شىعىس ۇلىنا حات
شىعىس ۇلى!
ءبىزدىڭ قازىرگى ۋاقىتتاعى ورنىمىز قاندى مايدانداعى قىزۋ ۇرىستا عوي. «ەرەۋىل اتقا ەر سالماي، ەگەۋلى نايزا قولعا الماي، ەڭكۋ-ەڭكۋ جەر شالماي» ءبىزدىڭ ءىسىمىز بىتپەيتىن ناعىز قىزۋ كەزەڭ وسى ەمەس پە، شىعىس ۇلى!
مەن ساعال وسى حاتتى نەمىستىڭ بلينداجىندا جازىپ وتىرمىن. جانىمدا بىرنەشە كازاك جىگىتى بار. وسىدان 40 مينۋت بۇرىن بۇل بلينداجدا نەمىستەر وتىردى. ءبىز ولاردى قاماۋعا الىپ، ۇستىنەن باسىپ قالدىق. تەك از تاما سولداتتارى قاشىپ قۇتىلدى.
سەن ءبىز «ءداۋ قارا» دەپ اتايتىن قاراعاندىنىڭ زابويشيگى بەيسەنالىنى بىلەسىڭ عوي! ول ءقازىر بىزبەن بىرگە. ءوزى دە ءداۋ قارا دەسەڭ، ءداۋ قارا - اۋ! بۇگىنگى ۇرىستا جۇرتتى تىم - اق سۇيسىندىرگەن سول بولدى. ونىڭ قيمىلى دا قىزىق. سونشا ءىرى دەنەسىمەن كەرىلىپ تۇرىپ نەمىستى نايزاعا تۇيرەپ الىپ، باسىنان اسىرا كەيىن لاقتىرادى. جاۋ ونىمەن قارسىلاسۋعا بەتتەمەي جالت بەرەدى. جانا ونى كوماندير شاقىرىپ الىپ، ارقاسىنان قاعىپ، العىس ايتتى. جاۋىنگەرلەر وعان شىعىس ۇلى دەپ ات قويىپ الدى. مەنىڭ ەسىمە سەن ءتۇستىڭ سوندا. سوندىقتان ساعان حات جازۋدى دۇرىس دەپ تاپتىم.
شىعىس ۇلى! سوناۋ تۋعان.ولكەڭ ارقانى ەسىڭە ءتۇسىردى. ونداعى مەيىرىمدى حالىقتى، ءبىزدى تاربيەلەپ وسىرگەن وتان انانى ەسكە ءتۇسىرشى! سەن سولاردى سۇيەتىن ەدىڭ. بۇگىن سول شىن ماحابباتتى ءىس جۇزىندە كورسەتۋ كەرەك بولىپ وتىر.
وتان دەگەن ءبىر-اق ءسوز. ءبىراق وسى ءبىر ءسوزدىڭ ماعىناسىنا تەڭ كەلەر ەشبىر ءسوز جوق. سول ارداقتى وتان بۇگىن قاۋىپتە تۇر.
مەنىڭ كوز الدىما: «قاراعىم ۇلىم، تاعدىرىم سەنىڭ، قولىڭدا»، — دەپ تۇرعان ىزگى انا — قازاق ايەلىنىڭ بەينەسى كەلەدى. ءبۇل ماعان وتان ومىرىنە تونگەن ءقاۋىپتى اڭعارتادى. «ۇلانىم، تۋعان ەلىڭدى ساقتاپ قال!» — دەگەندەي بولادى. وسى لەبىز جاندى جانىپ، كۇش-قۋاتتى تاسىتادى.
ساقتايمىز، انا، ءومىرىڭدى ساقتايمىز، — دەگىڭ كەلەدى، سوزبەن ەمەس، ىسپەن اقتاۋعا ۇمتىلاسىڭ.
ەل قورعاۋعا ەر نامىسىمەن. اتتانعان ءبىزدىڭ الدىمىزدا ۇلكەن بەل جاتىر، شىعىس ۇلى! تۋعان ەلدىڭ كەلەشەگىن ساقتاۋعا ءبىز مىندەتتىمىز. ەندەشە قازاق قىزدارىنىڭ عاسىرلار بويى «ەلىم-اي» دەپ سارى دالانى كۇڭىرەنتىپ سالعان زارلى ءانىن بۇگىنگى كۇنى جانا كۇيمەن ۇرىس الدىندا ءبىز شىرقاساق، ونىڭ ايىپ-شامى جوق. «ەلىم-اي» — ەلىن سۇيگەن قىز جۇرەگىنەن شىققان ءان. ەلىن سۇيگەن ەر جىگىت قازىرگىدەي زاماندا «ەلىم-اي» دەسە، ول — انت! ول— سەرت! ۇرىس الدىندا جاۋىنگەردىڭ جۇرەگىنە توتەنشە ماحاببات قۇيماق. شىعىس ۇلى، كەل، شىرقاتىپ «ەلىم-ايدى» سالايىق. قايعىمەن ەمەس، جاۋعا بەرمەيمىز ەلىمىزدى دەپ، جىگەرلەنىپ سالايىق؛ قاسىرەتپەن ەمەس، ەل ءۇشىن، جەر ءۇشىن ولىمگە قارسى جۇرەمىز دەپ، سەرت بەرە سالايىق. سەن قايدا بولساڭ دا ءبىزدىڭ داۋىسىمىز قوسىلادى. سەن تۇستىكتە، مەن باتىستا — ءبىر فاشيستەن ولتىرسەك، وتان ەكەۋ دەپ سانايدى. ءبىزدىڭ ءان دە، قيمىل دا وسىلاي ۇشتاسادى.
وتكەن جىلى گيتلەردىڭ از ۋاقىتتىڭ ىشىندە موسكۆانى، لەنينگرادتى الىپ ورالعا وتەم، ازيا ۇرىسسىز باس يەدى دەپ كوپىرگەنى ەسىڭدە مە؟ ول اقىماق ءبىزدى ادامعا سانادى ما ەكەن؟ ول ازيا ۇلدارىنىڭ الىپ قيمىلىن كورىپ قانا مويىنداعان جوق پا؟ كەشە عانا بىزگە كۇلگەن نەمىستەر ەندى قارا شاشتى، قارا كوزدىلەردەن ولەردەي قورقادى.
وتان بىزگە قولىمىزعا قارۋ، بويىمىزعا قۋات بەرىپ، ءوزىڭنىڭ سۇيىكتى ارقاڭدى، سۇلۋ شىعىسىڭدى، قوناقجاي حالقىڭدى قورعا دەدى. سول وتان، بۇگىن مەنىڭ تاعدىرىم سەنىن قولىندا، جاۋىنگەر، دەپ وتىر. ويلاشى، شىعىس ۇلى، ءبىز ەل سەنگەن ەرمىز، قالايشا نەمىسكە تۋعان جەردى قولدان بەرەمىز؟ ەل نامىسى ءۇشىن، ەر نامىسى ءۇشىن جان قياتىن شاق بۇدان ارتىق بولار ما؟
سەن ەركىندىكتىڭ تۋىن كوتەرگەن ازات ەلدە ءوستىڭ. سەن ەزىڭ سۇيگەن شىعىستىڭ ءبىر سۇلۋىنا ۇيلەنىپ ەدىڭ، سەن وزىنشە، مەنىڭ ايەلىمنەن سۇلۋ، سۇيكىمدى جان جوق دەپ ويلاپ ەدىڭ. ەندەشە ورداڭ بۇلىنبەسىن، سۇيگەن سۇلۋىڭ كۇڭ بولىپ زارلاماسىن دەسەڭ، ءولتىر جاۋدى، ءولتىر ءفاشيستى! ولىمنەن قورىقپا، ەكى ولمەك، ەكى تۋماق جوق، ۇمتىل ىلگەرى...
شىعىس ۇلى! وتكەن جىلى باستان بىرگە كەشىرگەن اۋىر كۇندەردى ەسىڭە الشى. ءبىز نەمىس قورشاۋىندا، ءولىمنىڭ اۋزىندا بىرگە ولۋگە سەرتتەسىپ ەدىك. قورشاعان جاۋ جانىمىزدى الماق بولىپ ەدى. ءبىراق ءبىز بەرىلمەپ ەك. سەنىڭ سول اۋىر مينۋتتا ولسەم، ارتىمدا بالام بار، اتىم وشپەيدى دەپ ماقتانعانىڭ ءالى ەسىمدە. ەكى جاستاعى كىشكەنە بوبەگىڭ ساعان ءولىمنىڭ الدىندا ءال-قۋات بولىپ ەدى. سەنسىز باسىمنان ەتكىزگەن وسىنداي اۋىر مينۋتتاردا: «مەنىڭ دوسىمنىڭ بالاسى بار، ءبىزدىڭ ارتىمىزدا ءوسىپ كەلە جاتقان جاس بۋىندار بار»، — دەپ كەيىنگى ۇرپاقتاردى بەل ەتىپ، مەن دە تالاي قۋانبادىم با! سەنىڭ كىشكەنتاي بوبەگىڭ ماعان كۇش-قۋات بولا الدى عوي، شىعىس ۇلى! سەن مۇنى ماقتان ەت، كەۋدەڭدى جوعارى سال! ەندەشە سول بالاڭ كەلەشەكتى بولسىن دەسەڭ، دۇنيەگە كەلگەن كىشكەنە ءجادياڭ ءومىر ءسۇرسىن دەسەڭ، ءولتىر جاۋدى، ءولتىر ءفاشيستى! ايتپەسە بالاڭنىڭ، كەلەشەگىن فاشيست جويادى.
جالعان سولدات بولۋعا ءبىزدىڭ پراۆومىز جوق. ءبىز ەرلىكتىڭ ەكى بىردەي مەكتەبىنەن ءتالىم الدىق. ءبىز شىعىستىڭ قوبىلاندى، تارعىن سياقتى باتىرلارىنان ەرلىكتى ءبىر ۇيرەنسەك، باۋىرلاس ورىس حالقىنىڭ قولباسشىلارى سۋۆوروۆ، كۋتۋزوۆتاردان ەكى ۇيرەندىك. ءبىز — يساتاي مەن ماحامبەتتىڭ، امانكەلدى مەن ابايدىڭ حالقىنىڭ بالالارىمىز. ءبىزدىڭ قىلىشىمىز فاشيست نەمىستىڭ، قانىمەن سۋارىلۋى كەرەك، سەرت وسى بولسىن!
تاڭ بوزارىپ كەلەدى. ارتيللەريا تاعى دا ءوزىنىن، ءانىن باستادى. ءبىزدىڭ كەيىنگى جاعىمىزداعى ورماننان اتىلعان سوۆەت ارتيللەرياسىنىڭ سناريادى ۇستىمىزدەن زىڭىلداپ ۇشىپ، جاۋ بەكىنىستەرىنىڭ ورتاسىنا ءتۇسىپ جارىلىپ جاتىر. «فريستەرگە ونشا وڭاي ءتيىپ جاتپاعان بولار»، — دەيدى كورشىم، الماتىنىڭ كەشەگى باعبانى، جاۋىنگەر ءشارىپ جىمىڭداپ.
ارينە، نەمىستىڭ باسىنا كۇن تۋسا، مينومەتتى الا جۇگىرەتىن ادەتى... مىنە، مينا ۇشىپ كەلەدى. ونىڭ داۋسى بىزگە ءمالىم... بىرىنەن سوڭ ءبىرى ون شاقتى مينا جارىلعاندا، تۋلاققا سالىپ ءجۇن ساباپ جاتقان سياقتى بولىپ ەستىلەدى. Tic قاققان، كۇزەم تويدا بولعان قازاق جىگىتتەرى فريستەر كۇزەمگە كىرىستى» دەپ كۇلىسىپ تۇرادى. جاۋ وعىنىڭ استىندا قاسقايىپ كۇلىسىپ تۇرعان شىعىس ادامدارىن جانىم سونداي سۇيەدى. اسىلى، ءبىزدىڭ حالىق نامىسقوي، «ولىمنەن ۇيات كۇشتى» دەيتىن حالىق قوي. ەل نامىسى ءۇشىن بىلگەن، ەر ءولىمى بىزدە ءقادىرلى، سوندىقتان ءبىز ولىمنەن نامىس جوعارى دەگەندى جاۋ وعىنىڭ استىندا دا قايتالاپ ايتامىز.
ناعىز قيىنشىلىق كەزەڭدە مەنىڭ كوز الدىما شىعىستىڭ جيىرما سەگىز باتىرىنىڭ بەينەسى ەلەستەيدى. جازعىتۇرىم سول 28 باتىردىڭ بەيىتىنىڭ ۇستىنەن ەتتىك. شىعىستىڭ توپىراعى تورقا ەرلەرى قارا جەر استىندا جاتقانمەنەن قولىن قىسىپ امانداسقىڭ، تىلدەسىپ .سويلەسكىڭ كەلەدى. وسىلارشا ءولۋ ءبىزدىڭ دە ءداستۇرىمىز بولۋى كەرەك. وتان: «جاۋىنگەر، مەنىڭ تاعدىرىم سەنىڭ قولىڭدا»، — دەگەندە 28 باتىردىڭ سەرتىن جوعارى كوتەرىپ، باس ءيىپ جاۋاپ بەرۋىمىز كەرەك وعان، شىعىس ۇلى!
نەمىستەر ءبىزدى ءارى مينومەتتىڭ، ءارى ارتيللەريانىڭ سناريادتارىمەن اتۋدا. وق استىمەن كەلىپ شابۋىل جاساماق. تانكتىڭ الىستان شۋى ەستىلەدى. قارسى اتاكاعا دايىندالىڭدار دەگەن كوماندا بەرىلەدى. مىقتى بول، شىعىس ۇلى! ءبىز ءقازىر شابۋىلعا شىعامىز...
باتىس مايدان، 1942 ج.
You Might Also Like
-
كاۆكاز، سەن مەنىڭ الدىمدا تۇرسىڭ. سەنىڭ اسقار شىنىڭ كوز الدىمنان كەتپەيدى. مەن سەنى وكوپتا جاتىپ كورىپ وتىرمىن. جۇرەگىڭنىڭ قالاي سوققانى ماعان ەستىلىپ تۇر. سەنىڭ باسىڭا ءقاۋىپ تونگەنىن، سەنىڭ جاۋعا ...
-
كەز-كەلگەن ادام تەڭىزدە شومىلعاندى ۇناتاتىن شىعار، اسىرەسە، اۋا-رايى جايلى، ال سۋى جىلى بولسا. كوبىنەسە قىستىڭ ىزعارلى كۇندەرى سۋعا ءتۇسۋدى ارماندايمىز. ال جەر شارىندا ۇنەمى جىلى تەمپەراتۋرانى ساقتا...
