InfoHub Logo

سارا تاستانبەك قىزى (1878-1916) ايتىسكەر اقىن. تۋعان جەرى قازىرگى الماتى وبلىسىنىڭ قاپال اۋدانى. رۋى نايمان. ءوزىنىڭ قىسقا عۇمىرىندا تاۋقىمەتتىڭ تالايىن كورىپ، الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتىڭ تالكەگىنە ۇشىراعان سارانىڭ شىعارماشىلىق جولى تىم اۋىر دا كۇردەلى جول. ول ءۇش جاسىندا اكەسىنەن ايىرىلىپ، ەڭسە باسقان جەتىمدىك پەن جوقشىلىقتىڭ زاردابىن كورىپ وسەدى. بۇل از دەگەندەي، سىرتتاي بولسا دا جالعىز سۇيەنەر تىرەگى نەمەرە اعاسى جايساڭبەك «وگىز ۇرلادى» دەگەن جالامەن تۇرمەگە تۇسەدى. جوقشىلىق وتىندە جەكە قالعان جەتىم بالا، جەسىر ايەلگە قامقورشى بولىپ، اۋىلىنا كوشىرىپ اكەلگەن تۇرىسبەك قاجى سارانى شىرىلداتىپ، ءوزىنىڭ تەڭى ەمەس، جاراتىلىسىنان كەمىس تۋعان، باي بالاسى جيەنقۇلعا اتاستىرادى. جەتىم قىز ءۇشىن مال العان تۇرىسبەك قاجىنىڭ ارەكەتىن ەستىگەن ەسىمبەك قاجى داۋ شىعارىپ، سارانى ءوز اۋىلىنا كوشىرىپ الادى. ءبىراق بۇدان ساراعا جاقسىلىق بولمايدى. اقىرىندا بار شارۋا ەكى قاجىنىڭ قىزدىڭ قالىڭ مالىن تەڭ ءبولىپ الۋعا كەلىسۋىمەن تىنادى.

وسىلايشا قارشادايىنان باسى داۋ شارعا تۇسكەن اقىن قىزدىڭ باعىنىڭ اشىلۋىنا وسى كەزدە نايمان ەلىن ارالاپ، سەرىلىك جاساپ جۇرگەن اتاقتى ءبىرجان سالمەن كەزدەسىپ، شارشى توپتىڭ الدىنا ونىمەن ايتىسۋى ۇلكەن سەبەپشى بولادى. بۇل ايتىس سارانىڭ حالىق الدىنداعى بەدەلىن ارتتىرىپ، اتاعىن الىسقا جايادى. ەلدىڭ قۇرمەتىنە بولەنىپ، حالىقتىڭ ماحابباتىنا يە بولعان اقىن قىزدىڭ تاعدىر تىزگىنىڭ ءوز قولدارىنان سۋسىپ شىعىپ بارا جاتقانىن سەزگەن قاجىلار دا كوپكە كورەنەۋ قارسى شىعا الماي، ونىڭ باسىنا بوستاندىق بەرەدى. ءسويتىپ اقىن سارا ءوزىنىڭ اسقان دارىنىنىڭ ارقاسىندا تەڭدىككە قول جەتكىزىپ، ون توعىز جاسىندا ءوز تەڭى التىنبەك ۇلى بەكباي دەگەنگە تۇرمىسقا شىعادى. تەڭدىككە جەتىپ، تەڭىنە قوسىلىپ، كوزى اشىلعانداي بولعان وسىنداي كۇندەردىڭ بىرىندە ۆەرنىي قالاسىنان ءابىشتىڭ (ءابدىراحماننىڭ) سۇيەگىن الىپ قايتقان جولدا قاپالدا ابايعا كوڭىل ايتۋعا كەلگەن نايمان ەلىنىڭ يگى جاقسىلارمەن بىرگە سارا دا كەلىپ، ۇلى اقىنمەن كورىسەدى، اياۋلى بالاسىنان ايىرىلعان اۋىر قايعىسىنا ورتاقتاستىعىن بىلدىرەدى. جاستاي جوقشىلىقتى كوپ كورىپ، اۋىر تۇرمىستى باستان كەشكەن تەڭسىزدىكتىڭ زاردابىن شەگىپ، قايعى مۇڭدى سەرىك ەتكەن اقىن قىز كوپ ۇزاماي اۋرۋعا شالدىعىپ، جالعاننىڭ قىزىعىن جارىتىپ كورە الماي، ەرتە كوز جۇمادى.

سارا تاستانبەك قىزىنىڭ ءبىرجان سالمەن ايتىسى عاسىردان عاسىرعا ۇزىلمەي جالعاسىپ كەلە جاتقان قازاقتىڭ ايتىس ونەرىنىڭ شوقتىعى بيىك، كوركەم ۇلگىسى بولىپ سانالادى. اقىننىڭ بۇل ايتىستان باسقا «جۇرەك»، «اشىندىم»، «ارسالاڭ اعا الدىندا»، «جۇرەك سىرى»، «جايلاۋدا»، «ءابىشتىڭ ارۋاعىنا»، «حوش بول، ەلىم» سەكىلدى كوپتەگەن ولەڭدەرى مەن «تۇزاق» اتتى داستانى بار.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

ايتىس ولەڭدەر

ءبىرجان مەن سارانىڭ ايتىسى

سارا تاستانبەك قىزىنىڭ ولەڭدەرى

---