InfoHub Logo

ساڭىرىق باتىر (1692-؟) — جوڭعار باسقىنشىلىعىنا قارسى كۇرەستەگى اتاقتى باتىرلاردىڭ ءبىرى. شىققان تەگى — ۇلى ءجۇزدىڭ وشاقتى تايپاسىنىڭ تاسجۇرەك رۋىنان. اكەسى — توقتاباي دا باتىر بولعان. ول كىسى كەزىندە باتىرلىعىمەن بىرگە، تايماس تۋراشىلدىعىمەن، اۋىتقىماس ادىلدىگىمەن دە ەلگە تانىلىپ، اتى شىعىپتى. اكەنىڭ وسى قاسيەتى بالالارىنا دا جۇعىپ، ساڭىراقتىڭ اعاسى دانەن دە، ءىنىسى سارىمەرگەن دە باتىر بولعان.

اتادان بالاعا بەرىلگەن اڭگىمەلەر ارقىلى ساڭىراقتىڭ بۇگىنگى ۇرپاقتارى اتالارىن: «ۇزىن بويلى، جاۋىرىنى ءسال ەڭكىشتەۋ، قولدارى الەۋەتتى، الا كوز، ءتۇسى سۋىق، سۇستى كىسى بولعان» دەپ سۋرەتتەيدى. ساڭىراقتىڭ ەرەكشە قاسيەتى — قۇرالايدى كوزگە اتقان مەرگەن بولعان. العاشقىدا اتاعى وسى مەرگەندىگىمەن شىققان. وشاقتىنىڭ اتاقتى ءبىر بايى توي جاساپ، سوندا مەرگەندەر جارىسىن وتكىزىپ، باس بايگەگە قالى كىلەم جابىلعان قارا نار باستاعان توعىز جانە سۇيەكتەن جاساپ، التىنمەن اپتاپ، كۇمىسپەن كۇپتەگەن كەرەمەت ساداقتى تىگەدى. وسى سايىستا 16 جاسار ساڭىراق باس جۇلدەنى جەڭىپ الادى. كەيىن «ساڭىراقتىڭ سارناۋىعى» دەپ اتالىپ كەتكەن وسى ساداق ساڭىرىق باتىردىڭ جوڭعارمەن سوعىستاعى باس قارۋىنىڭ ءبىرى بولعان.

ساڭىرىقتىڭ باتىرلىق جولى ايگىلى «اقتابان شۇبىرىندىدان» كەيىن باستالادى. اتامەكەنى جاۋ قولىندا قالىپ، بوسقان ەلدىڭ اۋىر حالىن كورىپ، ەت جۇرەگى ەزىلگەن قازاقتىڭ نامىستى ۇلدارى اتا جاۋدان كەك الۋ قامىنا كىرىسىپ، جەر-جەردە جاۋىنگەر جاساقتار قۇرايدى. ولار جاۋشى جىبەرىپ، ءوزارا حابارلاسىپ، بىر-بىرىمەن بىرىگىپ، كوپ ۇزاماي بۇكىل حالىقتىق ۇلى كۇشكە اينالادى. وسىنداي بىرىگۋلەر كەزىندە العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ تىزە قوسقان ۇلى ءجۇزدىڭ ساڭىرىق باتىرىمەن كىشى ءجۇزدىڭ تايلاق باتىرى بولادى. ولار وسىدان كەيىن جۇپ جازباي، ەل ەڭسەسىن كوتەرگەن تۇڭعىش جەڭىستى اكەلگەن بۇلانتتى شايقاسىندا، تۇپكىلىكتى جەڭىسكە بەتبۇرىس جاساتقان اڭىراقاي شايقاسىندا دا ءبىر بولادى.

تاريحشىلار بۇلانتتى شايقاسىندا شابۋىلداۋشى اسكەردىڭ قولباسشىلارى بولعان ساڭىرىق پەن تايلاق باتىرلاردى وسى جولعى جەڭىستىڭ «جولاشارلارى» بولدى دەپ باعالايدى. ساڭىرىق باتىر جاساعى بۇدان كەيىن دە تالاي شايقاسقا قاتىسقان. ونىڭ تالاس بويىن جاۋدان تازارتۋداعى، اسىرەسە، اقكەسەرلىگى ەل اۋزىندا اڭىزعا، جىر-داستانعا اينالعان. حالىق اراسىنداعى سونداي جىرلاردىڭ بىرىندەگى: «بوسقان ەلدى قۇراپ ، قول باستاعان ساڭىرىق. قارسى كەلگەن جاۋىنا، قىرعىن سالعان ساڭىرىق. انتالاعان قالماققا ، سۇرگىن سالعان ساڭىرىق. تايلاق باتىر ەكەۋى سەرىك بولعان ساڭىرىق» دەپ جالعاسا بەرەتىن ءور جولدار ەل قورعاعان ەرىنە ريزا بولعان حالقىنىڭ ەرەن قۇرمەتىندەي، ەستە ساقتار ماڭگى ەسكەرتكىشىندەي كورىنىپ، تىم اسقاق ەستىلەدى.

---