InfoHub Logo

قازاق حالقىنىڭ ادەت - عۇرىپتارى. اشامايعا مىنگىزۋ. (پرەزەنتاسياسىمەن)
1 كلاسس
ماقساتى: 1. قازاق حالقىنىڭ ادەت – عۇرىپتارىمەن تانىستىرۋ.
2. تۋعان جەرگە، ەلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ تىلدەرىن، ويلاۋ قابىلەتىن، سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
3. وقۋشىلاردى ءوز وتانىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە، سانالى، ونەرلى ادام بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: حالىقتىڭ ادەت – عۇرپىن بەينەلەيتىن سۋرەتتەر، كىتاپشالار.
ءادىس - تاسىلدەر: اڭگىمەلەۋ، وي قوزعاۋ، توپتاستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ءتۇرى: ءداستۇرلى
ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءبىز ءتارتىپتى بالامىز،
ءمۇعالىم ءتىلىن الامىز.
كۇندەلىكتى ساباقتا
كىلەڭ بەستىك الامىز.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. وتباسى مۇشەلەرىن اتاڭدار.
ءسىڭلى، اتا قارىنداس، اجە، اكە، اپا، انا، اعا
وقۋشىلار «مەنىڭ وتباسىم» تاقىرىبىنداعى جازعان شىعارمالارىن وقيدى.
وي قوزعاۋ. وتباسى قانداي بولۋ كەرەك؟
تاتۋ، سىيلاستىقتا، ادەپتى
جاۋاپكەرشىلىك ونەگەلى ادامگەرشىلىك

ءتۇيىن: ادامعا ەڭ قىمبات - وتباسى.
ارتىق ءسوزدى تاپ.
1. تۇساۋ كەسۋ
2. بەتاشار
3. بەسىككە سالۋ
4. فۋتبول ويناۋ
5. اشامايعا مىنگىزۋ

ءىىى. جاڭا ساباق
كەڭ دالانىڭ ەجەلگى
قازاق دەگەن حالقىمىز.
وزگە ۇلتتاي ءبىزدىڭ دە
بار ءداستۇر مەن سالتىمىز.
تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ ادەت - عۇرىپتارى
1. ءماتىندى تىڭداۋ
2. وقۋشىلاردىڭ كەزەكتەسىپ وقۋى
3. ءماتىن بويىنشا سۇراقتار
سوزدىك جۇمىس
اشاماي – ارنايى جاسالعان ەر.
اشاماي توي – بالانى اشامايعا مىنگىزگەندە جاسالاتىن توي.

اشاماي دەگەنىمىز - ەكى جانى ح ءارپى سياقتى بولىپ جاسالاتىن بالاعا ارنالعان ايشىقتى ەر. بالانىڭ اياعى قىسقا بولعاندىقتان، اشامايعا ۇزەڭگى سالىنبايدى.
جاباعى جۇننەن جاسالاتىن تەرلىكتى دە، ونىڭ ۇستىنەن سالىناتىن توقىمدى دا بالانىكى بولعاندىقتان كوز تارتاتىنداي ادەمىلەپ، جيەكتەرىن شاشاقتاپ، كەستەلەپ، ءساندى ەتىپ جاسايتىن بولعان.

بالانىڭ سانا - سەزىمىن جەتىلدىرۋ ءۇشىن جاسالاتىن تاربيەلىك سالتتىڭ ءبىرى – وسى اشامايعا مىنگىزۋ سالتاناتى بولىپ تابىلادى. جاس بالا ەسى كىرىپ، 6 - 7 جاسقا كەلگەن سوڭ وعان جەكە تاي اتاپ، بالاعا ارنالعان «اشاماي» دەپ اتالاتىن ەر جاساتىپ، قامشى ءورىپ «سەن ازامات بولدىڭ» دەگەن سەنىم ۇيالاتىپ، ۇيرەتىلگەن جۋاس تايعا اسەم اشاماي ەرتتەپ مىنگىزىپ جۇرگىزەدى. بۇل بالانىڭ كوڭىلىن وسىرەدى، باسقا بالالار الدىندا مەرەيى كوتەرىلىپ، ماقتانىش سەزىمدە بولادى، تەز ەسەيەدى. ونى ەڭبەككە، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋدىڭ ۇلتتىق ادىستەمەلىك جولدىڭ ءبىرى - وسى اشامايعا مىنگىزۋ ارقىلى دا كورىنەدى. اق تىلەكتى انالار شاشۋ شاشادى. ەرەسەك بالالار تايعا ءمىنىپ، جارىسادى. اياعى شاعىن تويعا ۇلاسادى.

بەسىككە سالۋ – بۇل كىشىگىرىم توي رەتىندە وتەدى. كەلۋشىلەر تارتۋ، شاشۋ، جورالعىلارىن الىپ كەلەدى، بەسىككە سالۋ نەمەسە بولەۋ تاجىريبەلى اجەگە نەمەسە اناعا جۇكتەلەدى. بەسىكتى تۇبەگىمەن، جابدىعىمەن كىندىك شەشە الىپ كەلەدى، سۋمەن بالا شىلانادى، ىدىستارى وتىرعاندارعا تاراتىلىپ بەرىلەدى. بالانىڭ «يت كويلەگى» جۇگىرتىلەدى، ياعني ءتاتتى ءدام تولتىرىلعان كىشكەنە دوربا ءيتتىڭ مويىنىنا كويلەگىمەن بايلانادى دا جۇگىرتىلەدى، سوڭىنان قۋىپ جەتكەن بالا دورباعا يە بولادى. بەسىكتىڭ تۇبەگى ورنالاسقان جەردەن كىشكەنە بۇرشاق ءتارىزدى توقاشتار وتكىزىلىپ، ونى «تىشتىرما» دەپ ايتادى. وسى جەردە جينالعان انالار بەسىك جىرلارىن ايتادى.

تۇساۋ كەسەر – ءبىر جاسقا تولىپ ەركىن جۇرە باستاعان بال بوبەكتىڭ باسقان قادامى قۇتتى بولىپ، ودان ءارى جانى جاماندىق كورمەي جاقسى ءجۇرىپ كەتۋىنە تىلەك ءبىلدىرۋ سالتاناتى رەتىندە وتەدى. بوبەكتىڭ تۇساۋىن اتا - انانىڭ قالاۋى كەسەدى. تۇساۋى كەسىلگەن بالانى «اق جول بولسىن» دەپ اق ورامالدىڭ ۇستىمەن نەمەسە جۇمساق بولسىن دەپ كىلەم ۇستىمەن جۇرگىزەدى.

تۇساۋ كەسەر جىرلارى ايتىلادى.
وقۋشى.
قاز، قاز، بالام، قاز بالام،
قادام باسساڭ ءماز بولام.
كۇرمەۋىڭدى شەشەيىن،
تۇساۋىڭدى كەسەيىن.
الا جىپپەن تۇساۋىن كەسەدى. نەگە الا جىپپەن كەسەدى؟
قازاقتىڭ ماقالى بار.
«بىرەۋدىڭ الا ءجىبىن اتتاما!»

ءىV. بەكىتۋ
ويلانىپ كەستە قۇرايىق.

سەندەر تۋدىڭدار – شىلدەحانا تويى.
1جاسقا تولدىڭدار – تۋعان كۇندەرىڭ.
جۇرە باستاعاندا – تۇساۋ كەسەر.
ءبىرىنشى رەت الىس جولعا شىققاندا – توقىم قاعار.
6 - 7 جاستا اتقا مىنگىزۋ – اشاماي توي.
5، 7، 9 جاستا – سۇندەت توي.
1 – سىنىپقا بارۋ – ءتىلاشار.

V. قورىتىندىلاۋ
«قازاقتىڭ داستۇرلەرى - اي» ءانى ورىندالادى.
Vءى. وقۋشىلاردى فيگۋرالار ارقىلى باعالاۋ.
Vءىى. ۇيگە: قازاقتىڭ ادەت - عۇرىپتارىنان ۇزىندىلەر جاتتاۋ.