InfoHub Logo

قويان — ءسۇت قورەكتىلەردىڭ ءبىر تۇقىمداسى، 8 تۋىسقا بولىنەتىن 50 ءتۇرى بار. بۇلاردىڭ ىشىندە تەز جۇگىرۋگە، ءىن كازۋعا، جۇزۋگە، اعاشقا ورمەلەۋگە بەيىمدەلگەن تۇرلەرى كەزدەسەدى. سالماعى 0،1 - 4،5 كگ، دەنە تۇرقى 12-75 سم، ماداگاسكار ارالى، وڭتۇستىك امەريكانىڭ وڭتۇستىك ايماعى، انتاركتيدادان باسقا بارلىق جەردە تارالعان. ءشوپ، اعاش قابىعىن، بۇرشىگىن، ءبۇتاعىن جەيدى. جىلىنا 4 رەت 2 - 8 (كەيدە 15) كوجەك تۋادى.

تۇراقتى ءىنى بولمايدى، كوجەگى جۇندەس، بىردەن ءجۇرىپ كەتەتىندەي جەتىلىپ تۋىلادى، بىرنەشە كۇننەن كەيىن ءوزى قورەكتەنەدى. ءۇي قويانى عانا ءىن كازادى، توپ-توپ بولىپ تىرشىلىك ەتەدى. كوجەگى كوزى اشىلماي، وتە دارمەنسىز، قىزىلشاقا بولىپ تۋىلادى. كاسىپتىك ماڭىزى بار، اۋەستىك ءۇشىن دە اۋلانادى. قوياننىڭ كەيبىر تۇرلەرى جايىلىمعا، جەمىس باعىنا، جاس ورمانعا ۇلكەن زاقىم كەلتىرەدى. كەيبىرەۋلەرى ىندەت تاراتادى.

قازاقستاندا كەزدەسەتىن 3 ءتۇرى (اق قويان، قۇم قويان، ور قويان) بار. اق قويان، نەگىزىنەن، قالىڭ قار تۇسەتىن قوستاناي، سولتۇستىك قازاقستان، پاۆلودار جانە اقمولا وبلىستارىنداعى ورماندى دالالاردا، قاراعاندى، شىعىس قازاقستان وبلىستارىنداعى تاۋلى ايماقتاردا كوپتەپ، ال باتىس قازاقستان، اقتوبە، الماتى وبلىستارىندا سيرەك كەزدەسەدى. جىل بويى جايىلىم جاعدايىنا، قاردىڭ تۇسۋىنە وراي، جىرتقىشتاردىڭ ازدى-كوپتىگىنە قاراي قونىستارىن اۋىستىرىپ وتىرادى. دەنە تۇرقى 68 سم، سالماعى 5-6 كگ-داي بولادى. جازدا ءتۇسى سۇرعىلت قوڭىر، قىستا تۇگەلدەي اپپاق بولىپ تۇلەيدى. اق قويان ەتى، تەرىسى مەن ءتۇبىتى ءۇشىن اۋلانادى.

قۇم قويانى — قويانداردىڭ ىشىندەگى ەڭ كىشىسى. دەنە تۇرقى 38 - 53 سم، سالماعى 1،5 - 2،5 كگ. ارقاسى مەن ءبۇيىرى قوڭىر، سۇر، ال باۋىرى اق ءتۇستى. قازاقستاندا ارال قاراقۇمى، قىزىلقۇم، مويىنقۇمدا جانە قىزىلوردا، جامبىل، وڭتۇستىك قازاكستان، ماڭعىستاۋ وبلىستارىنداعى قۇمدى جەرلەردە مەكەندەيدى. قورەگىن ىزدەۋگە ىمىرت تۇسكەن كەزدە، تۇندە شىعادى. ۇيىعۋى قاڭتار مەن اقپاننىڭ اياعىندا باستالادى. قۇم قويانى — وتە ءوسىمتال، جىلىنا 3 رەت كوبەيەدى، ءار تۋعاندا 1 - 9 كوجەكتەن تابادى.

ور قويان — قويانداردىڭ ىشىندەگى ەڭ ءىرىسى. دەنە تۇرقى 53-69 سم، سالماعى 3،5-5،8 كگ. ارتقى اياقتارى الدىڭعىسىنا قاراعاندا ەكى ەسەگە جۋىق ۇزىن. ءتۇسى ءار ماۋسىمدا ءار ءتۇرلى. جازدا جانە قىسقا قاراي قۇيرىعىندا قارا جولاق پايدا بولادى. قازاقستاننىڭ باتىسى مەن سولتۇستىگىندە، اسىرەسە باتىس كازاقستان، اتىراۋ، اقتوبە وبلىستارىندا تارالعان. ءشول، شولەيت، دالالى جەرلەردى مەكەندەيدى. تىرشىلىك ارەكەتى ىڭىردە جانە تۇنگە قاراي باستالادى. جىلىنا 2، كەيدە 3 رەت، 3-9 كوجەكتەن تابادى. قوياندار كوبەيىپ كەتسە باۋ-باقشاعا زيان كەلتىرەدى. ولار ەتى، تەرىسى ءۇشىن اۋلانادى.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

كۇزگى تابيعات اياسىنداعى جانۋارلار

ەرەكشە تۇستەگى جانۋارلار

جانۋارلاردىڭ كەيبىر قاسيەتتەرى

جانۋارلار بالالارىمەن

جان-جانۋارلار اتاۋلارى

جانۋارلاردىڭ رەنتگەن سۋرەتتەرى

قىزىل كىتاپقا ەنگەن جانۋارلار (ومىرتقالىلار)

---