ساتۇق قاراحان
ساتۇق قاراحان (؟ — 960) ورتا ازيادا قاراحاندار مەملەكەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى. شىققان تەگى مۇسىلمان تۇركى اۋلەتىنەن. قاراحان مەملەكەتىنىڭ قۇرىلۋى قارلۇق قاعاناتىنىڭ ىدىراۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى. تاريحي ادەبيەتتەردە قاراحاندار اۋلەتىنىڭ شىعۋى جونىندە ءتۇرلى پىكىرلەر ايتىلادى. سولاردىڭ ىشىندە قاراحان مەملەكەتىنىڭ تاريحىن زەرتتەۋدە ۇلكەن ەڭبەك سىڭىرگەن. و. پريساكتىڭ پىكىرىنشە، قاراحاندار اۋلەتى نەگىزىنەن ەكى ءىرى تايپالار بىرلەستىگىنەن شىگىلدىر (شيكىلدەر) مەن ياعمالاردان قۇرىلعانعا ۇقسايدى. قاراحان وسى ياعما تايپاسىنان شىققان.
قارلۇق قاعاناتىنىڭ قاعانى بىلگە قۇل (قادىر حان) ولگەننەن كەيىن، ونىڭ ورنىندا قالعان ەكى بالاسى ءبازىر ارسلان مەن وعۇلشاقتىڭ نەمەرە ءىنىسى ساتۇق بوعرا حان ەرەكشە كوزگە تۇسەدى. ول كەيىن وعۇلشاقتىڭ وزىنە قارسى شىعىپ، تاراز بەن قاشقاردى ودان تارتىپ الادى. 942 جىلى ول بالاساعۇن بيلەۋشىسىن تاقتان تايدىرىپ، ءوزىن «قاعانمىن» دەپ جاريالايدى.
قاراحان 960 جىلى قايتىس بولادى. ونىڭ ورنىنا وتىرعان بالاسى مۇسا يسلامدى مەملەكەتتىك ءدىن دەپ جاريالايدى. وسىدان بولار مۇسىلمان تاريحشىلارى قاراحاندار اۋلەتى بيلەۋشىلەرىنىڭ كەستەسىن وسى مۇسادان باستايدى. ءبىراق شىن مانىندە قاراحان مەملەكەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى مۇسانىڭ اكەسى ابدىلكارىم ساتۇق قاراحان، كەيىنگى تاريحشىلاردىڭ مەملەكەت اتىن ونىڭ ەسىمىمەن «قاراحان» دەپ اتاۋى دا وسىدان. قاراحاننىڭ مازارى بۇل كۇندە جامبىل وبلىسىنىڭ ورتالىعى تاراز قالاسىندا تۇر.
You Might Also Like
-
ساكەن ءجۇنىسوۆ 1934 جىلى 11 اقپاندا كوكشەتاۋ (قازىرگى اقمولا) وبلىسىنىڭ قىزىلتۋ اۋدانى، كىشكەنەكول اۋىلىندا تۋعان. قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن ءتامامداعاننان كەيىن ەڭبەك جولىن “پيونەر&rdquo...
-
ساڭىرىق باتىر (1692-؟) — جوڭعار باسقىنشىلىعىنا قارسى كۇرەستەگى اتاقتى باتىرلاردىڭ ءبىرى. شىققان تەگى — ۇلى ءجۇزدىڭ وشاقتى تايپاسىنىڭ تاسجۇرەك رۋىنان. اكەسى — توقتاباي دا باتىر بولعا...
