قۋانىشتى قارسى الۋ
17 فيەۆرال كۇن كومىرشىلەر كلۋبىندا قازاقستان مەملەكەتتىك مۋزىكا تەاترىن قارسى الۋ كەشى بولدى.
كەشكە قاراعاندىنىڭ اتاقتىلارى مەن قاتىستى. زالعا حالىق لىق تولدى.
كرايكومنىڭ جاڭا باسشىلىعىنىڭ ارقاسىندا قازاق كوركەمونەرى، ونىڭ ىشىندە تەاتر ونەرى وركەندەپ كەلەدى. قازاقتىڭ تۇڭعىش مۋزىكا تەاترى مەن فيلارمونياسى قۇرىلدى، تەاتر ونەرى كەڭ ءورىس الىپ، ەل ارالاۋعا شىقتى.
قازاق مۋزىكا تەاترى قاراعاندىعا كەلدى. قاراعاندى پرولەتارياتىمەن قولما-قول بايلانىسىن كۇشەيتۋگە كەلدى. قۇرمانبەك ايتقانداي: قاراعاندى پرولەتارياتىنا ەسەپ بەرگەلى كەلدى.
ءبىز تەاترىمىزدىڭ كەلۋىن ءوندىرىس جوسپارىن ارتىق ورىنداۋمەن قارسى الۋىمىز كەرەك.
قاراعاندى پرولەتارياتى، ونىڭ الدىڭعى قاتارداعى ەكىنشى تەاترىنىڭ وراسان تابىستارىن باعالاي بىلەدى. قاراعاندى پرولەتارياتى ءوزىنىڭ ەڭ ارداقتى مۋزىكا تەاترىنىڭ تابىستان تابىسقا جەتىپ، بولشيەۆيكتىك كوركەمونەردىڭ وتە قيىن، وتە قۇرمەتتى ۇلى جولىمەن تالماستان، قارقىنمەن العا ۇمتىلا بەرۋىن تىلەيدى..
كەزدەسۋ كەشىن وتكىزۋدىڭ ءداستۇرى بويىنشا قازاقتىڭ مۋزىكا تەاترىن قالالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ سەكرەتارى قۇتتىقتاپ، قاراعاندى پرولەتارياتىنىڭ اتىنان العىس ايتىپ، زور تابىسقا جەتۋلەرىنە تىلەك ءبىلدىردى.
تەاتر كوللەكتيۆىن ەكپىندىلەر اتىنان اتاقتى ماعاۋيا راقىش ۇلى تەاتردىڭ كەلۋىن كومىر جوسپارىن اسىرا ورىنداۋمەن قارسى العاندىعىن ايتتى.
تەاتر كوللەكتيۆىنىڭ اتىنان جاۋاپ سەزدى رەسپۋبليكاعا ەڭبەك سىڭىرگەن ارتيست قۇرمانبەك جانداربەك ۇلى شىعىپ ايتتى. سۋشكي ءارتيستىڭ ساحنادا كورىنۋىن زال قاتتى قول سوعۋمەن قارسى الدى. قۇرمانبەك قاراعاندى پرولەتارياتىنىڭ تەاتردى ەرەكشە قۋانىشپەن، ايرىقشا قۇرمەت، سۇيىسپەنشىلىكپەن قارسى العانىن ايتتى.
─ ءبىز كوركەمونەر جولىندا تىنباستان ەڭبەك ىستەپ، شىڭنان شىڭعا شىعامىز. ءبىزدىڭ ەستۋىمىزگە، باقىتتى بولۋىمىزعا ءداۋىردىڭ بار مۇمكىنشىلىگى بەرگەنىن ءىس جۇزىندە كورسەتەمىز. ءبىز سوندا وزدەردىڭ پارتيانىڭ، وتاننىڭ بورىشىن ايرىقشا كوڭىلمەن شىن اقتايمىز.
كەش ارتىنان «شۋعا» پوستانوۆكاسى بولاتىندىعى حابارلاندى. جينالعان جۇرت، تەاتر كەلگەننەن بەرى تالاي پوستانوۆكانى كورىپ ءلاززاتتانعان جۇرت پەسا اۆتورىن، ونى قويعان رەجيسسەردى، باس رولدەردە وينايتىن كۇلاش، قۇرمانبەك، قانابەكتەردى ساحناعا شاقىردى. حالىق ءوز قالاۋلىلارىن كوزىمەن كوردى.
قول سوعۋ زالدى تىتىرەتتى. زال كۇڭىرەندى. ۇلى قۇرمەت كورسەتىلدى. مىنە، بۇلار تەاتردى قۇرۋشىلار، ۇيىمداستىرۋشىلار، مىنە، بۇلار كوركەمونەر مايدانىندا كىرپىك قاقپاي ىستەپ، تەاتر ونەرىنە ءوزىنىڭ قۇرىشتى قول تاڭباسىن سالعان ادامدار. بۇل قازاق تەاترىنىڭ وزگەشە تاريحىن، ءداستۇرىن جاساعان ادامدار.
ءجۇز جىل بۇرىن گيۋگو: «جويىلسىن دراماتۋرگيانىڭ ءداستۇرلى ءتۇرى!»، «جاساسىن جاڭا تۋر ىزدەۋى» دەگەن ەدى.
ەشقانداي ءداستۇرلى تراديسياسى بولماعان قازاق تەاترى از جىل ىشىندە كوممۋنيست پارتياسىنىڭ باسشىلىعى ارقاسىندا توڭكەرىس ورىس تەاترلارىنان ورىن الا وتىرىپ ءوز ءداستۇرىن تىڭنان جاسادى. قازاق تەاترى تەك وكتيابر توڭكەرىسىنەن كەيىن عانا جاسالدى.
مىنە، بۇلار — رەسپۋبليكانىڭ حالىق ارتيستەرى پەساداعى وبرازداردىڭ جاندى بەينەلەرى، كەلەشەكتەگى ۇلكەن كوركەمونەردىڭ جارشىلارى.
زال تىندى. ويىن باستالدى.
مىنە، شىمىلدىق اشىلدى. ساحنانىڭ «ىستىعىنا كۇيىپ، سۋىعىنا تونا» باستادى وتىرعان حالىق. ءتۇن، نايزاعاي، دالا... مىنە، ارداقتى كۇلاش، مىنە، قانابەك، مىنە، قۇرمانبەك شىقتى. زال تىندى... جۇرت دەمىن ىشىنەن الدى.
مۋزىكا باستالدى. كۇڭىرەنىپ كەتتى. الدەقايدان، الىستان داۋىل كورىنەدى، جاقىندايدى، زورايادى، كۇشەيەدى، شارت-شۇرت نايزاعاي وينادى. وركەستر قاسقىر شاپقان قويداي بولدى، ايقاي، ۋ-شۋ، بارابان جۇلقىنىپ، جىندانعانداي بولدى، سكريپكا جەلدەي ىسقىرىپ تارتتى، ترۋبا دولداندى، فلەيتا جەلدەي ىشقىنىپ ۇرلەدى.. بۇل — دولى داۋىلدىڭ، وزبىر كۇشتىڭ جاقىنداي تۇسكەن كەزى.. بۇل — مۋزىكامەن سويلەۋ، بۇل — مۋزىكا ءتىلى...
1935.
You Might Also Like
-
1919 جىل. قالالاردا وتىن، تاس كومىر، مۇناي جوق، سۋىقتا توقتاپ جۇمىسسىز زاۆود، فابريكالار تۇرادى. جيھانگەر سوعىسىندا تالانعان ەل. باتىستان پولياكتار سوعىس جاريالاماي-اق كەڭەس جەرىن باسىپ الىپ جاتادى....
