سەلو تۇرعىندارى
"نەسى بار، ماما! كارىلىككە قولدى ءبىر سىلتەپ، كەلىپ قايتپايمىسىڭ. موسكۆانى ارالاپ، ءبارىن دە كورەر ەدىڭ. جول قاراجاتىڭا اقشا جىبەرەمىن. ەڭ دۇرىسى، ۇشاقپەن كەل جولىڭ ارزانعا تۇسەدى. قاي مەزگىلدە قارسى الاتىنىمدى ءبىلىپ وتىرايىن، بىردەن جەدەلحات جىبەر. ەڭ باستىسى، جۇرەكسىنبەسەڭ بولدى".
مالانيا شەشەي حاتتى وقىپ شىقتى دا، كەبەرسىگەن ەرنىن ءشۇرشيتىپ، ويلانىپ قالدى.
— پاۆەل شاقىرىپ جاتىر، دەدى ول شۋركاعا، كوزىلدىرىگىنىڭ ۇستىنەن قاراپ (شۋركا مالانيا كەمپىردىڭ جيەنى. قىزىنىڭ تۇرمىستا جولى بولماي ءۇشىنشى رەت كۇيەۋگە شىققان). سودان شۋركانى ءوز قولىما الا تۇرايىن دەپ قىزىنا تىلەك بىلدىرگەن-دى. مالانيا جيەنىن جاقسى كورەدى، ءبىراق سوندا دا قىلتىڭ-سىلتىڭسىز، قاتاڭ ۇستايتىن.
شۋركا ۇستەل باسىندا ساباق وقىپ وتىرعان. اجەسى الگىدەي دەگەندە ول يىعىن قيقاڭ ەتكىزدى دە، شاقىرادى ەكەن بار، دەگەندەي سىڭاي تانىتتى.
— سەنىڭ الگى دەمالىسىڭ قاشان ەدى؟دەپ سۇرادى اجەسى شۋركادان.
شۋركانىڭ قۇلاعى ەلەڭ ەتە قالدى.
— قايسىسى، قىسقى دەمالىس پا؟
— قايسىسى بولۋشى ەدى، الدە جازعىسى ما؟
— ءبىرىنشى قاڭتاردان باستالادى. ونىڭ نەسىن سۇرادىڭىز؟
اجەسى ەرنىن تاعى دا ءشۇرشيتىپ، ويلانىپ قالدى.
شۋركانىڭ جۇرەگى ءبىر قۋانىش سەزگەندەي ءلۇپ ەتە ءتۇستى. ول نەگە كەرەك ەدى؟ دەپ قايىرا سۇرادى.
— ەشتەڭە ەمەس. ساباعىڭدى وقي بەر.
كەمپىر حاتتى الجاپقىشىنىڭ قالتاسىنا سالدى دا، كيىنىپ تىسقا شىقتى. اجەسىنىڭ قايدا باراتىنىن بايقاماق بولعان شۋركا جۇگىرىپ تەرەزە الدىنا كەلدى.
مالانيا كەمپىر قاقپا الدىندا كورشى ايەلدى كەزدەستىرگەن ەدى، وعان دابىرلاپ اڭگىمەسىن ايتا باستادى:
— پاۆەل كەلىپ قايت دەپ موسكۆاعا شاقىرىپ جاتىر. نە ىستەرىمدى بىلمەيمىن. اقىلىم جەتپەي تۇر. "كەلە گور، ماما، ءسىزدى ساعىندىم" دەپتى.
كورشى ايەل بىردەڭە دەپ جاۋاپ قاتقان بولدى. شۋركا ونىڭ نە دەگەنىن ەستي الماعان ەدى، ال اجەسى كورشىسىنە:
— ءبارى وزىمە بايلانىستى، بارىپ قايتسام دا بولار ەدى،دەدى داۋىستاپ. نەمەرەلەرىمنىڭ بىردە-بىرىن كورگەن ەمەسپىن، سۋرەتتەگىسى بولماسا. ءبىر جاعىنان قورقامىن دا.
بۇلاردىڭ جانىنا تاعى بىر-ەكى قاتىن كەلگەن ەدى، وعان جانە ءبىر قاتىن قوسىلدى، تاعى دا كەلىپ جاتىر... مالانيانىڭ توڭىرەگىنە ايتقانشا-اق ءبىر توپ قاتىن جينالىپ تا قالدى، ول اڭگىمەسىن قايتا-قايتا قايتالاپ ايتۋمەن بولدى:
— پاۆەل موسكۆاعا شاقىرىپ جاتىر. ءتىپتى، نە ىستەرىمدى بىلمەيمىن...
قاتىنداردىڭ ءبارى نەسى بار، نار تاۋەكەل، ءجۇرىپ كەت دەسىپ تۇرعانعا ۇقسايدى.
شۋركا ەكى قولىن قالتاسىنا سالىپ، ءۇي ىشىندە ارلى-بەرلى جۇرە باستادى. اجەسى سياقتى مۇنىڭ دا بەت الپەتىندە ارمانداۋ، ويلانىپ-تولعانۋ نىشانى بار. ول بىلايىنشا اجەسىنە وتە ۇقسايتىن-دى قاعىلەز، اشاڭ ءجۇزدى، بايسالدى، قىسىق كوزدى ەدى. ءبىراق مىنەزدەرى ەشبىر ۇقسامايتىن. اجەسى وتە ۇقىپتى، تارامىس، تۇرعان بويى ايعاي بولاتىن. شۋركا دا ۇقىپتى، ءبىراق ولەردەي ۇيالشاق، بۇيىعى، وكپەشىل.
كەشكە قاراي موسكۆاعا جىبەرىلەتىن جەدەلحاتتى جازۋ باستالدى. اجەسى ايتىپ وتىرادى. شۋركا جازادى.
— قىمباتتى بالام پاشا، ەگەر سەن مەنىڭ كەلۋىمدى قالايتىن بولساڭ، ارينە، وندا مەن كارىلىككە قاراماستان بارۋىما بولادى.
— ءسوز-اق!دەدى شۋركا وسىلاي دەپ تە جەدەلحات جازا ما ەكەن؟
— ال سەنىڭشە قالاي؟
— كەلەمىز. نۇكتە. نەمەسە بىلاي دە: "جاڭا جىلدا كەلەمىز. نۇكتە. ماماڭ دەپ قولىڭدى قوي. ءبىتتى".
كەمپىر رەنجىپ قالدى.
— التىنشى كلاستا وقيسىڭ، شۋركا، سوندا دا ەش نارسەدەن تۇسىنىگىڭ جوق. ازداپ بولسا دا ۇيرەنۋىڭ كەرەك قوي...
بۇل ءسوز شۋركاعا ۇناعان جوق.
— مەيلىڭىز، - دەدى ول. بىلەسىز بە، بۇعان قانشا اقشا جۇمسالاتىنىن؟ ەسكى اقشامەن ەسەپتەگەندە جيىرما سوم كەتەدى.
كەمپىر ەرنىن ءشۇرشيتىپ، تاعى ويلاندى.
— جارايدى، وندا بىلاي دەپ جاز: "بالام، مەن مۇندا بىرەۋلەرمەن اقىلداسقان ەدىم..."
شۋركا قولىنداعى قالامىن تاستاي سالدى.
— بۇلاي دەپ جازا المايمىن. ءسىزدىڭ مۇنداعى بىرەۋلەرمەن اقىلداسقانىڭىز كىمگە كەرەك. مۇنىمەن ءبىزدى پوشتاداعىلار كۇلكى ەتەدى.
— ايتقانىمدى جازا بەر!دەپ بۇيىردى كەمپىر. مەن بالامنان جيىرما سومدى اياماق پا ەكەنمىن؟
شۋركا قالامىن قولىنا الدى، رايدان قايتىپ، تىجىرىنا ءتۇستى دە قاعازعا ءتوندى.
— قىمباتتى بالام، پاشا، مەن وسىنداعى كورشىلەرىممەن اقىلداسقان ەدىم، ءبارى دە بارىپ قايت دەستى. ارينە، جاس بولسا كەلىپ قالدى، ءسال جۇرەكسىنەمىن دە...
— پوشتاداعىلار مۇنىڭدى ءبارىبىر تۇزەتپەي جىبەرمەيدى، - دەپ قالدى شۋركا.
— تۇزەتىپ كورسىن!
— ونى ساعان ايتپاي-اق تۇزەتەدى.
— جاز ءارى قاراي: "مەندە، ارينە، بولار-بولماس جۇرەكسىنۋ بار، ءبىراق ەندى... جارايدى. جاڭا جىلدان كەيىن كەلەمىز. نۇكتە. شۋركا ەكەۋمىز. ول ءقازىر سوقتالداي جىگىت. جامان ەمەس، ءتىلالعىش..."
شۋركا سوقتالداي، ءتىلالعىش دەگەن سوزدەردى جازباي تاستاپ كەتتى.
— ول قاسىمدا بولسا ەشتەڭەدەن قورىقپايمىن. ازىرگە قوش-ساۋ بولىپ تۇر. مەن دە سەندەردى ابدەن...
شۋركا "ولەردەي" دەپ جازدى.
— ...ساعىندىم. سەنىڭ بالالارىڭدى ءبىر كورسەم-اۋ دەيمىن. نۇكتە. ماماڭ.
— ەسەپتەپ كورەلىك، — دەدى شۋركا، جوعالعانى تابىلعانداي بوپ. ءاربىر ءسوزدى قالامىنىڭ ۇشىمەن ءتۇرتىپ، ساناي باستادى: ءبىر، ەكى، ءۇش، ءتورت...
اجەسى وعان تۋ سىرتىنان قاراپ باقىلاپ تۇردى.
— ەلۋ سەگىز، ەلۋ توعىز، الپىس! سولاي ما؟ الپىستى وتىزعا كوبەيتسەك ءبىر مىڭ سەگىز ءجۇز بە؟ سولاي عوي؟ مۇنى جۇزگە بولگەندە ون سەگىزدەن اينالماق. سوندا جيىرما سومنان اسا اقشا شىقپاق! - دەدى شۋركا.
اجەسى جەدەلحاتتى الىپ قالتاسىنا سالدى.
— پوشتاعا ءوزىم بارامىن. سەن ەسەپتەپ جەتىستىرمەيسىڭ، بىلگىشىن مۇنىڭ
— ءوزىڭىز ءبىلىڭىز. وندا دا وسى ەسەپ شىعادى. بالكي، بولار-بولماس تيىن-سيىننان جاڭىلىسقان دا شىعارمىن.
...ساعات ون ءبىر شاماسىندا مەكتەپتىڭ شارۋاشىلىعىن باسقاراتىن كورشىسى ەگور ليزۋنوۆ كەلدى. جۇمىستان كەلگەن سوڭ ماعان جولىقسىنشى دەپ مالانيا ونىڭ ءۇي ىشىنە تاپسىرىپ قويعان-دى. ەگور ءوز زامانىندا ءجۇرىپ-تۇرىپ قالعان ادام، ۇشاقپەن دە ۇشقان. ەگور شولاق توڭىن، باس كيىمىن شەشىپ، بۋرىل تارتقان دىمقىل شاشىن تەمىردەي الاقانىمەن سيپاي ءتۇسىپ، ۇستەل باسىنا كەلىپ وتىردى. تۇپكى بولمەدەن پىشەننىڭ، قامىت-سايماننىڭ ءيىسى مۇرىنعا ۇرىپ تۇر.
— دەمەك، ۇشادى ەكەنسىز عوي؟
كەمپىر ەدەن استىنا ءتۇسىپ، ۇش ليترلىك ۇلكەن ءبىر بوتەلكە سىرا الىپ شىقتى.
— ۇشامىن، ەگور. نە ىستەپ، نە قويۋىم كەرەك باستان-اياق ايتىپ بەر.
— ايتاتىن مۇندا نە بار؟ —ەگور سىرا قۇيىپ جاتقان ءۇي يەسىنە اسا تەلمەڭدەمەي، ءسال دە بولسا، كەرەناۋ عانا قاراپ قويدى. وسىدان قالاعا باراسىز دا بييسك-تومسك پويىزىنا وتىراسىز، سونىمەن نوۆوسىبىرگە دەيىن بارىپ، وندا بارعان سوڭ اۋە جولدارىنا بيلەت ساتاتىن قالالىق كاسسانى سۇراستىراسىز. ءتىپتى، اۋەجايعا توتەلەي تارتىپ كەتۋگە دە بولادى...
— توقتاي تۇر! بولادى، بولادىڭ كوبەيىپ بارادى. سەن بولادىنى قويا تۇرىپ، نە ىستەۋ كەرەك سونى ايت. اسىقپاي ايت. ءبارىن دە ءبىر جەرگە ءۇيدىڭ دە سالدىڭ. مالانيا سىرا تولى ستاقاندى ەگوردىڭ الدىنا قويىپ، وعان شۇقشيا قارادى.
ەگور ستاقاندى ۇستاپ، سىرتىنان ءبىر سيپادى.
— ايتتىم عوي، نوۆوسىبىرگە بارىپ تۇسكەن بەتتە اۋەجايعا قالاي بارۋ كەرەك ەكەنىن سۇراپ ءبىلىپ الىڭدار. ەسىڭدە بولسىن، شۋركا.
— جازىپ وتىر، شۋركا، - دەپ بۇيىردى اجەسى. شۋركا داپتەرىنىڭ ءبىر پاراعىن جىرتىپ الدى دا، جازا باستادى.
تولماچيەۆوعا بارىسىمەن موسكۆاعا بيلەت ساتاتىن جەردى سۇراپ بىلەسىڭدەر... بيلەت الىپ تۋ-104-كە وتىرعان سوڭ بەس ساعاتتا-اق وتانىمىزدىڭ استاناسى موسكۆاعا جەتىپ باراسىڭدار.
مالانيا شەشەي كىشكەنتاي جۇدىرىعىمەن جاعىن تايانىپ، ەگوردى سامارقاۋ تىڭدايدى. بۇل ساپار وزىنە وڭاي كورىنىپ، كوپ ءسوز ەتكەن سايىن سوعۇرلىم مالانيا شەشەيدىڭ ءجۇزى كۇرەڭىتە تۇسكەن.
— ايتپاقشى، سۆەردلوۆسكىگە قونادى ەكەنسىزدەر.
— نەگە؟
— قونۋ كەرەك. نەگە ەكەنىن بىزدەن ەشكىم سۇراپ جاتپايدى. قوندىرادى، بولعان بىتكەنى سول. ەگور ەندى ىشۋگە بولاتىن دا شىعار دەپ ءتۇيدى. ال ەندى، ساپارىڭىز وڭ بولسىن!
— الىپ قوي. سۆەردلوۆسكىدە ۇشاققا وتىرعىز دەپ ءبىز ءوزىمىز سۇرانۋىمىز كەرەك پە نەمەسە ونداعىنىڭ ءبارىن دە وزدەرى وتىرعىزا ما؟
ەگور ءىشىپ سالدى، تاماعىن كەنەي تامسانىپ، مۇرتىن سيپادى.
— ءبارىن دە وتىرعىزادى، مالانيا ۆاسيليەۆنا، سىراڭ وتە جاقسى ەكەن. مۇنى قالاي جاسايسىڭ؟ مەنىڭ قاتىنىما دا ۇيرەتسەڭشى.
مالانيا شەشەي وعان تاعى دا ءبىر ستاقان قۇيىپ بەردى.
— ساراڭدىقتى قويساڭدار، سىرا دا جاقسارادى.
— نە دەدىڭىز؟ ەگور تۇسىنە الماي قالدى.
— قانتتى كوپ سالىڭدار. ال سەندەر سىرانىڭ ارزان قولدى، ءارى اسەرلى بولعانىن كوزدەيسىڭدەر. اشىتقىعا قانتتى كوپ قوسىڭدارشى، سىرا قانداي جاقسى بولار ەكەن. ال ونى تەمەكىمەن اشىتۋ دەگەن بارىپ تۇرعان ابەستىك.
— سولاي، - دەدى ەگور ويلاعانداي بوپ. ستاقاندى قولىنا الىپ، مالانيا شەشەيگە، شۋركاعا كەزەك قاراپ قويدى دا، ءىشىپ سالدى. - سول-ا-ي، - دەدى ول تاعى دا. سولاي ەكەنى سولاي، ارينە. ال ەندى نوۆوسىبىردە بولعاندا بايقاڭدار، توتيىپ قالىپ جۇرمەڭدەر.
— وندا نە پالە بار ەدى؟..
— بىلايشا ايتقانىم عوي...
— ەگور قالتاسىنان شونشىگىن الىپ، شىلىم تارتقان ەدى، مۇرتىنىڭ استىنان اقشۋلان قويۋ ءتۇتىن بۋداقتاي اعىتىلدى. ەڭ باستىسى تولماچيەۆوعا كەلگەندە كاسسانى شاتاستىرىپ الىپ جۇرمەڭدەر. ول ارادان ۆلاديۆوستوكقا دا ۇشۋعا بولادى.
مالانيا شەشەي كوڭىلىنە سەكەم الىپ قالدى. ەگورعا ءۇشىنشى ستاقاندى قۇيىپ قويدى.
ەگور بىردەن ءىشىپ سالىپ، تاماعىن ءبىر كەنەپ الدى دا، ءوز ويىن ودان ءارى دامىتا باستادى.
— مىناداي دا جاعداي بولادى: جولاۋشى شىعىس جاق كاسساعا كەلەدى دە، ماعان بيلەت بەرىڭىز دەيدى. ال قايدا باراتىن بيلەت ەكەنىن انىقتاپ سۇرامايدى. سونان سوڭ ول باسقا جاققا قاراي ۇشىپ كەتە بارادى. دەمەك، اباي بولعان ءجون.
شەشەي ەگورعا ءتورتىنشى ستاقاندى قۇيدى. ەگوردىڭ جۇيە-جۇيەسى ابدەن بوسادى. سەرپىلە سويلەدى.
— ۇشاق ابدەن جۇيكەلەتەدى، تەك وعان شىداپ ب ا ق! ول جەردەن كوتەرىلە بەرە-اق ساعان بىردەن كامپيت بەرەدى...
— كامپيت دەيدى؟
— ەندى قالاي. ۇيىقتا، ەشتەڭەگە كوڭىل بولمە..
— ال، شىنىنا كەلگەندە، مۇنىڭ ءوزى ەڭ ءبىر قاتەرلى ءسات. نەمەسە ساعان: "بەلدىكپەن ءوزىڭدى-وزىڭ بايلاپ قوي"، — دەيدى. "نەگە؟" "سولاي ىستەۋ كەرەك". حە-حە... كەرەك دەيدى. ودان دا شىر كوبەلەك اينالىپ كەتۋىڭىز ىقتيمال دەپ اشىعىن ايتسا بولدى ەمەس پە. سولاي ەتۋ كەرەك دەگەنشە.
— و، جاساعان! - دەدى مالانيا شەشەي.ولاي بولسا ءبىزدىڭ ۇشىپ نە جىنىمىز بار...
— قاسقىردان قورىققان ورمانعا بارمايدى.ەگور بوتەلكەگە قارادى، بىلايشا ولار رەاكتيۆتى، دەمەك، سەنىمدى ۇشاقتار. پروپەللەرلى ۇشاقتار ەكى كۇننىڭ بىرىندە بۇزىلىپ قالا بەرەدى.انەكي، كوردىڭىز بە؟.. موتورلارى ءجيى ورتەنەدى. ءبىر جولى مەن ۆلاديۆوستوكتان ۇشىپ كەلە جاتقان ەدىم، ەگور ورىندىققا جايعاسىڭقىراپ وتىرىپ الىپ، شىلىم تارتتى، تاعى دا بوتەلكەگە قاراعان ەدى، ءبىراق كەمپىر قوزعالا قويمادى. ۇشىپ كەلەمىز، باياعى سول، ءبىر مەزەتتە تەرەزەدەن قاراعان ەدىم: ءورت كوردىم...
— وي، تاۋبە... — دەدى كەمپىر. شۋركا اۋزىن اشىپ، تىڭداپ قالعان.
— ءيا. سودان، ارينە، ايعاي سالدىم. ۇشقىش جەتىپ كەلدى... سونىمەن قويشى، ايتەۋىر، مەنى جەردەن الىپ، جەرگە سالدى. سەن نەگە ۇرەي تۋعىزاسىڭ؟ انا جاقتا وت جانىپ جاتىر ەكەن، ونداعى سەنىڭ شارۋاڭ قانشا، وتىرا بەر جايىڭا. اۆياسيادا ءتارتىپ سولاي،دەيدى.
ەگوردىڭ بۇل سوزىنە شۋركا ونشا سەنە قويمادى. ۇشقىش جالىندى كورگەننەن كەيىن ونى شاپشاڭدىقتى ارتتىرۋ ارقىلى سوندىرەتىن بولار نەمەسە امالسىزدان قونادى ەكەن دەپ كۇتكەن ەدى، ونىڭ ورنىنا ەگورعا ۇرسۋمەن تىنعان. قيسىنى جوق.
— مەن ءبىر نارسەگە تۇسىنبەيمىن، — دەدى ەگور شۋركاعا قاراپ. جولاۋشىلارعا وسى نەگە پاراشيۋت بەرمەيدى؟
شۋركا يىعىن ءبىر قيقاڭ ەتكىزدى دە وتىرا بەردى. ول جولاۋشىلارعا پاراشيۋت بەرمەيتىنىن بىلمەيتىن-دى. ولاي بولسا، بۇل شىنىندا دا ىڭعايسىزداۋ ەكەن دەپ ويلادى.
ەگور شىلىمىنىڭ تۇقىلىن گۇل ەگۋلى تۇرعان قۇمىراعا جانىشتاپ ءسوندىردى دە، ورنىنان تۇرەگەلىپ ءبىر ستاكان سىرانى ءوزى قۇيىپ الدى.
— سىراڭ شىن تاماشا ەكەن، مالانيا!
— سەن تىم سۇعىنىپ كەتپە، ماس بولىپ قالارسىڭ.
— سىرا دەپ وسىنى ايت...ەگور باسىن شايقاي ءتۇسىپ ءىشىپ قويدى. كحۋ! رەاكتيۆتى ۇشاقتار دا ءقاۋىپتى. انا ۇشاق بۇزىلدى-اق، تومەن قاراي قۇلدىراپ جۇرە بەرەدى. ال مىنادان بىردەن كەتەسىڭ... تامتىعىڭ دا قالمايدى. ءبىر ادامنان ءۇش ءجۇز گرامداي عانا بىردەڭە قالادى، ۇستىندەگى كيىمىمەن قوسا ەسەپتەگەندە. ەگور قاباعىن تۇكسيتە، شەرتپەككە قادالا قارادى. كەمپىر ونى اۋىزعى ۇيگە الىپ شىعىپ كەتتى. ەگور از وتىردى دا، ورنىنان تۇردى. ءسال تەڭسەلىپ تە قالعان.
— توق ەتەرىن ايتقاندا، قورىقپاڭىز، - دەدى ول. — تەك كابينادان اۋلاعىراق، قۇيرىق جاعىنا تامان وتىرىڭدار دا ۇشا بەرىڭدەر. ال ەندى مەن كەتەيىن...
ول تەڭسەلە باسىپ ەسىككە قاراي بارىپ، تونى مەن باس كيىمىن الدى.
— پاۆەل سەرگەيەۆيچكە سالەم ايتىڭىز. ال ەندى، مالانيا، نەسىن سۇرايسىڭ، سىراڭ تاماشا ەكەن! تەڭەۋ جوق...
ەگوردىڭ اڭگىمەگە جارىتپاي جاتىپ تەز ماس بولعانى كەمپىرگە ۇنامادى.
— ەگور، سەن ءوزىڭ ناشارلاپ قالعانسىڭ عوي دەيمىن.
— شارشاعاندىقتان عوي. — ەگور تونىنىڭ جاعاسىنا جابىسقان ساباندى الىپ تاستادى، — ءبىزدىڭ دانىشپاندارعا جازدا ءشوپتى تاسىپ الالىق دەدىم، بولمادى! ەندى، مىنە. سوڭعى بوراننان كەيىن جول بەكىپ قالدى. بۇگىن كۇنى بويى جول ارشىپ، بەرگى شەتكى مايالارعا ارەڭ جەتتىك. ونىڭ ۇستىنە سىراڭ دا مۇنشالىق كۇشتى بولار ما. جارايدى، كەتتىم. ەشتەڭە جوق، جۇرەكسىنبە، ۇشا بەر. تەك كابينادان اۋلاعىراق وتىرىڭدار. قوش.
— ساۋ بولىڭىز، — دەدى شۋركا.
ەگور شىعىپ كەتتى. ونىڭ بيىك باسقىشتان ەپتەپ ءتۇسىپ، اۋلا ىشىندە كەتىپ بارا جاتقانى، قاقپانى سىقىرلاتىپ اشقانى ەستىلىپ تۇرعان ەدى، كوشەگە شىعا بەرە باياۋلاتىپ انگە باستى:
تەبىرەنە شالقىپ جاتتى تەڭىز...
دەپ بارىپ توقتادى.
مالانيا شەشەي قاراڭعى تەرەزەگە ويلى جۇزبەن تۇنجىراي قاراپ قالعان. شۋركا ەگوردان جازىپ العاندارىن قايتالاپ وقي باستادى.
— قورقامىن، شۋركا، — دەدى اجەسى.
— جۇرتتىڭ ءبارى ۇشىپ، قونىپ جاتقان جوق پا...
— پويىزبەن كەتكەنىمىز دۇرىس شىعار.
— پويىزبەن، وندا مەنىڭ دەمالىس كۇنىم تۇگەلدەي جولدا وتەدى عوي.
— جاساعان، ءوزىڭ جار بولا گور! — كەمپىر كۇرسىندى. — پاۆەلعا حات جازالىق. جەدەلحاتى بار بولسىن.
شۋركا داپتەرىنىڭ تاعى ءبىر پاراعىن جىرتىپ الدى.
— سونىمەن، ۇشپايمىز عوي؟
— ۇشۋ ما ساعان، قۇداي باسقا بەرمەسىن! ءۇش ءجۇز گرامم تامتىعىڭ دا تابىلماس...
شۋركا ويلانىپ قالدى.
— جاز: "قاراعىم، بالام، پاشا، مەن مۇندا بىلەتىن ادامدارمەن اقىلداستىم"...
شۋركا قاعازعا ءتوندى.
— ولار بىزگە ۇشاقپەن قالاي ۇشۋدىڭ جايىن ايتتى... ءبىز شۋركا ەكەۋمىز جازدا پويىزبەن-اق بارالىق دەپ شەشتىك. بىلەمىن. ءقازىر دە ءجۇرىپ كەتۋگە بولار ەدى، ءبىراق شۋركانىڭ دەمالىسى تىم قىسقا ەكەن". شۋركا ءسال كىدىرىپ قالدى دا، سودان سوڭ، ودان ءارى قاراي جازا بەردى.
"پاشا اعاي، ەندى مىنانى مەن ءوز اتىمنان جازىپ وتىرمىن. اجەمدى ەگور ليزۋنوۆ اينىتىپ قويدى، ەسىڭىزدە بار دا شىعار، ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ شارۋاشىلىق جاعىن باسقارادى. ول مىناداي مىسال كەلتىردى، تەرەزەدەن قاراسام، ۇشاقتىڭ موتورى جانىپ جاتىر ەكەن دەدى. ونىسى راس بولسا، ۇشقىش جالىندى ادەتتەگىدەي شاپشاڭدىقتى ارتتىرۋ ارقىلى وشىرسە كەرەك ەدى. مەنىڭ ويىمشا، ول ءتۇتىن شىعاتىن ترۋباداعى وتتى كورە سالا ايعاي سالىپ ۇرەي تۋدىرعان. ءسىز ۇشۋدىڭ قورقىنىشتى ەمەس ەكەنىن ايتىپ، اجەمە حات جازىڭىزشى، ءبىراق مۇنى مەن ايتتى دەمەڭىز. ايتپەگەن كۇندە ول جازدا دا بارمايدى. باقشا جۇمىسى باستالادى، شوشقا، تاۋىق، قاز دەگەندەر تاعى بار بۇلاردى تاستاپ ءومىرباقي ەشقايدا دا بارمايدى. قانشا ايتقانمەن، ءبىز ءالى دە بولسا سەلودا تۇرامىز. موسكۆانى ءبىر كورۋگە مەن دە قۇشتارمىن. ءبىز ونىمەن مەكتەپ قابىرعاسىندا جاعرافيا، تاريح ساباقتارىندا تانىسامىز، ءبىراق بۇل، ءوزىڭىز دە بىلەسىز، كوزبەن كورگەندەي ەمەس قوي. ايتپاقشى، ەگور اعاي جولاۋشىلارعا پاراشيۋت بەرىلمەيدى دەيدى. مۇنىسى وتىرىك قوي. ال اجەم بۇعان سەنەدى. پاشا اعاي، وسىنى اجەمنىڭ وزىنە ايتىپ ۇيالتىڭىزشى! ول ءسىزدى وتە جاقسى كورەدى عوي. ولاي بولسا، ءسىز اجەمە: "ماما-اۋ، بالاڭ سوۆەتتەر وداعىنىڭ باتىرى، بىرنەشە رەت ناگرادالار العان، ال سەن بولساڭ اۋىل اراسىنا قاتىنايتىن جاي عانا جەڭىل-جەلپى ۇشاقتان قورقاسىڭ"، — دەپ جازىڭىزشى.سوندا سوزگە كەلمەستەن ۇشادى. ءوزى ءسىزدى ماقتان ەتىپ وتىرادى. ونىسى ورىندى، مەن دە ماقتان ەتەمىن. ال مەن موسكۆانى كورۋگە وتە ىنتىقپىن. ەندى قوش، كورىسكەنشە كۇن جاقسى. سالەممەن الەكساندر".
بۇل ەكى ورتادا اجەسى دە ويىنداعىسىن ايتىپ، جازدىرىپ جاتتى:
"...وندا كۇزگە قاراي بارامىز. وعان دەيىن ساڭىراۋقۇلاق تا پىسەدى، ەت تۇزداپ الىپ ۇلگەرەمىز، شىرعاناقتان ۆارەنە جاسايمىز. موسكۆادا ءبارى دە ساتۋلى عوي. ونداعىلار مەن سياقتى جاساي المايدى. سولاي بالام. كەلىنگە، بالالارعا شۋركا ەكەۋمىزدەن ءۇش قايتارا سالەم! ازىرگە ساۋ بوپ تۇر." جازدىڭ با، ەي!
— جازدىم عوي.
كەمپىر قاعازدى كونۆەرتكە سالىپ، مەكەنجايدى ءوزى جازدى:
"موسكۆا، لەنين داڭعىلى، 78ء-ۇي، 156-پاتەر.
سوۆەتتەر وداعىنىڭ باتىرى پاۆەل يگناتيەۆيچ ليۋباۆينگە.
سىبىردەگى شەشەسىنەن"
مەكەنجايدى ءارقاشان ونىڭ ءوزى جازادى: سوندا، حاتتىڭ بۇلتارماي ءدال باراتىنىن بىلەدى.
— وسىلاي بولسىن. شۋركا، سەن ءسال شىداي تۇر. جازدا بارامىز.
— مەن شىدايمىن. ال ءسىز بىرتىندەپ جولعا ازىرلىك جاساي بەرىڭىز، بالكي، تاۋەكەل دەپ ۇشىپ تا قالارسىز.
مالانيا جيەنىنىڭ بەتىنە جالت قارادى، ءبىراق ۇندەمەدى.
تۇندە اجەسىنىڭ پەش ۇستىندە دوڭبەكشىپ، باياۋ كۇرسىنگەنىن، الدەبىردەڭە دەپ كۇبىرلەگەنىن شۋركا ەستىپ جاتتى.
بۇل دا ۇيىقتاعان جوق. وي ۇستىندە. ءومىر ونى جاقىن بولاشاقتا كوپتەگەن توسىن جاڭالىققا كەزدەسۋگە جەتەلەگەندەي. ال ونداي ىستەر مۇنىڭ ءۇش ۇيىقتاسا تۇسىنە دە كىرگەن ەمەس-تى.
— شۋركا! — دەدى اجەسى.
— نە اجە؟
— پاۆەلدى كرەملگە كىرگىزەتىن شىعار-اۋ.
— كىرگىزەتىن بولار. ونى نەگە سۇرادىڭ؟
— ەڭ بولماسا كرەملدى ءبىر كورسەم-اۋ دەيمىن.
— وندا ءقازىر جۇرتتىڭ ءبارىن دە جىبەرە بەرەدى كەمپىر از ۋاقىت ۇندەمەي قالدى.
— ءيا، ساعان جۇرتتىڭ ءبارىن بىردەي جىبەرە بەرگەنى، — دەدى ول سەنە قويماي.
— نيكولاي ۆاسيليەۆيچ بىزگە سولاي دەدى عوي. بۇلار تاعى دا ءبىر مينۋت ءۇنسىز جاتتى.
— اجە-اي، ايتاسىز-اۋ ءسىز دە، وندا بارعاندا باتىلدىق قايدان كەلە قالماق سىزگە، مۇندا وتىرىپ جوقتان وزگەدەن قورقاسىز. قورقاتىن نە بار سونشا!
— ۇيىقتا! — اجەسى زەكىپ تاستادى. — باتىرىن مۇنىڭ. شالبارىڭا الدىمەن ءوزىڭ-اق جىبەرەرسىڭ.
— مەن قورىقپايمىن، ءباس تىگەسىز بە!؟
— جارايدى، ۇيىقتا. تاڭەرتەڭ تاعى دا ۇيىقتاپ قالاسىڭ مەكتەبىڭە. شۋركا ءۇنسىز قالدى.
You Might Also Like
-
«شويىننان جول سالىنعالى جاتىر، ول جولدىڭ كورىنىسى دومبىرانىڭ ەكى ىشەگى سياقتى بولادى ەكەن، ونىمەن پوەزد دەگەن وتپەن جۇرەتىن اربا كەلەدى ەكەن» دەگەن قاۋەسەت بالقاشتىڭ بەرگى جاعاسىنا جۋىق...
-
جۇكتىلىكتىڭ ۇيرەنشىكتى ءۇزىلىسى ۇرىقتانعان كۇننەن باستاپ 37 اپتاعا دەيىنگى ارالىقتا جۇكتىلىكتىڭ وزدىگىنەن ءۇزىلۋى. ەگەر ايەلدە كەم دەگەندە ەكى جۇكتىلىك وزدىگىنەن تۇسىك تاستاۋمەن اياقتالسا، بۇل جۇكتىلى...
