قازاق حالقىنىڭ انشىلىك ءداستۇرى. ەتىستىكتىڭ وتكەن، كەلەر شاقتارى
قازاق حالقىنىڭ انشىلىك ءداستۇرى. ەتىستىكتىڭ وتكەن، كەلەر شاقتارى
ساباقتىڭ ماقساتى: كاسىبي قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە يكەمدى، دارىندى بالالاردى دارىپتەۋ.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەنىن بايقاۋ،
وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن مولايتۋ، العان بىلىمدەرىن بەكىتۋ، كاسىبي تىلدەگى سوزدەردى مەڭگەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ويىندار ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وي – ورىستەرىن دامىتۋ، دۇرىس سويلەۋ ادەبىن قالىپتاستىرۋ، وزدىگىمەن جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك. كاسىبي قازاق تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، وقۋشىلاردى ۇيىمداسىپ ەڭبەكتەنۋگە، ادەپتىلىك پەن ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس.
كورنەكىلىگى: ءۇنتاسپا، قاناتتى سوزدەر. (سلايدتار)
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. كىرىسپە ءبولىمى.
ا) ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن حابارلاۋ.
ءىىى. اۋىز – ەكى سويلەۋ ساتىسى.
1. ءوزىن – ءوزى تانىستىرۋ.
2. ءان - كۇي اسپاپتارى تاقىرىبىنا سەرگىتۋ تاپسىرمالارى، سويلەمدەردى قازاق تىلىنە اۋدارۋ.
• دومبىرا – ەتو دريەۆنەيشيي كازاحسكيي نارودنىي ينسترۋمەنت.
• ەتو سامىي ليۋبيمىي ينسترۋمەنت كازاحوۆ.
• ونا زانيماەت وسوبوە مەستو ۆ كازاحسكوي مۋزىكالنوي كۋلتۋرە.
• دومبىرا، ۆ وسنوۆنوم دۆۋح سترۋننايا، ينوگدا بىۆاەت ترەح سترۋننايا.
• قانداي اسپاپتاردا ويناي الاسىڭ؟ (جاۋاپ بەر)
• جۇمباق. «ءتيىپ كەتسەڭ ءان سالعان،
داۋسىنا ەل تامسانعان. بۇل نە؟»
تاعى قانداي ۇلتتىق كونە اسپاپتى بىلەسىزدەر؟ (قوبىز)
قوبىز تۋرالى وقۋشىلار بىلگەندەرىن مازمۇنداپ ايتىپ بەرەدى. (قورقىت اتا ەسىمىمەن بايلانىستىرا شاعىن مالىمدەمە ايتۋ)
IV. جاڭا تاقىرىپ. وقۋشىلار ەكى توپقا بولىنەدى.
1. كىم مىنا ءسوزجۇمباقتى شەشسە، سول توپ وقۋشىلارى «ەڭ ادەمى قازاق ءسوزىن» تابادى.
مىنا سوزدەردىڭ اۋدارماسىن تاۋىپ جازىڭىز.
1. ناستروەنيە، دريەۆنيي، پريمەر، جيزن.
ونەر تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟ ءار توپ ءوز ويلارىن جيناقتايدى.
مىسالى، مىناداي سويلەمدەر ايتىلۋى مۇمكىن.
* اسپاپتا ويناۋ – بۇل ونەر.
• ءان سالا ءبىلۋ – بۇل ونەر.
• سۋرەت سالا ءبىلۋ – بۇل ونەر.
• ءارتىس بولۋ – بۇل ونەر.
سوندا ءبىز ونەر ادامدارىمىز دەپ ايتۋعا قۇقىعىمىز بار. سەبەبى، ءبىز «جەكە ءان سالۋ»، «فورتەپيانو»، «حورعا ديريجەرلىك ەتۋ» بولىمدەرىندە وقيمىز.
2. «قۇلاقتان كىرىپ، بويدى الار، -
اسەم انمەن ءتاتتى كۇي»، - دەپ اعالارىمىز ايتقانداي، ءقازىر ءان تىڭداپ كورەلىك.
ر. رىمبايەۆانىڭ ورىنداۋىندا «اتامەكەن» ءانى ورىندالادى. ءان تىڭداي وتىرىپ، ءار توپ ءوز سەزىمدەرىن سۋرەتكە سالۋ ارقىلى بەينەلەيدى. سول سۋرەت بويىنشا سەزىمدەرىن اڭگىمەلەيدى. سۋرەتكە سالعان سەزىمدەرىن، توپتان ءبىر ادام ورتاعا شىعىپ تۇسىندىرەدى.
ولەڭدى تىڭداي ءبىلۋ، ونى تۇسىنە ءبىلۋ، ونداعى سەزىمدەردى سۋرەت ارقىلى كورسەتە ءبىلۋ دە ونەر.
3. «ولەڭ – ءسوزدىڭ پاتشاسى، ءسوز ساراسى،
قيىننان قيىستىرار ەر داناسى».
كەلەسى ساتى – مانەرلەپ وقۋ ساتىسى. (ءار توپتان ەكى ادامنان وقيدى)
1. ءماتىن وقىلادى.
2. وقۋشىلار وقىپ بولعاننان كەيىن، جاڭا سوزدەردى تەرىپ جازىپ اۋدارادى. ءار توپ سويلەمدەر قۇراستىرادى.
3. ماتىننەن وتكەن شاق جالعاۋى بار سوزدەردى تاۋىپ، جالعاۋلاردىڭ جالعانۋ ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ.
4. كەلەسى تاپسىرما (وتكەن شاقتا ەتىستىكتەردى جىكتەۋ)
ءانشى داۋسىمەن ايتۋ، اسپاپتا ويناۋ، ناسيحاتتاۋ. (تەكسەرۋ)
V. ساباقتى قورىتىندىلاۋ. قازاق حالقى ونەر سۇيگىش حالىق. ونىڭ انششىلىك ءداستۇرى ەرتەدەن قالىپتاسقان. مىسالى، ەكى جاس، ىشكى سەزىمدەرىن ءبىر – بىرىنە ولەڭ جولدارىمەن بىلدىرگەن، كەيىن سازگەرلەر وعان ءان جازعان. حالىق اۋزىندا، بىردەن – بىرگە تاراپ وسى كۇنگە دەيىن جەتكەن ولەڭدەر دە بار. مۇنىڭ بارلىعى قازاق حالقىنىڭ انشىلىك ءداستۇرىنىڭ ەرتەدەن قالىپتاسىپ كەلگەندىگىنىڭ دالەلى دەپ ايتساق، قاتەلەسپەيمىز. سول انشىلىك ءداستۇردى، مىنا بىزدەر، ەرتەڭدى كۇندە جالعاستىرماقپىز.
Vءى. ءۇي تاپسىرماسى. ماقال – ماتەلدەردى تالداپ، جاتتاۋ.
توپ جۇمىستارىن باعالاۋ.
پەتروپاۆل قالاسى،
«ونەر كوللەدجى - مۋزىكالىق - ەستەتيكالىق بەيىندەگى
دارىندى بالالارعا مامانداندىرىلعان مەكتەپ - ينتەرنات»كەشەنى»
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءمۇعالىمى: ج. ب. اشيموۆا
ساباقتىڭ ماقساتى: كاسىبي قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە يكەمدى، دارىندى بالالاردى دارىپتەۋ.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەنىن بايقاۋ،
وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن مولايتۋ، العان بىلىمدەرىن بەكىتۋ، كاسىبي تىلدەگى سوزدەردى مەڭگەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ويىندار ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وي – ورىستەرىن دامىتۋ، دۇرىس سويلەۋ ادەبىن قالىپتاستىرۋ، وزدىگىمەن جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك. كاسىبي قازاق تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، وقۋشىلاردى ۇيىمداسىپ ەڭبەكتەنۋگە، ادەپتىلىك پەن ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس.
كورنەكىلىگى: ءۇنتاسپا، قاناتتى سوزدەر. (سلايدتار)
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. كىرىسپە ءبولىمى.
ا) ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن حابارلاۋ.
ءىىى. اۋىز – ەكى سويلەۋ ساتىسى.
1. ءوزىن – ءوزى تانىستىرۋ.
2. ءان - كۇي اسپاپتارى تاقىرىبىنا سەرگىتۋ تاپسىرمالارى، سويلەمدەردى قازاق تىلىنە اۋدارۋ.
• دومبىرا – ەتو دريەۆنەيشيي كازاحسكيي نارودنىي ينسترۋمەنت.
• ەتو سامىي ليۋبيمىي ينسترۋمەنت كازاحوۆ.
• ونا زانيماەت وسوبوە مەستو ۆ كازاحسكوي مۋزىكالنوي كۋلتۋرە.
• دومبىرا، ۆ وسنوۆنوم دۆۋح سترۋننايا، ينوگدا بىۆاەت ترەح سترۋننايا.
• قانداي اسپاپتاردا ويناي الاسىڭ؟ (جاۋاپ بەر)
• جۇمباق. «ءتيىپ كەتسەڭ ءان سالعان،
داۋسىنا ەل تامسانعان. بۇل نە؟»
تاعى قانداي ۇلتتىق كونە اسپاپتى بىلەسىزدەر؟ (قوبىز)
قوبىز تۋرالى وقۋشىلار بىلگەندەرىن مازمۇنداپ ايتىپ بەرەدى. (قورقىت اتا ەسىمىمەن بايلانىستىرا شاعىن مالىمدەمە ايتۋ)
IV. جاڭا تاقىرىپ. وقۋشىلار ەكى توپقا بولىنەدى.
1. كىم مىنا ءسوزجۇمباقتى شەشسە، سول توپ وقۋشىلارى «ەڭ ادەمى قازاق ءسوزىن» تابادى.
مىنا سوزدەردىڭ اۋدارماسىن تاۋىپ جازىڭىز.
1. ناستروەنيە، دريەۆنيي، پريمەر، جيزن.
ونەر تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟ ءار توپ ءوز ويلارىن جيناقتايدى.
مىسالى، مىناداي سويلەمدەر ايتىلۋى مۇمكىن.
* اسپاپتا ويناۋ – بۇل ونەر.
• ءان سالا ءبىلۋ – بۇل ونەر.
• سۋرەت سالا ءبىلۋ – بۇل ونەر.
• ءارتىس بولۋ – بۇل ونەر.
سوندا ءبىز ونەر ادامدارىمىز دەپ ايتۋعا قۇقىعىمىز بار. سەبەبى، ءبىز «جەكە ءان سالۋ»، «فورتەپيانو»، «حورعا ديريجەرلىك ەتۋ» بولىمدەرىندە وقيمىز.
2. «قۇلاقتان كىرىپ، بويدى الار، -
اسەم انمەن ءتاتتى كۇي»، - دەپ اعالارىمىز ايتقانداي، ءقازىر ءان تىڭداپ كورەلىك.
ر. رىمبايەۆانىڭ ورىنداۋىندا «اتامەكەن» ءانى ورىندالادى. ءان تىڭداي وتىرىپ، ءار توپ ءوز سەزىمدەرىن سۋرەتكە سالۋ ارقىلى بەينەلەيدى. سول سۋرەت بويىنشا سەزىمدەرىن اڭگىمەلەيدى. سۋرەتكە سالعان سەزىمدەرىن، توپتان ءبىر ادام ورتاعا شىعىپ تۇسىندىرەدى.
ولەڭدى تىڭداي ءبىلۋ، ونى تۇسىنە ءبىلۋ، ونداعى سەزىمدەردى سۋرەت ارقىلى كورسەتە ءبىلۋ دە ونەر.
3. «ولەڭ – ءسوزدىڭ پاتشاسى، ءسوز ساراسى،
قيىننان قيىستىرار ەر داناسى».
كەلەسى ساتى – مانەرلەپ وقۋ ساتىسى. (ءار توپتان ەكى ادامنان وقيدى)
1. ءماتىن وقىلادى.
2. وقۋشىلار وقىپ بولعاننان كەيىن، جاڭا سوزدەردى تەرىپ جازىپ اۋدارادى. ءار توپ سويلەمدەر قۇراستىرادى.
3. ماتىننەن وتكەن شاق جالعاۋى بار سوزدەردى تاۋىپ، جالعاۋلاردىڭ جالعانۋ ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ.
4. كەلەسى تاپسىرما (وتكەن شاقتا ەتىستىكتەردى جىكتەۋ)
ءانشى داۋسىمەن ايتۋ، اسپاپتا ويناۋ، ناسيحاتتاۋ. (تەكسەرۋ)
V. ساباقتى قورىتىندىلاۋ. قازاق حالقى ونەر سۇيگىش حالىق. ونىڭ انششىلىك ءداستۇرى ەرتەدەن قالىپتاسقان. مىسالى، ەكى جاس، ىشكى سەزىمدەرىن ءبىر – بىرىنە ولەڭ جولدارىمەن بىلدىرگەن، كەيىن سازگەرلەر وعان ءان جازعان. حالىق اۋزىندا، بىردەن – بىرگە تاراپ وسى كۇنگە دەيىن جەتكەن ولەڭدەر دە بار. مۇنىڭ بارلىعى قازاق حالقىنىڭ انشىلىك ءداستۇرىنىڭ ەرتەدەن قالىپتاسىپ كەلگەندىگىنىڭ دالەلى دەپ ايتساق، قاتەلەسپەيمىز. سول انشىلىك ءداستۇردى، مىنا بىزدەر، ەرتەڭدى كۇندە جالعاستىرماقپىز.
Vءى. ءۇي تاپسىرماسى. ماقال – ماتەلدەردى تالداپ، جاتتاۋ.
توپ جۇمىستارىن باعالاۋ.
پەتروپاۆل قالاسى،
«ونەر كوللەدجى - مۋزىكالىق - ەستەتيكالىق بەيىندەگى
دارىندى بالالارعا مامانداندىرىلعان مەكتەپ - ينتەرنات»كەشەنى»
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءمۇعالىمى: ج. ب. اشيموۆا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: مۇقاعالي ماقاتايەۆ شىعارمالارىنداعى پاتريوتيزم
