InfoHub Logo

التىنبەك سارسەنباي ۇلىنىڭ قايعىلى قازاسى جايلى ەستىگەندە جانىم قاتتى تۇرشىگىپ ەدى... ەل امان، جۇرت تىنىشتا بۇل نە سۇمدىق دەپ توبە قۇيقام تۇگەل شىمىرلاپ، كۇللى دۇنيە كوز الدىمدا دوڭگەلەپ كەتكەندەي بولعان...

... سوناۋ ءبىر جىلدارى جاپ-جاس جۋرناليست التىنبەك اقپارات ءمينيسترى بولا قالدى دا، ءبارىمىزدى دە، كۇللى باسپا ءسوز ماڭىندا جۇرگەن بىزدەردىڭ كوڭىلىمىزدى ەلەڭ ەتكىزگەن. ودان بۇرىن اراگىدىك ۇشىراسىپ، ەسەن-ساۋلىق سۇراسىپ قانا جۇرەتىن ەدىك. مەنىڭ ەسكى دوسىم ماقسۇت نارىكبايەۆ ەكەۋى قالالىق ءماسليحاتقا دەپۋتات بولامىن دەپ، ءبىر ورىنعا بالاما كانديدات رەتىندە تالاسىپ قالدى دا، اقىرى كەلىپ التىنبەك وزىپ شىققان. “ءوزىم بارىپ ءبىرىنشى بولىپ قۇتتىقتادىم، — دەدى ماقسۇت ماعان، — ادال كۇرەس بولدى، سەن جەڭدىڭ، مەن جەڭىلدىم، باياندى بولسىن! — دەپ اق جول تىلەدىم”.

سول ماقسۇت بار، تاعى ءبىراز ازاماتتار باس قوسقان ءبىر جيىندا التىنبەك ماعان:

— اعا، ماعان كىرىپ شىقپادىڭىز عوي، — دەپ قالعان ەدى.

— ە، مينيستر كەل دەسە — نەگە بارماسقا، بارامىن، — دەگەنمىن.

— ءسىزدىڭ تۇرعىلاستارىڭىزدىڭ ءبىرازى كىرىپ-شىعىپ جاتادى، ءبىر كەلىپ كەتىڭىز، — دەگەن التىنبەكتىڭ ءوزى تاعى دا.

— بار، — دەدى ماقسۇت تا، — مينيستر شاقىرسا جاعدايىڭ جامان بولا قويماس.

اراعا بىرەر كۇن سالىپ مەن دە ءمينيستردىڭ قابىلداۋ بولمەسىنەن تابىلعام. اۋىز ۇيدە كىسى كوپ ەكەن، مەنى تانيتىندار دا، بەيتانىستار دا بار. كىلەڭ ءبىر باسقان جەرى سولقىلداعان سول كەزدىڭ ىعايلارى مەن سىعايلارى. “ءاي، ماعان كەزەك تيە قويماس-اۋ!” — دەگەن كۇدىكپەن كومەكشىسىنە تاياپ بارىپ، جايىمدى ايتتىم. “ءوزى كەل دەپ ەدى”، — دەدىم. بوتەن بۇيىمتايىم جوقتىعىن دا قاداپ ايتىپ جاتىرمىن. ىشكە كىرىپ، لىپ ەتىپ قايتا شىققان كومەكشى جىگىت ەسىك اشىپ، “ءسىز كىرىڭىز!” — دەدى ماعان.

ءوزىم دە ماقتانعا بەيىمدەۋ اداممىن، الگى سىرەسكەندەردىڭ الدىندا بەدەلىم كوتەرىلىپ، مارتەبەم ءوسىپ شىعا كەلگەنىن بايقادىم.

ءدال سول كەزدە مەن ءانۋار ءالىمجانوۆ مارقۇمنىڭ ءوزى باس بولىپ ۇيىمداستىرعان “قازاق مەملەكەتى” اتالاتىن گازەتتىڭ باس رەداكتورى ەدىم. سوسياليستىك پارتيانىڭ باستى ورگانى بولاتىن.

ءوزى دە اسىقپاي، مەنى دە اسىقتىرماي حال-كۇي سۇراسىپ، اجەپتاۋىرگە سوزىلعان سۇحباتتان سوڭ، التىنبەك:

— قىزمەتىڭىزدىڭ پەرسپەكتيۆاسى شامالى-اۋ دەيمىن، اعا، باسقا ءبىر قولايلى جۇمىس قاراستىرايىن، قالاي قارايسىز؟ — دەدى.

مەن بىردەن قۇلاي تۇسپەي، ءوزىڭ ءبىل دەگەندەي ىڭعاي تانىتتىم. سول كۇيى جىلى قوشتاسىپ، ۇزاتىپ سالدى ول مەنى. ەكى-ۇش اپتا ىشىندە حابارلاسىپ قالاتىنىن شەگەلەپ ايتقان.

مەن بۇل اڭگىمە تۋراسىندا ءتىرى ادامعا جاق اشىپ، ءلام-ميم دەمەستەن ءۇش-تورت اي مينيستر جاعىنان ءبىر حابار كۇتۋمەن بولدىم دا، اقىرى شىداماي، مۇنىسى قالاي دەگەندەي ەتىپ، قاراۋىمداعى ورىنباسارىم ءجۇرسىن ەرمانوۆقا سىر عىپ ايتقان بولاتىنمىن. ءجۇرسىن دە ءارتۇرلى جورامال ايتىپ، ءوزارا كۇلە وتىرىپ، “ءجا، تۇك ەتە قويماسا، كورە جاتارمىز” — دەگەنگە تابان تىرەگەنبىز.

ارادا ەكى-ۇش اي ءوتىپ، كەزدەيسوق كەزدەسىپ قالعاندا، التىنبەك:

— ءبىر كىلتيپانى بولىپ، ۋادە ۇدەسىنەن شىعا الماي جاتىرمىن. ۇمىتقان جوقپىن، — دەگەن دە قويعان.

سودان كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە مەنى “كولىك جىبەرەيىن” دەپ قولقالاپ، ءمينيستردىڭ سول كەزدەگى ورىنباسارى الىبەك اسقاروۆ ءىنىم شاقىردى. ول كۇلە وتىرىپ، ءوزى ەمەس، ءمينيستردىڭ اتىنان سويلەپ وتىرعانىن، التەكەڭ ماعان “كىتاپ مۋزەيىنە ديرەكتور بولسىن” دەگەندى ايتقانىن، سوعان قالاي قارايتىنىمدى سۇراعان.

مەن ول قىزمەتتى قومسىنىپ قالىپ ەدىم.

— جالاقىسى قانشا ەكەن؟ — دەپ سۇرادىم الىبەكتەن.

— پالەندەي ۇلكەن جالاقى جوق، — دەپ الىبەك توق ەتەرىن ايتا قويمادى.

— وندا وكپە جوق، راقمەت، — دەدىم الىبەككە. — قاي جاعىنان الىپ قاراعاندا دا، كىسى قىزىعىپ باراتىن قىزمەت ەمەس ەكەن، تۇزدىعى تاتىق بولمايدى، قويا-اق قويعاندارىڭ ءجون شىعار، — دەپ سولبىرايىپ ۇيگە قايتا بەرگەنمىن.

بىرەر اپتا وتكىزىپ بارىپ، التىنبەك مەنى تاعى شاقىردى. بۇل جولى سالقىن قاباقتاۋ قابىلداپ، سۋىقتاۋ سويلەستى. “مەن ايتقان قىزمەتتەن باس تارتقانىڭىز قالاي؟” — دەدى رەنىشى بارىن جاسىرا الماي.

الىبەككە ايتقانىمدى وعان دا ايتتىم. “نە مورالدىق، نە ماتەريالدىق جاعىنان ءتيىمدى ەمەس ەكەن” — دەگەندى قوسىپ قويدىم.

— ءبارى دە مەنىڭ قولىمدا ەمەس پە، — دەدى التىنبەك، — ءبىر باسپانىڭ ديرەكتورىنىڭ جالاقىسى مولشەرىندەگى ايلىق قويماق ەدىم. كوللەگياعا مۇشە بولاسىز، مەنەن باسقا ءسىزدى جان بالاسى ىزدەمەس ەدى. كىتاپتى قاسقىر جەپ كەتپەيدى، شىعارماشىلىقپەن اينالىسۋعا مۇمكىندىك جاسايىن دەپ ويلاعام. ولەڭىڭىزدى جازىپ، ەركىن جۇرەر ەدىڭىز عوي.

— ءپالى، الىبەك ماعان بۇلاي تۇسىندىرمەدى عوي، وندا ايتقانىڭ بولسىن، بارايىن، — دەپ قالبالاقتادىم.

— جوق، ول جەرگە باسقا ءبىر ازاماتتى تاعايىنداپ قويدىم، تاعى ءبىر رەتى كەلگەنشە كۇتە تۇراسىز ەندى، — دەپ، ول تاعى دا قۇر قول قايتاردى.

مەن بۇل جولى ىشتەي كۇلىپ قانا كەتە بەرگەن بولاتىنمىن.

اراعا تاعى دا بىرەر اي سالىپ التىنبەك وزىنە قايتا شاقىردى. “ساكەن اعا، ويلانىپ جاتۋعا ۋاقىت جوق، كەلىسەرسىز دەپ وتىرمىن، ءوزىڭىز ىستەپ كەتكەن “جازۋشى” باسپاسىنا باس رەداكتور بولىپ باراسىز. ەگەر كوڭىلىڭىزگە ۇناماسا — بەس-التى ايدان كەيىن ماعان قايىرا كەلىپ جاعدايىڭىزدى ايتارسىز، ودان ارعىسىن تاعى دا كورە جاتارمىز”، — دەدى.

ءسويتتى دە، الىبەككە تەلەفون سوعىپ: “ساكەن اعا كەلىسىپ وتىر، ءقازىر اپارىپ ءوزىڭىز ورنىنا وتىرعىزىپ قايتىڭىز!” — دەدى دە، كۇلىپ تۇرىپ، مەنىڭ قولىمدى قىستى.

الدى-ارتىمدى ءمينيستردىڭ ءوزى وسىلاي وراپ تاستاعان سوڭ ماعان كەلىسىم بەرۋدەن باسقا جول قالماپ ەدى. قايتا اينالىپ بارىپ، اقىرى سول باسپاعا باس رەداكتور بولعانمىن.

ءبىراق مەن بەس-التى ايدان سوڭ دا، بەس جىلدان سوڭ دا التىنبەكتىڭ الدىنا قايتادان بارعان ەمەسپىن. باسپا ديرەكتورى ەسەنعاليمەن بىردەن ءتىل تابىسىپ، ءاعالى-ىنىلى ادامدارداي بولىپ كەتتىك تە، مينيسترگە بارىپ تىرەلەردەي بۇيىمتاي بولا قويماسا كەرەك، ءسىرا.

كەيىن، 2000 جىلى ءبىر كەزدەسكەندە التىنبەك جاعىنان وزىمە دەگەن الدەنە قىرىن قاراۋشىلىقتى اڭعاردىم. الدەبىر انتۇرعان بىردەمە دەدى مە، و جاعىن بىلمەدىم، سۇراپ، انىقتاپ جاتۋدىڭ رەتىن كەلتىرە المادىم. قىرعي-قاباق قالپىمىزدا الىستان سىيلاسىپ جۇرەتىن حالگە تۇسكەنبىز، ايتەۋىر.

سودان ول ماسكەۋدەن ورالعان كۇندەردىڭ بىرىندە قابدەش ءجۇمادىلوۆ، مۇحتار ماعاۋين، ورازبەك سارسەنبايەۆ، بەكسۇلتان نۇرجەكە، باققوجا مۇقاي جانە باسقا ءبىرازىمىز بار، باسىمىزدى قوسىپ، 3-4 ساعات وڭاشا وتىرىپ، سۇحباتتاسقان ەدىك. التىنبەك تە ءوز كەزەگىندە ەلباسىنىڭ الدىنان ءوتىپ، ارىلعانىن، ول كىسىگە ەشقانداي وكپە-رەنىشى جوقتىعىن، قايتا مۇنىڭ جاستىعىنا قاراماي، ۇلكەن لاۋازىم قۇلاعىن ۇستاتقان قامقورلىعى، كوتەرمەلەپ، ۇدايى قولداپ كەلە جاتقانى ءۇشىن رازى ەكەنىن ايتىپ، ءبىراق اينالاسىنىڭ وسپادار قىلىعى ۇنامايتىنى، ونى ەركىن ساياساتكەر رەتىندە بولماسا، قاتار ءجۇرىپ كوزگە شۇقىپ كورسەتۋ مۇمكىن ەمەستىگىن تۇگەل جەتكىزگەنىن، سول ءۇشىن تازا عانا ساياساتپەن اينالىسقىسى كەلەتىنىن بىلدىرگەن. بىزدەن دە اقىل-كەڭەس سۇراعىسى كەلەتىن ىڭعاي تانىتقان.

كىمنىڭ كىم ەكەنىن ايتقىزباي-اق جاقسى بىلەتىن التىنبەك مينيستر بولىپ تۇرعان كەزىندە بۇل ازاماتتاردىڭ قاي-قايسىسىنىڭ دا مۇڭىنا قۇلاق ءتۇرىپ، مۇقتاجىن وتەۋگە قولعابىس ەتكەن بولاتىن. سوزىمىزدە سونى دا تىلگە تيەك ەتكەن ءبىز قولىمىزدان كەلگەنىنشە قارىمتاسىن قايتارۋ جاعىندا بولاتىنىمىزدى ايتقانبىز.

سول جولى التىنبەك سۋىرىلا سويلەپ، اعىمداعى ساياساتتى، ەل ءىشىنىڭ ىشكى، سىرتقى جاعدايىن، قازىرگى حال-احۋالدان بىزگە قاراعاندا اناعۇرلىم كوپ بىلەتىنىن كورسەتىپ، وزگەمىز اڭعارا بەرمەيتىن كوپ جاعدايدان بارىنشا مول ماعلۇمات بەرىپ ەدى.

كەيىن “اق جول” پارتياسىنىڭ قۇرىلتايىنا قوناق رەتىندە شاقىرىلىپ، ءوز تاراپىمىزدان ىقىلاس-پەيىل ءبىلدىرىپ قايتقانىمىز بارتۇعىن.

سول التىنبەكتەن اقىرى جان تۇرشىگەرلىك جاعدايدا ايىرىلىپ قالا بەردىك. سول قايعىلى قازا جايلى ەستىگەندە ەرەكشە تەبىرەنىپ، بار ويىمدى ولەڭمەن اق قاعاز بەتىنە ءتۇسىرىپ ەدىم. التىنبەكتىڭ قازاسى ۇستىندە وقىلعان سول ولەڭ كەيىن “جاس الاش” گازەتىندە جارىق كوردى.

بىرەۋ وقىپ، بىرەۋ وقىماعان شىعار. سوندىقتان سول ولەڭدى وسى شاعىن ەستەلىگىمە تاعى دا تىركەي كەتۋدى ورىندى ساناپ وتىرمىن.

---