InfoHub Logo

بۇرىنعى وتكەن زاماندا، جاعالبايلى دەگەن ەلدىڭ ىشىندە بازارباي دەگەن باي بولادى. مۇنىڭ تولەگەن، سانسىزباي دەگەن ەكى بالاسى بولادى. بازارباي ەلدەن اسقان داڭقى زور باي بولسا دا بالالارىنا جاس كۇنىنەن قىز ايتتىرمايدى: ءارقايسىسى ەرجەتكەن سوڭ ءوزىنىڭ ونەرىمەن تاڭداعان قىزىن السىن دەيدى. تولەگەن جاسىنا جەتىپ، جىگىت بولعان سوڭ ماڭايدان وزىنە تەڭ قىز قاراستىرادى. ەشكىمدى ۇناتپايدى. ءسويتىپ جۇرگەندە ءبىر الىس ەلدە قىز جىبەك دەگەن سۇلۋ قىز بار دەپ، اتاعىن ەستيدى. قىزدىڭ سالتاناتى مەن ءتۇرى ەلدەن اسقان وزگەشە بولىپ ەستىلەدى. ول دا كۇيەۋ تانداپ، ەشكىمدى مەنسىنبەي جۇرگەنىن ەستيدى دە، تولەگەن سونىڭ اتاعىنا قۇمار بولىپ، تالاي ءجۇز جىلقى ايداپ، قىزدىڭ ەلىن ىزدەپ، ءجۇرىپ كەتەدى. ارادا كوپ زامان جۇرەدى، جول بويىندا جاقسى قىز بار دەپ كورسەتكەن جۇرتتىڭ بارىنە ىركىلمەستەن سىي بەرىپ، مىرزالىق داڭقىن شىعارىپ وتىرادى.

اياعىندا قىز جىبەكتىڭ اعاسى سياقتى اقىلشىسى بولىپ جۇرگەن قارشىعا دەگەن ادامعا كەز بولادى. سوعان ۇلكەن سىي بەرىپ، كىسىلىگىن تانىتادى. قارشىعا تولەگەندى ەرتىپ الىپ قىز جىبەكتىڭ كوشىنىڭ سوڭىنان ءتۇسىپ، قارىنداسىن كورسەتپەكشى بولادى. كوش بويىندا تالاي سۇلۋ كورىنەدى. تولەگەن ءارقايسىسىن قىز جىبەك پە دەپ ويلايدى. جىبەك قىزداردىڭ ىشىندە بولماپتى.

ول كوشتىڭ الدىندا، اق كۇيمەنىڭ ىشىندە، ەشكىمگە ءجۇزىن كورسەتپەي جەكە كەتىپ بارا جاتادى. قارشىعا مەن تولەگەن ارتىنان قۋىپ جەتەدى. اعاسى تىلەك ەتىپ، ءجۇزىڭدى كورسەت دەيدى، قىز جىبەك ءبىر-اق رەت اشىپ، تولەگەنگە قارايدى. بىر-ەكى اۋىز قالجىڭ ايتىسادى، ەكەۋى بىر-بىرىنە ۇنايدى.

اقىرىندا تولەگەن – كۇيەۋ، جىبەك – قالىڭدىق بولىپ، تالاي زامان قىزىق داۋرەن ءسۇرىپ تۇرىپ قالادى.

ءبىر مەزگىلدەر بولعاندا تولەگەن ەل ەسىنە ءتۇسىپ، ءبىر بارىپ قايتۋ كەرەك دەيدى. جولى قيىن، الىستىقتان قورقىپ، جىبەك قىز قۇدايدان وڭ ساپارىن تىلەپ، كوپ قوشتاسىپ، اتتاندىرىپ سالادى. تولەگەن كەلەسى جىلى جازعا سالىم قىزبەن بىرگە كەلمەكشى بولادى.

ەلىنە امان-ەسەن كەلىپ، ءبىر تالاي ۋاقىت تۇرىپ، تولەگەننىڭ اكەسى كەتكەنىن قابىل كورمەيدى. ەندى جىبەرمەيتىن بولادى. بالاسىنا "بارما" دەپ جارلىق ەتۋدەن باسقا، ەل-جۇرتتىڭ بارلىعىنا حابار شاشىپ: "تولەگەن كەتەتىن بولسا، ءبىر ادام ەرمەسىن" دەيدى.

سونىمەن جۇرگەندە جاز بولىپ، قۇستىڭ الدى كەلە باستايدى. تولەگەن ۋادەسىنەن كەشىككەنىن ءبىلىپ، قالىڭدىعىن ساعىنىپ، قاينىنا جول تارتپاقشى بولادى. شەشەسى مەن ءىنىسى زارلاپ، جىلاپ: "كەتپە" دەيدى، تولەگەن توقتامايدى، جالعىز-اق ىنىسىنە قايىن جۇرتىنىڭ ءجون جولىن ايتىپ: "مەن كەشىكسەم، ىزدەپ تاپ" دەيدى.

سول بەتىمەن جولدا بىرنەشە زامان ءجۇرىپ، جىبەكتىڭ ەلىنىڭ شەتىنە تاقالعاندا سارقامىس دەگەن بۇلاقتان مۇنىڭ الدىن توسقان جاۋ شىعادى. بۇلار قىز جىبەكتىڭ ەلىنەن، سول قىزعا قۇمار بولىپ ارماندا قالعان جىگىتتەر ەكەن. جات ەلدەن كەلىپ، تولەگەن العان سوڭ بۇعان كەكتى بولىپ، جولىن توسىپ ولتىرمەكشى ەكەن. باستىعى بەكەجان دەگەن بولادى. سارقامىستا بۇلارعا كەزدەسكەن سوڭ تولەگەن سوعىس سالادى. كوپ بولسا دا العىزباي، قايرات كورسەتەدى.

ءبىراق تولەگەن كوپپەن سوعىسىپ جۇرگەندە بەكەجان جالعىز قامىستى بەتىنە الىپ، ساداعىن كەزەپ، اندىپ وتىر ەكەن. ءوزى نۇسقاعانى قۇر كەتپەيتىن مەرگەن ەكەن، سول تولەگەندى اتىپ جىعادى.

تولەگەن جالعىز جاتىپ، زارلاپ، اسپاننان ۇشقان قازدارعا مۇڭىن شاعىپ ولەدى. بەكەجان تولەگەننىڭ كوك جورعاسىن ءمىنىپ قىز جىبەكتىڭ اۋلىنا كەلەدى. جىبەك سۇمدىقتىڭ بولعانىن ءبىلىپ، تولەگەندى بەكەجان ءولتىردى دەپ اعالارىنا شاعادى، اعالارى بەكەجاندى ولتىرەدى.

قىز جىبەك جارى ولگەن سوڭ قاپا بولىپ، ەشبىر دۇنيەگە الاڭ بولماي، سونى جوقتاۋمەن، قايعىرۋمەن كۇندەرىن وتكىزەدى. تولەگەننىڭ جولىنا جانىن سالعاندىقتان جاعالبايلىدان بىرەۋدىڭ كەلۋىن كۇتەدى. تولەگەننىڭ ءىنىسى سانسىزبايدى جوقتايدى. ءبىر امەڭگەرى سول بولعان سوڭ، سوعان قوسىلۋدى ارمان ەتەدى. بۇل ۋاقىتقا دەيىن اعاسى كەشىككەن سوڭ، سانسىزباي ىزدەپ شىعىپ ەدى. جىبەكتىڭ ەلىنە و دا كەلىپ جەتەدى. ءبىراق بۇل ۋاقىتتا جىبەكتىڭ ەلىنە قالماقتىڭ حانى كەلىپ، كوپ قولىمەن قاماپ الىپ، جىبەك قىزدى الامىن دەپ جاتقان.

سانسىزباي كەلگەن سوڭ، جىبەكپەن ۋادە بايلاسىپ، اۋىل كوشكەندە قالماق حانىنىڭ اتىنا جىبەك ءمىنىپ، ەكەۋى بىرىگىپ الىپ، جاعالبايلىعا بەت قويىپ قاشادى.

قالماق ارتىنان جابىلىپ قۋادى. سانسىزباي توسىپ الىپ، قالماقتىڭ حانىمەن جەكپە-جەك جاسايدى. بۇل ۋاقىتتا قىز جىبەك موينىنا شىلبىر سالىپ، تىلەۋ تىلەپ وتىرادى. سانسىزبايدى قالماق ولتىرسە، بۋىنىپ ولمەكشى بولادى. ءبىراق، قالماقتى سانسىزباي الادى. حانىن ولتىرگەن سوڭ، ارتىنان كەلگەن قولدى دا قىرادى. سودان كەيىن كوڭىلدەرى جايلانىپ، جەڭگەسىمەن ەكەۋى جاعالبايلىعا قاراي ءجۇرىپ كەتەدى.

---