قازىرگى پەداگوگيكاداعى تاربيە ادىستەرى، قۇرالدارى
قازىرگى پەداگوگيكاداعى تاربيە ادىستەرى، قۇرالدارى
جوسپار
كىرىسپە
ءى تاراۋ. تاربيەنىڭ جالپى تەوريالىق جانە ادىستەمەلىك نەگىزدەرى.
1. 1. تاربيە پروسەسى، ونىڭ ءمانى مەن وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى.
1. 2. پەداگوگيكا عىلىمىنداعى تاربيەنىڭ ماقساتى مەن مىندەتتەرى.
1. 3. قازىرگى كەزدەگى ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارىنداعى تاربيەنىڭ ەرەكشەلىكتەرى.
ءىى تاراۋ. تاربيەنىڭ جالپى ادىستەرى، قۇرالدارى مەن فورمالارى
2. 1. تاربيە ادىستەرى جانە ولاردى توپتاستىرۋ.
2. 2. تاربيە ادىستەرىنە سيپاتتاما، ولاردى تاڭداۋ جانە ءتيىمدى پايدالانۋ.
2. 3. تاربيە قۇرال – جابدىقتارى مەن فورمالارى.
ءىىى تاراۋ. قورىتىندى.
ءىV. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر
كىرىسپە
ديپلوم جۇمىسىنىڭ كوكەيكەستىلىگى:
«ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس، تاربيە بەرۋ كەرەك. تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم ادامزاتتىڭ قاس جاۋى، ول كەلەشەكتە ونىڭ ومىرىنە اپات اكەلەدى» - دەپ ۇلى شىعىس عالىمى، عۇلاما - فيلوسوف ءابۋ ناسىر ءال – فارابي بەكەردەن ايتپاعان بولسا كەرەك.
تاربيە - كۇردەلى ءارى ۇزاق پروسەسس. وعان بەلگىلى ءبىر دارەجەدە ءبىلىم، تاجىريبە، شەبەرلىك قاجەت. ونداي بولماعان جاعدايدا تاربيە سالاسىندا بەلگىلى ءبىر ناتيجەگە قول جەتكىزۋ قيىندىققا تۇسەدى. سوندىقتان دا ءبىز تاربيەنى شىعارماشىلىق جۇمىستارىنىڭ جەمىسى دەپ بىلەمىز. تاربيە، سونىمەن بىرگە پەداگوگيكالىق ارەكەتتە
- مادەني قۇبىلىس؛
- پەداگوگيكالىق ىقپال ەتۋ؛
- بالالاردىڭ ارەكەتىن ۇيىمداستىرۋ؛
- قارىم – قاتىناس قۇرالى رەتىندە جان – جاقتى قاراستىرىلادى.
تاربيە پەداگوگيكادا بىرنەشە قىرلارىمەن تانىلعان:
- الەۋمەتتىك ماعىنادا – بۇل اعا بۋىن جيناقتاعان تاجىريبەنى جاس ۇرپاق وكىلدەرىنە وتكىزۋ. تاجىريبە دەگەنىمىز – ادامزاتتىڭ ءوز تاريحي دامۋ بارىسىندا جاساعان رۋحاني مۇراسى، دالىرەك ايتساق: ادامدارعا بەلگىلى بولعان بىلىمدەر، ەپتىلىكتەر، ويلاۋ تاسىلدەرى، قۇقىقتىق، ادامگەرشىلىك جانە ت. ب. نورمالار.
- پەداگوگيكالىق ماعىنادا – بۇل تاربيەلەنۋشىگە ىقپال جاساۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلعان ارنايى ءىس - ارەكەت، تۇلعا قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ماقساتتى پروسەسس.
تاربيە قوعامدىق تالاپتارعا سايكەس بولۋى مىندەتتى. ەگەر قوعام قۇقىقتىق دەموكراتيالىق مەملەكەت قۇرىپ جاتسا، ەندەشە ونداعى ادام تاربيەسى ادامگەرشىلىك، ازاماتتىق زاڭدار مەن قىلىق - ارەكەت نورمالارى رۋحىندا ءجۇرىپ جاتۋى قاجەتتى. جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتار قالىپتاستىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ەسكەرۋمەن بىرگە الەۋمەتتىك ورتانىڭ كەزدەيسوق تا، ماقساتتى باعىتتا دا اسەر، ىقپال جاسايتىنىن ەستەن شىعارماعان ءجون.
قازىرگى زامان تاربيەسى گۋمانيستىك نەگىزدە بولىپ، تۇلعانىڭ الەۋمەتتىك – مادەني (ءومىر جانە ارەكەت – قىلىق كەيپىن تاڭداۋ جانە ىسكە اسىرۋ)، دارالىقتى (تۇلعانىڭ وزىندىك قالىپتاسۋى)، جاۋاپكەرشىلىكتى قاتىناس (قۇندىلىقتار تاڭداۋ) باعىتتارىندا دامۋىنا ورايلاسادى. مۇنداي تاربيە تەحنولوگيالىق يكەمشىلدىگىمەنەن (ادامنىڭ قابىلداۋ جانە پسيحولوگيالىق دامۋ زاڭدىلىقتارىنا ساي ورىندالادى)، كوڭىل – كۇيگە سايكەستىگىمەن (كوڭىل – كۇي تاجىريبەسىن قالىپتاستىرادى)، سۇحباتتاستىعىمەن (ەكىنشى بىرەۋگە ۇسىنۋ ءۇشىن ەمەس، ءوز مەنشىكتى تاجىريبەسىن قۇراستىرۋ ءۇشىن)، جاعدايعا قاراي ورىندالۋىمەن (نەگىزگى قۇرالى – تاربيەلىك جاعداي)، بولاشاقتا باعىتتالۋىمەن (دامۋداعى تۇلعاعا ارنالادى) ەرەكشەلەنەدى.
سونىمەن، تاربيە – بۇل جالپى، ورتاق مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ ىقپالداستى ارەكەتتەرىن قامتاماسىز ەتۋشى ارنايى ۇيىمداستىرىلعان تاربيەلىك جۇيە جاعدايىندا ماقساتى تۇلعا قالىپتاستىرۋ بولعان الەۋمەتتىك پروسەسس.
ديپلوم جۇمىسىنىڭ ماقساتى:
تاربيە ادىستەرى – تاربيە پروسەسىنىڭ ماڭىزدى ءارى وتە كۇردەلى قۇرامداس بولىگى. سەبەبى، تاربيەنىڭ ماقسات پەن مىندەتتەرىنە ساي ونىڭ مازمۇنى تەك ادىستەردى قولدانۋ بارىسىندا جۇزەگە اسادى. تاربيە ادىستەرىنىڭ كوزدەيتىن ماقساتى تۇلعانىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ، سونىڭ نەگىزىندە ولاردىڭ ارەكەتتەرىن ۇيىمداستىرۋ.
ديپلوم جۇمىسىنىڭ وبەكتىسى:
قازىرگى كەزدەگى پەداگوگيكا عىلىمىنىڭ دامۋى، قازىرگى پەداگوگيكاداعى تاربيەنىڭ جاڭا ادىستەرىمەن تاربيە قۇرال – جابدىقتارى، فورمالارى. ولاردى توپتاستىرۋ جانە ءتيىمدى پايدالانۋ جولدارى.
ديپلوم جۇمىسىنىڭ پراكتيكالىق قولدانىلىمى:
بۇل ەڭبەكتى جوعارى جانە ارناۋلى كاسىبي ءبىلىم بەرۋ پەداگوگيكالىق وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى مەن وقىتۋشىلارىنا، مەكتەپتىڭ تاربيە جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋشىلارى مەن سىنىپ جەتەكشىلەرىنە قولدانۋعا بولادى.
1 تاراۋ. تاربيەنىڭ جالپى تەوريالىق جانە ادىستەمەلىك نەگىزدەرى.
1. 1. تاربيە پروسەسى، ونىڭ ءمانى مەن وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى.
«جاس بالا – جاڭا وركەن جايعان جاسىل اعاش ءتارىزدى» - دەيدى حالقىمىز. جەرگە وتىرعىزعان جاس كوشەت تە قاشان تامىرى تەرەڭدەپ، جاپىراعى جايقالىپ، سايالى اعاش بولىپ ۇلكەيگەنشە ماپەلەپ كۇتىپ، ۇزبەي تاربيەلەۋدى كەرەك ەتەدى.
تاربيە كەزدەيسوق وقيعا ەمەس، ول قوعامنىڭ پايدا بولۋىنا ءتان قاسيەت.
تاربيە جەكە تۇلعانىڭ ساناسىنا، مىنەز – قۇلقىنىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنا اسەر ەتەتىن قۇرال.
تاربيە – حالىقتىڭ عاسىرلار بويى جيناقتاپ، ىرىكتەپ العان وزىق تاجىريبەسى مەن ىزگى قاسيەتتەرىن جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ، ولاردىڭ اينالامەن قارىم – قاتىناسىن، ومىرگە كوزقاراسىن جانە سوعان ساي مىنەز – قۇلقىن قالىپتاستىرۋ قۇرالى.
تاربيەلەۋ – حالىقتار بويىنا بىلىمگە نەگىزدەلگەن ەتيكالىق ىزگىلىكتەر مەن ونەرلەردى دارىتۋ (ءال – فارابي).
«تاربيە – ءبىز كىمدەردى تاربيەلەيمىز، سولاردىڭ جۇرەگىنە ىقپال ەتۋ... تاربيە – بىزگە ءمالىم ادامگەرشىلىك ادەت – عۇرىپتارىن مەڭگەرۋدى ماقسات كوزدەپ، ءبىر ادامنىڭ ەكىنشى ادامعا ىقپال ەتۋى»(ل. ن. تولستوي).
«تاربيە – كەڭ ماعىناسىندا – بۇل رۋحاني جاعىنان ۇنەمى جەتىلۋ جانە بايۋدا كوپسالالى پروسەسس» (ۆ. ا. سۋحوملينسكيي).
قازىرگى پەداگوگيكاداعى تاربيە ادىستەرى، قۇرالدارى. جۇكتەۋ
جوسپار
كىرىسپە
ءى تاراۋ. تاربيەنىڭ جالپى تەوريالىق جانە ادىستەمەلىك نەگىزدەرى.
1. 1. تاربيە پروسەسى، ونىڭ ءمانى مەن وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى.
1. 2. پەداگوگيكا عىلىمىنداعى تاربيەنىڭ ماقساتى مەن مىندەتتەرى.
1. 3. قازىرگى كەزدەگى ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارىنداعى تاربيەنىڭ ەرەكشەلىكتەرى.
ءىى تاراۋ. تاربيەنىڭ جالپى ادىستەرى، قۇرالدارى مەن فورمالارى
2. 1. تاربيە ادىستەرى جانە ولاردى توپتاستىرۋ.
2. 2. تاربيە ادىستەرىنە سيپاتتاما، ولاردى تاڭداۋ جانە ءتيىمدى پايدالانۋ.
2. 3. تاربيە قۇرال – جابدىقتارى مەن فورمالارى.
ءىىى تاراۋ. قورىتىندى.
ءىV. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر
كىرىسپە
ديپلوم جۇمىسىنىڭ كوكەيكەستىلىگى:
«ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس، تاربيە بەرۋ كەرەك. تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم ادامزاتتىڭ قاس جاۋى، ول كەلەشەكتە ونىڭ ومىرىنە اپات اكەلەدى» - دەپ ۇلى شىعىس عالىمى، عۇلاما - فيلوسوف ءابۋ ناسىر ءال – فارابي بەكەردەن ايتپاعان بولسا كەرەك.
تاربيە - كۇردەلى ءارى ۇزاق پروسەسس. وعان بەلگىلى ءبىر دارەجەدە ءبىلىم، تاجىريبە، شەبەرلىك قاجەت. ونداي بولماعان جاعدايدا تاربيە سالاسىندا بەلگىلى ءبىر ناتيجەگە قول جەتكىزۋ قيىندىققا تۇسەدى. سوندىقتان دا ءبىز تاربيەنى شىعارماشىلىق جۇمىستارىنىڭ جەمىسى دەپ بىلەمىز. تاربيە، سونىمەن بىرگە پەداگوگيكالىق ارەكەتتە
- مادەني قۇبىلىس؛
- پەداگوگيكالىق ىقپال ەتۋ؛
- بالالاردىڭ ارەكەتىن ۇيىمداستىرۋ؛
- قارىم – قاتىناس قۇرالى رەتىندە جان – جاقتى قاراستىرىلادى.
تاربيە پەداگوگيكادا بىرنەشە قىرلارىمەن تانىلعان:
- الەۋمەتتىك ماعىنادا – بۇل اعا بۋىن جيناقتاعان تاجىريبەنى جاس ۇرپاق وكىلدەرىنە وتكىزۋ. تاجىريبە دەگەنىمىز – ادامزاتتىڭ ءوز تاريحي دامۋ بارىسىندا جاساعان رۋحاني مۇراسى، دالىرەك ايتساق: ادامدارعا بەلگىلى بولعان بىلىمدەر، ەپتىلىكتەر، ويلاۋ تاسىلدەرى، قۇقىقتىق، ادامگەرشىلىك جانە ت. ب. نورمالار.
- پەداگوگيكالىق ماعىنادا – بۇل تاربيەلەنۋشىگە ىقپال جاساۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلعان ارنايى ءىس - ارەكەت، تۇلعا قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ماقساتتى پروسەسس.
تاربيە قوعامدىق تالاپتارعا سايكەس بولۋى مىندەتتى. ەگەر قوعام قۇقىقتىق دەموكراتيالىق مەملەكەت قۇرىپ جاتسا، ەندەشە ونداعى ادام تاربيەسى ادامگەرشىلىك، ازاماتتىق زاڭدار مەن قىلىق - ارەكەت نورمالارى رۋحىندا ءجۇرىپ جاتۋى قاجەتتى. جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتار قالىپتاستىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ەسكەرۋمەن بىرگە الەۋمەتتىك ورتانىڭ كەزدەيسوق تا، ماقساتتى باعىتتا دا اسەر، ىقپال جاسايتىنىن ەستەن شىعارماعان ءجون.
قازىرگى زامان تاربيەسى گۋمانيستىك نەگىزدە بولىپ، تۇلعانىڭ الەۋمەتتىك – مادەني (ءومىر جانە ارەكەت – قىلىق كەيپىن تاڭداۋ جانە ىسكە اسىرۋ)، دارالىقتى (تۇلعانىڭ وزىندىك قالىپتاسۋى)، جاۋاپكەرشىلىكتى قاتىناس (قۇندىلىقتار تاڭداۋ) باعىتتارىندا دامۋىنا ورايلاسادى. مۇنداي تاربيە تەحنولوگيالىق يكەمشىلدىگىمەنەن (ادامنىڭ قابىلداۋ جانە پسيحولوگيالىق دامۋ زاڭدىلىقتارىنا ساي ورىندالادى)، كوڭىل – كۇيگە سايكەستىگىمەن (كوڭىل – كۇي تاجىريبەسىن قالىپتاستىرادى)، سۇحباتتاستىعىمەن (ەكىنشى بىرەۋگە ۇسىنۋ ءۇشىن ەمەس، ءوز مەنشىكتى تاجىريبەسىن قۇراستىرۋ ءۇشىن)، جاعدايعا قاراي ورىندالۋىمەن (نەگىزگى قۇرالى – تاربيەلىك جاعداي)، بولاشاقتا باعىتتالۋىمەن (دامۋداعى تۇلعاعا ارنالادى) ەرەكشەلەنەدى.
سونىمەن، تاربيە – بۇل جالپى، ورتاق مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ ىقپالداستى ارەكەتتەرىن قامتاماسىز ەتۋشى ارنايى ۇيىمداستىرىلعان تاربيەلىك جۇيە جاعدايىندا ماقساتى تۇلعا قالىپتاستىرۋ بولعان الەۋمەتتىك پروسەسس.
ديپلوم جۇمىسىنىڭ ماقساتى:
تاربيە ادىستەرى – تاربيە پروسەسىنىڭ ماڭىزدى ءارى وتە كۇردەلى قۇرامداس بولىگى. سەبەبى، تاربيەنىڭ ماقسات پەن مىندەتتەرىنە ساي ونىڭ مازمۇنى تەك ادىستەردى قولدانۋ بارىسىندا جۇزەگە اسادى. تاربيە ادىستەرىنىڭ كوزدەيتىن ماقساتى تۇلعانىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ، سونىڭ نەگىزىندە ولاردىڭ ارەكەتتەرىن ۇيىمداستىرۋ.
ديپلوم جۇمىسىنىڭ وبەكتىسى:
قازىرگى كەزدەگى پەداگوگيكا عىلىمىنىڭ دامۋى، قازىرگى پەداگوگيكاداعى تاربيەنىڭ جاڭا ادىستەرىمەن تاربيە قۇرال – جابدىقتارى، فورمالارى. ولاردى توپتاستىرۋ جانە ءتيىمدى پايدالانۋ جولدارى.
ديپلوم جۇمىسىنىڭ پراكتيكالىق قولدانىلىمى:
بۇل ەڭبەكتى جوعارى جانە ارناۋلى كاسىبي ءبىلىم بەرۋ پەداگوگيكالىق وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى مەن وقىتۋشىلارىنا، مەكتەپتىڭ تاربيە جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋشىلارى مەن سىنىپ جەتەكشىلەرىنە قولدانۋعا بولادى.
1 تاراۋ. تاربيەنىڭ جالپى تەوريالىق جانە ادىستەمەلىك نەگىزدەرى.
1. 1. تاربيە پروسەسى، ونىڭ ءمانى مەن وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى.
«جاس بالا – جاڭا وركەن جايعان جاسىل اعاش ءتارىزدى» - دەيدى حالقىمىز. جەرگە وتىرعىزعان جاس كوشەت تە قاشان تامىرى تەرەڭدەپ، جاپىراعى جايقالىپ، سايالى اعاش بولىپ ۇلكەيگەنشە ماپەلەپ كۇتىپ، ۇزبەي تاربيەلەۋدى كەرەك ەتەدى.
تاربيە كەزدەيسوق وقيعا ەمەس، ول قوعامنىڭ پايدا بولۋىنا ءتان قاسيەت.
تاربيە جەكە تۇلعانىڭ ساناسىنا، مىنەز – قۇلقىنىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنا اسەر ەتەتىن قۇرال.
تاربيە – حالىقتىڭ عاسىرلار بويى جيناقتاپ، ىرىكتەپ العان وزىق تاجىريبەسى مەن ىزگى قاسيەتتەرىن جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ، ولاردىڭ اينالامەن قارىم – قاتىناسىن، ومىرگە كوزقاراسىن جانە سوعان ساي مىنەز – قۇلقىن قالىپتاستىرۋ قۇرالى.
تاربيەلەۋ – حالىقتار بويىنا بىلىمگە نەگىزدەلگەن ەتيكالىق ىزگىلىكتەر مەن ونەرلەردى دارىتۋ (ءال – فارابي).
«تاربيە – ءبىز كىمدەردى تاربيەلەيمىز، سولاردىڭ جۇرەگىنە ىقپال ەتۋ... تاربيە – بىزگە ءمالىم ادامگەرشىلىك ادەت – عۇرىپتارىن مەڭگەرۋدى ماقسات كوزدەپ، ءبىر ادامنىڭ ەكىنشى ادامعا ىقپال ەتۋى»(ل. ن. تولستوي).
«تاربيە – كەڭ ماعىناسىندا – بۇل رۋحاني جاعىنان ۇنەمى جەتىلۋ جانە بايۋدا كوپسالالى پروسەسس» (ۆ. ا. سۋحوملينسكيي).
قازىرگى پەداگوگيكاداعى تاربيە ادىستەرى، قۇرالدارى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ەڭبەكتى قورعاۋ جانە وندىرىستىك ەكولوگيا - پانىنەن تەست جۇمىستارىنىڭ جيناعى
