InfoHub Logo

ەكونوميستەر جىل سوڭىنا دەيىن تەڭگەنىڭ ايتارلىقتاي قۇلدىراۋىنان قورقۋ قاجەت پە دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەردى، دەپ حابارلايدى infohub.kz ءتىلشىسى.

تاۋەلسىز ەكونوميست اندرەي چەبوتاريەۆ 2021 جىلدان كەيىن ۇلتتىق بانك ينفلياسيالىق كۇتۋلەردى ولشەۋدى توقتاتقانىن جانە بۇل تۋرالى ناقتى دەرەكتەر جوق ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

ەكونوميستتىڭ پىكىرىنشە، كوپتەگەن قازاقستاندىقتاردىڭ ديەۆالۆاسيانى كۇتۋدە دەپ ايتۋعا نەگىز جوق. قازىرگى ۋاقىتتا تەڭگەنىڭ باعامى تەپە-تەڭدىكتە جانە ول نارىقتىق دەڭگەيدە تۇر. كوكتەمدە ۇلتتىق قوردان اۋدارىمدارعا بايلانىستى كۇشەيگەننەن كەيىن، تەڭگە باعامى نارىقتىق جاعدايدا قالىپتاستى.

"ورتاشا جىلدىق كۋرس 460 تەڭگەنى قۇراۋى ءۇشىن، ول جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 468-دەن تومەن تۇسپەۋى كەرەك، جانە بۇل، مۇمكىن، سولاي بولادى. سوڭعى سالىق رەفورمالارى مەن جالپىعا بىردەي دەكلاراسيالاۋ كۋرسقا ايتارلىقتاي اسەر ەتپەيدى دەپ ويلايمىن. الەمدەگى سىرتقى فاكتورلارعا كەلسەك، دوللاردىڭ السىرەۋىنە اسەر ەتەتىن سەبەپتەر – مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋى جانە اقش-تاعى سايلاۋ ناتيجەلەرى. ءقازىر شەتەل ۆاليۋتاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا سەبەپ جوق، سونداي-اق تەڭگەنىڭ كۇرت كۇشەيۋىنە دە نەگىز جوق. ءبىزدىڭ بيۋدجەت 460 تەڭگە باعامىنا نەگىزدەلگەن، ءبىراق بۇل جەتكىلىكسىز، ويتكەنى تابىس بولىگى ورىندالماي وتىر جانە سالىق بويىنشا ستاگناسيا بايقالادى. مۇنداي جاعدايدا قارجى مينيسترلىگىنىڭ ءالسىز تەڭگە باعامىن قالاۋى مۇمكىن، بۇل بيۋدجەتتى جەڭىلدەتۋگە مۇمكىندىك بەرەر ەدى، ءبىراق قارجى مينيسترلىگى باعامدى رەتتەمەيدى، سوندىقتان تەڭگەنىڭ قۇلدىراۋىنان قورقۋعا سەبەپ جوق"، - دەدى ساراپشى.

ەكونوميست مارات قايىرلەنوۆ تۇرعىنداردىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ قۇلدىراۋىنان الاڭداۋىنىڭ بەلگىلى ءبىر سەبەپتەرى بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى. مىسالى، بيۋدجەت تاپشىلىعى ماسەلەلەرى، جانە سونىڭ سالدارىنان، قارجى مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا، مەملەكەت جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا 30 پايىز قاراجات جەتپەگەن. بۇل مەديسينالىق ۇيىمداردىڭ ءوز كونتراگەنتتەرى مەن قىزمەتكەرلەرىنە تولەم جاساۋدى توقتاتۋىنا الىپ كەلدى. ەكونوميست بيۋدجەت داعدارىستارى كوبىنەسە ۆاليۋتا داعدارىستارىن انىقتايتىنىن ايتتى.

"ەكىنشى جاعىنان، وتاندىق ەكونوميكانىڭ جوعارى وسالدىعىنا قاتىستى جالپى تۇسىنىك بار. مىسالى، كتك مۇناي قۇبىرىنىڭ بۇزىلۋى نەمەسە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس وق-دارىلەرىنىڭ تابىلۋىنا بايلانىستى، نە بولماسا قانداي دا ءبىر درونداردىڭ پورت ينفراقۇرىلىمىنا شابۋىلى سەبەپ بولۋى مۇمكىن. كتك ارقىلى ءبىزدىڭ مۇناي ەكسپورتىمىزدىڭ 80 پايىزى وتەدى. سوڭىندا، جۇڭگو ەكونوميكاسىنداعى پروبلەمالاردىڭ كۇشەيۋىن كورىپ وتىرمىز، بۇل الەمدىك مۇناي مەن مەتال باعالارىنىڭ تومەندەۋىنە اكەلۋدە، ال ولار ءبىزدىڭ ەكسپورتتىڭ نەگىزگى بولىگىن قۇرايدى"، - دەدى ەكونوميست.

مارات قايىرلەنوۆتىڭ پىكىرىنشە، كوپ نارسە مۇنايدىڭ الەمدىك باعالارىنا، قارا تەڭىزدەگى جاعدايدىڭ دامۋىنا، نوۆوروسسييسك پورتىنىڭ اينالاسىنداعى جاعدايعا، اقش پرەزيدەنتى سايلاۋىنىڭ ناتيجەلەرىنە جانە ەل باسشىلىعىنىڭ ديەۆالۆاسيانى كۇرت نەمەسە بىرتىندەپ جۇرگىزۋ شەشىمدەرىنە بايلانىستى بولادى.

ايتا كەتەيىك، سوڭعى ساۋدا-ساتتىق ناتيجەلەرى بويىنشا دوللار باعامى ازداپ وسكەن، ءبىراق 480 تەڭگە دەڭگەيىنەن اسپاعان.