قوسشى ۇيىمى مەن اۋىلداعى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ قۇرىلىسى
قوسشى ۇيىمى اۋىلدىڭ كەدەيلەرى مەن جالشىلارىنىڭ ۇيىمى. قازاقستاندا قوسشى ۇيىمى كەڭەس ۇكىمەتى ورناعاننان كەيىن، اۋەلى جەتىسۋ، سىرداريا گۋبەرنيالارىندا جاسالعان. قازاقتىڭ وزگە گۋبەرنيالارىندا قوسشى ۇيىمى بىلتىردان بەرى عانا جاسالىپ وتىر.
سوندىقتان بۇل ۇيىم — جاس ۇيىم. اسىرەسە بىلتىردان بەرى عانا گۋبەرنيالاردا بۇل ۇيىمنىڭ جاسالۋى جاڭا باستالىپ وتىرعان جۇمىس.
كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ سۇيەنىشى جۇمىسكەر، جالشى، كەدەي تابى بولعاندىقتان، قوسشى ۇيىمى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ اۋىلداعى سۇيەنىشى.
رەسەيدىڭ ورتالىق گۋبەرنيالارىنداي ەمەس، ونەركاسىپ دۇكەندەرى ازعانتاي، كوزى اشىق، ۇيىمداسقان جۇمىسكەرلەرى ازعانتاي قازاقستاندا كەدەي جالشىلاردى ۇيىمداستىرىپ وتىرعان قوسشى ۇيىمىنىڭ ءمانى بار. ءاربىر جاڭا ءىسى ءا دەگەننەن كوڭىلدەگىدەي بولىپ ءجۇرىپ كەتپەيدى. ءاربىر جاس تۋما ءا دەگەندە تالتىرەكتەپ، سۇرىنە-قابىنا اياق باسىپ بارىپ تۇزەلىپ، نىعايىپ كەتپەك. ءاربىر جاڭا ءىستىڭ ءا دەگەندە قاتەلەرى كوپ بولۋعا مۇمكىن، جاڭا جۇمىستان قاتە كورىنگەن سايىن، ول قاتە تۇزەتىلىپ وتىرىلسا، تاجىريبە بولىپ، ءىس وڭالا بەرمەك، قوس جۇرە تۇزەلمەك.
قوسشى كەدەي مەن جالشى ۇيىمى بولعان سوڭ بۇل ۇيىم اۋىلداعى سول كەدەي مەن جالشىلاردىڭ پايداسىن كوزدەيدى. سولاردىڭ دەگەنىن ۇستەم قىلىپ، سولاردىڭ ماقساتىن ىسكە اسىرۋعا تىرىسادى. سوندىقتان كوممۋنيستەر ۇيىمى اۋىلدا كەڭەس ۇكىمەتىنە سۇيەنىش تە بولماق، يە دە بولماق. اۋىلداعى جالپى كەڭەس قۇرىلىسىن جاساۋشى دا بولماق.
ءسويتىپ، كوممۋنيست پارتياسىن كوشباسشى قىلىپ، اۋىلداعى قوسشى ۇيىمى سوسيالشىلدىق قۇرىلىسىنا قادام باسپاق.
سوسيالشىلدىق قۇرىلىسى جۇمىسكەر، جالشى، كەدەي تابىنىڭ جالپى ەڭبەكشى تابىنىڭ كوزدەگەن تۇپكى ماقساتى، جالپى ەڭبەكشى تاپتىڭ كوشباسشىسى — كوممۋنيست پارتياسى. سوندىقتان كوممۋنيست پارتياسى باستاعان ەنبەكشى تاپتىڭ ماقساتىنا بوگەت بولاتىن، ەڭبەكشى تاپتىڭ ماقساتىن ءوز ماقساتىم دەپ سانامايتىن ادامدار قوسشى ۇيىمىنا كىرگىز ىلمەۋلەرى كەرەك.
بۇلار قانداي ادامدار؟
بۇلار، ارينە، الدىمەن بايلار، ساۋداگەرلەر، تورە بولعاندار، مولدالار، يشاندار، نيكولاي زامانىندا ۇلىق بولعاندار، «الاشوردا»، كولچاك زاماندارىندا «اتقا مىنگەندەر».
قوسشى ۇيىمى وسىعان مىقتى، قاتتى تۇرۋى كەرەك، قوسشى ۇيىمىنىڭ ەڭ ءبىرىنشى ءىسى وسىندايلاردان تازا بولۋى. ۇيىمعا كىرىپ كەتىپ، استىرتىن ءوز تىلەكتەرىن قولدانىپ جۇرگەن وندايلاردان تەزىرەك قۇتىلۋ كەرەك. ونىمەن قاتار، قوسشى ۇيىمى اۋىلدا كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ قۇرىلىسىنا بەلسەنە قاتىسىپ، ءتيىستى جۇگىن موينىنا الۋى كەرەك.
كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ قۇرىلىسى دەپ جالپى كەڭىنەن ايتقاندا، سوسيال شىلىق قۇرىلىسىنا بەت الاتىن قازىرگى اۋىلداعى جاسالعان جانە جاسالاتىن ىستەردىڭ ءبارىن ايتامىز.
ماسەلەن، اۋىلدىق كەڭەستەر، بولىستىق يسپولكومدار، بۇلار ارقىلى ىستەلەتىن جەر-سۋ پايدالانۋلارى، شكول-مەكتەپ قۇرىلىستارى جانە ولاردى پايدالانۋلارى، كاسىپوداقتارى، كەرەك-جاراق الدىرىپ تۇراتىن وداقتار، ورتا سەرىكتەر، ءارتۇرلى كووپەراتيۆتەر جانە وسىلار ءتارىزدى ىستەر.
مىنە، اۋىلداعى وسىنداي ىستەرگە كوممۋنيست پارتياسى باستاعان قوسشى ۇيىمدارى بەلسەنە كىرىسىپ، ءتيىستى قىزمەتىن اتقارىپ، كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ نەگىزگى تىرەۋى ەكەنىن كورسەتىپ وتىرۋى كەرەك.
ارينە، ەڭ الدىمەن اۋىلدىق كەڭەس، بولىستىق يسپولكوم سايلاۋلارىنا بەلسەنە كىرىسىپ، ءتيىستى ورىن الۋ كەرەك. اۋىلدىق ۇكىمەتكە كىرىسىپ، جالپى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ نۇسقاۋىمەن ەڭبەكشى تابىنىڭ اكىمشىلىگىن جۇرگىزىپ، ماقساتتارىن ىسكە اسىرىپ وتىرۋ كەرەك. (ماسەلەن، جەر-سۋدى پايدالانۋ، شكول-مەكتەپتەردى پايدالانۋ، كووپەراتيۆتەردى بيلەپ اكەتۋ، ۇكىمەتتىڭ ءتۇرلى جاردەمدەرىن پايدالانۋ). اۋىلداعى ۇكىمەت ىسىنە تولىق كىرىسپەي، وزگە ىستەرگە قوسشى ۇيىمى كوڭىلدەگىدەي كىرىسە المايدى. ءتيىستى جەمىس شىعارا المايدى. سودان سوڭ قوسشى ۇيىمى، ۇيىمعا جاڭا مۇشەلەر العاندا جانە اۋىلداعى كەڭەس قۇرىلىسىنا قاتىسقاندا تۇقىمعا، رۋعا جىكتەلۋدەن ساق بولۋى كەرەك. قوسشى ۇيىمىنا قاي تۇقىمنىڭ، قاي رۋدىڭ بولسا دا جالشىلارى، كەدەيلەرى بىردەي. جالشىلاردىڭ، كەدەيلەردىڭ الا-قۇلاسى جوق. تۇقىمعا، رۋعا جىكتەلۋدەن بايلار عانا پايدا كورەدى. كەدەيلەرگە، جالشىلارعا ودان زياننان باسقا ەشتەڭە جوق. قوسشى ۇيىمى وسىنى ەستەن تاستاماي، قاتتى ۇستاۋى كەرەك.
ارينە، ءقازىر اۋىلدا كەدەيلەر مەن جالشىلار اراسىندا حات بىلەتىندەر شامالى. كەي جەرلەردە ءتىپتى جوققا تاندىق. سوندىقتان مۇشەلەرىنىڭ دەنى حات بىلمەيتىن بولعان سوڭ ۇيىمى ءا دەگەننەن كوڭىلدەگىدەي بولىپ، ءتيىستى ىستەرىن تولىق مەڭگەرىپ كەتە قويادى دەۋ قيىن. سوندا دا قوسشى ۇيىمى ىسكە جاسقانباي بەلسەنە كىرىسىپ، اۋىلداعى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ قۇرىلىسىنا قاتىسسا، الدىمەن اۋىلدىق كەڭەستە، بولىستىق يسپولكومدا ءتيىستى ورىن الىپ وتىرىپ، ەل شارۋاسىن بيلەۋ جۇمىسىنا قاتىسسا،— بايلاردىڭ اكىمدىگى جويىلا باستار ەدى. قوسشى ۇيىمىنىڭ مۇشەلەرى بىرتە-بىرتە ءىس ۇيرەنەدى، مەكتەپتەردەن، كۋرستاردان ءتيىستى ورىندارىن الىپ وقىپ، بىرتە-بىرتە حات تانىر ەدى. بىرتە-بىرتە ءىس ۇيرەنىپ، حات تانىعان سايىن قوسشى نىعايىپ، موينىنا ارتىلعان ءتيىستى جۇكتى سۇرىنبەي الىپ جۇرەتىن حالگە جەتەر ەدى.
ءسويتىپ، كوممۋنيست پارتياسىن باسشى قىلعان قوسشى ۇيىمى اۋىلداعى كەڭەس قۇرىلىسىنىڭ ءتۇرلى ىستەرىن جاساۋشى بولار ەدى.
جاقىن ارادا بۇكىل قازاقستاندا كەڭەس سايلاۋى بولادى. بۇعان تاعى دا بىلتىرعىداي اۋىلداعى بايلار ءتۇرلى ايلامەن قاتىسۋعا جانتالاسىپ كىرىسەدى. وزدەرى كەڭەسكە كىرە الماسا، ايتقاندارىن ىستەپ وتىراتىن ادامدارىن كىرگىزۋگە تىرىسادى. كەڭەستى ءوز دەگەندەرىندەي قىلىپ شىعارۋ ءۇشىن جۇمسامايتىن كۇشى، جۇمسامايتىن امالى، ءتاسىلى قالمايدى. وسىنى ەسكە الىپ، ەندى بايلارعا قوسشى ۇيىمى جول بەرمەۋ كەرەك. كوممۋنيست پارتياسىنىڭ باسشىلىعىندا قوسشى ۇيىمى جاسقانباي، اۋىلدا ناعىز تولىق كەڭەس ۇكىمەتىن جاساۋعا، جالپى كەڭەس قۇرىلىسىن جاساۋعا بەلسەنىپ كىرىسۋى كەرەك. سوندا عانا قوسشى ۇيىمى ءتيىستى جۇگىن موينىنا العان بولادى.
1926 جىل
You Might Also Like
-
ەگىنگە قامداناتىن ۋاقىت جەتتى. مىنە، ءقازىر ناۋرىز ايى تۋدى. جاز جاقىن. ۋاقىت تىنباي ىلگەرى جۇرۋدە. ەشكىمنىڭ ەرىنشەكتىگىنە زامان توقتاپ، قاراپ تۇرمايدى.
-
قىزىلجاردان اقمولاعا قاراي شورتان پوسەلكەسىنە شەيىن تەمىر جول سالىنعان. 250 شاقىرىم جولدىڭ سالىنا باستاعانىنا 5 — 6 جىل بولىپ بارا جاتىر. بۇرىن كوكشەتاۋعا شەيىن سالىنعان ەدى. ەندى بىلتىرعى كۇ...
