جۋىق ارتتىرۋ كوزدەلگەن.
پەداگوگ مارتەبەسى بويىنشا جالاقىسى كوبەيتىلدى. پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا كوللەدجدەر مەن بالاباقشالار قىزمەتكەرلەرى دە جالاقىسىنىڭ ەكى ەسە وسۋىنە قامتىلادى.
سونىمەن، كوللەدجدەردىڭ پەداگوگتەرىنە بىلىكتىلىك ساناتى بويىنشا اقى تولەۋ ماسەلەسى شەشىلدى. ولاردىڭ الاتىنى ۇستەمە اقىسى 30%-دان 50%-عا دەيىن.
بۇگىندە ءبىلىم بەرۋدى باسقارۋ جانە قارجىلاندىرۋ جۇيەسى دە ءبىرقاتار وزگەرىستەرگە ۇشىراۋدا. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تامىز كونفەرەنسياسىندا بەرگەن تاپسىرماسىنا سايكەس، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن باقسارۋ مودەلى وزگەرىستەرگە ۇشىراۋدا. قازىرگى زامان تالاپتارىنا سايكەس، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى كورپوراتيۆتىك باسقارۋعا كوشەتىن بولادى.
جوعارى ءبىلىم بەرۋدە جىل سايىن مەملەكەتتىك تاپسىرىس كولەمى ۇلعايۋدا
سوڭعى 4 جىلدا مەملەكەتتىك تاپسىرىس 1،3 ەسە كوبەيىپ، بيىل 53،8 مىڭ گرانتتى قۇراپ وتىر.
پرەزيدەنت تاپسىرماسى بويىنشا بيىلدان باستاپ گرانت قۇنى كوتەرىلەدى. ونىڭ قۇنى 2011 جىلدان بەرى وزگەرمەگەن. بۇل رەتتە مەملەكەتتىك جوو-لار مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋگە مىندەتتەلەدى.
2019 جىلدان باستاپ ۇبت بىرنەشە رەت وتكىزۋ قاراستىرىلعان. ۇبت-عا قاتىسۋدان تجكب تۇلەكتەرى اقىلى نەگىزدە قىسقارتىلعان وقىتۋ مەرزىمىمەن شەكتەس باعىتتارعا تۇسەتىن بولسا، بوساتىلادى. 2020 جىلدان باستاپ SAT، AC، IB حالىقارالىق ستاندارتتالعان تەستىلەردىڭ باللدارىن ۇبت باللدارىنا اۋىستىرۋ شكالاسى ەنگىزىلەدى. وسىنداي سەرتيفيكاتتارى بار تۇلعالار ۇبت تاپسىرۋدان بوساتىلادى.
ۇبت ەلەكتروندى سەرتيفيكاتى مەن گرانت بەرۋ تۋرالى ەلەكتروندى كۋالىك ەنگىزىلۋدە.
تەستىلەۋدەن ءوتۋ ۋاقىتى ۇزارتىلدى، كالكۋلياتور پايدالانۋعا رۇقسات ەتىلدى، قورىتىندى اتتەستاتتاۋدان تۇلەكتەر بوساتىلدى، قاتاڭ سانيتارلىق تالاپتار ساقتالاتىن بولادى.
بۇگىندە پەداگوگ كاسىبىنىڭ تارتىمدىلىعىن ارتتىرۋ بويىنشا جۇيەلى شارالار قابىلدانىپ جاتىر. 2020 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنان باستاپ ءمۇعالىم بولۋعا نيەت بىلدىرگەن ستۋدەنتتەردىڭ شاكىرتاقىسىن 26186 تەڭگەدەن 42500 تەڭگەگە دەيىن كوتەرۋ جوسپارلانعان. پەداگوگيكالىق ماماندىقتارعا وقىتۋعا شەكتى باللدى 70 باللعا دەيىن كوتەرۋ قاراستىرىلعان. پەداگوگيكالىق باعىتتاعى تۇلەكتەر بيىلدىڭ وزىندە پەداگوگ-مودەراتور بىلىكتىلىگىن الۋعا ۇمىتكەر بولا الادى. ول ءۇشىن ۇلتتىق بىلىكتىلىك تەستىنەن ءوتىپ، ءوزىنىڭ يگەرگەن داعدىلارىن كورسەتۋى ءتيىس.
جوو-لاردى پروفيلدەندىرۋ ءۇشىن پەداگوگيكا كادرلارىن دايارلايتىن جوو-لارعا قويىلاتىن تالاپتار انىقتالدى: (وپق، ەڭبەككە ورنالاستىرۋ، جاڭارتىلعان ءبىلىم مازمۇنىن ەسكەرۋمەن ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى، سبا، ۇبا جانە پەداگوگتىڭ كاسىبي ستاندارتى).
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى اياسىندا ساپاسىز ءبىلىم بەرەتىن جوو-لاردى وڭتايلاندىرۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا. بىرنەشە جوو جابىلدى. ولاردى جابۋ عانا ەمەس، بىرىكتىرۋ، دايارلاۋدىڭ جەكەلەگەن باعىتتارى بويىنشا ليسەنزيالارىن قايتارۋ ارقىلى دا بۇل ماسەلە شەشىلۋدە.
كارانتين كەزىندە قاشىقتان وقىتۋ قالاي ءوتتى؟
توتەنشە جاعداي كەزىندە وقىتۋ ءۇردىسىن جالعاستىرا وتىرىپ ءبىلىم الۋشىلار مەن ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ دەنساۋلىقى قورعاۋ ماسەلەسى تۇردى.
ا. ايماعامبەتوۆ قىسقا ۋاقىت ىشىندە بالالاردىڭ دا، مۇعالىمدەردىڭ دە، اتا-انالاردىڭ دا جاڭا جاعدايعا بەيىمدەلە العانىن اتاپ ءوتتى.
«ءبىرقاتار پروبلەمالاردىڭ بولعانىنا قاراماستان، وقۋ پروسەسى توقتاعان جوق. اتا-انالارعا زور العىس ايتقىم كەلەدى، كوپ جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلدى، اتا-انالاردىڭ جۇمىستارى كوپ بولدى، ءبىز مۇنى مويىندايمىز. ءبىراق، ولاردىڭ تۇسىنىگىنىڭ، بەلسەندى اتسالىسۋىنىڭ جانە ارىپتەستەرىمىزدىڭ جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا ءبىز وسى كەزەڭنەن وقۋ ءۇردىسىن تەجەمەي وتە الدىق»، — دەدى مينيستر.
سونىمەن قاتار مينيستر نەگىزىندە قاشىقتان ءبىلىم بەرۋ ءسال وزگەشە بولۋى ءتيىس ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سوندىقتار، بارلىق قاتەلىكتەر، كەمشىلىكتەر مەن پروبلەمالىق تۇستاردى ەسكەرۋ قاجەت.
«بۇل – كيبەرپەداگوگيكا ماسەلەلەرى، جانە سىنىپتىق-ساباقتىق جۇيەنى بارلىق ارتىق ءارى كەم تۇستارىمەن ستريمگە، Zoom ارقىلى قوسىپ، ساباق وتكىزىپ، ونى قاشىقتان ءبىلىم بەرۋ دەپ اتاۋعا بولمايدى. بۇل قاتە تۇسىنىك»، — دەدى ۆەدومستۆو باسشىسى.
ونىڭ ايتۋىنشا، وقىتۋ ادىستەمەسى، قاشىقتان وقىتۋ رەجيمىندە پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار، نورماتيۆتىك رەتتەۋ بويىنشا جۇمىستى جۇرگىزۋ جانە بۇل جۇيەنى باعالاۋ مىندەتى تۇر.
«پەداگوگيكالىق جانە تەحنيكالىق سيپاتتاعى ماسەلەلەر از ەمەس، جاز مەزگىلىن اتالعان ماسەلەلەردى مىندەتتى تۇردە شەشۋ ءۇشىن ءتيىمدى پايدالانۋىمىز كەرەك»، — دەدى ا. ايماعامبەتوۆ.
مينيستر اتاپ وتكەندەي، مەكتەپتەر جاڭا وقۋ جىلىن قاشىقتان باستاۋعا دايىن بولۋى ءتيىس.
«كوروناۆيرۋس ينفەكسياسى بويىنشا ەلىمىزدەگى احۋال جاقسارىپ، كەلەسى جىلدىڭ باسىندا وقۋدى مەكتەپ قابىرعاسىندا باستايمىز دەپ ۇمىتتەنەمىز. دەگەنمەن، ءبىز باسقا جاعدايعا دا دايىن بولۋىمىز كەرەك. وسىعان بايلانىستى جازدا پەداگوگتەر دە، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى مەن باسقارمالار دا قاجەتتى شارالاردى قابىلداۋى ءتيىس»، — دەدى مينيستر.
سونداي-اق ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى قازاقستان تۇرعىندارىنان تۇسكەن كەيبىر سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
ا. ايماعامبەتوۆ بۇگىنگى تاڭدا حالىقارالىق ستاندارتتاردى ەنگىزۋ ۇلكەن ماسەلە بولىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.
«سوڭعى وتكەن World Skills چەمپيوناتى بويىنشا قازاقستان 14-ورىنعا يە بولدى، بىزدە ۇلكەن الەۋەت بار، ءبىز World Skills ستاندارتتارىن بۇدان ءارى دە وقۋ ۇدەرىسىنە ەنگىزە بەرمەكپىز»، — دەپ اتاپ ءوتتى ول.
ءبىلىم بەرۋدى قارجىلاندىرۋ جۇيەسى مەن باسقارۋدا بۇگىندە ەلەۋلى وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ جاتىر – مەملەكەت باسشىسىنىڭ تامىز كونفەرەنسياسىندا بەرگەن تاپسىرمالارى اياسىندا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن باسقارۋ مودەلى وزگەرەتىن بولادى. 2021 جىلدان باستاپ بارلىق اۋداندىق جانە قالالىق ءبىلىم بولىمدەرى وبلىستىق باسقارۋ دەڭگەيىنە بەرىلەدى.
«ءبىز اۋقىمدى جۇمىس اتقارىپ جاتىرمىز جانە مەنىڭ ويىمشا، 2021 جىلدان باستاپ بۇل جۇيە ىسكە قوسىلادى. ديرەكتورلاردى الماستىرۋ ينستيتۋتى ەنگىزىلەدى. ءبىز ديرەكتورلاردى تاعايىنداۋدىڭ جاڭا جۇيەسىنە قاجەتتى وزگەرىستەردى دايىندادىق، سونداي-اق زاڭناماعا اۋداندار مەن قالالاردىڭ ءبىلىم بەرۋ بولىمدەرى مەن ءبىلىم بەرۋ باسقارمالارى باسشىلارىن بعم-مەن كەلىسە وتىرىپ تاعايىنداۋ جانە جۇمىستان بوساتۋ بويىنشا نورما ەنگىزىلدى»، — دەپ ءتۇسىندىردى ۆەدومستۆو باسشىسى.
جوعارى بىلىمگە كەلەر بولساق، مەملەكەتتىك تاپسىرىس كولەمى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. ماسەلەن، سوڭعى 4 جىلدا مەملەكەتتىك تاپسىرىس 1،3 ەسەگە ارتىپ، بيىل 53 مىڭنان استام گرانتتى قۇرايدى.
«پرەزيدەنت تاپسىرماسى بويىنشا بيىلدان باستاپ گرانتتىڭ قۇنى ارتادى – ول 10 جىلعا جۋىق ۋاقىت وزگەرگەن جوق. بۇل رەتتە، ءبىز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتەرگە جالاقىنى كوتەرۋدى مىندەتتەيمىز. ءبىز ءقازىر ەڭبەكاقى تولەۋ قورىنا جالاقىنىڭ ەڭ تومەنگى شەگىن بەلگىلەۋ ماسەلەسىن تالقىلاپ جاتىرمىز. گرانت قۇنىنىڭ ارتۋى پەداگوگتار جالاقىسىنىڭ وسۋىنە اكەلۋى ءتيىس. جەكەلەگەن جوو-لاردا وقىتۋشىلار جالاقىسىنىڭ 70-80 مىڭ تەڭگەنى قۇراۋى – مۇلدەم دۇرىس ەمەس»، — دەدى ا. ايماعامبەتوۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى جىلى جالاقى ايتارلىقتاي 50-70%-عا ءوستى.
پەداگوگتەردىڭ قۇقىقتارىن بۇزۋ جاعدايلارىنىڭ جيىلەپ كەتۋىنە قاتىستى سۇراققا ا. ايماعامبەتوۆ مينيسترلىكتە پەداگوگتىڭ قانداي قۇجاتتاردى تولتىرۋى كەرەك ەكەنى ناقتى بەلگىلەگەنىن بۇيرىق قابىلدانعانىن اتاپ ءوتتى.
«پەداگوگ كۇن سايىن تەك ەكى قۇجاتتى تولتىرادى. لاۋازىمدى ادامدار نەمەسە باسقا ساناتتار ۇسىناتىن بارلىق باسقا قۇجاتتار – زاڭسىز. سوندىقتان بىزدە زاڭناما بويىنشا ساپانى قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى دەپارتامەنتتەر ءتيىستى شارالاردى قابىلدايتىن بولادى. ءبىز وسىنداي جاعدايلار بويىنشا شارالار قولداندىق – بۇل اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك، جالپى العاندا، جۇمىستان بوساتۋعا دەيىن شارالار قولدانىلادى. مۇنداي بۇزۋشىلىقتارعا وتە قاتاڭ ارەكەت ەتەتىن بولامىز»، — دەدى ۆەدومستۆو باسشىسى.
You Might Also Like
-
بيىل مۇعالىمدەردىڭ ۇلتتىق بىلىكتىلىك تەستىلەۋى «ءبىر ءمۇعالىم – ءبىر كامەرا» قاعيداسى بويىنشا وتەدى. بۇل تۋرالى ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ديدار سماعۇلوۆ ءمالىم ەتتى.
-
ءاز جانىبەك حاننىڭ جاسى ەلۋدەن اسقاندا، قاسىندا بىرنەشە جولداستارى بار، قارشىعا سالىپ ءجۇرىپ وزەن سۋدى جاعالاپ كەلە جاتسا، ءبىر بويجەتكەن قىز بيە ساۋىپ، ءبىر كەلىنشەك ونى ساۋعىزىپ تۇر ەكەن. حاننىڭ ويىن...
