InfoHub Logo

V. ساباق كەستەسى

(راسپيسانيە)

ءسويتىپ، كومپلەكسپەن وقىتۋعا – كوپتەن كوپ كەرەگى كۇندىك جۇمىستىڭ جوسپارىن جاساپ الۋ ەكەن. «جوسپار» دەگەنىمىز وسىمەن بىتە مە؟ مۇنىڭ ۇستىنە تاعى دا ساباق كەستەسىن جاساۋ كەرەك پە؟

جاۋاپ: ساباق كەستەسىن جاساۋدىڭ كەرەكتى جەرى دە، كەرەكسىز جەرى دە بار. ساباق كەستەسى دەگەنىمىز – ءبىر كۇندە وقىلاتىن نارسەلەردى ساعاتقا ءبولىپ قويۋ. بۇرىن ءپان جۇيەسىمەن وقىتقاندا، ءار ءمۇعالىم ءار كۇنگە نە بولىپ ءبىر كۇندە ءبىر كلاسقا الدەنەشە ءمۇعالىم كىرەتىن تارتىپتە بارلىق وقۋدى ساعاتقا ءبولۋ كەرەك ەدى. ءار ءمۇعالىم وزىنە تيگەن ساعاتقا ءوز ءپانىن وقىتىپ شىعا بەرۋشى ەدى. ەندى كومپلەكس جۇيەسىندە «ءپان» دەگەندەر جوعالىپ، ءبارى قوسىلىپ، ارالاسىپ كەتەتىن بولدى عوي. ەندى وقۋدى ساعاتقا ءبولۋدىڭ نە كەرەكتىگى بار؟ كۇندىك (3، 4 ساعاتتىڭ) ساباقتىڭ جوباسى كورسەتىلدى عوي؟ راس، ساباق كەستەسى كەرەك ەمەس. قاي ۋاقىتتا؟

ءبىر كلاستا ءبىر-اق ءمۇعالىم وقىتقاندا. وندا ءمۇعالىم ءبىر ساعاتتا بىتىرە الماعان وقۋىن كەيىنگى ساعاتتاردا وقىتا بەرەدى. وعان ساعات تەك دەمالىس ءۇشىن كەرەك. ءبىر ساعاتتا كىتاپ وقىپ، ەكىنشى ساعاتتا جازۋ جازدىرىپ، ۇشىنشىدە ەسەگى شىعارتۋ شارت ەمەس، ءبىر ساعات ىشىندە ەسەپ تە، جازۋ دا بولۋعا مۇمكىن. ساباق كەستەسىن جاساۋ كەرەك بولاتىن كەز دە بار. ول بىرنەشە كلاستى ءبىر ءمۇعالىم وقىتقاندا بولادى. نە ءۇشىن دەسەڭىز، ەكى-ۇش كلاستىڭ ساباقتارىن ارالاستىرا ۇيلەستىرىپ جىكتەۋ ءۇشىن كەرەك. ۇيتكەنى بارلىق كلاستا ءبىر مەزگىلدە ءتىل، ءبىر مەزگىلدە ەسەپ ساباعىن جۇرگىزۋگە بولمايدى. ءبىرىنشى كلاسپەن اڭگىمەلەسەتىن كەزدە، وزگە كلاستار جازۋ جازىپ، ەسەپ شىعارىپ، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ كەرەك. ءبىر ءمۇعالىم بارىنە بىردەي جەتىسە المايدى عوي. مىنە سونداي جاعدايدا ءمۇعالىم ءوزى قاتىساتىن ساباق پەن ءوزى قاتىسپايتىن ساباقتى رەتتەپ الۋ ءۇشىن ساباق كەستەسىن جاساپ الماي بولمايدى. ساباق كەستەسىن نەشە كۇنگە ارناپ جاساۋ كەرەك. بۇل سۇراۋعا بەرىلەتىن جاۋاپ: كومپلەكس نەشە كۇندىك بولسا، ساباق كەستەسى سونشا كۇندىك بولىپ جاسالۋ ءتيىس؛ باسقاشا ايتساق كومپلەكس سايىن ساباق كەستەسى دە جاڭادان جاسالىپ تۇرماق. ويتكەنى ءار كومپلەكستىڭ سەرۋەنى، ەڭبەگى، جازۋ، وقۋ، سۋرەت سياقتى جاتتىعۋ جۇمىستارى ءتۇرلى-تۇرلى بولىپ وتىرادى.

ءار كلاستىڭ جاتتىعۋ جۇمىستارىن كومپلەكس سايىن ۇيلەستىرىپ وتىرماسا بولمايدى. ءسۇيتىپ ساباق كەستەسى ءبىر جىلعا، نە جارتى جىلعا ارنالىپ ءبىر-اق جاسالىپ قويمايدى. كومپلەكس باسىنا جاسالادى ەكەن. ارينە، بۇل كوپ جۇمىس. كوپ بولسا دا قۇتىلۋعا شارا جوق. توقتاڭىز. كومپلەكس سايىن ساباق كەستەسىن جاسايدى دەڭىز. مۇنىن ءجونى كەلەر مە ەكەن؟ ۇيتكەنى ءبىر كلاستىڭ كومپلەكس تاقىرىبى 3 اپتالىق، ەندى بىرىنىكى – 2 اپتالىق، تاعى بىرىنىكى ءبىر اپتالىق بولىپ كەزدەسىپ قالاتىنى بار عوي. وندا قالاي قىلدىق؟ – دەرسىز. وعان ايتاتىنىمىز:

ولشەۋىشكە تاقىرىپتىڭ ەن ۇلكەنىن، كەم كۇندىگىن الىپ، وزگە از كۇندىك كومپلەكستەرى بار كلاستاردى سوعان جاناستىرۋ كەرەك. جاناستىرۋ دەگەنىمىز – ولاردىڭ كومپلەكسىن سوزىپ ۇزارت دەگەن ءسوز ەمەس، مىسال: 3-كلاستى 18 كۇندىك، 2-كلاستىكى – 12 كۇندىك، ءبىرىنشى كلاستىكى – 6 ۇندىك بوپ توعىسقان كەزدە، 3-كلاستىن كۇنىنە جەتكىزۋ ءۇشىن، 2-كلاستان 6 كۇندىك ءبىر كومپلەكستى تاعى قوسىپ، ءبىرىنشى كلاستان 12 كۇندىك ەكى كومپلەكستى جاڭا كىرگىزىپ، ساباق كەستەسىن 18 كۇندىك ەتىپ جاساۋ كەرەك. ولايشا ۇيلەسە بەرۋى مۇمكىن بولماعام كەزدە ءبىر كومپلەكستىڭ جارىم-جارتىسىن قوسىپ جاساۋعا دا بولادى. قالايدا ساباق كەستەسىن ۇيلەستىرىپ جاساۋ سونشا قيىن ەمەس. جاڭا جوعارىدا كۇندىك جوسپاردى، كۇندىك ساباقتى ساعاتقا (ا، ب، س، د) نوبايلاپ جىكتەپ تە قويدىق. اسىرەسە ونداي جىكتەۋدى ءبىرىنشى جىلدىڭ كۇندىك جوسپارىنا ىستەدىك، ەكىنشى جىلدىڭ ساعاتقا بولگەنىمىز ماتەريالدارىن تولىق كورسەتە المادىق، جاتتىعۋ جۇمىستارىن وقىتۋشىلار كەز-كەزىندە وزدەرى تاۋىپ الار دەپ ويلادىق. 3 كلاستى وقىتقان ءمۇعالىم ءوزى كىرمەيتىن كلاسقا بالالار ءوزى ىستەرلىك جۇمىس بەرىپ قويۋ كەرەك، كەستە جاساعاندا ەستە بولاتىن نارسە وسى بولۋ كەرەك. ەندى ساباق كەستەسىنىڭ ۇلگىسىن كورسەتەيىك.

---