قازاق اسكەرىن جاساۋعا نيەت
جازعىتۇرىم تۇركىستان، بۇحاراعا ءجۇرىپ بارا جاتقان روسسيانىڭ بارلىق اسكەرىنىڭ باستىعى جولداس كانيەۆپەن قازاق اسكەرىن جاساۋ رەتىندە ورىنبور ۆوكزالىندا ءبىزدىڭ قازاقستاننىڭ ۇكىمەت ادامدارى سويلەسكەن ەدى. بۇل تۋرالى «ەڭبەكشى قازاق» گازەتىنىڭ ءبىر نومىرىندە جازىلعان-دى.
كامەنيەۆ قازاق اسكەرىن جاساۋدىڭ ۋاقىتى جەتكەندىگىن ماقۇلداپ، اۋەلى اسكەردى از-ازدان جيناپ ۇيرەتۋدى قوشتاعان ەدى.
قازاقستاننىڭ ايماقتىق اسكەري كوميسسارياتىنىڭ ماسكەۋگە جىبەرگەن كىسىسىنەن جاقىن ارادا ورىنبورعا حابار كەلدى. ول حابارىندا مىنانى ايتادى.
«جالپى روسسيا قىزىل اسكەرىن بيلەۋشى جوعارعى اسكەري مەكەمەسى قازاقتار ءۇشىن قازاقستاندا ايماقتىق تومەنگى اسكەر باستىقتارىن دايارلاپ شىعاراتىن شكولا اشىلۋىنا قارسى ەمەس. جانە ورتا اسكەر باستىقتارىن دايارلايتىن قازانداعى مۇسىلماننىڭ اسكەري شكولاسىنا قازاقتان 50 جىگىت الۋعا بۇيرىق قىلدى» دەگەن.
بۇل بۇيرىق ورىنبورعا قازاقستاننىڭ اسكەري كوميسسارياتىنا كەلىسىمەن گۋبەرنياعا 50 ورىن ءبولىنىپ جىبەرىلمەك. ءام قانداي جىگىت، قانداي جاستاعى، قانداي ماعلۇماتى بارلىعى كەرەك ەكەندىگى جاريا قىلىنىپ جىبەرىلمەك.
اسكەر ءىسىن ۇيرەنىپ، جالپى ەڭبەكشىل تابىنىڭ تۋىنىڭ استىنا شىنداپ كىرۋ ءبىزدىڭ قازاق ەڭبەكشىلدەرىنىڭ زور ماقساتىنىڭ ءبىرى ەدى. دۇنيە ەكى جىككە ءبولىنىپ، ءبىر جاعىنا بايلار تابى جاساق سالىپ، تۋىن تىگىپ، ەكىنشى جاعىنا جالپى ەڭبەكشىلدەر تابى جاساق سالىپ، تۋىن تىگىپ، مايدان اشىپ جاتقاندا، ءبىزدىڭ قازاق ەڭبەك شىلدەرى ناداندىقتىڭ ارقاسىندا ءبىلىم رەتىندە وزگە حالىقتاردىڭ ەڭبەك شىلدەرىنەن قارا ءۇزىپ، ارتتا قالعانىنىڭ ارقاسىندا شىنداپ قولىنا قارۋ-جاراق الىپ قۇرالدانىپ، جالپى ەڭبەكشىل تۋىنىڭ استىنا بارىپ تۇرىپ، بولاشاقتاعى جالپى ادام بالاسىنىڭ باقىتتى تۇرمىسى ءۇشىن جاۋىنا بايلار تابىنا قارسى وق اتىپ، قىلىش سەرمەي العان جوق ەدى.
ارينە، ءار جەردە، بىرەن-ساران ۋاق وتريادتا بولىپ مايدانعا شىققان قازاق جىگىتتەرى دە بولدى. ءبىراق جالپى قازاقتىڭ ەڭبەكشىل تابى تۇتاس كىرىسە العان جوق ەدى.
مۇنداي زور ءىس ءبىر-اق كۇندە وزىنەن-وزى بولىپ قالمايدى. بىرتە بولماق.
بۇرىن قازاق اسكەر دەسە ۇركۋشى ەدى. ەندى جاستارىن اسكەرگە بەرمەي، ءسويتىپ روسسيانىڭ جالپى ەڭبەكشىل تابىنىڭ قىزىل اسكەرىمەن بىرگە، سولارمەن قاتار قولدارىنا قارۋ-جاراق الماي قاتارعا كىرە المايتىنىن ءبىلدى. كوپ جەردە ءوزى تىلەنىپ اسكەرگە كىرگەن جاستار بار.
«زامانىڭ تۇلكى بولسا، تازى بولىپ شالىپ قال»،—دەيدى. بۇل — اقيقات ءسوز.
قازىرگى زامان — جاۋگەرشىلىك زامانى. دۇنيەدەگى بارلىق الەم ەكى تاپقا ءبولىنىپ جاۋلاسىپ، تۇرمىس، قوجالىعىنا تالاسىپ جاتقان زامان. بۇل قاندى مايدان اشىپ، بەلدەسىپ كۇرەسىپ جاتقان ەكى تاپ قانىنا، زاتىنا، تۋىسىنا قاراماي، تۇرمىسىنا قاراي جىكتەلگەن بايلار تابى ءام ەڭبەكشىلدەر تابى، قازىرگى ۋاقىتتا كۇندە قان توگىپ، گەرمانيادا بۇل ەكى تاپ سوعىسىپ جاتىر.
بولگاريادا بۇل ەكى تاپ جاساق سالىسىپ جاتىر. ءام باسقا جەرلەردىڭ بارىندە دە بۇل ەكى تاپ كۇشتەرىن ولشەپ اڭدىسۋدا.
مىنە، وسىنداي جاۋگەرشىلىك زاماندا تازى بولىپ شالىپ قالۋ ءۇشىن قازاق ەڭبەك شىلدەرىنىڭ جاس ازاماتتارى جالپى اسكەر ءىسىن ۇيرەنۋى كەرەك.
بولماسا — شىنداپ قاتارعا كىرۋ جوق. ەڭبەكشىل قازاق جاستارى اسكەر عىلىمىنا ۇمتىلىڭدار! ايتپەسە، تەڭدىك ءام بوستاندىق قۇقىقتارىن پايدالانا المايسىڭدار! قازاندا بەرىلگەن 50 ورىن بوس قالىپ جۇرمەسىن!
1923 جىل
You Might Also Like
-
قازاقستاندا كەڭەستەر سايلاۋى كەي جەرلەردە بولىپ جاتىر. كەي جەرلەردە بولايىن دەپ جاتىر.
-
قازاقستاننىڭ ەڭبەكشىلەرىنە ەڭ كەرەكتى نارسەلەر: قالا بولۋ، جەر كاسىبىنە اينالۋ، شولا اشۋ، ءام كووپەراسيا اشۋ.
