قۇمىرسقا مەن شەگىرتكە
بالاسىن جەم ىزدەۋگە باۋلىپ جۇرگەن قۇمىرسقا ءپىسىپ تۇرعان بيدايدىڭ باسىن ءيىپ الىپ جەپ تۇرعان شەگىرتكەگە كەز بولدى. ونىمەن:
— اسسالاۋماعالەيكۋم، شەگىرتكە، — دەپ امانداستى دا: — وۋ، ادامنىڭ ماڭداي تەرىمەن ەڭبەك ەتىپ پىسىرگەن بيدايىن سەن قالاي راحاتتانىپ جەپ تۇرسىڭ؟ — دەپ سۇرادى.
— وسىنشاما جەردى الىپ جاتقان بيدايدىڭ ءبىر ءتۇيىرىن جەسەم، ادامنىڭ نەسىبەسى كەمي قويماس. جىلداعى ادەتىم وسى، جاھاندى جالپاعىمنان باسىپ كەلەم دە، بيدايدى جەي بەرەم. بۇدان كەدەي بولىپ قالعان ادامدى كورگەن ەمەسپىن، ونىڭ كويلەگى دە كوپ، كوڭىلى دە توق، — دەپ جاۋاپ بەردى شەگىرتكە.
باستارى جۇلىم-جۇلىم بوپ قالعان بيدايلارعا قاراپ تۇرعان قۇمىرسقانىڭ كوزىنە، انادايدا بيدايلاردىڭ پارشا-پارشاسىن شىعارىپ شاشىپ ويناپ كەلە جاتقان شەگىرتكەنىڭ بالالارى ءتۇستى.
— كوردىڭ بە، بالالارىڭ دا سەن سەكىلدى وزگەنىڭ نارسەسىن ۇرلاۋعا داعدىلانىپ الىپتى. ەرتەڭ ولار دا بالالارىن ۇرلىققا ۇيرەتەتىن بولادى. ال، ءبىراق ۇرلىقتىڭ جاقسىلىق اكەلەتىنى شامالى، – دەپ كۇرسىندى.
قۇمىرسقانىڭ سوزىنە اشۋى كەلگەن شەگىرتكە:
— دايىن استان اتتاپ ءوتىپ قايدا بارىپ جەم ىزدەيمىن؟! — دەپ ايقايلادى دا شىرت ەتىپ ۇشىپ كەتتى.
قۇمىرسقا ودان ءارى جۇرە بەردى.
سوندا قۇمىرسقانىڭ بالاسى:
— اپا، ءبىز الىس-الىس جەرلەرگە شارشاپ بارىپ اكەلەتىنىمىز بىرەۋدەن قالعان قالدىق. نەگە سونشاما جانىمىزدى قيناپ بەينەتتەنەمىز. ال شەگىرتكە بولسا تازا، جاڭا پىسكەن ءدامدى بيدايدى تاڭداپ جەپ ءجۇر. ول دۇرىس ىستەيدى. تويىپ الادى دا، قىدىرىپ جۇرە بەرەدى. ال ەكەۋمىز تاڭنىڭ اتىسىنان كۇننىڭ باتىسىنا دەيىن ازىق ىزدەۋمەن بولامىز. سونداعى تاباتىنىمىز ماردىمسىز بىردەڭە. ءبىز دە بيدايدىڭ بىرنەشەۋىن الىپ الايىق، — دەدى.
— بالام، ءالى-اق شەگىرتكە ءىسىنىڭ دۇرىس ەمەستىگىنە كوزىڭ جەتەتىن بولادى، — دەدى قۇمىرسقا.
جۇرە-جۇرە جۇگەرى القابىنىڭ شەتىنە شىققان ولار شاشىلىپ قالعان ناننىڭ قيقىمىن كوردى. شاماسى وسى جەردە وتىرىپ بىرەۋ نان مەن سۋسىن ىشكەن سەكىلدى.
— بالام، مىنەكەي، مىناۋ نان. اس پاتشاسى، — دەدى قۇمىرسقا قيقىمداردىڭ ىشىنەن ەڭ ءىرىسىن تاڭداپ الىپ جاتىپ، — بۇل الگى شەگىرتكە جەپ تۇرعان بيدايدان جاسالادى. ادامدار وتە ەڭبەكشىل حالىق. ولار بيدايدى سول كۇيىندە جەمەي، ونى وڭدەپ وسىنداي ءتاتتى تاعام جاسايدى.
اڭ-تاڭ قالعان بالاسى قيقىمنىڭ ءبىر ءتۇيىرىن اۋزىنا سالىپ كورىپ:
— ءيا، شىنىمەن دە بال تاتيدى، — دەپ تامساندى.
— ءالىڭ جەتكەنشە ارقالاپ ال. ەندى بۇل قيقىمداردى بىزدەن باسقا ەشكىم كەرەك ەتپەيدى، سوندىقتان ەش قىسىلماي الا بەرۋگە بولادى، — دەگەن اناسى الدىعا ءتۇسىپ ءجۇرىپ كەتتى.
بۇلار بيدايدىڭ ورتاسىمەن ءجۇرىپ وتىرىپ باعاناعى شەگىرتكەمەن كەزدەسكەن جەرگە دە جەتتى. ءبىر كەزدە قۇمىرسقانىڭ قۇلاعى ىڭىرسىعان ءالسىز داۋىستى شالىپ قالدى. جالما-جان ارقاسىنداعى ازىعىن تاستاي سالىپ، داۋىس شىققان جاققا قاراي جۇگىرە جونەلدى. بالاسى دا ىلەسە بەردى. قاراسا شەگىرتكە اياقتارى ءالسىز قيمىلداپ، ولگەلى جاتىر ەكەن. قۇمىرسقانىڭ تەر باسىپ كەتكەن بەت اۋزىن كورگەن ول:
— دوسىم، سەن دۇرىس ايتاسىڭ. ادامدار بيدايلارعا ۋ سەۋىپ تاستاپتى. قينالمايمىن، وڭاي ولجا تابامىن دەپ ءجۇرىپ مىنە اجالىمنان بۇرىن ولەيىن دەپ جاتىرمىن. ەگەر سەن سەكىلدى ەڭبەكتەنگەنىمدە بۇلاي ەرتە ولمەس پە ەدىم كىم بىلگەن، — دەپ كوزىنە جاس الدى. — ەڭبەكتەنەيىن دەسەم وسى ەڭبەكتىڭ جەمىسىن كورەتىنىمە سەنبەدىم عوي. اۋىر جۇمىستان قاشىپ وسى كەزگە دەيىن ءومىر ءسۇردىم. ەندى اناۋ بالالارىما وسيەتىمدى ايتا الماي بارا جاتىرمىن. ولار دا مەن سەكىلدى ومىرلەرىن قۇر بوسقا وتكىزەتىن بولدى، — دەپ وكىنگەن شەگىرتكە كوز جۇمدى.
— كوردىڭ بە، بالام، الگىندە سەن دە وسى بيدايدان ۇرلاپ الماقشى بولىپ ەدىڭ. ۇرلىق ءتۇبى قورلىق ەكەنىنە ەندى كوزىڭ جەتكەن بولار، — دەدى اناسى بالاسىنىڭ جۇزىنە قاراپ، — «ەگەر بويىڭدا سەنىم بولسا اۋىر بەينەتتىڭ ءوزى باقىت بولىپ كورىنەدى»، — دەدى.
— ءتۇسىندىم، ءتۇسىندىم، — دەگەن بالا اناسىنىڭ الدىنا ءتۇسىپ، يىعىنداعى اۋىر جۇگىن ماقتانىشپەن كوتەرىپ تومپاڭداپ كەتىپ بارا جاتتى.