قاشىقتىقتان وقىتۋ - ءبىلىم بەرۋدىڭ كەرەمەت ءتۇرى
قاشىقتىقتان وقۋ پاندەمياعا پايدا بولىپ، كارانتين جاعدايلارىنا بايلانىستى بارشا حالىققا تانىس سيتۋاسيا.دەگەنمەندە قاشتىقتىقتا وقۋ جايلى ءسىز نە بىلەسىز؟
قاشىقتىقتان ءبىلىم بەرۋدىڭ پايدا بولۋ تاريحى 1700 جىلداردان باستالدى. 1728 جىلى كالەب فيليپس بوستون گازەتىنە حات الماسۋ ارقىلى ەلدىڭ كەز-كەلگەن جەرىندە ستەنوگرافيانى ۇيرەنۋ ءۇشىن ستۋدەنتتەردى قابىلداۋ تۋرالى حابارلاندىرۋ جىبەردى. بۇل قاشىقتىقتان ءبىلىم بەرۋدىڭ باستاۋى بولدى.
يسااك پيتمان قاشىقتىقتان ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋعا ۇلكەن ۇلەس قوستى. 1840 جىلى ول ءوزىنىڭ ساباقتارىمەن حات جىبەرگىسى كەلەتىندەردىڭ بارلىعىنا حات جىبەردى. 1856 جىلى بەرليندە سىرتتاي ءبىلىم بەرۋ ينستيتۋتىن قۇرعان چ.تۋسەن جانە گ. لانچەنشتەين بولدى. وقىتۋ وقۋ ماتەريالدارى، باقىلاۋ جۇمىستارى جانە ت. ب. بار حاتتاردى جىبەرۋ ارقىلى جۇرگىزىلدى.
1873 جىلى اقش-تا العاشقى سىرتتاي مەكتەپتەر قۇرىلدى. اننا ەليوت تيكنور ايەلدەرگە ارنالعان تيكنور قوعامىن العاش رەت نەگىزدەدى دەپ سانايدى، ستۋدەنتتەر پوشتا ارقىلى قاشىقتىقتان وقىدى. ءبىر جىلدان كەيىن، 1874 جىلى يسااك پيتمان ءوزىنىڭ وقۋ باعدارلاماسىن پوشتا ارقىلى قۇرۋدى ۇسىندى.
كوپ ۇزاماي، 1892 جىلى چيكاگو ۋنيۆەرسيتەتى العاشقى قاشىقتىقتان وقىتۋ باعدارلاماسىن قۇردى، وسىلايشا اقش-تىڭ العاشقى قاشىقتىقتان وقىتۋ مەكەمەسى بولدى. 1899 جىلدان باستاپ كانادادا كورولدىك ۋنيۆەرسيتەت ستۋدەنتتەرگە قاشىقتىقتان ءبىلىم بەرە باستادى.
1906 جىلى بالتيمورداعى كالۆەرت باستاۋىش مەكتەپتەرى قاشىقتىقتان وقىتۋدى باستادى.
قاشىقتىقتان وقىتۋدىڭ ارتىقشىلىقتارى:
قاشىقتىقتان وقىتۋ ستۋدەنتتەردىڭ ەنەرگياسى مەن ۋاقىتىن ۇنەمدەيدى جانە بۇل شىنىمەن وتە ءتيىمدى. بۇل ستۋدەنتتەرگە تىنىشتىقتا ساباققا زەر سالۋعا جانە ءتىپتى «ساباققا ۋاقىتىندا جەتۋ كەرەك!» دەگەن ويلاردان اۋلاق بولۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، وسىلايشا ولار ءبىراز بولسىن مازاسىزدىق پەن سترەسستەن ارىلادى.قاشىقتىقتان ءبىلىم الۋدىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى ارتىقشىلىعى بولىپ تابىلاتىن مۇمكىندىك ستۋدەنتتەرگە ءوز قارقىنىمەن وقۋعا جانە تىعىز جۇمىس كەستەسىنە سايكەس كەلتىرۋگە بولادى ءارى بەرىلگەن ءۇي جۇمىسىن كەز-كەلگەن ۋاقىتتا ورىنداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قاشىقتىقتان وقىتۋ ستۋدەنتتەرگە جارتىلاي جانە تولىق ۋاقىتتى جۇمىستى جالعاستىرۋعا جانە سەرتيفيكات، ديپلوم نەمەسە عىلىمي دارەجە الۋ كەزىندە باسقا مىندەتتەرىن ورىنداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
البەتتە، تيىننىڭ دا ەكى جاعى بولادى.سول سياقتى، قاشىقتىقتان وقۋدىڭ دا كەمشىلىكتەرى بولادى.مىسالى:
1) موتيۆاسيانىڭ بولماۋى
وقۋ ورنىنا بارماۋ ءتيىمدى بولعانىمەن، ستۋدەنت نەمەسە وقۋشى ءوزىنىڭ جولداستارىمەن بايلانىسقا شىعۋى قيىندىق تۋعىزۋى مۇمكىن.سونىمەن قاتار، مۇعالىمدەرگە دە ولاردى ىنتالاندىرۋ ەكى ەسە قيىنعا ءتۇستى دەپ ويلايمىن.
2) عالامتورمەن قيىنشىلىق
عالامتورى ۇيىندە يە بولا الماعان ادامدارعا عالامتور بار بەلگىلى ءبىر جەرگە بارۋ قيىندىق تۋعىزادى.
قاشىقتىقتان وقىتۋ ستۋدەنتتەرگە اۋىزشا قارىم-قاتىناس داعدىلارىن دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى. قاشىقتىقتان وقىتۋ كۋرستارىنىڭ ستۋدەنتتەرى پروفەسسورلارمەن جانە باسقا ستۋدەنتتەرمەن اۋىزشا قارىم-قاتىناس تاجىريبەسىن المايدى.
وسى ءجايتتاردىڭ بارلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، «بوبەك» گيمنازيا مەكتەبىنىڭ «فيزيكا» ءمۇعالىمى تۇرىسبەك زاڭعارمەن قىسقاشا ينتەرۆيۋ الدىم:
ء-مۇعالىم بولۋدىڭ جاقسى جاقتارى مەن جامان جاقتارىن اتاپ وتسەڭىز.
-جاكسى جاقتارى:
1) قوعامعا پايدالى جۇمىس
2) ءارقاشاندا جاڭا ءبىلىم الۋعا بولادى.ورىستاردا «ۆەك جيۆي، ۆەك ۋچيس» دەيدى عوي. ءار جىل سايىن وزىڭە بەيمالىم جاڭالىقتى اشۋعا بولادى.
3) ءوزىڭنىڭ جۇمىسىڭدى شىن جۇرەكپەن، شىعارماشىلىق قوسىپ جاساۋعا بولادى
ارينە،جاسىرمايمىن، ونىڭ جامان جاكتارى دا بار.مىسالى:
1) ءمۇعالىمنىڭ قوعامداعى دارەجەسى ءسال قىنجىلتادى
2) جالاقى؛
3) كوپ قاعازبەن جۇمىس ىستەۋ دە ەنەرگيانى الادى.
- قازاقستانداعى قاشىقتىقتان وقۋ جايلى نە ايتا الاسىز؟.ونى جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بار ما جانە قانداي تاسىلمەن جاقسارتۋعا بولادى دەپ ويلايسىز؟.
- قاشىقتىقتان وقىتۋدى قازاقستاندا مىندەتتى تۇردە دامىتۋ كەرەك،نەگە دەسەڭىز، بۇل ءبىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە كوپ پايدا اكەلەدى،ال ونى جاقسارتۋ ءۇشىن،الدىمەن پلاتفورمالاردى دامىتۋ، سوسىن ينتەرنەت جانە كومپيۋتەرمەن قامتۋ ماسەلەلەرىن قامتۋ قاجەت.
- قاشىقتىقتان وقۋعا جەڭىل بولۋ ءۇشىن وقۋشىلارعا قانداي لايفحاكتار ايتار ەدىڭىز؟
- بىرىنشىدەن كونسپەكت سحەمالارىن قاراستىرۋ،سەبەبى كوپتەگەن وقۋشىلار قاراپايىم كونسپەكت تاسىلدەرىن بىلمەيدى.جانە مىندەتتى تۇردە كۇن ءتارتىبىن اۋىستىرۋ كەرەك.
- قاشىقتىقتان ءبىلىم بەرۋ الدە وففلاين تۇردە؟نەلىكتەن؟
- مەنىڭ ويىمشا، ارالاس ءبىلىم بەرۋ ەڭ ءتيىمدى ءارى جەمىسىن مول بەرەتىن ءتارىزدى.سەبەبى، كەيبىر تاقىرىپتاردى تىكەلەي بايلانىس ارقىلى وتكىزبەسەك، ونى تولىقتاي ءتۇسىنۋ قيىنعا تۇسەدى. مىسالى، «فيزيكا» پانىندە كەي زاتتى كوزبەن كورۋ ءۇشىن پراكتيكا جۇزىندە كورسەتىلىپ، كوپتەگەن ەكسپەريمەنتتەر وتكىزىلەدى. ال ەكسپەريمەنتتى كىشكەنتاي بالالار جالعىز وتكىزە المايدى،سەبەبى بالالردىڭ قاۋىپسىزدىگى ءبىرىنشى كەزەكتە.
ماقالانى جازعان ابىلاي حان اتىنداعى قازاق حالىقارالىق قاتىناستار جانە الەم تىلدەرى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «1» كۋرس ستۋدەنتى كۇلىمحان قىزى ايىم.
You Might Also Like
-
بۇتىندا الاباجاق كونەتوز دامبال. كەۋدەدە ابدەن كىرسىڭدى بولعان مايكا. ءباشپايعا جۇلىعى شىققان شۇبەرەك ءشاركەي ءىلىپتى. توبەسىنەن وتكەن كۇننىڭ ىستىعى تابانىنا جەتىپ، ارقاسىنان وتكەن...
-
مۇعالجار تاۋىنىڭ ەتەگىن قۋالاي اققان ۇلى جەمنىڭ وڭ بەتىندەگى ءيىر-يىر جيدە توعايلارى مەن تۇبەكتەي وراتىلىپ جاتقان قالىڭ ءشيلى قولتىقتاردى ەجەلدەن قونىس ەتكەن ءبىزدىڭ اعايىننىڭ كوبىرەك ش...
