ساكەن يماناسوۆتىڭ الاكول جۇرتىنا اشىق حاتى
قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالىق دەپۋتاتتىعىنا كانديدات، "الاش" سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اقىن ساكەن يماناسوۆتىڭ الاكول جۇرتىنا اشىق حاتى
ءقادىرلى اعايىن، قانداس باۋىرلارىم!
"سۋ تاسىسا — جيەگىنە، ەر تاسىسا — ەلىنە"، — دەۋشى ەدى دەپ، تىلەك-مۇرات دەيتىن، ءارمان-ۇمىت دەيتىن اۋرەگەر سەزىم، دامەگوي سەنىم مەنى دە جەتەلەپ، الدارىڭا اكەلىپ وتىر. جايداق اتتىڭ جالىندا، جالاڭ قىلىش جۇزىندە تۇتقيىل تۋا قالعان نيەت ەمەس، ون ويلانىپ، ءجۇز تولعانىپ بارىپ، "بازارعا ءتۇسىپ ب ا ق سىناۋعا" بەكىنىپ كەلىپ وتىرمىن. قابىرعالى قالىڭ ەلىم بار ەدى دەپ، الاكول اتالاتىن ارۋاقتى جەرىم بار ەدى دەپ سەنىپ كەلىپ وتىرمىن. ويتكەنى الىس-جاقىننىڭ ءبىرى الدىمەن ءوزىمدى سىيلاسا، اقيقاتقا سومدالعان سەزىمدى سىيلاسا، جاقىنعا دا، جاتقا دا ءقادىرلى بولسام، ونىڭ ءبارى الاكولدىڭ ايبىنى، ۇلكەن-كىشى اعايىننىڭ ارقاسى دەپ جۇرگەن اداممىن. سول اۋىلداس اعايىننىڭ — ءقادىرى ۇلكەن قارتتارىمنىڭ، قاتارلاس قۇربى-دوستارىمنىڭ، كەيىنگى تولقىن ىنىلەردىڭ — الىستان سىيلاپ، ءاردايىم ءوزىمدى ءاز تۇتىپ جۇرگەن الاڭسىز اپپاق كوڭىلى، قادىرمەن تىلەكتەستىگى بار ەدى عوي دەپ كەلدىم. قايدا جۇرسەم قولدايتىنىم دا، قۇدايدان كەيىنگى قورعايتىنىم دا وزدەرىڭ دەپ كەلدىك. ىق جاعىمنىڭ قالاسى، جەل جاعىمنىڭ پاناسى، — دەپ كەلدىم.
"ساۋساقتى جۇمساق جۇدىرىق، اشساڭ قىلدىرىق" — دەيدى، باسى ءبۇتىن ارقالى ەلىم بار ەدى، ءوز ۇلىن وزەككە تەپپەس، كەۋدەسىندە نامىسى بارى مەنىمەن بىرگە تاسىر دا، جەڭىلىپ جاتسام — مەنىمەن بىرگە جاسىر دەپ كەلگەن جايىم بار.
بۇل ءوزى جەڭىلسەڭ دە بەتكە سالىق، سۇيەككە تاڭبا بولار داۋ ەمەس، تەڭدەس ەر-ازاماتتار تالابى، اقىل-وي ەرەگەسى دەپ بىلەم. ارىسىنا ارا تۇسەر نامىس تا، ەلمىن دەپ جۇرگەن ەلدىگىڭ دە، قانى ءبىر قاجىرىڭ دا وسىندايدا كەرەك. الاكول مەنىڭ اتا جۇرتىم، ءوز ەلىم، الدىمدا ۋ تۇرسا بىرگە ىشەر، جىلان تۇرسا بىرگە جۇتار، سويتكەندە عانا مەنى، مەن ارقىلى ءوزىن جەرگە قاراتپاس دەپ ويلايمىن. قالىڭ قارىنداس، قانى بىرگە تۋىستارىما ايتارىم الدىمەن وسى.
مەن ءوزىم ەل بيلەپ، جۇرت شۇيلەپ جۇرگەن ادام ەمەسپىن. جارالعالى جۇلقىنىپ لاۋازىم، بيىك دارەجە دە ىزدەگەن جەرىم جوق. اتاق-دارەجە، ب ا ق قۋعانداردىڭ ابىرويسىز قىلىعىنا قىنجىلىپ وسكەن اداممىن. بار سەنەرىم بويىمداعى دارىن مەن قولىمداعى قالامىم عانا، ءبىراق قالام كۇشى دەگەن دە وسال قارۋ ەمەس. جاقىنعا ەس بولۋعا، جاتقا سەس بولۋعا جارايتن، ءجۇزى ەشقاشان مۇقالمايتىن، جىگەرى جۇقارمايتىن قارۋ. سوندىقتان دا ايتارىم — باس اۋىرىپ، بالتىر سىزداماي تۇرمايدى، "كەزەكتى دۇنيە، كەزبە ب ا ق" دەگەندەي، قۇداي بەتىن اۋلاق قىلسىن، ايتسە دە ەر-ازامات باسىنا الماعايىپ كۇندەر تۇسپەي تۇرمايدى. سوندايدا، "جان قىسىلسا جاقىنىڭ تابادى" دەگەندەي، جاراڭا جاماۋ بولۋعا، جولىڭا جالاۋ بولۋعا جاراپ قالارمىن، اعايىن. قالام كۇشى دە سول ءۇشىن كەرەك بولار، قاجەتكە جارار! "ەلى مىقتىنىڭ بەلى مىقتى" دەگەن ءسوز جانە بار.
اقساقالدى اعالارىم بار، اق جاۋلىقتى اجەلەرىم بار. ءسوزىمدى سولارعا ارنايمىن. ونەگە دە، ۇلگى دە وتباسىنان باستالادى. ءبارىمىز دە جاس بولدىق. ويلانباي وت باسقان كەزدەرىمىز دە از ەمەس شىعار. كەلەشەك جاسقا كەمەلى كىم، كەمەڭگەرى قايسى دەپ ايتىپ، قۇلاعىنا قۇيىپ وتىرماسا، "ءايت" دەگەن ايتاققا ەرىپ، سويىلىن الىپ، سويقانىن تاۋىپ شىعا كەلمەسىنە كىم كەپىلدىك بەرەدى. كۇمىس ساقيناداي دوڭگەلەك تىرلىكتەرىڭىزگە سىزات ءتۇسىرىپ الۋدان قورقام. سىرلايمىن دەپ وتىرىپ سىندىرىپ الاتىندار بولادى. بۇتىندىك-بىرلىككە شاقىرار، بۇگىنگى ەلدىگىڭ ەرتەڭگى ۇرپاعىڭا ۇلگى بولار، اڭعارلى ونەگەگە اينالار جاعىن ىزدەيىك. "اقىل اعادان" دەپ بەكەر ايتپاعان قازاق، باسى سايرانمەن باستالعان بۇل ءىستىڭ اياعى ويرانعا اينالىپ كەتپەۋى جولىندا ىقپال ەتەر، ىقىلاس-پەيىل بىلدىرەر دەپ سەنەمىن. ۇلى كوڭىل، ۇلكەن جۇرەكتەرىڭە سەنەمىن.
ءجۇزىن قۇبىلاعا، نيەتىن قۇدايعا بەرگەن ءمۇھمىن-مۇسىلمان بالاسىنىڭ باسىن قوسىپ وتىرعان ءدىن ماڭىنىڭ نازاراتىنا دا جۇگىنىپ، ەل ىشىندەگى قادىر-قاسيەتىمدى ەلەپ، دۇعا-نامازىنان قالدىرماس، مەن دەپ ءبۇيىرى قىزعان اعايىنعا ولاردىڭ دا بۇيرەگى بۇرار دەپ سەنەمىن. باقاستىعى بالالاپ، كۇنشىلدىگى كۇشىكتەپ جاتاتىندار بولسا، ءتاڭىرى اتىنان "ءتايت" دەپ تىيىم سالار دەپ سەنەمىن. مەنىڭ قۇبىلام دا، قاعبام دا وسىنداعى حالقىم، ارقا سۇيەر ەلىم ەكەنىن ءاردايىم ايتا ءجۇرسىن دەمەكپىن.
"بولار ءىستى بۇلگىر بۇلدىرەدى، بىلگىر تۇزەتەدى"، — دەيدى ەكەن. الاكولدىڭ ەمشەگىن تالاسا ەمىپ، قاتار وسكەن قۇربى-قۇرداس، تۇرعىلاس تۋىس، ۇزەڭگى سەرىك ىنىلەرىمە دە وسى تۇرعىدا ءسوز ايتام. اپتىققان قىران اڭ ىلمەيدى، اسىعىپ-اپتىعىپ، اعايىن اراسىنىڭ بەرەكەسىن كەتىرىپ المايىق، ەل-جۇرتىمىزدىڭ ابىرويىن ويلايىق. سىرعىمالى دۇنيەدە سۇعاناق پەن سۇمعا دا مول سىباعا ءتيىپ جاتادى. سولاي بولدى ەكەن دەپ، ادىراڭ ابىرويسىزدىققا باسپايىق دەر ەدىم. "ەل باسىنا داۋ كەلسە — ەلدىگى كەتەر، بي باسىنا داۋ كەلسە — بيلىگى بىتەر" — دەيدى. داۋ-داماي بولماسىن. قۇراما جيىپ ەل ەتىپ، قۇراق جيىپ، ءشوپ ەتە الماي، جۇرگەندە جاقىننان جات، اعايىننان الامان تاۋىپ المايىق. سۇتتەي ۇيىعان جۇرتتىڭ ىنتىماعىن ويلايىق. جاتىرلاس جۇرتتى ىدىراتپاي، بىرلىككە باستايىق.
تەك مەن دەگەن جۇرتقا: "ەردى قۇداي ۇراردا جاۋعا مىنەر جامپوزىن (جاقسى اتىن) جابى ورنىنا مىنەدى، ەلدى قۇداي ۇراردا جاۋعا قيماس جاقسىسىن جالپىنىڭ بىرىندەي كورەدى" دەگەن اتالى ءسوزدى انىعىراق جەتكىزىپ، جالعىز-جارىم جاقسىسىن ارداقتاي بىلەر اعايىننىڭ قالعىمالى كوڭىلىن ءتۇرتىپ وياتىپ جۇرسەڭدەر بولدى دەمەكپىن. بۇعىپ، بۇگىپ سويلەمە، ارتىن ويلاپ، ۇعىپ سويلە دەمەكپىن.
الا تاپپاي، وسى جولعا داۋا تاپ، اعايىن. بولە شەشپەي، ءبۇتىن كەس. كۇپسىنىپ بىرەۋگە كۇش كورسەتەر بۇكپە ەسەبىم دە جوق، تەپسىنىپ تەرىس ازۋلىققا سالار ەسەرلىگىم دە جوق. جوقتارىم ەلدىڭ مۇڭى، جۇرتتىڭ قامى ەدى، دەپ، توقتارىم ەلدىڭ ءسوزى ەدى دەپ، الدارىڭنان ءوتتىم.
ءاۋمين!
ايدىن كولىم، ايبىندى ەلىم — ۇرانىم،
اسقاق ءانىم، تاس قامالىم — تۇراعىم،
سەن شىعارسىڭ سارقىلمايتىن ساعىنىش،
تارتىلمايتىن تازا تۇنىق بۇلاعىم.
تامشى بولىپ تامدى ساعان كىندىك قان،
كىندىك قانىم تامعان جەردە ءتىلدى ۇققام.
مۇقالماۋىم، جۇقارماۋىم ءۇشىن دە
شىمىر ەتىپ جاراتىپسىڭ شىندىقتان.
قاسيەتتى قاعبام مەنىڭ، قىبىلام،
سەن دەپ ءوتتىم سانالى ءومىر سىنىنان.
تورىققاندا دەمەۋ تاۋىپ وزىڭنەن.
قورىققاندا قولتىعىڭا تىعىلام
ءوزىڭ دەۋمەن وزەۋرەگەن ەجەلدەن
بالاڭ ەدىم، بالا كۇننەن ءسوز ەمگەن.
ۇل بول دەپ ەڭ — ۇل بولۋعا جارادىم،
كۇل بول دەسەڭ — قۇلدىققا دا توزەم مەن.
تۋعان جەردىڭ تۇعىرداعى تۇلەگىن
جۇرت كورسىن دەپ جوعارى ۇشقان ۇل ەدىم،
جاتسام-تۇرسام جاراتقاننان: —
وسى ەلگە ءقادىرىمدى كەتىرمە!" — دەپ تىلەدىم،
وزدەرىڭدەي ەل بۇيىردى باعىما،
قايتا جۇمسا قايراتىمدى جانى دا،
الدارىڭا كەلىپ تۇرمىن، اعايىن،
ءبىر كوتەرىپ تاستار ما دەپ تاعى دا!
قابىرعالى حالقىم بارىن ەل كورسىن!
سانالى جۇرت، سالتىم بارىن ەل كورسىن!
قايدا جۇرسەم باعىم، ارىم، اعايىن.
باعىنارىم، تابىنارىم سەندەرسىڭ!
ناۋرىز، 1993 جىل
You Might Also Like
-
"لەنيشنىل جاس" ("جاس الاش") گازەتى رەداكسياسىندا ىستەپ جۇرگەن جەرىمنەن اياق استى الدەنە سەبەپپەن ەلگە كەتىپ قالىپ، ورتالاۋ ءبىر مەكتەپكە ءمۇعالىم بولىپ ورنالاسقانىم سول ەدى، جاس جۋ...
-
"تىرلىكتىڭ ءبىر جىرتىعى جامالعانشا، بارادى-اۋ ءومىر ءوتىپ، امال قانشا!" —
