ءقازىر اشۋ ەمەس، اقىل قاجەت
شەرحانعا حات
قۇرمەتتى شەرحان!
سەن بۇل جولعى حاتىڭدى («ەگەمەن قازاقستان»، 1-قازان، 1997 جىل) ادەتتەگىدەن دە اشۋلانا، ىزالانا جازعان ەكەنسىڭ. راسىندا، اينالاڭدى كورىپ وتىرىپ ىزالانباۋعا دا بولمايدى. ەگەر مەن دە «كاراۆان» سەكىلدى قىجىلمەن، سەن سەكىلدى اشۋمەن ايتاتىن بولسام، تالاي دۇنيەنىڭ قاراڭ بولىپ جاتقانىن، شارۋانىڭ شاتقاياقتاپ كەتكەنىن ناقتى سيفرلارمەن (سيفرلاردى كوپ بىلەسىڭ دەيسىڭ عوي) دالەلدەر كەلتىرىپ كورسەتەر ەدىم. مەن وسى رەفورما باستالعاننان بەرگى 3-4 جىل ىشىندە قانشاما دۇنيەدەن ايىرىلعانىمىزدى، دۇنيەنى قويشى، ادامنان ايىرىلعانىمىزدى ايتار ەدىم. سول سەن جازعانداي قانشاما بايلىق اۋزىمىزعا جەتپەي، مۇرتىمىزدان سورعالاپ كەتتى؟ جوعالتقانىمىزدىڭ ءبارىن ايتسام، تاۋەلسىزدىك تەگىن كەلگەن جوق، العانعا دەيىن بولماسا دا العاننان كەيىن ءبىراز قۇرباندىق شەكتىك قوي. وكىندىرەتىنى وسى! ءبىر كەزدەگى 36 ميلليون قويدىڭ 23 ميلليونى جوعالدى، ءبىر جىلدا الاتىن 36 ميلليون توننا استىقتىڭ دا 23 ميلليون تونناسىنان ايىرىلىپ شىقتىق. ەلىمىزدىڭ نەگىزگى ەكى بايلىعى وسى ەمەس پە ەدى؟ مەن ساعان سوڭعى بەس جىلدا قازىنانى قوسۋ ورنىنا سارقىپ، ءونىمدى كوبەيتۋ ورنىنا قۇرتىپ الىپ جاتقانىمىزدى ايتار ەدىم. ءبىراق ودان تۇسەر پايدا بار ما؟ قيۋى قاشقان شارۋانى ەشكىم اششى دا، ءتاتتى دە سوزبەن تۇزەتە المايدى.
جاقىنداعى پرەزيدەنت جولداۋىندا، شەرحان، ءبىزدىڭ وسى «ەگەمەن قازاقستان» بەتىندە ءبىر جارىم جىل جاريالانعان حاتتارىمىزدا كوتەرىلگەن ماسەلەلەردىڭ ءبارى دە اتالعان. ويلارىمىز ءدوپ تۇسكەن. سەن «قويىندى الدىرىپ، قوراڭدى ەندى-ەندى جاباتىن سياقتىسىڭ»، — دەيسىڭ. ءبىز بۇل جاعدايدى بۇرىن جازباي، ايتپاي ءجۇرمىز بە؟ وتپەلى كەزەن وتكەن جوق. ول ءالى سوزىلادى. الدىرعان «قويىمىز» دا از ەمەس. بۇگىنگى ەلدىڭ حال-جاعدايىن ايتىپ ەلباسى: «ءوندىرىس قىسقارىپ بارادى، جۇمىسسىزدىق پەن قىلمىس ۇرەي تۋعىزادى، كەدەيلىك پەن قايىرشىلىق ءورىس الۋدا»، — دەدى عوي. وسىدان ارتىق اشىق تا اششى ايتۋعا بولا ما؟ ءبىز ءالى دە 3-4 جىل ءدال قازىرگىدەي قارجى قىسپاعىندا بولامىز دەدى. دەمەك حالىقتىڭ ءحالى ءالى دە اۋىرلاي تۇسەدى.
ءيا، بۇگىنگە رەاليست، ال ەرتەڭگە وپتيميست، پراگماتيك (ەكەۋى ءبىرىن-بىرى تولىقتىرادى) بولىپ قاراماسا، سابىرمەن ويلانباسا، تازا ءتۇڭىلىپ، ەگىلىپ كەتپەيمىز بە؟ كۇرسىنىپ كۇڭىرەنە بەرگەننەن نە پايدا شىعادى؟ بەلدى بەكەم بۋىپ، ناقتى ىسكە كىرىسسەك قانا ءبىز قيىننان شىعا الامىز. رەاليست تە، وپتيميست تە وسىلاي ەتەدى.
سەن سىناعان وپتيميزم دە وسى. رەفورمانىڭ جاڭا كەزەڭىمەن بايلانىستى ەندى بار جۇمىس، بار جاۋاپكەرشىلىك جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ موينىنا تۇسەدى (ورتالىقتى ەشكىم اقتامايدى) دەگەنىمدە، سەن «جەتىستىرگەن ەكەنسىڭ»، — دەپ وكپەلەيسىڭ. نە دەسەڭ و دە، ءومىر وسىعان اكەلدى. وكىمەت كولەمى بارعان سايىن قىسقارىپ جاتىر، ون بەس ءمينيسترى قازاقستاننىڭ قاي پۇشپاعىنا جەتەدى؟ سەن ماكروەكونوميكا مەن ميكروەكونوميكانى ايقىن اجىراتا المايتىن سياقتىسىڭ. سەن، بىلگىش بولساڭ، موينىمىزعا باتپانداي ىلىنگەن بەس ميلليارد دوللاردى كىمنىڭ قالاي قايتاراتىنىن ايتا الاسىڭ با؟ ءبىرازعا دەيىن (شاماسى ون جىل) ءبىزدىڭ رەفورما ءوزىڭ جازعان «پوتەمكين دەريەۆنيالارىن» جاعالاپ جىلجي بەرەدى...
ال سەن، شەرحان، وتپەلى كەزەڭنەن ءوتىپ كەتتىك دەپ وتىرسىڭ توي. بىرىنشىدەن، بۇل اۋىسپالى ەمەس، شىنىندا دا وتپەلى كەزەڭ، ساكەن سەيفۋللين جازعانداي، ناعىز «تار جول، تايعاق كەشۋدىڭ» زامانى. ادامزات تاريحىندا ءبىرىنشى رەت سوسياليزمنەن كەرى بۇرىلىپ، كاپيتاليزمگە، ءتىپتى فەوداليزمگە وتكىزىپ جاتقان قاتەرلى كەزەڭ. ەكىنشىدەن، سەن بۇل كەزەڭ ءوتىپ كەتتى دەيسىڭ، ءبىراق ونىڭ ار جاتى بەلگىسىز قالعان. ءبىز سوندا قايدا كەلىپ تىرەلدىك، قايدا كەلىپ جەتتىك؟ وسىنى سەن ءبىر اشىپ ايتساڭ.
ال شىنىن ايتساق، قازىرگى كەزەندى تەك قانا قارا بۇلت ءتوندىرىپ، قاراڭعىعا تىرەي بەرمەي، ءبىر ۋاقىت ويلانىپ، وكسىگىمىزدى باسىپ، جان-جاعىمىزعا قارايىقشى. بىرنەشە جىل بويى تەڭگەنىڭ تۇعىرىندا قوزعالماي تۇرعانى، مىسالى، نان، قانت، بەنزين ۇكىمەتتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، بيىل كەي جەرلەردە از دا بولسا ارزانداعان. بۇل اسا كوپ جارىلقاي قويماس، ءبىراق جۇرەككە ءۇمىت سەبەتىن قوزعالىس.
ءيا،شەرحان، ءبارىن ايتۋعا، ءبارىن جازۋعا بولادى. ءبىر جاتىنان ويلايسىڭ، وسى ءبىزدىڭ شارۋانى بىرەۋ تۇزەپ بەرمەيدى. ءوزىمىز بۇزدىق، ءوزىمىز تۇزەتىپ الۋىمىز كەرەك. ءبىزدى وسى جولعا يتەرمەلەگەن، زورلاپ اپارعان ەشكىم جوق. وسى جولدى، اۋىر رەفورمانى قالاپ العان ءوزىمىز، بايلىقتا، بيلىك تە قولىمىزدا، ال شارۋا بولماي جاتىر. ءوز تىزگىنىن ءوزى ۇستاعان تاۋەلسىز ەل ەشكىمنىڭ ايتقانىمەن جۇرمەيدى. اداسسا دا جولدى ءوزى ىزدەيدى. دەمەك قاتەلەسسەك تە، ءوزىمىز كىنالى. ءا. قاجىگەلدين تۋرالى ءبارى ءقازىر جازىپ جاتىر. سەن دە اشىنىپ جازىپسىڭ. كەزىندە ونىڭ قالاي حالىق دەپۋتاتى بولىپ سايلانعانىن، نە ارەكەتتەر جاساعانىن ونىمەن ءبىر وكرۋگتەن ءتۇسىپ، تالاسۋعا اقشا قارجىسى جەتپەي، وتپەي قالعان بەلگىلى جازۋشى قابدەش ءجۇمادىلوۆ گازەتكە سۋرەتتەپ جازعان. ونىڭ جول-سىزدىقتارى بولسا، زاڭ ورىندارى اشىپ-انىقتار. مەنىڭ ايتپاعىم، مىناۋ ءقازىر شارۋانىڭ مىناداي قيسىق-قيرالاڭ ءجۇرىپ جاتقانى، سول شارۋانىڭ باسىنداعى ادامداردىڭ قابىلەتىنە، بىلىمىنە، مىنەزىنە بىردەن-بىر بايلانىستى. سوڭعى ءۇش جىل بويى رەفورمانى تىكەلەي جۇزەگە اسىرىپ، جۇرگىزىپ كەلگەن سول، سول باسقارعان ۇكىمەت ەمەس پە ەدى. سەن مەنىڭ مىناۋ رەفورمانى جۇرگىزۋدە جاڭا كەزەن باستالدى، ول ماكروەكونوميكادان (تۇگەل اۋىزدىقتالدى دەپ ەشكىم ەشقاشان ايتا المايدى) ميكروەكونوميكاعا قاراي اۋىسا باستايدى دەگەن پىكىرىمدى وزىڭە ءتۇسىنىپ، «جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ قاۋقار-قۋاتى شامالى، داۆايدان باسقا ەشتەڭە كەلمەيدى»، — دەيسىڭ. مەن ولاردى جاقتايىن، جارىلقايىن دەپ وتىرعام جوق، مىنا ەكونوميكالىق بۇرىلىس-وزگەرىستىڭ لوگيكاسى وسىعان كەلىپ تىرەلەدى. قاراپ-قاڭىراپ تۇرعان مىڭنان استام كاسىپورىننىڭ ءارقايسىسىن كوتەرەم قوي سەكىلدى قۇلاعىنان «ۇستاپ» بىر-بىرلەپ تۇرعىزۋ سول جەرگىلىكتى جەردىڭ ءىسى. نارىق سايىپ كەلگەندە، ءوزىن-وزى باسقارۋ دەگەن ءسوز. سەن وسىنىڭ الدىنداعى حاتىڭدى ايدارىن ايعايلاتىپ تۇگەلدەي جەرگىلىكتى اكىمدەرگە ارناعان جوق پا ەدىڭ؟ ەندى نەعىپ ولاردان جۇرەگىن شايلىعىپ قالدى؟ قالاي دەسەڭ دە، قازاقستان سەكىلدى ۇلانعايىر ەلدى بۇگىن الماتىدان، ەرتەڭ اقمولادان بولسىن، ءبىر جەردەن باسقارا المايسىڭ. راس، جەرگىلىكتى ورىندارعا ورتالىق ۇكىمەت قولايلى جاعداي جاساۋى ءتيىس. قازىرگىدەي تۇسكەن سالىقتىڭ 70—80 پايىزىن ونى جيناعان ادامداردىڭ اۋزى-نان قاعىپ الىپ، ورتالىققا ءبىر قازانعا توعىتپاي، وزدەرىنە دە قاجەت قارجى قالدىرعان دۇرىس. انا ءبىر جولى اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمى ر. شىردابايەۆ جينالعان سالىق، تاپقان تابىستىڭ 80 پايىزىن الماتى الىپ جاتىر دەپ جازدى توي. ەگەر رەفورما شىنىندا دا حالىقتىڭ قامىن كوزدەگەن بولسا، وندا جەردىڭ قازىناسىنا الان قارجى سول حالىققا جاقىنداپ، استانادان اۋىلعا قاراي اۋىسۋى، ويىسۋى قاجەت. ەڭ اۋىرى، شەرحان، اناۋ كۇيزەلگەن، قينالعان ادامداردىڭ سەنىمى ءسونىپ، ءۇمىتى ازايىپ بارا جاتىر. ماعان ءبىر مەشىت يمامىنىڭ: «قاجىعان ادامدار وسىندا كەلىپ ساداقا بەرىپ، قۇرباندىق شالىپ، اللادان قايىرىم كۇتەدى، ءبىراق ەشقايدان قايىر كورمەگەن بايعۇستار بىزگە ءتىل تيگىزىپ كەتەدى»، — دەدى. جەردەن كورە الماعان شاپاعاتتى كوكتەن تىلەيدى. عارىپتەر الدىندا ءوزىمىزدى جازىقتى سەزىنەمىز، — دەپ مۇڭايدى ول.
مەن وتكەن حاتىمدا «2005 جىلدان ارى قاراي مامىراجاي زامان باستالادى» دەپ ەمەس، جاعداي تۇزەتىلىپ، جەڭىلدىك بولۋعا ءتيىس دەپ جازعام. راسىندا، شەرحان، مىناۋ اۋىرلاپ، باتپانداپ باسىپ بارا جاتقان جاعداي تاعى 8-9 جىلعا سوزىلاتىن بولسا، ونىڭ وزىنە جۇرت قالاي شىدايدى؟ كوپ جىلدار بويى ۇكىمەتتىڭ قيىندىققا توزىڭدەر، ءسال تانا شىداڭدار، ەندى ەكى جىلدا، ەندى ءۇش جىلدا بارىنەن وتەمىز، ءبارى جاقسى بولادى دەگەن سوزدەرىنە سەنىپ، ءۇمىت وتىن سوندىرمەي وتىرعان حالىق وسىنىڭ ەزىنە (7-8 جىل دەگەنگە) كوندىگە قويا ما؟ شىدامنىڭ دا شەگى بار ەمەس پە؟ ول تاعى سەگىز جىلعا جەتە مە؟ ماسەلە وسىندا عوي.
اۋىلدا قاربالاس قۇبىلىستار بولىپ جاتىر. كەشە تانا سوۆحوز، كولحوزداردى تاراتىپ، ىدىراتىپ، جەكە شارۋاشىلىقتارعا بەردىك قوي. ەندى سول العان جەرلەرى مەن پاي-ۇلەستەرىن ۇقساتا، پايدالانا الماي (قارجىسى دا، تەحنيكاسى دا جوق بايعۇستار ول جەردە نە ىستەي الادى؟) جۇرگەندەردى ەندى بار كۇش-قاراجاتتى قولىنا ۇستاعان مىقتىلار ءوز اينالاسىنا جيناپ، جەكەمەنشىك «كولحوزدار» قۇرىپ جاتىر. ءسويتىپ، قازاق دالاسىندا جاڭا بايلار، پومەششيكتەر شىتا باستادى. ءبىر ادام — قوجا، قالعاندارى — جالدامالىلار. العان استىقتى، تۋعان ءتولدى بۇرىنعى قارىزدارىن وتەۋگە جۇمساپ، ەندى تاتى قارىز الۋعا كىرىسەدى شارۋا. ەندى پرەزيدەنتتىڭ جولداۋىنداعى اۋىل پروبلەمالارىن شەشۋ مىندەتىنەن كەيىن وڭ وزگەرىستەر بولاتىنىنا ۇمىتتەنەمىن.
رەفورمانىڭ 1995-1996 جىلدارداعىداي جۇرمەگەنىن، ايتارلىقتاي ناتيجە بەرمەگەنىن ءبارىمىز دە كورىپ وتىرمىز عوي. ونەركاسىپ ورىندارىنىڭ تەڭ جارتىسى قاراپ تۇر. ءوندىرىس بولسا تۇرالاۋدان شىعا الماي جاتىر. ءبىر جىلدىڭ بيۋدجەتىنە باس-اياعى 60 ملرد. تەڭگە تۇسپەگەن، نەبىر قالالار قاڭىراپ بوس قالدى! وسىعان ەڭ الدىمەن ۇكىمەت ورىندارى كىنالى. سالىق جينالمايدى. ءوندىرىس ءونىمى ساتىلمايدى. مىسالى، مىس، گلينوزەم، بالقىمانى ءوزىمىز ساتپايمىز، «جاڭا يەلەرى» ساتادى. ءبىزدىڭ قولىمىزدا ەشتەڭە قالماعان. ءوزىمىزدىڭ ءونىم شىعاراتىن كاسىپورىنداردى سالىق سالماعى باسقان، بوي جازدىرمايدى. ماگازين-دۇكەندەردە ساتىلعان باعالى بۇيىمداردان تۇسكەن قارجى شەتەلدىك قوجالارىنىڭ قالتاسىنا تۇسەدى.
دەمەك قاجىگەلدين مىرزادان سوڭعى ەكى-ۇش جىلداعى رەفورمانىڭ ساتسىزدىگى، ەل ەكونوميكاسىن تۇرالاتقانى، حالىق تۇرمىسىن ناشارلاتقانى ءۇشىن جاۋاپ تالاپ ەتۋ كەرەك ەدى. ايتەۋىر، ول وتستاۆكاعا كەتىپ قۇتىلدى. وعان دەيىنگى ۇكىمەتتى باسقارعان، رەفورمانى باستاعان س. ا. تەرەششەنكودان دا جاۋاپ تالاپ ەتىلۋگە ءتيىس. اناۋ شەتەلدەردىڭ ۇكىمەت كەپىلدىگىمەن تاراتىلعان، ەندى ءقازىر قايتارا الماي وتىرعان ميللياردتاعان نەسيەنىڭ ءبارى دەرلىك سونىڭ قولىمەن ۇلەستىرىلگەن ەمەس پە ەدى؟
ەندى بۇگىن ۇكىمەت، باياعىدان قارجىنى قاداقتاپ جينايتىن، شوكىمدەپ جۇمسايتىن قارجى مينيسترلىگى سول تاراتىلعان نەسيەنى قايتارۋ مۇمكىن ەمەس، ويتكەنى ول كەزدە بۇل ماسەلە زاڭ جۇزىندە تياناقتالماعان دەيدى. ول نەگە سولاي بولعان، قىرۋار قارىز-قارجىنى قايتارۋدىڭ زاڭدىق مەحانيزمى نەگە ويلاستىرىلماعان؟
سول ۋاقىتتا زاڭ سالاسىن باسقارعان بىلگىر دە العىر ن. شايكەنوۆ سوندا نەگە ارەكەتسىز، بۇگىن نەگە ءسوزسىز قالادى؟
ءقازىر، شەرحان، الماتىدا نە كوپ، كورمە كوپ. سان الۋان كورمەلەر، ايماق ارالىق، حالىقارالىق كورمەلەر ءوسىپ بارادى. مەن سونىڭ سوڭعى بىرەۋىن بارىپ كوردىم. ول مۇناي مەن گازعا ارنالعان ەكەن. ءبىز ءقازىر بولاشاقتا ءبىر سۇيەۋ، دەمەۋ بولسا، سول مۇناي بولار دەپ بار ءۇمىتىمىزدى سوعان ارتىپ وتىرمىز عوي. شىنىندا، اناۋ قۇرىلىسى ەندى باستالعالى جاتقان كاسپيي مەن قارا تەڭىز اراسىندا تارتىلاتىن مۇناي قۇبىرىنان كەيىن ءبىز 40 جىل ىشىندە 8،5 ميلليارد دوللاردان اسا پايدا كورەدى ەكەنبىز. بۇل كۋۆەيت ەمەس، ءبىراق ءبىر جولعا از دا ەمەس. وعان قوسا ەكىنشى ءبىر عاسىر جوباسى باتىس قازاقستاننان باتىس قىتايعا دەيىن تارتىلادى. مۇناي قۇبىرىنان دا ءبىراز ءناپاقا الامىز عوي. ءيا، سولاي، كوڭىلگە دەمەۋ. ءبىراق مۇنىڭ بەرى ءقازىر ەمەس، تاتى دا سول 7-8 جىلدان كەيىن بولاتىن بايلىقتار. وتان دەيىن شە؟
سونىمەن مۇحتار اۋەزوۆتىڭ 100 جىلدىعى اتالىپ ءوتتى. پاي دەمەيىكشى، پاي دەسەك ۇلكەن ءىستىڭ ءمان-ماعىناسىن جەڭىلدەتىپ الامىز. ۇلى تۇلعالارعا قۇرمەت كورسەتۋ جالعاسا بەرسىن. بۇرىن ءوتىنىش جازىپ، جوسپارىمىزدى ايتىپ ارەڭ سۇراپ الاتىن ەدىك. ەندى يۋنەسكو كەلەر جىلى بۇكىل تۇركى شىعىسىنىڭ اتاقتى ورداسى تۇركىستاننىڭ 1500 جىلدىعىن، ال ارعى جىلى عۇلاما عالىم قانىش ساتبايەۆتىڭ 100 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋدى ءوز جوسپارىنا كىرگىزىپ وتىر. ول باستاسا، ءبىزدىڭ قوستامايتىن نەمىز بار؟
ءسوز سوڭىندا، ءبىر ايتارىم بار. مەن جاڭاعى ايتقان كورمەدەن، شەرحان، قۋانىپ ەمەس، ابىرجىپ كايتتىم. ونىڭ الماتىدا ءوتتى دەگەنى بولماسا، ەشقانداي قازاقستاننىڭ بەلگىسى جوق. قازاقشا ءبىر اۋىز ءسوز جوق، ءبىر جول جازبا كورىنبەيدى. شەتەلدىك قوجايىنداردىڭ قاباعىنا قاراپ، قۇراق ۇشىپ كىزمەت ەتىپ جۇرگەن قىزدارىمىز بەن جىگىتتەرىمىزدى كورىپ اياپ كەتتىم. وسى ءبىز كەلىمسەك بايلىق يەلەرىنىڭ قىزمەتشىلەرى، مالايلارى بولىپ كەتپەيمىز بەدەگەن قاتەرلى وي كەلدى. ساباقتاس ىدىستاردىڭ زاڭدىلىعى سياقتى شەتەلدىكتەر بايىعان سايىن جەرگىلىكتىلەر كەدەيلەنە بەرەدى، تاۋەلدى بولا تۇسەدى. تاۋەلسىز ەلدىڭ يەسىمىز دەپ كەۋدە سوعىپ جۇرگەندە بايلىعىمىزدى ساپىرىپ الىپ جاتقان الپاۋىتتار، شەتەلدىكتەر ۇڭگىپ-ۇڭگىپ ىشىمىزگە كەۋلەپ كىرىپ بارادى. اناۋ وزىمىزبەن بىرلەسىپ، ءبىزدىڭ ادامدار ارالاسىپ سالىناتىن كاسپيي — قارا تەڭىز نەمەسە قازاقستان — جۇڭگو مۇناي كۇبىرلارىنىڭ ءجونى دۇرىس. ال ەندى شەتەلدىك كومپانيالارعا باسىبايلى ساتىپ جىبەرگەن كاسىپورىندارعا ءبىزدىڭ يەلىگىمىز بولا ما؟ بۇرىنعى اتالىپ جۇرگەن الىپتاردىڭ سالىق تولەۋدەن تايساقتايتىنىن مەن وتكەن جولى جازعام. ەندى، مىنە، بريتان «ۆيتول» مۇناي كومپانياسىنىڭ ءبىر ميلليارد تەڭگەدەي سالىق تولەمەگەنى بەلگىلى بولدى. ءالى قانشاسى بەلگىسىز؟
ەڭ ءتيىمدى، ءوتىمدى ورىندارىمىزدى ساتىپ جاتىرمىز. ەكونوميكا ءۇشىن عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن ماڭىزى بار اۋەجاي، تەمىر جول، ەلەكتر جۇيەلەرى سياقتى ەرەكشە دۇنيەلەر بوگدە قولعا بەرىلىپ جاتىر. قالاي دەسەك تە، ءومىر اعىمى سولاي كەتىپ بارادى. شىنىندا دا، ءبىزدى شەتەلدىكتەر جارىلقاي ما، شەرحان؟ جاقىندا عانا پرەزيدەنت جوق كەزدە گاز كۇبىرلارىن ساتىپ جىبەرىپتى. سونىڭ ءبارىن قالمىرزايەۆ ءوز ەركىمەن ءوزى ىستەپ وتىر ما، الدە ونى زورلاپ كوندىرىپ وتىرعان بىرەۋ بار ما؟ وركەنيەتتى ەلدەردە وسىنداي سالالاردىڭ تاعدىرىن پارلامەنتتىڭ قاراۋىنان كەيىن عانا شەشەدى ەكەن. بۇكىلحالىقتىق تالقىلاۋعا دا سالادى ەكەن. ماسەلە ساتۋ-ساتپاۋدا عانا ەمەس، سول دۇنيە قانداي شارتپەن، كىمگە، نەگە ساتىلىپ وتىرعانىن دا جۇرت ءبىلۋى ءتيىس قوي. الماتىنىڭ ەڭ ادەمى، ەن قىزعىلىقتى ورىندارى ەندى بىزدىكى ەمەس دەگەنگە قالاي سەنە دە كونە الارسىڭ. قارجىنى ولار شىعارادى، قىزىعىن ءبىز كورەمىز دەگەن مىسىق دامەلى، قۇلىعىمىز بولا قويار ما ەكەن. ولار قوجايىن، ءبىز قوناق بولىپ جۇرمەيمىز بە ەرتەڭ ءوز ەلىمىزدە. ءبىزدىڭ ونەركاسىپتىڭ 80 پايىزى شەتەلدىكتەردىڭ يەلىگىندە دەگەن دەرەككە سەنگىم كەلمەيدى...
سولاي، شەرحان دوس!
سالەممەن، كامال سمايىلوۆ
You Might Also Like
