InfoHub Logo

قىرىق وتىرىك — قازاقتىڭ حالىق اڭگىمەلەرىنىڭ ىشىندەگى ەڭ ءبىر كوپكە ءمالىم ءتۇرى. بۇل اڭگىمەنى ەرتە كۇندەردەن بەرى قاراي، حالىقتىڭ كارى-جاسى تۇگەل بىلەدى دەۋگە بولادى.

مۇندا قىرىق دەگەن سان جاي عانا وتىرىكتىڭ كوپتىگىن كورسەتكەن مولشەر سان. شىنىندا، وسى باسىلعان اڭگىمەنىڭ قارا سوزبەن ايتىلعان ءتۇرىن الساق تا، ولەڭمەن ايتىلعانىن الساق تا، قىرىق قانا وتىرىك بوپ توقتامايدى. قايتا قىرىقتان سوناعۇرلىم كوپ بولادى.

بۇل اڭگىمەلەردىڭ وزگەشەلىگى، باعاسى نەمەنەدە؟ وزگەشەلىگى، حالىقتىڭ تاپقىرلىق، جۇيرىكتىك سياقتى ونەردى سۇيگەندىگىن بىلدىرەدى. حالىق فانتازياسىنىڭ تەرەڭدىك، جۇيرىكتىگىنە ايعاق بولادى. ول فانتازيا ومىردە باردى عانا ءسوز قىلمايدى. ومىردە بولسا ەكەن دەگەندى دە ءسوز قىلادى. كەيدە، ءتىپتى، ومىردە بولۋىنا مۇمكىن ەمەس نارسەنى دە قيىستىرىپ، شىن ەتىپ كورسەتەدى. مىناۋ وتىرىكتەردىڭ كوبى سونداي ەركىن، ۇشقىر، وتكىر فانتازيانىڭ تۋدىرعان اڭگىمەلەرى جانە قۇر بولماستى ايتقان شىلعي وتىرىك قانا ەمەس. بۇندا ادام اقىلىنىڭ ىزدەنگىش، شارلاعىش سەرپىنى دە بىلىنەدى. سوندا جاندى-جانسىز تابيعاتتى وزىنە وزگەشە تۇردە قۇل ەتكىسى كەلگەن ادامنىڭ ءار الۋان جورامالى بايقالادى. مىسالى، "قۇرىقتى قايىق ەتتىم، پىشاقتى كۇرەك ەتتىم" دەگەنى، "قارعا ءمىندىم"، "ينەلىككە ءمىنىپ، تۇلكى قۋدىم" دەيتىنى، "تۇلكىگە جۇگىمدى ارتتىم" دەگەنى — بارلىعى دا سول، جاندى-جانسىز تابيعاتتى "دەگەنىمە كوندىرسەم" دەگەن قيالدان تۋادى. "اسپاندا قۇستاي ۇشسام، سۋدا بالىقتاي جۇزسەم، التى ايلىقتى التى-اق اتتاسام" دەگەننىڭ ءبارى بۇرىنعى زاماندا قيال عانا ەدى. ونداي قولدا جوق ونەر جايىن ەرتەگى عانا بايان ەتۋشى ەدى. كەيىن، بۇگىن سونىڭ ءبارى قول جەتكەن تابىس بوپ وتىر. مىنا قىرىق وتىرىكتەگى ءسوزدىڭ ءبارى ومىردە قاز-قالپىندا ىسكە اسادى دەپ ەشكىم دە ايتپايدى. ءبىراق سونىمەن كاتار، وسى اڭگىمەلەردىڭ نەگىزىندە دە كوپ ءمان بار. ادامنىڭ بار تابيعات جايىنداعى فانتازياسى بىلىنەدى. ءبىراق بۇل ايتىلعاندار ازىرشە شىندىقتان الىس. بولدى دەۋگە ەرسى. سوندىقتان بولماستى بولدى دەپ، قيسىنسىزدى قيىستىرىپ ايتقانىنا قاراپ ەرىكسىز كۇلەسىڭ.

تاپقىرلىق، قيالشىلدىعىن تاماشالايسىڭ. ول — حالىق ونەرىنىڭ تاپقىرلىعىن، حالىق قيالىنىڭ جۇيرىكتىگىن بىلدىرەتىن ەرەكشەلىكتەرى.

بۇل اڭگىمەنى ايتۋشى حالىق ورتاسىنان شىققان ءوزى كەدەي، ءوزى ەلەۋسىز، كوپتىڭ ءبىرى، جەتىم بالا بولادى. بۇلاي بولۋدا ماعىنا بار. جالپى وسىنداي ونەردى تۋعىزۋشى حالىق، سوندىقتان ول ءارقاشان شەشەن، تاپقىر، ەر، ونەرپاز قىپ ءوز وكىلىن، ءوز ورتاسىنان شىققان ادامىن كورسەتەدى.

وسىنداي ونەرپازبەن قاتار ءبىر حان دا اڭگىمە ىشىندە جۇرەدى. ول قاتال، قانىشەر، باسكەسەر حان بولادى. ءبىراق ونەرپاز بالا سول حان ەكەش حاندى دا ءوز ونەرىنە باعىندىرىپ، كوندىرەدى، قاشار جەر قالدىرمايدى. قىسىمشىلىق جاسايىن دەگەن حان ءوزى قىسىلادى، جەر تاۋسىلىپ، بەرمەسىن بەرەدى. بۇدان، ونەر قارا تاستاي قاتال حاندى دا جەڭەدى، ونەرگە ەشنارسە بوگەت ەمەس دەگەن ماگىنا تۋادى.

---