InfoHub Logo

1919 جىل. قالالاردا وتىن، تاس كومىر، مۇناي جوق، سۋىقتا توقتاپ جۇمىسسىز زاۆود، فابريكالار تۇرادى. جيھانگەر سوعىسىندا تالانعان ەل. باتىستان پولياكتار سوعىس جاريالاماي-اق كەڭەس جەرىن باسىپ الىپ جاتادى. سيبيردەن ەدىلگە قاراي كولچاك ۇمتىلادى. جول قاتىناسىنىڭ ءقاۋىپتى ايى — يانۆار، فيەۆرال كەلەدى. توڭكەرىس جاۋلارىنىڭ اتتانىسىن توقتاتۋعا بارىنەن بۇرىن پاروۆوز كەرەك بولادى. ءبىراق رەسپۋبليكانىڭ قارۋلى كۇشتەرىن تاسيتىن تەمىر جولدىڭ كۇرە تامىرى قازان جولىنىڭ ساۋ ماشينالارى تىپتەن از ەدى. پاروۆوزدىڭ كوبى «اۋرۋ» بولعاندىقتان جول تۇكپىرلەرىندە تىعىلىپ، بىرىنە-بىرى تىركەلىپ تۇرۋشى ەدى. بۇلاردىڭ سانى جۇزدەن اساتىن ەدى.

توڭكەرىس دۇشپاندارىنىڭ قىسپاعىندا تۇرعاندا تەمىر جولدى جولعا سالۋ كەرەك-اق ەدى. سول ۋاقىتتا قازان بولشيەۆيكتەرى سەنبىلىك جاسادى. لەنيننىڭ «ۇلى قولعابىسى» وسىلاي تۇرعان ەدى.

I

1933 جىل. بۇل ۋاقىتقا دەيىن لەنين كومسومولدارى لەنين تاپسىرمالارىن ورىنداۋدا سەنبىلىكتى ادامنىڭ سالت-ساناسىنا ەنگىزۋ، داعدىسىنا اينالدىرۋ ءۇشىن الدەنەشە سەنبىلىك جاسادى. مىنەكي، بۇگىن الماتى كومسومولدارى «ۇلى قولعابىس» كورسەتۋگە ستانسيا تەمىر جولىنا شىقتى. ونىڭ الدىڭعى قاتارىنداعىلاردىڭ ءبىرى اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىنىڭ كومسومولدارى بولدى.

ۇلى ءىستىڭ باسى بىلاي باستالدى: 16 ءنويابردىڭ كۇنى، ۇيا حاتشىسى جولداس ماحمۇت ۇلى جۇگىرىپ بيۋرو مۇشەلەرىن جيناپ ءجۇر. 5 مينۋتتان كەيىن بيۋرو دا باستالىپ كەتتى. ماحمۇت ۇلى ءسوزدى سوزباي قىسقا-قىسقا سويلەدى.

─ جولداستار، كوپ ءسوز ايتىپ جاتۋدىڭ تىپتەن كەرەگى جوق. سەنبىلىكتىڭ ماڭىزىن وزدەرىڭىز دە بىلەسىزدەر. ترانسپورت ولقىلىقتا جاتىر. ءبىز ورتالىق كوميتەتىمىزدىڭ قاۋلىسىن ورىنداپ، وتان قورعاۋعا قارجىمەن كومەك بەرۋىمىز كەرەك. ءبىز قالايدا 18 كۇنى ستانسيادا سەنبىلىك جاسايمىز. كونە، كىمنىڭ قانداي ناقتى ۇسىنىستارى بار؟

بيۋرو 15 مينۋتقا سوزىلعان جوق. سول ارادا بريگاديرلەر بەلگىلى، بولىمدەردە تۇسىنىكتى جۇمىسىن جۇرگىزۋگە كىسىلەر تاعايىندالدى. وسى ساعاتتان باستاپ اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتى ستۋدەنتتەرىنىڭ اراسىندا ەرتەڭگى بولاشاق سەنبىلىكتىڭ ارقاۋلارى سوزىلا باستادى.

II

بۇگىن كۇن ايرىقشا جايدارى. كۇن قالادان ستانسياعا قاراي اعىل-تەگىل بولىپ كومسومول وتريادتارى ءجۇرىپ جاتتى. بولىپ جاتقان ولقىلىققا، شاشىلىپ جاتقان اراققا، توت باسىپ كومىلىپ جاتقان شايباعا كومسومولدىڭ كۇشى، جىگەرى جاستىعى، كۇلكىسى، ايعايى، ءالى اتتاندى.

وسىلاردىڭ ىشىندە اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىنىڭ كومسومولى دا بارا جاتىر. بۇلار 8 بريگاداعا ءبولىنىپ، ادەپكى بارعاننان-اق جاستار جۇمىسقا كىرىسىپ كەتتى.

شويىن تاسۋ، تەلەگراف اعاشىن جيناۋ، قامىس تاسۋ، مۇز ويۋ جۇمىستارىنا ستۋدەنتتەر وقۋدان كەم تىگىسكەن جوق. جەتىسپەگەن قۇرال-اسپاپتاردى ءىس ۇستىندە قارقىنعا كەسىر كەلتىرمەي ىستەپ الدى. ءبىر مينۋت قاراپ تۇرمادى. مىنە، جولداس ەنپرەي ۇلىنىڭ سيستيكا بريگاداسى. بۇل ءار توپقا ءوز الدىنا بەلگىلى مەزگىلگە تاپسىرما بەرەدى. سولاردىڭ ۋاقتىلى ورىندالۋ ەسەبىن الىپ تۇرادى. كىم بۇرىن ورىندادى، كىم قالىپ قويدى، سونىڭ ءبارىن جاريالاپ وتىرادى. ارتتا قالعانداردى كوتەرمەلەيدى. بەرىلگەن مىندەتتەمەنىڭ تەز، ءسوزسىز ساپالى تۇردە ورىندالۋىنا بار كۇشتى جۇمساي كەتەدى. لەنيننىڭ «ۇلى قولعابىسى» دەپ وسىنى ايتادى. اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىنىڭ جاستارى ەرتەڭگى ساعات وننان كەشكى ساعات بەسكە دەيىن وتەدى.

وتانىمىزدى قورعاۋدىڭ تەمىر قورىنا 1500 سومنان اسا اقشا سالدى.

ءداۋىردىڭ كومسومول باستاعان جاستارى قاتىسپاعان سالاسى جوق. لەنين باستاعان سەنبىلىكتى لەنين كومسومولى قاي ۋاقىتتا بولسا دا جاساپ تۇرادى. «سەنبىلىك سالت-سانامەن ءسىڭىسىپ؛ ءومىردىڭ، جاپسارىنا ەندى، جاڭا ءومىردى جاساۋعا كومەكتەسەتىن سەنىمدى، ەرىكتى قولعابىس بولسىن» دەگەن لەنين. لەنيننىڭ بۇل وسيەتىن كومسومول كۇن سايىن، ساعات سايىن، مينۋت سايىن ورىنداپ وتىرادى.

1933.

---