ساقتاردىڭ تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسى
ساقتاردىڭ تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسى
كونسپەكت
ب. ز. ب. 530 جىلى كير باستاعان پارسى اسكەرى سىردارياعا دەيىن كەلىپ، ساقتارمەن سوعىستى. توميريس پاتشايىمنىڭ بالاسى سپارگاپيس پارسىلاردىڭ تورىنا ءتۇسىپ، قازا تابادى.
گەرودوت ءوز جازبالارىندا ساقتاردىڭ پارسىلارمەن سوعىسى تۋرالى باياندايدى:
“باسىندا اسكەرلەر ساداقپەن اتىسادى. ساداق وعى بىتكەننەن كەيىن جەكپە - جەككە شىعىپ، قىلىش جانە نايزامەن سوعىسادى. ناتيجەسىندە ماسساگەتتەر جەڭىپ شىعادى. پارسى جاۋىنگەرلەرىنىڭ كوبى قىرىلىپ، كير ولتىرىلەدى.”
كير قايتىس بولعاننان كەيىن 11 جىل وتكەن سوڭ پارسىلار ساقتارعا قايتا شابۋىلدادى. بۇل جورىقتى داريي پاتشا باسقارعان. “مەن اسكەرىممەن ساق جەرىنە جورىققا شىقتىم” - دەگەن ءدارييدىڭ سوزدەرى بەحيستۋن جازبالارىندا جازىلعان.
ب. ز. ب. 519 جىلى داريي باستاعان پارسىلار ساق جەرىنە شابۋىلدادى. Cاقتاردىڭ كوسەمى سكۋنحا جەڭىلىپ، پارسى اسكەرى سىرداريادان وتەدى.
گرەك تاريحشىسى پوليەن: “شىراق ەسىمدى ساق دەنەسىن ءوزى جارالاپ، پارسىلارعا قاشىپ بارىپ، ءوزىن ساق كوسەمدەرىنەن ءجابىر كورگەن ەتىپ كورسەتەدى. پارسى اسكەرلەرىن الداپ، شولگە اپارىپ قىرادى” - دەپ جازعان.
داريي كوپ اسكەرىنەن ايىرىلىپ، پەرسياعا قايتۋعا ءماجبۇر بولدى. شىراقتىڭ ەرلىگى ارقاسىندا ساقتار ءوز تاۋەلسىزدىگىن ساقتاپ قالدى.
پارسى پاتشاسى كيرمەن كەلىسسوز جۇرگىزۋدەن باس تارتقان توميريس (ب. ز. ب. 570 - 520 ج. ج.) پارسىلارمەن سوعىسادى. “ايەل بولسا دا، جاۋدىڭ شاپقىنشىلىعىنان قورىققان جوق. توميريس كوپ اسكەرمەن كيرگە قارسى اتتانىپ، 200 مىڭ پارسىنى جويىپ جىبەرەدى” - دەپ جازدى پومپەي تروگ.
ب. ز. ب. 4 عاسىردا الەكساندر ماكەدونسكيي (ەسكەندىر زۇلقارنايىن) باستاعان گرەكتەر ورتا ازياعا باسىپ كىرىپ، سىردارياعا اتتاندى. ەجەلگى گرەك تاريحشىسى ارريان ا. ماكەدونسكييدىڭ سىرداريادان ءجۇزىپ ءوتىپ، ساقتارمەن سوعىسقانىن جازعان.
ساق باتىرى Cپيتامەن 3 جىل بويى پارتيزان سوعىسىن جۇرگىزىپ، گرەك گارنيزونى ورنالاسقان ماراكانانى (سامارقان) قورشاۋعا الدى. ساقتار ا. ماكەدونسكييدىڭ ءىرى اسكەري ءبولىمىن قورشاۋعا الىپ، تۇگەل قىرىپ سالدى. “سكيفتەر مەن سپيتامەننىڭ اتتى اسكەرى ولاردى قورشاۋعا الدى دا، ساداقپەن اتىپ، تۇگەل قىرىپ سالدى” - دەپ جازادى ارريان. كەيبىر دەرەكتەردە وسى سوعىستا الەكساندرعا ساق ساربازىنىڭ جەبەسى ءتيىپ، سانىنان جارالاندى دەپ كورسەتەدى. Cاقتار گرەكتەردىڭ شىعىسقا جۇرەتىن جولىن بوگەپ تاستادى.
ب. ز. ب. 490 جىلى مارافون شايقاسىندا ساقتار پارسىلاردىڭ قۇرامىندا بولىپ، گرەكتەرگە قارسى سوعىستى. ساقتار پارسىلارمەن بىرىگىپ، ەگيپەتتەگى جانە گرەكياداعى سوعىستارعا قاتىسقان.
كونسپەكت سۇراقتار
1. پارسى پاتشاسى ءدارييدىڭ ساقتارعا شابۋىلداعان جىلى:
2. ءدارييدىڭ اسكەرىن ءشول دالاعا اپارىپ قىرعان ساق مالشىسى:
3. ساق پاتشايىمى توميريس تۋرالى “ايەل بولسا دا، جاۋدىڭ شاپقىنشىلىعىنان قورىققان جوق” - دەپ جازعان ريم تاريحشىسى:
4. ا. ماكەدونسكيي ساقتارمەن سوعىستى:
5. گرەك - ماكەدون باسقىنشىلارىنا قارسى كۇرەستى باستاعان ساق باتىرى:
6. مارافون شايقاسىندا ساقتار كىمدەرمەن بىرىگىپ سوعىستى:
7. بەحيستۋن جازبالارىنداعى دەرەك:
8. “باسىندا اسكەرلەر ساداقپەن اتىسادى. ساداق وعى بىتكەننەن كەيىن جەكپە - جەككە شىقتى” - دەپ جازعان تاريحشى:
9. پارسىلارمەن سوعىستا قازا تاپقان ءتوميريستىڭ بالاسى:
10. كير قايتىس بولعاننان كەيىن پارسىلار ساقتارعا قانشا جىلدان كەيىن قايتادان شابۋىل جاسادى:
تاقىرىپتىڭ تەستى
ساقتاردىڭ تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسى. جۇكتەۋ
كونسپەكت
ب. ز. ب. 530 جىلى كير باستاعان پارسى اسكەرى سىردارياعا دەيىن كەلىپ، ساقتارمەن سوعىستى. توميريس پاتشايىمنىڭ بالاسى سپارگاپيس پارسىلاردىڭ تورىنا ءتۇسىپ، قازا تابادى.
گەرودوت ءوز جازبالارىندا ساقتاردىڭ پارسىلارمەن سوعىسى تۋرالى باياندايدى:
“باسىندا اسكەرلەر ساداقپەن اتىسادى. ساداق وعى بىتكەننەن كەيىن جەكپە - جەككە شىعىپ، قىلىش جانە نايزامەن سوعىسادى. ناتيجەسىندە ماسساگەتتەر جەڭىپ شىعادى. پارسى جاۋىنگەرلەرىنىڭ كوبى قىرىلىپ، كير ولتىرىلەدى.”
كير قايتىس بولعاننان كەيىن 11 جىل وتكەن سوڭ پارسىلار ساقتارعا قايتا شابۋىلدادى. بۇل جورىقتى داريي پاتشا باسقارعان. “مەن اسكەرىممەن ساق جەرىنە جورىققا شىقتىم” - دەگەن ءدارييدىڭ سوزدەرى بەحيستۋن جازبالارىندا جازىلعان.
ب. ز. ب. 519 جىلى داريي باستاعان پارسىلار ساق جەرىنە شابۋىلدادى. Cاقتاردىڭ كوسەمى سكۋنحا جەڭىلىپ، پارسى اسكەرى سىرداريادان وتەدى.
گرەك تاريحشىسى پوليەن: “شىراق ەسىمدى ساق دەنەسىن ءوزى جارالاپ، پارسىلارعا قاشىپ بارىپ، ءوزىن ساق كوسەمدەرىنەن ءجابىر كورگەن ەتىپ كورسەتەدى. پارسى اسكەرلەرىن الداپ، شولگە اپارىپ قىرادى” - دەپ جازعان.
داريي كوپ اسكەرىنەن ايىرىلىپ، پەرسياعا قايتۋعا ءماجبۇر بولدى. شىراقتىڭ ەرلىگى ارقاسىندا ساقتار ءوز تاۋەلسىزدىگىن ساقتاپ قالدى.
پارسى پاتشاسى كيرمەن كەلىسسوز جۇرگىزۋدەن باس تارتقان توميريس (ب. ز. ب. 570 - 520 ج. ج.) پارسىلارمەن سوعىسادى. “ايەل بولسا دا، جاۋدىڭ شاپقىنشىلىعىنان قورىققان جوق. توميريس كوپ اسكەرمەن كيرگە قارسى اتتانىپ، 200 مىڭ پارسىنى جويىپ جىبەرەدى” - دەپ جازدى پومپەي تروگ.
ب. ز. ب. 4 عاسىردا الەكساندر ماكەدونسكيي (ەسكەندىر زۇلقارنايىن) باستاعان گرەكتەر ورتا ازياعا باسىپ كىرىپ، سىردارياعا اتتاندى. ەجەلگى گرەك تاريحشىسى ارريان ا. ماكەدونسكييدىڭ سىرداريادان ءجۇزىپ ءوتىپ، ساقتارمەن سوعىسقانىن جازعان.
ساق باتىرى Cپيتامەن 3 جىل بويى پارتيزان سوعىسىن جۇرگىزىپ، گرەك گارنيزونى ورنالاسقان ماراكانانى (سامارقان) قورشاۋعا الدى. ساقتار ا. ماكەدونسكييدىڭ ءىرى اسكەري ءبولىمىن قورشاۋعا الىپ، تۇگەل قىرىپ سالدى. “سكيفتەر مەن سپيتامەننىڭ اتتى اسكەرى ولاردى قورشاۋعا الدى دا، ساداقپەن اتىپ، تۇگەل قىرىپ سالدى” - دەپ جازادى ارريان. كەيبىر دەرەكتەردە وسى سوعىستا الەكساندرعا ساق ساربازىنىڭ جەبەسى ءتيىپ، سانىنان جارالاندى دەپ كورسەتەدى. Cاقتار گرەكتەردىڭ شىعىسقا جۇرەتىن جولىن بوگەپ تاستادى.
ب. ز. ب. 490 جىلى مارافون شايقاسىندا ساقتار پارسىلاردىڭ قۇرامىندا بولىپ، گرەكتەرگە قارسى سوعىستى. ساقتار پارسىلارمەن بىرىگىپ، ەگيپەتتەگى جانە گرەكياداعى سوعىستارعا قاتىسقان.
كونسپەكت سۇراقتار
1. پارسى پاتشاسى ءدارييدىڭ ساقتارعا شابۋىلداعان جىلى:
2. ءدارييدىڭ اسكەرىن ءشول دالاعا اپارىپ قىرعان ساق مالشىسى:
3. ساق پاتشايىمى توميريس تۋرالى “ايەل بولسا دا، جاۋدىڭ شاپقىنشىلىعىنان قورىققان جوق” - دەپ جازعان ريم تاريحشىسى:
4. ا. ماكەدونسكيي ساقتارمەن سوعىستى:
5. گرەك - ماكەدون باسقىنشىلارىنا قارسى كۇرەستى باستاعان ساق باتىرى:
6. مارافون شايقاسىندا ساقتار كىمدەرمەن بىرىگىپ سوعىستى:
7. بەحيستۋن جازبالارىنداعى دەرەك:
8. “باسىندا اسكەرلەر ساداقپەن اتىسادى. ساداق وعى بىتكەننەن كەيىن جەكپە - جەككە شىقتى” - دەپ جازعان تاريحشى:
9. پارسىلارمەن سوعىستا قازا تاپقان ءتوميريستىڭ بالاسى:
10. كير قايتىس بولعاننان كەيىن پارسىلار ساقتارعا قانشا جىلدان كەيىن قايتادان شابۋىل جاسادى:
تاقىرىپتىڭ تەستى
ساقتاردىڭ تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
