InfoHub Logo

قازتاماق — قازتاماقتار تۇقىمداسىنا جاتاتىن كوپجىلدىق شوپتەسىن وسىمدىك. قازتاماق انتاركتيدادان باسقا جەرشارىنىڭ بارلىق ايماقتارىندا وسەدى. باقشادا، ۇيدە وسەتىن قازتاماقتىڭ (پەلارگونيا) مادەني سۇرىپتارىنىڭ جۇزدەگەن ءتۇرى بار. قازتاماقتى اجەلەرىمىز بۇرىننان ءوسىرىپ كەلە جاتقاندىقتان «اجەلەر گ ۇلى» اتالىپ كەتكەنىمەن، ساۋىردەن قازانعا دەيىن ۇزدىكسىز گۇلدەيتىندىكتەن، ول كوپتەگەن گۇلپازشىلاردىڭ سۇيىكتى گ ۇلى.

قازتاماقتەز وسەتىن، اسا قۇنارلى توپىراقتى قاجەت ەتپەيتىن، وڭاي كوبەيتىلەتىن، كۇتىمى جەڭىل گۇلدەرگە جاتادى. جارىق سۇيگىش، جاز ايلارىندا اۋلاعا شىعارىپ قويۋعا بولادى. قىستا 10°س-دەن تومەن بولماعانى ابزال. توپىراعىنىڭ بەتى قۇرعاعاندا سۋعارىپ تۇرۋ قاجەت. كوكتەمنەن كۇزگە دەيىن 10-15 كۇندە گۇلدەيتىن گۇلدەرگە ارنالعان تىڭايتقىشتارمەن قورەكتەندىرىپ تۇرۋ قاجەت. قاراشا ايىندا جاپىراعى سارعايىپ، تۇسە باستاعاندا ساباعىن تامىردان جوعارى 10-15 سم-دەي بيىكتىكتە كەسىپ، بىر-بىرىنە كەدەرگى جاساپ تۇرعان ساباقتارىن سيرەتىپ، جىل سايىن وسىمدىكتى جاسارتىپ، جاڭارتىپ وتىرۋ قاجەت. اۋىرعاندا نەمەسە زيانكەستەر پايدا بولعاندا، دارىلىك ماقساتتا قولدانۋ ءۇشىن وسىرسەڭىز، پەستيسيدتەر (حيميالىق دارىلەر) قولدانباڭىز. جالپى، اۋىرىپ تۇرعان گۇلدەردى ەمدىككە قولدانبايدى. ءبىراق قازتاماق گ ۇلى كۇشتى باكتەريسيدتىك قاسيەتىنىڭ ارقاسىندا، كۇتىمى دۇرىس بولسا، اۋرۋلار مەن زيانكەستەرگە ۇشىرامايدى.

قازتاماقتى جاتىن بولمەگە ورنالاستىرعان ءجون. ودان ءبولىنىپ شىعاتىن پايدالى قوسپالار، كۇيزەلگەن كۇيدى تىنىشتاندىرۋعا، ۇيقىسىزدىقتى جەڭۋگە كومەكتەسەدى. اۋانى ستافيلاكوكك، سترەپتوكوكك باكتەريالارىنان زالالسىزداندىرادى. مۇنى تەكسەرۋ ءۇشىن عالىمدار ستافيلاكوكك باكتەرياسىنىڭ بىر-ەكى تامسىشىن قازتاماقتىڭ جاپىراعىنا تامىزعاندا، ءۇش ساعاتتا باكتەريالار ءولىپ قالعان. سونىمەن قاتار شىبىن-شىركەيلەر قازتاماق بار جەردەن قاشادى. بولمەنى جامان يىستەردەن تازارتادى، اس بولمەگە دە قازتاماقتىڭ پايداسى زور. ءبىراق گۇلدىڭ پايداسىن كورۋ ءۇشىن، الدىمەن ءبىز گۇلگە قىزمەت جاساپ، جاپىراقتارىن شاڭ-توزاڭنان تازارتىپ تۇرۋىمىز كەرەك. سۋ بۇركۋ ارقىلى جاپىراقتاردى جۋىپ تازارتۋعا بولادى، الايدا قازتاماقتىڭ جاپىراقتارى تۇكتى بولىپ كەلگەندىكتەن، جاپىراقتارىنا سۋ بۇركۋگە بولمايدى. سۋ بۇرىككەندە تۇكتەرىنىڭ اراسىنا سۋ تامشىلارى تۇرىپ قالادى. ول كۇن ىستىقتا كەۋىپ، قۋراپ قوڭىر داققا اينالادى، ال سالقىندا ءشىري باستايدى. مۇنداي گۇلدەردىڭ شاڭىن قىلشاقپەن تازالاۋعا نەمەسە جۋۋعا بولادى. جۋار الدىندا تۇبەكتىڭ بەتىن پوليەتيلەن پاكەتپەن جاۋىپ، جىلىمشى سۋدىڭ استىندا جاپىراقتارىن جۋىپ بولعان سوڭ، 1-2 رەت سىلكىپ، دىمقىل جاپىراقتارىن كولەڭكەدە كەپتىرىپ العاننان كەيىن عانا تۇراقتى ورنىنا شىعارادى.

قازتاماق — عاجايىپ وسىمدىك. ونىڭ قۇرامىندا امينقىشقالدارى، دارۋمەندەر، وزەكتەر، ميكروەلەمەنتتەر، انتيبيوتيكتەر بار. سونىمەن قاتار يلىكزاتتارعا باي. جاپىراعى بولەتىن ەفير مەن فيتونسيدتەر اۋانى زياندى ميكرواعزالاردان تازارتادى. قازتاماقتىڭ جاپىراعىنان اۋرۋلارعا قارسى نەشە ءتۇرلى تۇنبا، قايناتپا، ەزبە، كومپرەسس جاسايدى. ءتىپتى ونى دىمقىلداۋ، بۋلاۋ نەمەسە سىعىمداۋدىڭ بارلىق تۇرلەرىن قولدانباي-اق، جاپىراقتارى ءبولىپ شىعاراتىن بەلسەندى زاتتاردى ادام اۋامەن بىرگە اعزاسىنا سىڭىرە وتىرىپ، ەمدەلەنەتىنى انىقتالعان. قازتاماق سۋىق تيۋدەن باستاپ قاتەرلى ىسىككە دەيىن كوپتەگەن اۋرۋلاردى وڭاي جانە ەش قيىندىقسىز ەمدەپ جازادى. قازتاماق جوتەل، جۇيكە ۇستاماسى، تۇماۋ، ءتىس اۋىرۋ، بۇيرەكتەگى تاستى ءتۇسىرۋ، وستەحوندروز، قرا، قرۆي، قۇلاق شانشۋ، جۇرەك قىسپاسى، قان قىسىمىن رەتتەۋ، قان توقتاتۋ، باس اۋرۋىنا، ريەۆماتيزمگە قولدانىلادى.

سۋىق، تۇماۋ تيگەندە، قازتاماق جاپىراقتارىنىڭ شىرىنىنان 2-3 تامشىدان كۇنىنە 2 رەت مۇرىنعا تامىزىپ تۇرۋ قاجەت. قرا، قرۆي، جوتەل اۋرۋلارىنا، ءبىر ليتر سۋعا 25 گرامم قازتاماق جاپىراعىن 10 مينۋت قايناتىپ، تۇندىرىپ، كۇنىنە 3-4 رەت تاماقتى شايادى.

كەنەتتەن كوتەرىلگەن قان قىسىمىندا قازتاماق «جەدەل جاردەم» قىزمەتىن اتقارادى. ول ءۇشىن، قازتاماقتىڭ جاپىراعىن 20-30 مينۋت سول قولدىڭ تامىرىنا جابىستىرىپ قويسا، قان قىسىمى رەتتەلەدى.

قۇلاق شانشىپ اۋىرعاندا جاپىراقتى جۇمسارتىپ، تۇتىكشە وراپ، قۇلاققا سالۋ كەرەك. (ەسكەرتۋ: قۇلاقتا قالىپ قويماي، سۋىرىپ الۋ ءۇشىن جاپىراقتى ءبىرقابات داكەمەن وراپ، داكەنىڭ ۇشىن ۇزىنداۋ ەتىپ قويىڭىز!)

ءتىس اۋىرعاندا دا، جاپىراعىن اۋىرعان تىسكە قويىپ، باسىلعانشا ۇستايمىز.

بۇيرەكتەگى تاستى ءتۇسىرۋ ءۇشىن، 2 شاي قاسىق كەپتىرىلگەن جانە ۇنتاقتالعان قازتاماقتىڭ تامىرىنا ىستىق سۋ قۇيىپ، ونى ارى قاراي باياۋ وتتا قايناعانشا ۇستاۋ كەرەك. ءبىر ساعاتتاي تۇندىرىپ، قايناتپانى ءسۇزىپ الادى. قايناتپانى كۇنىنە 5 رەت تاماققا دەيىن ەكى اس قاسىقپەن قابىلدايدى.

وستەوحوندروز اۋرۋىنىڭ اسقىنۋى كەزىندە قازتاماقتىڭ جاپىراعىنان كومپرەسسجاسايدى. كومپرەستى تۇنگى ۋاقىتتا قويعان جاقسى، ەرتەڭگىلىك جىلى سۋمەن جۋىپ تاستايدى.

جاتىر مەن گەموررويدان قان كەتكەندە قازتاماقتىڭ شىرىنىن ءار ەكى ساعات سايىن 20-30 تامشىدان ىشەدى. تەمىرەتكىگە جاپىراقتارىن ەزىپ، قويمالجىڭ تۇرىندە دەنەنىڭ سىرتىنا شىققان جارالاردىڭ قانىن توقتاتۋ ءۇشىن پايدالانادى. باس اۋىرعان كەزدە قازتاماقتىڭ جاپىراعىن مۇرىنعا سالىپ قويسا كومەكتەسەدى.

قازتاماقتى كوسمەتولوگيادا دا قولدانادى. قازتاماقتىڭ 200 گرامم ۇساقتالعان جاپىراقتارى مەن گۇلدەرىنىڭ شىرىنىن سىعىپ، قاقپاعى بار ىدىسقا قۇيىپ، مۇزداتقىشتا مۇزعا اينالدىرادى. دايىن مۇزدى تاڭەرتەڭ بەتكە ۋقالاپ جاعادى. ول بەتتىڭ قان الماسۋىن جاقسارتىپ، ءوڭىن كىرگىزىپ، تەرىنى جاسارتۋعا كومەكتەسەدى. شاش قاتتى تۇسكەندە قازتاماقتىڭ قايناتپاسىمەن جۋسا، قالىڭداپ جىلتىر، ءارى قانىق ادەمى بولادى. سونىمەن قاتار قازتاماقتىڭ ءۇي جانۋارلارىنا دا كومەگى بار. ەگەر ءسىزدىڭ سۇيىكتى كۇشىگىڭىز، مىسىعىڭىز قۇلاق كەنەسىنەن زارداپ شەگىپ جۇرسە، قازتاماقتىڭ جاپىراعىن قۇلاعىنا سالىپ قويساڭىز، بۇل كەلەلى ماسەلەدەن ءبىرجولاتا قۇتىلاسىز. قازتاماقتىڭ شىرىنىمەن جانۋاردىڭ ءجۇنىن سۇرتسە، قالىڭ ءارى جىلتىراپ تۇراتىن بولادى.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

ادامتامىر

ادىراسپان – كيەلى ءشوپ

بارلىق دەرتكە داۋا - يتمۇرىن

تەرى ءۇشىن پايدالى وسىمدىكتەر

قىمىزدىق جانە ونىڭ پايداسى

ۇيقىنىڭ جايلى بولۋىنا ىقپال ەتەتىن 5 وسىمدىك

جاقىنداۋعا بولمايتىن 10 ءقاۋىپتى وسىمدىك

تىنىس الۋدى جەڭىلدەتەتىن 10 بولمە وسىمدىگى

---